„The neverending story":
fantasy van grote klasse
„Hotel New Hampshire"
rariteitenkabinet
„Local Hero" prachtige
Schotse komedie
Fellini's „De Clowns" in
Filmhuis-nacht
FASCINERENDE VERFILMING VAN MICHAEL ENDE'S
BEKROONDE JEUGDROMAN OVERTUIGT:
In Filmhuis
DINSDAG MOVIE CYCLUS
kijk op de film
„The neverending story", BRD USA-
1984 Regie Wolfgang Petersen Pro-
duktie Bernd Eichinger en Dieter
Geissler; scenario: Herman Weigel en
Wolfgang Petersen, gebaseerd op het
gelijknamige boek van Michael Ende;
muziek. Klaus Doldinger en Giorgio
Moroder
De song ..Neverending Story van Gior
gio Moroder wordt gezongen door Li-
mahl. special visual effects Brian John
son. technical effects Colin Arthur
animation engineer Giuseppe Tortora.
practical effects Andrew Kelly; model
practical effects Guy Hudson, practical
effects: John Grant" mechanical effects
Ron Hone, practical effects. Phil Kno-
weles en electrical/practical effects:
Barry Whitrod Met. Noah Hathaway.
Barret Oliver, Tami Stronach en Patricia
Haynes Genre fantasy Keuring, alle
leeftijden
In de afgelopen jaren hebben ver
schillende regisseurs zich gewaagd
aan het dankbare, maar blijkbaar o
zo moeilijke fantasy-genre. In de
meeste gevallen was het een teleur
stellende ervaring om naar een der
gelijke film te kijken. „Krull" van
Peter Yeates was zo'n recente fanta-
sy-film, die alles had kunnen heb
ben, maar in feite voornamelijk dreef
op beslist niet slechts speciale effec
ten. De fantasy mag in zo'n geval niet
uit louter cliché's bestaan, want dat
betekent, dat de makers zelf geen
enkele fantasie hebben en te hooi en
te gras wat bij elkaar grabbelen uit
hetgeen wel fantasie-rijke schrijvers
voordien hadden verzonnen. „Krull"
was zo'n grabbelton zonder enig
echt samenhangend verband en het
gevolg was een vlakke vertoning
zonder diepgravende karakters of
enige filosofie achter het verhaal.
Maar de laatste maand van het toch
al zo fameuze Orwell-jaar 1984 maakt
alles weer goed. wat in de afgelopen
periode op het gebied van de fantasy-
film als mislukte produkten over de
cinematografische toonbank ging De
regisseur van dit filmische wonder is
Wolfgang Petersen en de film heet
„The neverending story", gebaseerd
op het veelvoudig bekroonde jeugd
boek van de Duitse auteur Michael
Ende „Neverending story" is wat mij
betreft de beste film van 1984 en
misschien wel van een veel langere
periode. En zeker de beste fantasy-film.
Een film, die Walt Disney in de schaduw
stelt, maar ook een film die niet alleen
de jeugd, maar zeer zeker ook de
volwassenen zal overrompelen door
een fascinerende schoonheid, ontwa
penende humor, een ijzersterk verhaal
en een filosofie die aanspreekt in al
haar vaak subtiele details.
„The neverending story" is het ver
haal van een tienjarig jongetje Bastian
(Barret Oliver), dat de meeste tijd door
brengt met het lezen van fantasierijke
boeken en daarvan veelvuldio droomt.
Zijn vader is niet tevreden over Bastian.
wiens moeder is overleden en vindt, dat
hij wat beter z'n best moet doen op
school, het dromen en fantaseren maar
achterwege moet laten en met beide
benen op de grond moet gaan staan
Bastian. die toch al problemen heeft
met z'n kameraden op school, die hem
voortdurend pesten, belooft beter
schap. maar tijdens één van de vele
plagerijen door enkele klasgenoten, be
landt Bastian in een oude boekwinkel,
waar hij het boek „The neverending
story „leent" Op school verstopt hij
zich op de rommelzolder van de school
en begint te lezen over het wonderlijke
land „Fantasia", dat bedreigt wordt
door het „Niets", dat langzaam maar
zeker de wereld laat verdwijnen
Al lezende verplaatst Bastian zich
naar de wereld van Fantasia en droomt
het verhaal. De wonderlijke wezens in
dat vreemde land komen tot leven en hij
identificeert zich sterk met de held in
Fantasia, de eveneens tienjarige jonge
krijger die het land van de ondergang
moet redden: Atreyu (Noah Hathaway)
Atreyu moet de oplossing vinden en het
land redden Wat is het „Niets"? En
waarom verdwijnen grote delen van het
land spoorloos9 Atreyu onderneemt
een speurtocht, ontmoet allerlei merk
waardige. wonderlijke, grappige en ge
vaarlijke wezens en ontdekt tenslotte
het geheim van „Fantasia" Het is
echter Bastian die tenslotte het land
redt
Met opzet vertel ik weinig van het
verhaal, omdat dan een deel van de
verrassing zou verdwijnen. Want „The
Neverending Story" is een verrassend
en verfrissend fantasy-verhaal met een
duidelijk filosofische achtergrond De
makers zijn er in geslaagd om de wereld
„Fantasia" te bevolken met schitteren
de creaturen. Van de trouwe geluks-
draak Falkor tot de stenen goedmoedi
ge reus Rotsbijter, Morla. de filosofisch-
grappige Oude Wijze, die allergisch is
voor de jeugd, de hulpvaardige gnomen
(kabouters) Urgl en Engywook. Gmork.
het duistere monster en de mysterieuze
sphinxen van het Zuidelijk Orakel
Het aardige is. dat al die monstertjes
en wezentjes een eigen karakter mee
hebben gekregen, die in een kader van
humor en wijsgerigheid al snel aan
sympathie winnen.
Nergens gedurende de film is er
sprake van overdreven kwaadaardig
heid of geweld, zonder dat dit ten koste
gaat van de spanning. Want die span
ning is voortdurend aanwezig, afgewis
seld met allerlei verrassende ontmoe
tingen en vaak relativerende humor. De
oude wijze Morla bijvoorbeeld, een
levende schelpenberg in de gedaante
van een sterk vergrijsde schildpad van
enorme afmetingen, is zo ontzettend
oud. dat niets hem meer kan verbazen
of interesseren. Hij is ook zó lang alleen
geweest, dat hij steeds vaker met zich
zelf in een dialoog is gewikkeld en
daarom in meervoud is gaan spreken.
„Wij," aldus Morla, „interesseren ons
zelfs niet voor de vraag of het ons wel
interesseert". en niest dan hart
stochtelijk vanwege zijn allergie voor de
jeugd, die in de gedaante van Atreyu
hem te dicht heeft durven benaderen.
De auteur van het boek. de Duitse
schrijver Michael Ende. bleek niet zo
tevreden te zijn met de verfilming van
zijn veelvuldig bekroonde boek Hij
vond. dat regisseur Petersen het kwets
bare materiaal teveel in handen had
gegeven van de speciaal voor deze film
ingehuurde Amerikaanse effectenma
De geluksdraak Falkor heeft Atreyu (Noah Hathaway) onder zijn hoede genomen na een nogal enerverende strijd in het Moeras van de Droevenis. Scène uit The
neverending story
„The Hotel New Hampshire"; USA.
1983; regie Tony Richardson; script.
Tony Richardson naar het boek van
John Irving; hoofdrollen Jodie Foster.
Beau Bridges. Rob Lowe en Natassia
Kinski; lengte: 110 minuten, kleur; toe
gelaten voor alle leeftijden; te zien in:
Filmhuis. Appelmarkt
door Marnix Kreyns
AMERSFOORT - Vrij kort na
dat de film in de normale biosco
pen te zien was, is „Hotel New
Hampshire" nu in de roulatie in
het Filmhuizen-circuit. Daardoor
kan het voorkomen dat de film in
één stad twee keer kort na elkaar
te zien is. Dat is ook in Amers
foort het geval. Eind juni ging
„Hotel New Hampshire" hier
draaien in Grand, nu kan men de
film zien aan de Appelmarkt.
Hotel New Hampshire" is de verfil
ming van een boek van John Irving
Boeken van John Irving zijn moeilijk te
verfilmen. Dat was het geval met „The
World According to Garp", dat is het
geval met „The Hotel New Hampshire"
en dat zal het geval zijn met „The
Watermethodman' Moeilijk omdat Ir
ving niet alleen er van houdt om zijn
verhaal te vertellen met behulo van
allerlei excentrieke personen en merk
waardige gebeurtenissen, maar de au
teur tegelijkertijd ook zes. zeven zijpa
den bewandelt Die ingewikkelde ma
nier van schrijven van Irving kan voor
iemand die zijn werk wil verfilmen een
grote uitdaging zijn natuurlijk, maar dan
moet je wel hopen dat scriptschrijver en
regisseur de zaak in de hand weten te
houden Waar dat in de filmversie van
„The World Acoording to Garp" wel
lukte, vind ik dat Tony Richardson
enigszins de mist in gaat Zijn filmversie
van „The Hotel New Hampshire" is niet
meer geworden dan een rariteitenkabi
net, waarnaar het weliswaar aange
naam kijken is. maar waarmee aan het
boek van Irving onvoldoende recht
wordt gedaan.
Wie het boek kent weet dat „The
Hotel New Hampshire" de argeloze
filmer inderdaad alle mogelijkheden
biedt om in de fout te gaan Het is een
tamelijk complex verhaal, dat zich nog
moeilijker dan „Garp' in elkele zinnen
laat samenvatten In ieder geval gaat
het over een excentrieke familie, die
onder aanvoering van een vader (Beau
Bridges) van de wat zoekerige soort tot
driemaal toe op een andere plaats een
t.
usie-
den zich ondertussen op hun geheel
eigen wijze ontwikkelen Zo is er Franny
(Jodie Foster), de oudste dochter, die
niet alleen te lijden krijgt van een
verkrachting, maar ook nog eens van
een soort fascinatie voor de jongen, die
het deed. Of haar knappe broertje John
(Rob Lowe), die van alle vrouwen op de
wereld toch het allermeeste houdt van
zijn eigen zusje. Oudste broer Frank
(Paul McCrane). die langzaamaan leert
zijn homofilie te accepteren; en kleine
zusje Lilly (Jennifer Dundas), die fysiek
klein blijft, maar psychisch dermate
groot wordt, dat zij de bestsellertrying
to Grow" kan schrijven
Weliswaar geen bloedverwanten zijn
de negerjongen Junior Jones (Dorsey
Wright), de serveerster Rhonda Ray
(Anita Morris) en het meisje, dat zichzelf
zo lelijk vindt, dat zij in de huid van een
beer is gekropen (Natassia Kinski).
kers, meesters in hun vak. Ende vond
de film een „artistiek verraad, een
gigantisch melodrama van kitsch, com
mercie. pulp en plastic". Ik deel die
mening niet. hoewel ik het boek niet heb
gelezen en daardoor wat minder be
vooroordeeld sta tegenover de film.
Auteurs zijn zelden tevreden over een
verfilming van hun boek en Ende maakt
daarop geen uitzondering. De kwalifica
ties die hij de film meegeeft kloppen niet
met wat de gemiddelde kijker ervaart. Ik
ben ervan overtuigd, dat met name
kinderen „The neverending story" als
eén groot filmfeest zullen ervaren. Een
film vol rijkdom en fantasie. Ik ben er
tevens van overtuigd, dat ook volwas
senen dit schitterende film-sprookje als
zodanig zullen ervaren Wie een boek
leest zal altijd teleurgesteld zijn in de
film die ervan wordt gemaakt, omdat je
bij het lezen ervan je een bepaalde
voorstelling hebt gemaakt, die dan op
eens niet blijkt te kloppen met hetgeen
de filmmaker heeft gedacht toen hij het
scenario schreef. Daarom is het maar
goed, dat een overgroot deel géén
kennis heeft genomen van het boek,
zodat er geen enkele sprake van een
teleurstelling zal zijn. Integendeel
Amerikaanse effectenmakers voor
groots opgezette films slagen er steeds
meer in om een bijna-perfektie te berei
ken als het gaat om het creéren van
realiteiten, die eigenlijk niet kunnen
bestaan. Vrijwel niets is meer onmoge
lijk en via matte-painting-techmeken,
airbrush, miniatuur-fotografie en niet te
vergeten een perfekte model-techniek
is men tegenwoordig in staat om de
meest wonrforini/o werelden te creéren
Een van de meest vooraanstaande
effectenmakers, die door producenten
Bernd Eichinger en Dieter Geissler
werden ingehuurd, was Brian Johnson,
verantwoordelijk voor de speciale vi
suele effecten in onder meer „2001",
..The Empire strikes back" en „Alien"
Hij won verschillende Oscars voor zijn
De Teeny Weeny met één van die wonderlijke figuren die het land Fantasia
Devolken Scène uit ..The neverending story
werk Onder de enkele honderden spe
cialisten op dit terrein, die voor de film
werden ingehuurd bevonden zich
meesters in het vak als Colin Arthur.
Giuseppe Tortora. Andrew Kelly. Guy
Hudson. John Gant, Ron Hone, Phil
llnmailoc on Rqrry WhitrnrJ
De wereld, die zij voor „The Neveren
ding story" ontwierpen is rijk aan de
tails, verrassende scheppingen en
biedt een wonderlijk, harmoniërend
scala aan kleuren in soms hallucineren
de landschappen, die een vaak onver
getelijke grootsheid uitstralen Michael
Ende's verwijt ten aanzien van juist
deze effecten-specialisten doet be
paald onrecht aan hetgeen juist zij
hebben bijgedragen aan de totale sfeer
van de film In veel gevallen is in het
recente verleden een filmverhaal inder
daad „vermoord" door de techniek en
de speciale effecten, maar in „The
neverending story" is van het tegendeel
sprake. Deze keer resulteerden hun
werk in een vaak Jeroen Bosch-achtig
landschap zónder de kwaadaardige uit
straling van diens schilderijen
„The Neverending
twijfeld een zeer groot publiek
de bioscopen trekken, want
zonder meer een filmische gebei|n(
nis van de eerste orde, die men,
eigenlijk niet mag laten ontgaan,
film voor jong en oud, voor de
familie.
TITELSONG EN
BOEK
Het Niets slaat toe in Fantasia. Scène uit ..The neverending story
het'
De titelsong uit „Neverendii
story" wordt gezongen door
mahl en is een succes, melnd;
dankzij ook de videoclip n ïs|
beelden uit de film. De muziek
van de bekende (film-)co
ponist Giorgio Moroder.
De Nederlandse vertaling v
het boek van Michael Endi
„Die unendliche Geschicht
kreeg in 1983 de Zilveren Grif cei
en werd uitgegeven door Si 1 u
hoff te Amsterdam en ko
29,95. Het bijzondere van
boek is, dat het in twee kleur
werd gedrukt: dat wat Bastl
beleeft is in rode letters en
gebeurtenissen in Fantasia z
in blauwe letters geschri
Elk hoofdstuk begint met
opeenvolgende letter van
alfabet met daaromheen.)
beeld uit het hoofdstuk.
(Van de filmredaktie)
AMERSFOORT - In de Dinsdag Mo
vie Cyclus kan men komende dins
dag In Grand genieten van een
prachtige (Schotse) komedie van
een al evenzeer Schotse regisseur:
„Local Hero" van Bill Forsyth, met
Peter Tiegert, Burt Lancaster, e.v.a.
in de hoofdrollen.
Locai noiu is nel vernaai van het
Schotse kustdorpje Ferness, waar een
Amerikaanse oliemaatschappij besluit
een raffinaderij te bouwen Daartoe
moet het hele dorpje opgekocht worden
en de zakenman Mclntyre (Peter Tie
gert) krijgt de opdracht om die klus te
klaren Dé hele handel is natuurlijk
volstrekte waanzin en ontstaan in het
Maar op verscnuienoe momenten in net
verhaal maken zijn ten zeerste deel uit
van de familie.
Gezamenlijk geven zij vorm aan Ir-
vings thema in „The Hotel New Hamps
hire" de niet geringe moeite, die het
kan kosten om jezelf te worden, je eigen
leven te leiden Al was het maar omdat
je keer op keer langs open ramen komt
en je er dan verstandig aan doet om
gewoon door te lopen.
Irving heeft dat thema in „The Hotel
New Hampshiregebracht in n afwis
seling van komedie en tragedie. Er
gebeuren zeer verschrikkelijke dingen,
zoals verkrachting en dood, maar er
grijpen ook tal van uiterst komische
voorvallen plaats Per salo is „The
Hotel New Hampshire" eigenlijk een
heel optimistisch verhaal, zij het dat de
setting wel die van een zware komedie
is.
Wat voor mij nu het grote verschil
tussen boek en film is, is dat het boek
mij zonder haperen duidelijk maakte,
waar Irving het over wou hebben. In de
versie van Tony Richardson zijn de
ontwikkelingen binnen het gezin mij
ineens veel minder duidelijk als één
verhaal Het is een aaneenschakeling
van rare, leuke, droevige, gekke, hart
verscheurende en lachwekkende mo
menten. waartussen het verband enigs
zins zoek is Daardoor gaat het verhaal
je na pakweg één uur bijna vervelen
Weer nieuwe voorvallen leiden niet tot
een nieuw hoogtepunt in de film. maar
doen hem - integendeel - zelfs wat
inzakken Hoewel hij vrij nauwkeurig
het boek volgt wordt „The Hotel New
Hampshire" op deze manier niet meer
dan een vertoning van een serie rare
mensen met hun bijpassende merk
waardige gebeurtenissen.
wat labiele brein van die direkteur Hap-
per, die liever naar de sterren kijkt naar
mogelijke buitenaardse fenomenen
dan leiding te geven aan een commer
cieel bedrijf. Mclntyre krijgt dan ook
opdracht Happer meteen te waarschu
wen als er zich vreemde verschijnselen
vuuiuoen aan ue riemel van de Schotse
kust.
Het is duidelijk, dat de dorpsbewoners
zich niet zo maar laten wegkopen en er
zal dan ook heel wat water langs de kust
stromen, voordat er ook maar enige
schot in de handel komt en dan nog
Regisseur Bill Forsyth heeft met
veel gevoel voor details en niet te
vergeten oog voor het schitterende
Schotse landschap, deze pure kome
die verfilmd. De talloze typeringen en
kleine belevenissen geven de film
veel body. Forsyth heeft het niet
gezocht in vette grappen, maar is
uiterst subtiel tewerk gegaan. De
zakenman, die steeds relativerender
op gaat treden onder invloed van de
aanvankelijk wat lacherige, maar
steeds zakelijker wordende dorps-
Scène uitLocal Heromet Burl Lancaster als een Schotse hoteleige J
(midden)
bewoners, het is een sfeer die ge
knipt is voor een lekkere komedie,
waar met name de Britten (maar ook
de Schotten) zo sterk in zijn
moeite waard en goed voor
avondje gniffelen.
AMERSFOORT - In de nachtvoor
stelling van filmhuis Appelmarkt
draait vrijdag 7 en zaterdag 8 decem
ber de films I Clowns (De Clowns)
van Federlco Fellinl. Aanvang 23.00
uur.
„i Clowns' bestaat uit drie delen. In
het eerste deel gaat Fellini, evenals
in andere films van hem (zoals Ro
ma), autobiografisch te werk. Hij kijkt
terug naar zijn eigen jeugd. Hij voert
een jongetje op, die op een boerderij
woont. Als hij op zekere morgen
wakker wordt en uit het raam kijkt,
ziet hij hoe cc. circustent in razend
tempo wordt opgezet. Dit eerste con
tact met het circus moet Fellini's
grote voorliefde verklaren voor het
circus met zijn vele groteske figuren.
Het tweede deel laai Fellini zelf zien
wanneer hij een film regisseert. Het
blijkt dat hij werkt met een mesjokke
filmploeg De scriptgirl is een qroót war
hoofd en een technicus wordt achter
volgd door zijn betuttelende moeder
Met deze filmploeg probeert hij uit de
vrije hand een documentaire te maken
over de grote traditie van de clowns, die
nu drijgt te verdwijnen. Gekke scènes
van bv een man die wanhopig probeert
een zeer zeldzame film over een klas
siek clownsnummer te vertonen, waar
bij de film in de projector verbrandt.
Verder is er een zeer aangrijpen
zware recreatie van de Fratelini's,
tijd het beroemdste clownsnunv
Europa.
Met het derde deel zijn we weer
bij de pure fantasie. Fellini breng
groots en extravagant huldebetoo
de Clownerie Dit doet hij in de vort
een barokke apotheose, waan'
komieke eerbetoon voor eer
overleden clown, omslaat in een'
bonte nachtmerrie
„I Clowns" is een mooie film-
voor hen die willen weten hoe
over clowns denkt en voor diegen
geïnteresseerd zijn in het feno
clown.
DONDERDAG 6 DECEMBER 1984
