'n Ander gaat hockeyen,
ik ga vergaderen'
Joost dejongh,voorzitter van VVD,WOL en Planadviesgroe-
„Bij zo'n
raadsvergadering
denk ik ook wel eens: ik
wou dat ik thuis tv zat te
kijken en dat ze dit dan
met uitzonden"
Vier jaar hier wonen)
en dan in je allemachti
wijsheid beschikken c?
Leusden vol is. Dat is 'J
heel elitair gedrag's
ZWIJGENDE
MEERDERHEID
door Marnix Kreyns
VERTROUWENS
MAN
PRIMA GEREGELD
interview
DONDERDAG 24 JANUARI 1985
wat hij zegt. Maar hij heeft
goede ideeën en die worden
dan ook vaak door de fraktie ge
steund.''
- Kun je voorbeelden geven van
situaties, waarin Wagenaar ter
dege met zijn eigen fraktie in de
clinch heeft gelegen?
De Jongh: „Natuurlijk zou ik die
kunnen geven. Jan krijgt voortdu
rend tegenspel, zoals dat in een
goed liberaal gezelschap hoort te
gaan Maar belangrijk is alleen
het standpunt dat naar buiten
komt. Je weet zelf hoe dat gaat
het college zet beleid uit en toetst
dat naar de frakties Uiteraard
wordt er dan ok wel eens bakzeil
gehaald."
- Nog één poging: het zal in de
fraktie niet anders zijn dan in de
gemeenteraad Aan Wagenaar
wordt te weinig tegenspel gebo
den.
van het wonen in Leusden en ver
volgens zeggen dat anderen daar
niet meer bij mogen. Vier jaar hier
wonen en dan in je allemachtige
wijsheid beschikken, dat Leusden
vol is. Dat is heel elitair gedrag.
Ach, er hoeven hier helemaal
geen 80 000 mensen te komen
wonen Maar een paar kunnen er
heus nog wel bij."
„Wat nou 1200 mensen, die iets
ondertekend hebben tegen het
struktuurplan? Dan zijn er altijd
nog ruim 23 duizend, die niets ge
zegd hebben. Dat kon wel eens
een meerderheid zijn. Een typisch
voorbeeld van een zwijgende
meerderheid is dat En dan had
die handtekeningenaktie ook nog
eens een zeer suggestieve vraag
stelling met die flat, die helemaal
niets met het struktuurplan te ma
Een markante verschijning
in het Leusdense politieke
en maatschappelijke leven.
Dat is wel het minste, dat je
van Joost de Jongh kan
zeggen. Voorzitter van de
Planadviesgroep voor het
welzijnsbeleid. Voorzitter
van de stichting Welzijn
Ouderen Leusden (WOL). En
daarnaast ook nog eens
vertrouwensman binnen zijn
vakorganisatie en lid van
een commissie, die de
minister van Landbouw
adviseert over het welzijn
van vissen.
Joost de Jongh is geboren in
Amsterdam - „daar ben ik
dus trots op" maar woont
al sinds zijn zestiende jaar in
Leusden, toen nog
Hamersveld - "en hier wil ik
ook begraven worden. Op
dat unieke kerkhofje naast
de Sint Jozefkerk" -. Na de
Gemeentelijke Middelbare
Handelsdagschool in
Amersfoort kwam hij bij zijn
vader in het bedrijf, een
handel in koudwatervissen.
Acht jaar geleden begon hij
LEUSDEN - ,,lk wist dat je
het zou vragen, ik wist het."
Joost de Jongh grijnst en
bestudeert korte tijd het pla
fond van zijn werkkamer.
,,De fraktie", zo formuleert
hij met gespeelde aarzeling,
„bestaat uit verschillende
componenten. Maar je moet,
net als bij een vrouw, kijken
naar het geheel. En dan is
onze fraktie een schitte
rende compositie."
- Waarmee je dus impliciet zegt
dat de fraktie op onderdelen min
der goed funktioneert?
De Jongh: „Dat zeg ik, dat zeg
ik niet. Ach, er kan natuurlijk al
tijd hier of daar iets beter. Maar
wat ik belangrijk vind, is dat de
VVD-fraktie er altijd in slaagt om
met een gemeenschappelijk
standpunt te komen. Dat zie je
bij andere partijen wel eens an
ders, ha, ha. En onze fraktie
werkt daar iedere keer weer van
ganser harte aan. Dat gaat ge
paard met de nodige discussie,
want het is geen stelletje ja
knikkers in de fraktie."
- Ik wou net opmerken, dat het
voor de VVD-fraktie ook niet zo
moeilijk is om telkens met een ge
meenschappelijk standpunt te ko
men, omdat Jan Wagenaar wel
voorschrijft, wat er gebeurt.
De Jongh: „Nee, nee, nee, nee.
Fout. Jan is een sterke figuur,
maar de fraktie doet niet slaafs.
ken heeft Dat is niet meer dan
een stedebouwkundig idee. En
dan wordt er zo ongeveer van ge
maakt dat Jan Wagenaar de
Schoolsteegbosjes aan het om
hakken is. Ik durf te beweren dat
een heleboel Leusdenaren niet
eens weten, waar de School
steegbosjes liggen En ondertus
sen zijn er wel grappenmakers,
die Jan Wagenaar voor grote
schurk zitten uit te maken Onzin.
Dank zij zijn fantasie kun je in
Leusden zo comfortabel wonen.
Heerlijk is het hier. Fantastisch.
Niks geen slaapdorp. Het bruist in
Leusden van de aktiviteiten. Als je
's middags om drie uur in de
Amersfoortse Pasteurstraat gaat
kijken, dan kun je er ook een ka
non afschieten zonder iemand te
raken. Ja, dat is toch zo? En dat
noem je dan toch ook geen slaap-
straat?"
Het tempo, waarin de voorzitter
van WD, Planadviesgroep en
WOL-praat, is staccato. Een en
kele vraag of opmerking is vol
doende om een stroom van woor
den los te maken. Waar nodig on
der begeleiding van wijdse arm
gebaren, praat De Jongh zo veel
en zo vlug, dat af en toe voor
acute ademnood van de voorzitter
gevreesd moet worden. Onder
breekt hij zijn betoog, dan is het
doorgaans om te bezien of een
'bon mot' door zijn gesprekspart
ner wel is opgevangen. Van zo'n
moment maak ik gebruik om te
vragen of hij kan bevestigen dat
Jan Wagenaar aan zijn laatste pe
riode als wethouder en raadslid
bezig is? De Jongh zwijgt een
eeuwigheid van enkele seconden.
Zegt dan „Dat weet ik niet en dat
weet hij ook niet. Denk ik. Ik be
doel: in de loop van dit jaar gaan
we de groslijst samen stellen en
dat betekent dat mensen in de
tweede helft van dit jaar moeten
zeggen of ze voor de volgende
raadsperiode beschikbaar willen
zijn. Voor die tijd zal Jan voor
zichzelf een aantal afwegingen
moeten maken. Persoonlijk denk
ik dat hij blijft. En ik zou dat in
ieder geval zeer op prijs stellen
Nee, niet omdat we geen andere
fatsoenlijke wethouderskandida
ten zouden hebben. Waar slaat
dat nou op? Dat is gewoon hele
maal nog niet aan de orde. Dat
moet eventueel nog aan mensen
gevraagd gaan worden
- Zelf belangstelling voor een
raadslidmaatschap?
De Jongh: „Laat ik zeggen dat
ik dat overweeg. Ik ben er over
aan het nadenken. Maar meer
ook niet." Om zijn volgende
verbale sprint In te zetten met
de medeling, „dat je dat dus
ook niet zelf bepaalt, of je in de
raad komt. Stelt dat je op een
plaats komt, die nu verkiesbaar
moet worden geacht. Dan kan
er tegen de tijd van de verkie
zingen al weer zoveel veranderd
zijn, dat die plaats helemaal niet
meer een verkiesbare is. Bij
voorbeeld door landelijke in
vloeden op gemeenteraadsver
kiezingen, wat op zich natuurlijk
verschrikkelijk oneerlijk is.
Maar zo gaat dat in de politiek.
De ene dag is het 'Hosanna' en
de volgende dag is 'Kruisigt
hem'. Maar dat politiek zo grillig
is, maakt het gelijk weer heel
spannend natuurlijk. Het is een
voortdurend kijken, wat er wel
en wat er niet kan. En binnen
dat spanningsveld dan probe
ren om zoveel mogelijk van je
idealen te realiseren.
Over idealen hadden we het eer
der in het gesprek, toen de vraag
aan de orde kwam, wanneer en
waarom hij lid werd van de VVD
Het was in 1976 en De Jongh
'voelde zich al vele jaren aange
trokken door de ideeën van de
WD'. Hij schroomt zelfs niet om
liberalisme in een soort Veronica-
jargon te omschrijven als 'gewoon
jezelf kunnen zijn' En hij ver
meldt eertijds ook lid te zijn ge
weest van de liberale jongerenor
ganisatie JOVD. „Dal was in de
tijd dat Hans Wiegel daar nog
voorzitter was Als je het zo ver
telt, krijgt het helemaal iets van
weet-je-nog-wel-oudje".
Het lidmaatschap van de VVD
brengt Joost de Jongh onmiddel
lijk in het bestuur van de afdeling
Leusden, waarvoor hij zich belast
met propaganda-aktiviteiten.
Daartoe behoort ook het mee-re-
digeren van het blad 'Liberaal
Leusden', waarvoor De Jongh af
en toe boeiende artikelen schrijft.
Zelfs het feit dat de zon 's mor
gens op gaat en 's avonds weer
onder lijken wij vooral te danken
te hebben aan het doortastende
optreden van de WD-fraktie in de
Leusdense gemeenteraad.
voor zichzelf. Eerst in
Bussum, later aan de
Lapeerseweg in Leusden.
Daar kweekt hij
karperachtigen op, die hij
vervolgens als
groothandelaar aan
dierenspeciaalzaken in
binnen- en buitenland slijt.
„Of dat goed gaat? Ach, het
is een agrarisch bedrijf en
heb jij wel eens een boer
horen zeggen dat het goed
gaat? Maar de bakker wordt
hier nog steeds betaald,
hoor."
Het hieronder weergegeven
gesprek ging verder niet
over De Jongh's handel in
vissen. Wel over zijn
aktiviteiten op politiek en
maatschappelijk terrein. En
dus over de VVD in Leusden,
Jan Wagenaar. Gijs van
Woudenberg, de
Schoolsteegbosjes en
driedelige kostuums.
,,Trouwens, wat is er
eigenlijk op tegen dat Jan
een beetje stevig doorloopt?
Daar hebben we als
inwoners van Leusden
alleen maar profijt van."
.Jan is een sterke figuur, maar
de fraktie doet niet slaafs, wat hij
zegt
De Jongh: „Nou moet je eens
goed luisteren Dat is het verhaal
omdraaien Als twee mensen aan
het hardlopen zijn en de een kan
de ander niet bijhouden, omdat
die ene een slechte conditie heeft
Dan kun je de ander toch niet
gaan verwijten dat hij zo'n goede
conditie heeft9 Trouwens, wat is
er eigenlijk op tegen dat Jan een
beetje stevig doorloopt? Daar
hebben wij als inwoners van Leus
den alleen maar profijt van. Jaze
ker, daar profiteren de inwoners
van Leusden van. En dan vind ik
het gemakkelijk als die mensen
eerst profiteren van de voordelen
maar in de lokale politiek kun je echt invloed uitoefenen.
Joost de Jongh wordt één van de
habitués op de publieke tribune
bij de gemeenteraad en staat aan
de wieg van de helaas nimmer ge
subsidieerde Leusdense sjoelver
eniging 'Sjoemel'. Het is inmid
dels al weer vijf jaar geleden dat
hij het schopte tot voorzitter van
de Leusdense WD-afdeling.
„Het leuke van plaatselijke poli
tiek is, dat je echt invloed kan uit
oefenen. Je dacht toch niet dat
een Nederlands Kamerlid of zelfs
maar een minister enige invloed
kon uitoefenen op pakweg de wa
penonderhandelingen in Ge-
nève? Wel nee. Maar in de lokale
politiek kun ie echt invloed uitoe
fenen. Ook als gewoon lid van
een politieke partij."
„Als voorzitter ben je de trait d'u-
nion tussen de afdeling en de
fraktie. Wij kennen niet het sys
teem van schaduwfraktie. Bij ons
is het alleen de fraktie en de voor
zitter is het enige niet-lid van de
fraktie, dat de fraktievergaderin-
gen bijwoont. Jazeker, de voorzit
ter levert ook een bijdrage aan de
discussie binnen de fraktie. En
heeft soms wel invloed. Wat mij
betreft is die dan vooral te vinden
in wat genoemd wordt de zachte
sector En in het feit dat er een
uitstekende verhouding bestaat
tussen fraktie en afdeling."
„De welzijnssector heeft altijd
mijn belangstelling gehad. Vroe
ger was ik bij voorbeeld bestuurs
lid van de Theodoor van Embden-
stichting, die zich bezighoudt met
de exploitatie van een aantal
buurthuizen. Hier in Leusden ben
ik betrokken geweest bij de
oprichting van het jongerencen
trum 'De Geut' en dat staat er dan
toch maar. Als voorzitter van de
Planadviesgroep heb ik er mee
voor kunnen zorgen, dat de be
roepskracht nog een jaar langer in
'De Geut' kon blijven. En die cul
turele raad, waarvoor ik het idee
geopperd heb, is er toch ook
maar
„Ik zit ook in het hoofdbestuur
van mijn vakorganisatie Daarin
neem ik een speciale positie in. Ik
ben namelijk vertrouwensman
Dus wie er ook maar een pro
bleem heeft, kan bij mij terecht.
En dat probeer ik dan op te lossen
en achteraf leg ik verantwoording
af aan mijn collega-bestuursle
den. Dat vind ik prachtig. En ver
der zit ik dan ook nog in een ad
viescommissie van hel ministerie
van Landbouw en Visserij. Het mi
nisterie heeft allerlei adviescom
missies, die zich bezighouden
met het welzijn van verschillende
soorten dieren. Ik zit, als verte
genwoordiger van de commercie,
in de adviescommissie, die zich
bekommert om het welzijn van
vissen Dus welzijn van mens en
dier hebben mijn belangstelling,
ha, ha* ha."
Toch heeft de heer De Jongh in
uiterlijk of gedrag niet in het minst
iets van een welzijnswerker. Het
taalgebruik van de zachte sector
is hem vreemd en zijn verschij
ning zou die kunnen zijn van de
kleinzoon van wijlen Harm van
Riel. „Laat ik voorop stellen dat ik
niet tot de mensen behoor, die an
dere mensen beoordelen op hun
uiterlijk. Zeker: welzijnswerkers
dragen geiteharen sokken en
VVD'ers dragen driedelige kos
tuums. Nu wil ik niet ontkennen
dat ik het laatste vaker doe dan
het eerste, maar het is natuurlijk
onzin. Een goed liberaal mag der
gelijke vooroordelen niet heb
ben."
- Laten we dan vaststellen dat het
opmerkelijk is dat jij als lid van de
VVD zo specifiek voor welzijnsza
ken inzet, terwijl jouw partij en ook
de Leusdense fraktie nou niet be
paald een grote faam op dit ge
bied hebben.
De Jongh: „Je vergist je De WD
is daar juist wel in geïnteresseerd.
Maar het gaat om de manier
waarop Je kent de uitdrukking,
dat er geen therapieën zouden
zijn, als er geen therapeuten wa
ren. Voor dat soort dingen zijn we
binnen de WD inderdaad be
ducht. Voor het welzijnswerk on
der het motto 'We Komen U Hel
pen' Dan wordt het het padvin
dertje, dat een oud dametje de
straat oversleurt, terwijl het lieve
mensje helemaal niet wilde over
steken Wij zijn er voorstander
van om welzijnswerk particulier
op te zetten. En de overheid kan
dan op dergelijke initiatieven in
spelen."
„Het aardige van de situatie in
Leusden is ook dat het op die ma
nier gaat. De Geut is een particu
lier initiatief. Tussentijds is een
particulier initiatief. En die worden
vervolgens door de gemeente ge
steund. En dan niet zo, dat die
senzinnen heeft hij al meege
deeld dat het 'heerlijk' is en dat hij
'gek van voorzitten' is. Hij vindt
het de leukste funktie binnen een
bestuur. „Vooral bij zo'n Planad
viesgroep, waar ik nota bene door
de PvdA ben voorgedragen als
voorzitter. Daar zitten we met
mensen uit verschillende partijen
om tafel en daar komt echt regel
matig het gezonde verstand bo
ven. Ik acht het mijn taak om daar
als strikt neutrale voorzitter er
voor te zorgen dat er over welzijn
met handen en voeten gepraat
kan worden. Zo concreet mogelijk
dus; in een ontspannen sfeer met
tijd voor af en toe even een
grapje. Gaat prima. Zelfs de
kwestie van het roken hebben we
op een bevredigende wijze opge
lost. Voor de pauze wordt er niet
gerookt, na de pauze wel En die
pauze staat niet geagendeerd, die
stelt de voorzitter vast. Ha, ha.
Dan kijk ik zo in de loop van de
vergadering in de hongeriger wor
dende blik in de ogen van de ro
kers en dan denk ik: nu is het
pauze
„Nee, ik maak me nooit echt boos
tijdens vergaderingen. Hoogstens
lijkt het dat ik het ben, maar dan
speel ik dat. Ach nee, ik vind in de
eerste plaats dat je overal de hu
mor van moet blijven kunnen in
zien."
„Zoals een andere gaat hoc
keyen, zo ga ik vergaderen. Dat is
ontspanning voor me. Luisteren
naar wat anderen zeggen. Het ini
tiatief nemen tot een besluit. En
dat het dan ook klaar is, als zo'n
besluit genomen is. Mijn vergade
ringen zijn altijd vroeg afgelopen.
Ik ga er van uit dat de lengte van
een vergadering geen enkele ga
rantie biedt voor de kwaliteit."
„Ik kan ook erg genieten van de
manier, waarop Wagenaar verga
deringen voorzit. Het is belangrijk
dat je als voorzitter weet, waar je
an
dl
st
sie OWRO nog wei eenslu
maken, dat mis je in dei,s
gadering. Het valt me zt,|j
niemand daar probeert r'
te overtuigen, ledereen ij
een beetje zijn standpunt»)
meedelen. Wat schiet je^,
mee op? Onlangs was 0
raadsvergadering met a-|e
schorsingen. Iedereen ejr,e,
weer in de wandelganger
gemeentehuis heeft toch-
niets wandelgangen?
goed gebruik van gemas
dan leeft het. Dat is dem:
optima forma. Maar ik zrk
de tribune te denkenik J
thuis tv zat te kijken eni|l
dan niet uitzonden."
De Jongh staat op i
naar zijn buro om i
briefje te kijken of I
gezegd heeft, wat
wilde. Zegt dat hij i
verwacht had, wat hl
welzijn verstaat. Er
wilde hij daar dan weU
antwoord hebben. Li,,
„Ja, hé, gaan die inft
van jou altijd zo? Ikl
zo gelukkig dat je h
gevraagd hebt."
Een tweede punt
grapje uit vakkring#
leidt tot de onverbi/
conclusie, dat het tl
van water af te rao
Maar het is volge
Jongh niet geschikt v
kolommen van de Li
Krant.
En dan is er nog eer'1
slotbeschouwing, wa>
de voorzitter weer
neemt in zijn fautei,
wou nog kwijt dat ikiG
schrikkelijk erger aai''
sen, die zeggen da'
instellingen kontakt moeten zoe
ken met de gemeente,
waarop de wethouder welwillend
één ooglid optilt. Nee, de be
sturen van die instellingen wor
den uitgenodigd om te komen
praten. En dan wordt er naar ze
geluisterd."
„Ja, Gijs van Woudenberg doet
het best goed. Ach, als ik hem
soms in een raadsvergadering be
zig hoor, dan denk ik: Gijs, zeg
dat nou niet zo. Kan je dat nou
dus welzijn van mens en dier hebben mijn belangstelling, ha, ha, ha..
niet een beetje anders zeggen Hij
brengt het niet altijd even fantas
tisch Maar hij doet het echt goed.
In Leusden zijn veel welzijnsza
ken prima geregeld. En daar wil ik
dan aan toevoegen dat wonen en
wegen ook bijdragen aan het wel
zijn van de burgers. Kijk, als je
iedere morgen tien minuten staat
te wachten bij de Hertekop, dan
denk ik dat de aansluiting van
Leusden op de Rijksweg ook een
aardige bijdrage aan je welzijn
zou betekenen
De vraag of hij plezier beleeft aan
zijn diverse bestuursfunkties,
hoeft Joost de Jongh niet gesteld
te worden In verscheidene tus-
peuzelen. Je kan er ook tussen
door laveren en toch je doel berei
ken. Wagenaar is daar een mees
ter in."
De Jongh heeft inmiddels nog
geen vijf seconden echt rustig op
zijn stoel gezeten. En toch roept
hij als antwoord op de vraag, of hij
zich wel eens ontspant onmiddel
lijk: „Dat doe ik nu, dat doe ik de
hele tijd", en zijn armen pogen
ieder woord te accentueren, „ik
ben nu eenmaal zo. Ze moeten
met mij pas echt oppassen, als ik
heel stil ben."
En weer onverstoord door het ge
vraag van de verslaggever: „Dat
flonkerende, dat ie in de commis-
„Het zou in
geen enkel
ten zijn mensen
stuursfunkties te
wonen hier zo veel
geleide mensen. Er
het ware een
ten zijn voor
een of andere club
eniging willen -
Maar helaas Is dat K
Mensen zitten te vtf
dat blauwe oog in
van de kamer te stark
lukkig ben ik daar ni
liefhebber van."
naar toe wil. Maar daar moet je
niet naar toe walsen. Dat staat
misschien wel aardig, maar die
mensen in zo'n commissie, die
zitten daar iets te vertegenwoordi
gen. En die woordvoerders op de
tribune, die hebben een belang te
vertegenwoordigen. Dan moet je
die mensen de gelegenheid ge
ven om hun ei te leggen. Betekent
niet, dat je ieder ei ook op moet
Leusden niks te beleve
wordt gedaan. Terwij;
veel werkelijk goed c
is, dat is onvoorstelbë
kunt natuurlijk niet b
sen aan gaan bellens
eens een keer ergen
naar toe te nemen, li
zouden hun huis et,,
moeten komen."
