„Vrijwilligerswerk voegt extra
dimensie toe aan hulpverlening"
GeRu zonweringen
ZONWERING NODIG?
Gerard Groenendijk, coördinator vrijwilligerswerk Lisidunahof:
Vrijwilligers nodig voor video-projekt
en ,,Open Huis" in Lisidunahof
vrijwilligerswerk staat ter discussie,
maar we staan er wel open voor
bewoners als
respectabele burgers
tegemoet treden
v -
DONDERDAG 2 MEI 1985
plaatselijk nieuws
(door Hans Mosterd)
LEUSDEN - „Het werk, dat vrijwilligers binnen Lisidunahof
doen, ervaren we als verrijkend. Het draagt iets bij aan de
hulpverlening. Het voegt er iets wezenlijks aan toe. En daar
komt bij, dat met de problemen die momenteel in de gezond-
heldssektor spelen, de mogelijkheden voor het personeel
worden beknot. Mogelijkheden, om iets extra's voor de be
woners van ons huis te doen. Daar kan het werk van vrijwilli
gers bijdragen in een oplossing".
„Het is echter discutabel, in hoeverre dat een acceptabele
manier van werken is. Tenslotte is het ook nog zo, dat onbe
taald vrijwilligerswerk natuurlijk niet structureel als oplos
sing in een personeelsprobleem kan worden beschouwd.
We zijn er dan ook voorzichtig mee. Laat ik het zo zeggen:
binnen ons huis is er enige discussie gaande over vrijwilli
gerswerk, maar we staan er open voor".
Aan het woord is Gerard Groenendijk, die naast zijn andere
bezigheden in het Leusdense verpleeghuis Lisidunahof - hij
is onder meer hoofd van de aktiviteitensektor - het vrijwilli
gerswerk in het huis coördineert. We spraken met hem naar
aanleiding van twee nieuwe projekten, die men in Lisiduna
hof met behulp van vrijwilligers wil starten.
die we hier in huis hebben gehad.
Daarmee zijn veel aktiviteiten
naar de afdelngen toe gegaan.
Dat was op zich een goede zaak,
maar we komen nu tot de conclu
sie, dat er behoefte bestaat aan
een centrale plek in huis, waar
mensen die een wandelingetje
maken, terecht kunnen. We heb
ben bewoners, die het in hun ka
mer, met hun eigen tafel, hun ei
gen stoel en hun eigen asbak,
prima vinden. Maar anderen zijn
minder rustig. Ze wandelen veel,
vaak op zoek naar iets eigens.
Dan is het goed, om zo'n plek te
hebben, waar hun gedachten op
wat anders worden gericht. Waar
ze een hartelijk ontvangst wacht,
en waar ze eventueel iets kunnen
ondernemen, alleen of met el
kaar. En vanuit de afdelingen is
het ook leuk, om samen, perso
neel en de groep bewoners, eens
,,We hebben met het geld, dat
mensen ons - gericht - hebben ge
geven, een leuke video-set kun
nen kopen", zo steekt Gerard van
wal. ..Daar kun je veel mee doen,
en dat willen we dan ook als vrij-
willigersprojekt op poten zetten.
We hebben een camera, een
draagbare recorder/tuner, een
statief en een monitor, dus de ap
paratuur om wat te doen, is er Nu
de mensen nog
,,Die mensen zouden dan deel
moeten gaan uitmaken van wat
we hier in huis de projektgroep
audio-visuele middelen hebben
genoemd. Het is de bedoeling,
dat die groep zich met de video
gaat bezig houden, maar ook met
ons dia-bestand, en met de daar
bij aanwezige apparatuur. In feite
heb ik al een heel lijstje met din
gen, die die groep zou kunnen
gaan doen. Op zich allemaal nut
tige dingen, die door wat voor oor
zaak dan ook tot nu toe zijn blijven
liggen".
Die aktiviteiten, zoals ze zijn op
genomen in een voorlopige inven
tarisatie, dat zijn er nogal wat. Zo
is het de bedoeling, dat de groep
het beheer gaat voeren over de
dia-apparatuur, zodat de uitleen
ervan, net zoals die van het foto
toestel, geregeld gaat worden.
Een organisatorisch karweitje,
maar ook creativiteit krijgt een
kans.
,,We hebbn in de loop der jaren
honderden dia's gemaakt. Het
zou leuk zijn, om daar eens een
mooie serie van te maken, voor
voorlichting van groepen, die met
ons huis niet bekend zijn Boven
dien zou het zinvol zijn, als al die
dia's eens zouden worden geïn
ventariseerd, en als er een catalo
gus van zou worden gemaakt",
aldus Gerard.
Met de nieuwe videoapparatuur
staan Gerard meerdere aktivitei
ten voor ogen
,,Het is verbazingwekkend, wat je
ermee kunt doen. We hebben be
woners, die zichzelf dus niet,
zoals gebruikelijk, met regelmaat
in een spiegel zien. Sommigen
zijn gewoon vergeten, hoe ze er
zelf uitzien. Met die camera en de
monitor erbij bereik je heel verras
sende dingen. Als je inzoomt op
de schoen van een bewoner, en
dat verband ontstaat weer van:
hè, dat is mijn schoen, daar op het
beeld" Maar dat is nog maar
geëxperimenteer. Daar zijn we
nog niet serieus aan toe geko
men. Waar we mee willen begin
nen, is bijvoorbeeld het op band
opnemen van programma's, die
wel geschikt zijn voor de bewo
ners hier, maar die niet op een
gelegen tijdstip worden uitgezon
den".
,,Een andere mogelijkheid, waar
we veel in zien, is het gaan ver
vaardigen van een soort week-
journaals Door de aard van onze
bewoners is het voor bezoek vaak
moeilijk, om een gesprek gaande
te houden. Middels zo'n journaal
bied je daar een aanknopingspunt
mee aan. De bezoekers kunnen
zien, wat er die week voor aktivi
teiten hebben plaatsgevonden, en
kunnen daar in hun gesprek met
de bewoner op in gaan. Daarmee
kunnen de mensen, die zoiets
gaan maken, iets aardigs produ
ceren, én een heel wezenlijke
functie geven aan het gebruik van
die apparatuur."
,,Een derde mogelijkheid is het
vervaardigen van ondersteunend
materiaal bij gespreksgroepen.
Daarin kunnen video-banden een
nuttige functie vervullen, doordat
ze de mensen, die soms een wat
vaag tijdsbegrip hebben, met de
neus op realiteiten drukken. En
daar bedoel ik geen ingewikkelde
dingen mee, maar gewoon, de
prijs van een krop sla, bijvoor
beeld".
Een laatste mogelijkheid voor het
gebruik van de videoapparatuur
ziet men in het maken van mate
riaal, dat bestemd kan worden
voor de klinische lessen voor het
eigen personeel.
BEGRIP
Als het gesprek vervolgens be
landt op de vraag, wat voor men
sen men zoekt, om met zo'n vrij-
willigersgroep mee te gaan doen,
zegt Gerard, na enig denken „Ik
geloof, dat het belangrijkste dat
mensen die zoiets willen doen,
moeten hebben, begrip is. Begrip
voor soms wat afwijkend gedrag.
Begrip voor het feit, dat zo'n ca
mera met allerlei knopjes eraan
voor sommige bewoners een uit
daging vormen. Daar willen ze
dan wat mee doen, en dat kan na
tuurlijk niet altijd".
„Het is natuurlijk aardig, als er
mensen reageren, die technische
belangstelling hebben, en liefst
ook wat ervaring met video. Maar
noodzakelijk is het niet, omdat er
altijd wel wat valt te organiseren
met een cursus of zo. En voor wie
al wat ervaring heeft met filmen, is
het al nauwelijks een probleem.
Wat voorop staat, is begrip, ge
duld, en de bereidheid om om te
gaan met de bewoners hier
MIDDENWEG
,,lk denk bovendien, dat het erg
belangrijk is, dat mensen die iets
met dit projekt zouden willen gaan
doen, bereid zijn, om genoegen te
nemen met wat je de middenweg
zou kunnen noemen. We streven
niet naar technische perfectie.
Daar leent de apparatuur zich
trouwens ook niet voor. Wat we
nodig hebben, zijn mensen, die
met plezier kunnen werken aan
een eindresultaat, dat ligt tussen
hun eigen doelstelling en het
haalbare, veroorzaakt door de ap
paratuur, de mensen en de om
standigheden".
OPEN HUIS
Een tweede projekt, dat men wil
beginnen, en waar men vrijwilliers
voor zoekt, is het 'Open Huis'
„We willen daarmee een ruimte
scheppen, waar bewoners, bewo
ners met familie of bezoek, of be
woners met personeel, de hele
dag terecht kunnen. Waar ze een
kop koffie of thee kunnen drinken,
waar ze een krantje kunnen lezen,
of voorgelezen worden, waar je bij
bijzondere gelegenheden iets
speciaals kunt doen. Om maar
een voorbeeld te noemen, als er
volgend jaar weer een Elfsteden
tocht zou komen, zouden we daar
een tv neer moeten kunnen zet
ten. Dat soort dingen. Een ruimte,
waar je op Valentijnsdag kaartjes
met leuke opschriften kunt uitde
len, zoiets staat ons voor ogen".
Zo'n 'Open Huis' zou een soort
aanvulling moeten gaan geven op
een beleidsmatige gntwikkeling,
ergens anders koffie te kunnen
gaan drinken."
„Het moet een mogelijkheid
scheppen, om buiten de eigen
deur ook eens anderen te ont
moeten. Vandaar dan ook, dat
onze gedachten uitgaan naar vrij
willigers. Want dat versterkt dan
die functie- zo'n vrijwilliger, die
hier niet elke dag rondloopt, bete
kent voor de bewoners óók een
gezicht van buiten. Dat is precies
in de lijn, van wat we ermee willen
bereiken. Want laat je dat een be
woner doen, dan gaat juist dat as-
pekt verloren. En hetzelfde geldt
voor een personeelslid, want dan
behoor je toch ook al gauw tot het
instituut zelf."
BEKEND
„Wat een aardige bijkomstigheid
kan zijn, is dat er soms onderlinge
bekendheid blijkt te bestaan tus
sen bewoners en vrijwilligers. Dat
valt des te meer op, doordat we
als werknemers hier allemaal ta
melijk jong zijn. Je zou kunnen
zeggen, dat we haast allemaal de
kleinkinderen zouden kunnen zijn
van de bewoners. Juist met de
wat oudere vrijwilligers komt er
dan ook vaak een leuk kontakt tot
stand. Die komen hier uit Leusden
zelf, of uit de direkte omgeving,
en hetzelfde geldt natuurlijk voor
de bewoners hier. En dan kun je
toch ook merken, dat er bij de be
woners vaak echt behoefte be
staat aan kontakt met mensen,
die qua leeftijd wat minder ver van
ze af staan, dan met het perso
neel vaak het geval is".
GARANTIE
„Voor de 'Open Huis-groep' den
ken we in eerste instantie aan
zo'n twaalf vrijwilligers. We willen
beginnen met vier ochtenden in
de week, en als de mogelijkheden
groeien, willen we dat uitbouwen
tot vijf ochtenden en middagen.
Als je met vier dagen begint, dan
moet je ook rekening houden met
de gegarandeerde opvang, in ge
val van ziekte of vakantie. Van
daar, dat ik denk, dat we met
twaalf mensen een voldoende
marge hebben, om goed van start
te kunnen gaan. Met dat aantal
zijn we dus al blij, en meer is al
leen maar mooi".
ERVARING
„De ervaring leert trouwens, dat
zoiets, als het eenmaal loopt,
vaak vanzelf wel uitgroeit. De
mensen vertellen elkaar erover,
dat het leuk werk is, dat het in een
bepaalde mate dankbaar werk is,
gewoon, zoals zij het ervaren. En
daar komen dan weer anderen op
af."
„Een ander aspekt is, dat we hier
ook vrijwilligers hebben, die hun
kinderen meebrengen Dat blijkt
vaak een hele leuke ervaring op te
leveren: er zijn bewoners, die
daar gek op zijn. Die dat blijkbaar
nou net dat extra beetje meer en
anders geeft, waar ik straks al op
doelde. Iets van buiten, dat uit
stijgt boven die professionele
zorg, die binnen ons huis natuur
lijk ook bestaat. Dus ik zou zeg
gen tegen diegene, die dit te le
zen krijgt, en die misschien dacht,
dat het hebben van een kind een
belemmering op zou kunnen leve
ren om hier iets in die vrijwilliger
sfeer te doen: kom maar eens pra
ten Het moet altijd mogelijk zijn,
Gerard Groenendijk
om een kop koffie te schenken,
terwijl de kleine in een hoekje zit
te spelen. Dat lijkt me zelfs heel
aardig".
Overigens is het de bedoeling, dat
het 'Open Huis' begin juni van
start gaat. Zoals gezegd, voorlo
pig vier ochtenden in de week,
van 09.15 tot 11.45 uur.
VARIABEL
„Het werk, dat vrijwilligers nu al
jaren lang doen, is heel geva
rieerd Zowel in de aard ervan, als
in de aktiviteit die men onder
neemt. Er zijn mensen bij, die ko
men hier een paar keer per week,
anderen beperken dat tot eens in
de paar maanden, en er zijn ook
mensen bij, die je alleen bij iets
bijzonders inschakelt. In totaal
hebben we op het moment zo'n
125 vrijwilligers. En daar komen
dan nu die twee nieuwe projekten
bij".
„Al vanaf het eerste begin heb
ben we hier uitstekende kontak
ten gehad met de Unie van Vrijwil
ligers, terwijl ook de kerken, parti
culieren, en mensen van 'De Zon
nebloem' vrijwilligerswerk ver
richtten. Die aktiviteiten bestaan
tot op heden uit het verzorgen van
een soos in de week, een thee
hoekje, er zijn mensen, die met de
bewoners mee gaan zwemmen,
anderen helpen bij het begeleiden
van aktiviteiten. Met het bezoek
aan de kapel hier in huis, of de
kerk in Leusden zijn er vrijwilliers,
en we hebben mensen, die we al
tijd kunnen bellen om extra hulp
bij een uitstapje of een feestje. En
niet te vergeten, is er natuurlijk
nog een groep vrijwilligers, die
onze aangepaste bus rijdt Naar
het zwembad, naar 'De Flint', een
dagje uit, en soms zelf mee op
vakantie. Dat is heel leuk, temeer
omdat de mensen zelf. en wij ook,
geconfronteerd worden met heef
uiteenlopende situaties. Er zijn
mensen bij, die hebben van tevo
ren gezegd „Moet je luisteren, ik
ben chauffeur, en verder niks,
want mensen begeleiden, dat kan
ik niet". Terwijl anderen zich in de
loop der tijd hebben ontwikkeld tot
prima begeleiders van en voor de
bewoners."
BEGELEIDING
„We proberen wel, de vrijwilligers
enigszins te begeleiden. Dat be
gint met een soort kennisma
kingsgesprek, waarin we weder
zijds kunnen kijken, wat voor
vlees we met elkaar in de kuip
hebben. Je moet dat niet te zwaar
opvatten, hoor Maar het is na
tuurlijk wel zo, dat we hier de ver
antwoordelijkheid voor de bewo
ners hebben En daar mag je niet
onverschillig mee omspringen.
Het is nu eenmaal zo, dat niet ie
deréén daarbij past. Dus probe
ren we te bekijken, of iemand ge
schikt is om hier in huis te wer
ken".
„Dan volgt meestal een tweede
afspraak, waarin het kontakt tus
sen de nieuwe vrijwilligers, en de
anderen in de groep, waarin hij of
zij gaat deelnemen, tot stand
komt. Dan kan men werkafspra
ken maken, over hoe lang er
wordt gewerkt, en hoe laat wie be
gint. Bij een projekt als 'Open
Huis' is dat noodzakelijk Bij an
dere aktiviteiten hoeft dat hele
maal niet. Als iemand zich bijvoor
beeld meldt voor een bezoekers
relatie, dan regelt zich dat vanzelf
wel."
„We proberen binnen een maand
of twee wel een beeld te krijgen,
of het loopt, of het ook functio
neert. Of de vrijwilliger het leuk
vindt, of dat we misschien een an
dere aktiviteit moeten zoeken, of
dat het juist heel goed gaat Dat is
ook wel een beetje je verantwoor
delijkheid, tenslotte. Dat je in de
gaten houdt, of de mensen, die
deelnemen in zo'n projekt, het
daarmee wel naar hun zin heb
ben."
INTEGRATIE
„Wat met vrijwilligers ook in een
beperkte mate tot stand komt, is
toch een zekere integratie van Li
sidunahof met de Leusdense be
volking. Die integratie wordt na
tuurlijk bemoeilijkt, door het ge
sloten systeem dat ons huis ken
merkt, maar dat laat overlet, dat
we wel naar een betere inpassing
in de sociale structuur van het
dorp streven
„Een andere manier, waarop we
daar wat aan proberen te doen, is
via scholen. We hebben bijvoor
beeld een heel leuk kontakt met
de school 'Kinderland'. Met het
Sinterklaasfeest komen de kinde
ren van die school hier liedjes zin
gen, en we hebben al een aantal
keren een gezamenlijke Kerstvie
ring gehad. Het leuke daaraan is,
dat je in een aantal gevallen ziet,
dat er een soort bezoek-relatie
ontstaat tussen een aantal van die
kinderen, en bewoners hier
Langzamerhand verwatert dat
dan weer, tot bij een volgende ge
legenheid die kontakten opnieuw
worden aangeknoopt."
„Ook komt er sinds een tijdje met
enige regelmaat een groep kinde
ren uit de Horstwijken hiernaast,
die een Aerobic Dance-groepje
hebben opgericht. Die komen dat
dan hier demonstreren Zo be
staan er dus wel kontakten met
'buiten', als je het zo mag noe
men Maar we streven altijd naar
verbetering. Dat is ook nodig,
want de groenteman komt hier in
de keuken, maar niet bij de bewo
ners, en de krantenbezorger le
vert zijn kranten af aan de voor
deur van het huis, en komt ook
fM
niet verder dan de deur. Dat is het
gevolg van het feit, dat er noodza
kelijkerwijs een daadwerkelijke
sluis bestaat tussen de mensen
hier in huis en de buitenwereld.
Dat maakt kontakt in de praktijk
heel moeilijk."
„Dat we op Dierendag een soort
tocht hier door het huis hebben
van kinderen met hun huisdieren,
wat trouwens een erg leuke aktivi
teit is, doet daar natuurlijk niets
aan af."
BEELD
„Dat hangt natuurlijk ook samen
met het gegeven, dat we maat
schappelijk jaren lang alles wat
zwak of ziek was, of met de dood
te maken had, hebben wegge
stopt. Datzelfde geldt trouwens
ook voor het beeld, dat sommigen
nog hebben van wat ze zich moe
ten voorstellen bij het begrip 'de
ment'. We merken dat hier soms
wel, met vrijwilligers, alhoewel de
meesten vaak al op de een of an
dere manier in aanraking zijn ge
komen met het verschijnsel, voor-
we zo ruim in het personeel]
ken, maar het wordt op dezei
nier natuurlijk wel extra krap
de vraag, die zich dan gaal
werpen is, in hoeverre je pre
pieel gezien vrijwilligers kuni
schakelen. Het kan natuurlijk)
zo zijn, dat je eigenlijk een
verkapt personeelsbestand
bouwt."
„In ons geval doet zich dant
een eigenaardige tegenstel
voor. Namelijk, dat je aan dei
kant dus erg omzichtig moei]
met het op stapel zetten vani
willigerswerk, terwijl we het el
lemaal óók over eens zijn,
juist dat vrijwilligerwerk iets
tra's bijdraagt aan de verzorg
en aan de sfeer in huis."
„Daar spelen bovendien meer
pekten in mee. Het feit, dat Lis*
nahof nu zo'n twaalf jaar besta
brengt mee, dat we inmiddelsc
wat oudere bewoners hebben,i
extra verzorging nodig hebb
Dat betekent extra werk, mete
daarmee gepaard gaande ei
druk op het personeel. In fj
gaan die ontwikkelingen in c
specifieke geval tegen elkaar
ïi>lv,
n9l
ii
dat ze zich voor vrijwilligerswerk
meldden".
„Toch zie je nog wel eens, dat er
mensen zijn, dje geneigd zijn de
mente bejaarden te benaderen
als kinderen. Dat kan dus niet, zo
kun je en mag je daar niet mee
bezig zijn. Het gaat om mensen,
die hoe dan ook respectabele bur
gers zijn geweest, en zo treden
we ze hier in huis dan ook tege
moet. Als we op een gegeven mo
ment constateren, dat iemand in
zijn benadering die verkeerde
aanpak vertoont, dan proberen
we dat middels begeleidinsge-
sprekken bij te sturen. Soms is
dat misschien wel wat moeilijk,
maar het is en blijft noodzakelijk,
in zo'n geval. Een juiste en cor
recte manier van benaderen staat
voorop."
ZWAARDER
„Vrijwilligerswerk ligt trouwens
toch heel gevoelig. Want met alle
bezuinigingen, waar we mee te
maken hebben, met de arbeids
tijdverkorting, en het grotere aan
tal vakantiedagen zijn de perso
nele mogelijkheden wel extra be
perkt. Het is nooit zo geweest, dat
Enerzijds een grotere werks
anderzijds een teruglopen vs
werkelijke arbeidstijd."
„Ook de aard van het werlj
dan een rol spelen. Je ontka
niet aan, dat een ziekenvet
ster straks zegt: „Hé, daar
een vrijwilligster met meneer
sen naar de markt, en daar ta
geen tijd voor." Dat zijn allee
zaken, die het er niet gemald
ker op maken, die discussie
oorzaken over het fenomeen
willigerswerk".
,,Wij zijn er in Leusden nog
mee geconfronteerd, maar
natuurlijk, landelijk gezien,
nieuw soort vrijwilliger in
komst. De geschoolde krar
die zonder werk zit, en die
dels vrijwilligerswerk erva
op wil doen, om zo zijn of h
'marktwaarde' op de arbei
markt te vergroten. Daar k(
dan toch de discussie om
hoek spelen, die ook binnen
vakbonden wordt gevoerd, o
de vraag in hoeverre dat dan
ceptabel is. Vandaar dan
dat ik nog maar eens benadi
ken wil, dat vrijwilligerswerk
discussie staat, maar dat wt
wel open voor staan."
(advertentie)
GA
GERU
Verkoop rechtstreeks van fabrikant aan konsument.
Alle typen binnen-en buitenzonwering mét garantie
Speciale meeneemprijzen voor doe-
het-zelf-montage.
Turbinestraat 5. Veenendaal
Turbinestraat 5, Veenendaal
Telefoon 08385 10682/12544
