Dr. Boersema voelde zich meer
'n gezinsarts dan 'n huisarts
I
/lorgen neemt Achterveld afscheid van de dokter
Ik ben een arts van de oude
tijl, conservatief misschien"
Het huisartsenberoep ervaar ik in
toenemende mate als een veeleisend vak
DONDERDAG 20 DECEMBER 1984
interview
door
Marianne de Valck
)nlangs heeft dr. Boersema aan zijn patiënten laten
ten dat hij op 21 december (morgen) afscheid zal
nen van zijn huisartsenpraktijk in Achterveld, om
drijfsarts te worden in Harderwijk. Heel wat Achter/el-
s keken daar toch wel van op. Dr. Boersema is ruim
tien jaar huisarts in Achterveld en daar raak je mee
trouwt. Dr. Boersema is een huisarts van de oude
mpel, met hart en ziel, zich vierentwintig uur per dag
rokken voelend bij zijn patiënten, een vertrouwens-
n van kraambed tot sterfbed. Zoals hij hetzelf
schrijft, meer gezinsarts dan huisarts.
Vaarom stopt hij dan met zijn praktijk? Zijn pensioen-
echtigde leeftijd, zelfs de VUT-leeftijd, is nog niet
■eikt. Boersema is 46 jaar jong. In de afscheidsbrief
irijft dr. Boersema dat de huisartsenpraktijk zo
j ileisend is. Te veeleisend? Was Achterveld zo'n
velend plaatsje voor een huisarts? Welnee, de doker
ft met veel plezier wonen in het ruime witte huis.
ren de Achtervelders als patiënt dan zo lastig? We
esten het hem even vragen.
i goede huisarts is iemand die
J alles op het gebied van de
hsche wetenschap iets weet
ACHTERVELD-Zoals ik in
n brief aan mijn patiënten
schreven heb, ervaar ik het
sartsenberoep in toene-
nde mate als een veelei-
id vak. Dat wil zeggen, als
iet wilt uitoefenen zoals ik
wil. Ik ben een Piet Pre-
s. Dat vereist een enorme
et; 90% is voor mij onvol-
ende, pas met 100% ben ik
reden. Een goede huisarts
ïmand die van alles op het
lied van de medische we-
schap iets weet. Dat bete-
it dat je zowel op het ge
el van de lichamelijke als
de geestelijke gezond-
el bij moet blijven. De laat-
literatuur moet doorne-
n, jezelf regelmatig moet
n bijscholen. De zorg en
irmee de verantwoording
ik altijd bijzonder serieus
lomen. Met liefde uiter-
d, maar het geeft wel een
hoogde spanning. Je gaat
/oorbeeld anders naar bed
je dienst hebt, dan wan-
ir je geen dienst hebt.
ar ook buiten dat, je staat
rentwintig uur onder druk,
in, dag uit, jaar in jaar uit.
is niet goed voor de
ns, dus ook voor mij niet.
arom heb ik na veel over
gingen het verstandelijke
sluit genomen na bijna zes-
i jaar het iets rustiger aan
jaan doen. Als bedrijfsarts
ik wat regelmatigere werk
en hebben, zal de band
t de patiënten wat losser
zullen mijn verantwoor-
ijkheden wat minder
aar wegen en gedeeld wor-
door een team medewer-
s en collega's." De dokter
ft dit lange antwoord op
vraag waarom hij geen
sarts meer wil zijn.
chterveld uw eerste huisartsen-
tijk?
,,Ja, na mijn studie in Nijmegen
ben ik in militaire dienst gegaan,
daarna heb ik een tijdje huisartsen
vervangen. Het was mijn aanvan
kelijke bedoeling Algemene Chirur
gie te gaan doen. maar ik merkte al
snel dat de direkte binding met de
patiënten belangrijk voor mij was.
Als chirurg opereer je iemand, be
handelt hem veertien dagen, ziet
hem nog een keer voor controle en
daarna nooit meer Ik heb daarom
gekozen voor een huisartsenprak
tijk en kon op 1 april 1969 dr Braun
in Achterveld opvolgen
Verschilde het werkgebied toen
met dat van nu?
,,Dr. Braun was de eerste huis
arts van Achterveld'err hij is dat 35
jaar geweest. Toen ik aantrad was
dr. Lantink huisarts in Hamersveld,
nu Leusden-Centrum, en dr den
Toon in Leusden(-Zuid) Nu
werken in ditzelfde gebied tien
artsen Ik zelf heb mij acht jaar
geleden geassocieerd met dr
Koch Daardoor is mijn praktijk in
tweeën gesplitst Uiteraard blijft
Achterveld, ondanks de goede sa
menwerking met de Leusdense
artsen, een plattelandspraktijk.
Wanneer er geen weekenddienst
is, wachten veel patiënten tot
maandagmorgen om hun eigen
arts te kunnen raadplegen, want
die is toch vertrouwder
Op de vraag hoe groot zijn prak
tijk is, antwoordt dr Boersema
,,De totale praktijk van dr Koch en
mij samen telt ongeveer 4000.
hooguit 4500 patiënten Voor ie
dere arts dus ongeveer de helft,
zo'n 2500 hooguit Daarmee beho
ren we tot de kleine praktijken. Dat
biedt je als arts de mogelijkheid om
meer aandacht aan het randgebeu-
ren te geven. Meer belangstelling
voor je patiënt dan strikt noodzake
lijk is. Ook eens in het weekend dat
je geen dienst hebt. langs gaan
bijvoorbeeld Maar ook het bezet
ten van het consulatiebureau zodat
je contact kunt opbouwen met de
jonge moeder en de baby, het
overleg gaande houden tussen de
verschillende plaatselijke hulpver
leners. Juist dat randgebeuren. die
mogelijkheden, maken het werken
als huisarts in een plaatsje als
Achterveld zo leuk
U heeft een apotheekhoudende
praktijk Geldt daarvoor dezelfde
samenwerking met de apothekers
in Leusden als bij de huisartsen
praktijk9
..Nee, als de praktijk dicht is, is
de apotheek dicht. En zodra de
praktijk open is, dus ook in het
weekend, is de apotheek open.
Voor een zelfstandige apotheek is
Achterveld te klein. We zijn er blij
mee. want zowel Leusden als Bar-
neveld zijn soms net te ver weg."
Oude stijl
Denkt u dat een dorpspraktijk
veeleisender is, dan een praktijk in
Leusden of in een grote stad9
..Dat ligt er maar net aan. wat je
ervan maakt. Ik denk dat in een
grotere plaats de afstand tot je
patiënt wat groter is. Dat je aan het
eind van je dienst de deur achter ie
dicht trekt. Dat kan niet in een
kleine plaats waar je patiënten om
je heen wonen Dat betekent ook
dat je vrouw een groot aandeel in ie
werk heeft Mi|n vrouw heeft de
eerste jaren de apotheek geholpen
en ze doet nog steeds de admini
stratie Doordat ze vaak te vinden is
in de apotheek heeft ze een direkt
contact met de patiënten, als vrouw
van de huisarts. De verantwoor
ding van mijn beroep wordt daar
door door mijn vrouw gedeeld
Zou de praktijk minder veelei
send zijn als gekozen werd voor
een groepspraktijk waarin iedere
arts acht uur per dag. veertig uur in
de week. dienst heeft als werkne
mer
„Ik ben een arts van de oude
stijl, conservatief misschien. Ik
ben geen voorstander van
groepspraktijken. Ik denk dat die
een achteruitgang in de medi
sche begeleiding betekenen.
Een verschraling die de patiënt
niet ten goede kan komen."
U ziet de huisarts niet als een
loodgieter die je kunt inhuren voor
een bepaald karweitje?
„Nee, beslist niet. Ik denk dat
wanneer je een huisartsenpraktijk
op die manier uitoefent veel vage,
maar belangrijke dingen blijven lig
gen en of verdwijnen. Ik hecht aan
die direkte gebondenheid met pa
tiënten. Ik heb altijd vertrouwens
man willen zijn en geloof ook wel
dat ik dat heb kunnen zijn voor een
aantal mensen. Een gezinsarts,
nogmaals
Ik heb een huisarts weieens ho
ren verzuchten dat hij door de vele
medische ontwikkelingen een
groot aantal specialisten meer een
verwijsbureau dan een medicus
dreigt te worden 9
„Alweer, at is maar net wat je
ervan maakt Ik heb het nooit zo
gezien en ook nooit zo gehandeld.
Ik zie de huisarts als iemand die de
basis vétf) de gezondheidszorg
moet kunnen bieden en uiteraard
het verwijzen tot zijn mogelijkhe
den moet rekenen Soms krijg je
inderdaad weieens de indruk dat
de wetenschappelijke verworven
heid wel erg snel en compleet op de
mens wordt afgestuurd. Ziekenhui
zen. diepgaande onderzoeken, in
gewikkelde apparatuur. En dat de
mensen daar soms zieker van wor
den, in plaats van genezen
Psychische klachten
Van een arts. werkzaam in een
Derde Wereldland, heb ik de op
merking gehoord dat een arts die
pillen uitreikt geen goede arts heet
te zijn. Een echt dokter spuit Want
hoe zwaarder het middel tegen
woordig. hoe beter de behandeling
en dus de arts?
„Zo erg is het in Achterveld
zeker niet. Natuurlijk komen ze
weieens met een pijnlijke keel,
waarvoor ze liefst een snelwer
kend pilletje willen hebben. Maar
ik ben heel voorzichtig met het
voorschrijven van medicijnen.
Hoe minder, hoe beter. Die keel
gaat vanzelf wel over."
Zijn de patiënten de afgelopen
jaren veeleisender geworden?
„Ja, enerzijds is het werk veelzij-
diger geworden Naast de lichame
lijke klachten kwamen er steeds
meer psychische klachten. Ander
zijds stellen de mensen meer ei
sen. Laat ik voorop stellen dat het in
Achterveld allemaal wel meevalt.
Achterveld heeft een hele prettige
bevolking Maar de verwachtingen
die de wetenschap wekt, werken
ook hier door. De mensen gaan het
steeds meer als een onrecht erva
ren dat ze ziek zijn. „De weten
schap is toch ze ver ontwikkeld dat
er wel een middeltje moet zijn om
mij beter te maken De dokters zijn
tegenwoordig toch zo knap." zeg
gen ze dan Ik zeg daarop dat
geboren worden het doodgaan in
houdt. Ziek zijn hoort bij het leven,
het is niet te voorkomen. Daar helpt
geen goede dokter en de beste
behandeling tegen. De mens is af
en toe gewoon ziek."
U zei dat ook in uw praktijk de
psychische problemen zijn toege
nomen?
„Ja, zoals overal in Nederland Ik
geloof overigens niet dat het een
echte toename van problemen is.
Wel dat mensen er eerder mee
komen. Veel problemen worden
tegenwoordig ook toegeschreven
zien krijgen en daar zal ik minder
binding mee hebben Bij de dienst
werken vier artsen, vier verpleeg
kundigen en twee administratieve
krachten Het wordt dus meer
teamwerk, met minder spreekuren
Daarbij nog aanstellingskeuringen
en de ziektebegeleiding, niet als
controlerend arts maar als begelei
der Wat mij trekt is dat ik hopelijk in
staat zal zijn zaken beter uit te
pluizen. Je kunt bijvoorbeeld pro
beren een arbeidssituatie te verbe
teren wanneer je merkt dat een
aantal mensen in dezelfde werksi
tuatie dezelfde soort klachten heb
ben. Misschien kun je zorgen voor
een betere bescherming tegen ge
luid of toxische stoffen. Mijn werk
zal preventiever kunnen zijn. min
der gericht op een patiënt.
Wat stelt u zich voor van het
afscheid op 21 december (mor
gen)?
„Ik weet het niet. Ik zie er erg
tegen op. Ik hoop dat er niet teveel
poes-pas bij komt. Het is uiteinde
lijk zo dat iedereen die hard werk
waardering verdient. In wezen zijn
alle mensen hetzelfde. Misschien
is de binding en verantwoording
van een huisarts (ik zie mezelf als
iemand die een eindje wil meelo
pen met een patiënt) wel wat gro
ter Juist daarom zou ik graag
iedereen groeten
Wat is het leukste wat u tijdens
uw praktijk heeft meegemaakt
„Heel veel leuke dingen, zonder
dat ik daar direkt iets van kan
noemen. Het mooiste was ter gele
genheid van het twaalfenhalf jarige
bestaan van de praktijk Toen kwa
men 's morgens om acht uur alle
kinderen waarbij ik bij de bevalling
aanwezig ben geweest mij een
bloem, een roos. aanbieden Dat
was het mooiste cadeau dat ze me
hebben kunnen geven
Hoeveel kinderen zouden dii er
nu zijn?
„Ongeveer 800 denk ik. (Dat is
dus ongeveer eenvijfde van de
Achterveldse bevolking1)"
Opvolger
Wat wenst u uw opvolger dr
Schenaffer (spreek uit dr. Sjefner)
toe9
„Dat hij het doet zoals ik het
gedaan heb en dat hij mag werken
met inzet en voldoening. Waarbij
het laatste uiteraard belangrijker is
dan het eerste!"
De warmte die dr. Boerse
ma voor zijn dorp opbrengt
straalt ervan af. De inzet, de
zorgvuldigheid en het ge-
elkaar, maar leven daardoor ook
met elkaar mee. Dat hebben we
pas nog gemerkt bij een paar tries
te sterfgevallen. Natuurlijk wat geï
soleerd. maar iedereen hoort er
bij
Wat betekent het volgens dr
Boersema om arts te zijn in deze
plaats? Hij antwoordt „Het bete
kent een grote verbondenheid met
het dorp en alles wat daar gebeurd
We worden dikwijls uitgenodigd
voor de festiviteiten in het dorp.
Mijn vrouw en ik gaan dan graag op
die uitnodigingen in Bijvoorbeeld
wanneer een vereniging zoveel
jaar bestaat
..Achterveld blijft, ondanks de goe
de samenwerking met de Leusden
se artsen, een plattelandspraktijk.
Hoe denkt u dat de Achtervel
ders u zien?
„Je wordt gewaardeerd. Mis
schien inderdaad nog wel een
beetje als notabel, maar dat geeft
de prikkel dat je het in jou gestelde
vertrouwen moet waarmaken
Hoe spreken ze u aan?
„Gewoon, als meneer of als
dokter Oude mensen soms als
meneer de dokter Ikzelf hecht niet
aan een bepaalde aanspreektitel
Wat dat betreft is de tijd beslist
veranderd. De arts is van zijn voet
stuk afgekomen. We werken ten
slotte allemaal aan hetzelfde doel;
het welzijn van de mens. Daarvoor
gaan we een overeenkomst aan op
een gelijkwaardig niveau. We moe
ten op eikaars inzet kunnen ver
trouwen. De afstand patiënt-arts is
kleiner geworden. Ik draag bijvoor
beeld bijna nooit meer een witte
jas. Alleen nog als het strikt nood
zakelijk is bij een bepaalde ingreep
om mijn kleding te beschermen.
Tennisarm
Staat de tijd in een plattelands
praktijk niet een beetje stil?
„Wanneer je de medische ont
wikkelingen bedoeld, zeker niet.
Juist doordat we niet zo'n grote
praktijk hebben, is er meer tijd en
aandacht voor de nieuwe ontwikke
lingen. Dr Koch is de enige in
Leusden, misschien wel in de wijde
omgeving, die de Cyriax cursus
heeft gevolgd, samen met een
fysiotherapeut Dit is een cursus
betreffende onderzoek en behan
deling van het bewegingsapparaat,
toegepast bij vooral klachten over
spieren en gewrichten, tennisarm,
voetbalknie bijvoorbeeld Daar
naast behoren wij bij de drie
huisartsen in Leusden (van de tien
in het totaal) die in staat zijn in
eigen huis een elektro-cardiografie
te maken (een ECG). Daarnaast
bestaat in Achterveld een regelma
tig overleg met de andere welzijns
werkers, zoals de pastores, de
gezinszorg, de fysiotherapeut, de
maatschappelijk werkers In Leus
den zijn ze daar ooit eens mee
begonnen, maar daar is het nooit
goed van de grond gekomen en is
het nu geloof ik helemaal verdwe
nen."
Is dat overleg voor een patiënt in
een dorp niet beklemmend?
„Natuurlijk heeft een hechte ge
meenschap als Achterveld zijn
voor- en nadelen. De mensen we
ten snel veel van elkaar. Misschien
is het daarom soms moeilijker om
bijvoorbeeld naar de maatschap
pelijk werker toe te stappen. De
vertrouwdheid met de dokter is dan
belangrijk, zodat ze daar hun ver
haal kwijt kunnen. In overleg met
de patient kan dan naar een oplos
sing gezocht worden. De beslissing
is daarbij uiteraard altijd aan de
patiënt.
Hoe zal dat zijn als u straks als
ex-huisarts door het dorp loopt?
„Ik zal natuurlijk nieuwsgierig
blijven hoe het met sommige pa
tiënten gaat en zal af en toe nog wel
informeren. Maar mijn rol in deze
samenleving zal wel anders wor
den Het is nu toch zo dat behalve
dat ik weinig tijd heb er slecht tot
kom eens naar de slager te gaan
om de boodschappen te doen
ledereen spreekt je erg graag aan
Straks zal iedereen me nog wel
kennen maar minder op mijn func
tie aanspreken."
Bedrijfsarts
Zal u uw huisartsenrol straks niet
ontzettend missen.
„Ja, waarschijnlijk wel. Het zal
een hele overgang zijn. Ook voor
mijn vrouw. De beslissing om te
stoppen hebben we samen ge
nomen en we hebben daar lang
overgedaan. Gecombineerd met
de actuele mogelijkheid dat ik
als bedrijfsarts aan de slag kan.
wanneer ik de zekerheid zou
hebben over vijf of tien jaar te
kunnen rekenen op een baan als
bedrijfsarts zou ik tot zo lang met
plezier huisarts blijven. Maar dat
soort banen liggen niet voor het
opscheppen."
De functie van bedrijfsarts is dus
geen functie voor ouder wordende
artsen?
„Nee, belist niet. Meestal vragen
ze in de advertenties een leeftijd
van ongeveer 35 jaar. Daarom heb
ik de kans nu aangegrepen. Nog
maals, een verstandelijke beslis
sing."
Kunt u iets vertellen over het
werk van een bedrijfsarts9
„Enerzijds zal dat werk minder
veelzijdig zijn. Bevallingen die ik
altijd met veel plezier gedaan heb,
zal ik waarschijnlijk niet meer mee
maken Maar dat betekent ander
zijds dat het werk wat regelmatiger
wordt en wat minder ongerief met
zich mee zal brengen Bij de ge
neeskundige dienst waar ik ga
werken (de Bedrijfsgeneeskundige
Dienst voor Noord-West Veluwe en
de Zuidelijke IJsselmeerpolders)
zijn 50 bedrijven aangesloten, met
in het totaal zo'n 10.000 werkne
mers. Die zal ik lang niet allemaal te
..Ik ben geen voorstander van
groepspraktijken. Ik denk dat die
een achteruitgang in de medische
begeleiding betekenen.
schonken vertrouwen zijn
duideijk. Wij wensen dr.
Boersema nog een prettige
tijd, die hij zeker met volle
inzet zal vullen, als bedrijfs
arts. We wensen hem tien
rustige dagen om de over
gang tussen praktijkarts en
bedrijfsarts te kunnen maken
en vooral wensen wij hem
een warm afscheid op 21 de
cember in „Ons Gebouw" te
Achterveld, 's avonds tussen
zeven en negen uur.
aan een psychische oorzaak, de
psycho-somatische klachten Dat
zijn dikwijls problemen die veel tijd
en inzet vragen, maar waar je als'1'
huisarts eigenlijk niet voor bent
opgeleid We weten eenvoudig niet
altijd de goede oplossing. Hetgeen
niet wil zeggen dat we het pro
bleem niet serieus nemen."
Zou het iets met de vaagheid van
onze samenleving te maken kun
nen hebben 9 Zou er verband zijn te
leggen tussen het ontstaan en
steeds meer gebruiken van alter
natieve geneespraktijken 9
„Ja, dat denk ik wel Maar ik zie
de alternatieve geneespraktijken
toch vooral als tijdverschijnsel. We
hadden het al over het recht om
ziek te zijn en de afstand die groeit
door alle wetenschappelijke ver
worvenheden, onderzoeken, appa
ratuur Ik kan me voorstellen dat
mensen op zoek gaan naar iets dat
minder ver van ze af staat, dichter
bij de natuur De opkomst van de
alternatieve genezers zie ik ook
meer als een signaal dat de patiënt
meer aandacht, contact wenst. Een
signaal dat artsen hun verant-
woordging niet mogen afschuiven
op medicamenten en apparatuur."
Wanneer dat de inbreng is van
de alternatieve geneeskunde, zou
u dan bepaalde elementen van de
alternatieve geneeskunde niet in
uw praktijk willen opnemen, of wil
len samenwerken met een alterna
tieve praktijk?
„Nee", zegt dr. Boersema re
soluut, „we moeten de ontwikke
lingen bijhouden en onze bedoe
lingen niet uit het oog verliezen.
Maar echt geloven in de moge
lijkheden van de alternatieve ge
neeskunde, gecombineerd met
de reguliere praktijk doe ik niet.
Gemoedelijk
Hoe zou u uw praktijk en Achter
veld willen beschrijven?
„Ik heb onze praktijk altijd als
een ideale plattelandspraktijk be
schouwd. Het dorp is mooi en
vooral gezellig. Bij de boeren of de
agrariërs, kom je achterom. Achter
veld kent wel wat nieuwbouw Maar
dat is heel geleidelijk gekomen. De
nieuwe bewoners, forenzen vooral,
zijn heel gemoedelijk geïnte
greerd. Achterveld is een hecht
dorp, met een aktief verenigingsle
ven. Daardoor komt men elkaar op
verschillende plaatsen tegen Na
tuurlijk weten de mensen veel van
..Het huisartsenberoep ervaar ik in toenemende mate als een veeleisend vak
