Ontspanningsavond
huize St. Joseph
Metapontum: spel zonder winnaar of verliezer...
„Mensen reiken elkaar de hand"
Laatste
voorstelling
Eendracht
Wandelend
of fietsend
dauwtrappen
Nuttiger
door Anco Mali
Foutieve opstelling
Wat zit er achter?
Pythagoras
De mogelijkheden
ACHTERVELD - Door de be
wonerscommissie van huize St.
Joseph werd woensdagavond
de slotavond van het ontspan-
ningsselzoen georganiseerd.
Het was weer de laatste ontspan
ningsavond van het afgelopen
seizoen.
De zaal was geheel gevuld met
de bewoners van het huls, Sine
Cura en Wagenberg.
De avond werd geopend door de
directeur, de heer Hilhorst. Hij was
blij dat er ook nu weer zoveel
belangstelling van de zijde van de
bewoners was en wenste allen een
hele prettige avond. Begonnen
werd met een bingo waarbij weer
een aantal leuke prijsjes te winnen
waren. De bingo werd afgewisseld
met een optreden van een aantal
personeelsleden met play-back
shows. Driemaal traden zij op.
Als eerste werd de play-back
INGEZONDEN
buiten verantwoording
van de redactie
Lezend in uw blad van 7 mei,
kom ik tot de verbijsterende ont
dekking, dat het verzorgen der
planten in het gemeentehuis per
jaar meer kost dan de 8300 gulden
die er voor uitgetrokken waren.
Nog verbaasder was ik, toen ik
vernam, dat men nu schuif- en
opgevoerd van Tineke Schouten
door Anke, Ingrid, Margriet, Joke
en Gerda met Ka, Ka, geef de pot
eens aan. Dit werd door hen opge
voerd compleet met bed. patiënten
en verpleegsters. Vervolgens een
play-back door Joke van Corrie
Konings met „Ik krijg een heel
apart gevoel van binnen". Na een
tweede bingo weer een optreden
van Gerda-Anke met een playback
van André Hazes met het lied „Ik
meen het".
De optredens brachten de lach
spieren wel goed in beweging en zij
werden met een daverend applaus
beloond. Na een korte pauze kreeg
men tot ieders verrassing nog een
optreden van de Achterveldse Tiro-
ler Kapel. Tijdens dit optreden
bleek dat enkele bewoners on
danks hun leeftijd het walsen nog
niet waren verleerd.
draairamen wil gaan aanbrengen
om beter bij de planten te kunnen
komen om ze van water te voor
zien. Daar 1 april reeds voorbij is.
kan ik niet meer aan een 1 april
mop denken, jammergenoeg
Maar wel komt bij mij de gedach
te op, of het niet simpeler en
goedkoper kan, en wel door de
planten op plaatsen te zetten waar
men er zonder enige moeite bij kan.
Dan kan iemand die in het ge
meentehuis werkt, en af en toe
niets te doen heeft, dat verzorgen
voor haar of zijn rekening nemen
en kunnen die 8300 gulden, en
straks nog meer, weer voor iets
nuttigers gebruikt worden.
H. Spaans-v.d. Linden
Metapontum is een nieuw spel. Het werd uit het
schaakspel ontwikkeld, maar kent geen winnaar of
verliezer. Metapontum is namelijk een spel van vrede,
samenwerking en overleg. Metapontum betekent:
Brug naar de overzijde. Die betekenis slaat op het doel
van het spel: elkaar in zo min mogelijk zetten naar de
overkant van het speelbord helpen.
De aardrijkskundigen onder ons weten dat
Metapontum ook de naam is van een plaatsje in Zuid-
Italië, waarin eens de school van Pythagoras (de
wiskundige: a2 b2 c2) stond. In deze school
werden spelen als het huidige Metapontum gebruikt
als edukatief middel, als oefening in onderhandelen en
het aanleren van allerlei sociale vaardigheden. De
patronen van Metapontum voldoen aan wiskundige
wetten, maar zijn ook op kunstzinnige wijze uit te
beelden in vormen of muziek.
Medewerkster Anco Mali bezocht Leusdenaar Gabriël
Bassant die het spel heeft leren spelen. Zij ontmoette
ook Hans Theo Frenkel die Metapontum
(herjontdekt/ontworpen heeft. Anco Mali speelde een
spelletje en liet daarnaast Frenkel uitvoerig - soms
bijzonder filosofisch - aan het woord.
LEUSDEN - De Leusdenaar
Gabriël Bassant vertelde on
langs op de eerste talkshow
in de Amersfoortse "Witte
Zaal" dat zijn leven ingrij
pende veranderingen heeft
ondergaan sinds hij het oude
spel Metapontum heeft leren
spelen. Hij past de principes
van dit spel toe in het dage
lijks leven, en zijn (ver
meende) tegenstanders wor
den medestanders. Ook in
zijn vak werkt het. Mensen
die aanvankelijk tégen reno
vatie zijn luisteren naar zijn
inzichten. Gezamenlijk be
denken ze nieuwe patronen
nu hij bereid blijkt naar hen
te luisteren en met hen mee
te werken. Alle mensen zijn
medemensen, en je moet ze
over de brug naar de andere
kant helpen, zoals zij jou
naar hun zijde moeten over
brengen.
Metapontum betekent de brug
naar de overzijde Het doel van
het spel Is niet het overwinnen en
uitschakelen van de tegenstan
der. maar het gezamenlijk ontwik
kelen van nieuwe spelpatronen
Het is een oefening in sociale
vaardigheid, kunst en weten
schap. Mensen reiken elkaar de
hand Zij geven elkaar de ruimte.
Zi| helpen hun medespelers hun
doel te bereiken.
Hans Theo Frenkel die het spel
(her)ontdekt heeft nodigde mij die
avond bij Gabriël Bassant uit het
spel met hem te spelen. Hij legde
me de zetmogeli|kheden uit (ik
speel geen schaak). Gabriël dacht
terzijde met ons mee Hoewel ik
geen enkel in- of overzicht van het
spel had, bereikten wij ons doel in
43 zetten Het uiterst bereikbare
minimum is 33 zetten. Ik kwam
met al mijn stukken in de juiste
volgorde op Hans Frenkels plaats
te staan en hi) dito op de mijne.
Door zijn hulp en die van Gabriël
kon ik, die niets van het spel af
wist. meespelen De angst om te
verliezen viel weg. Ingewijde en
oningewijde gaven elkaar de
hand en bedankten elkaar.
Hoe heeft Hans Theo Frenkel
het Metapontumspel
(her)ontdekt?
„De eigenlijke druppel die de em
mer deed overlopen of het stootje
dat het steentje aan het rollen
bracht was een foutieve opstelling
op een schaakbord. Schaakspe
lers zijn mensen die heel precies
zijn. Eén van de vele wetten is dal
het bord zo opgesteld moet wor
den dat het witte vlak aan de rech
terkant komt.
Ik zat te wachten op een vriend
die ik naar een vliegveld (in Ame
rika) zou brengen. Zijn schaak
bord was-gelukkig-foutief opge
zet. Wat doet men dan? Zoep, alle
stukken er af nemen, het bord om
draaien en de stukken er weer op
zetten. Ik was dat bijna aan het
doen. Toen dacht Ik: ach Ik heb de
tijd. Mijn vriend, die naar China
ging, was nog bezig om te pak
ken. Waarom zal ik niet proberen
om die stukken met schaakzetten
naar de goede kant te krijgen?
Dat zal niet zo moeilijk zijn, dacht
ik.
De eerste paar zetten gingen
leuk. Tot ik na vijftien zetten hele
maal vast liep. Het was ondoen
baar. Ik probeerde het nog eens
via een andere methode, maar
liep weer vast. Het was tijd voor
het vliegveld, Ik nam het pro
bleem mee naar huis, zette thuis
mijn bord op en zat de hele avond
te klungelen. Er was geen moge
lijkheid om wit een kwart slag naar
rechts te krijgen en zwart naar
links en de stukken op de één of
andere manier door elkaar heen
te laten gaan. Dat herinnerde me
aan een film die ik had gezien:
'General Patton"'.
Patton was een Amerikaanse ge
neraal, die bij het Ardennenoffen
sief opereerde. Ergens in Duits
land kwamen de legers van gene
raal O'Bradley en van Patton el
kaar tegen. De manoeuvres om
die twee legers, die gespannen
waren omdat ze tegen de Duitsers
moesten vechten, door elkaar
heen te krijgen en elkaar te laten
passeren verliepen zo verschrik
kelijk slecht, dat het zelfs tot vuist
gevechten kwam. Het was een
chaos Patton, die onder O'Brad
ley stond, is tenslotte op een jeep
gaan staan om verkeersagent te
spelen. Met allerlei manoeuvres
heeft hij die legers van 130.000
man met trucks, tanks en ander
materiêel netjes door elkaar laten
trekken.
Frenkel: „Dat was het gedachten-
beeld dat ik had toen ik al die
stukken in een midden van mijn
bord had verzameld. Pionnen
kunnen alleen maar recht door
gaan. Ze kunnen niet naar links of
naar rechts, en ik zag analoog
hetzelfde probleem. Ik heb de
hele avond zitten denken, maar ik
liep vast, elke keer weer
De volgende dag was ik buiten in
de tuin Het is zes jaar geleden Ik
zag bijen, en peinzend over mijn
probleem, dacht ik aan hun ho
ningraat Bijen zijn de meest effi
ciënte schepsels in de natuur. Te
rug in mijn werkkamer heb ik een
bord gemaakt met honingraatvak
jes, en wonder boven wonder ont
dekte ik dat op deze manier de
pionnen twee mogelijkheden had
den om elkaar te passeren. Na
heel veel gedoe kreeg ik het voor
elkaar om de schaakstukken naar
de overkant te krijgen. Toen ik dat
onder de knie had, ik heb er een
maand elke dag aan gewerkt, zag
ik alle mogelijke mooie patronen
zich ontwikkelen De zetten wer
den langer, het ging sneller, het
werd meer en meer harmonieus.
Drie jaar lang heb ik de methode
ontwikkeld om de stukken over te
brengen volgens de schaakme
thode zonder te slaan en toen
kreeg ik het voor elkaar om ook op
het schaakbord de stukken van
de ene kant naar de andere over
te brengen. Dat lukte In zes uur
Nu kan ik het doen in vijf minuten,
omdat ik de methodieken en de
patronen beheers."
„Schaken is zo'n 5000 jaar oud.
Chinezen, Egyptenaren, Hindoes,
Arabieren, Grieken speelden het.
Het is mogelijk vanuit de weten
schap dat zo'n spel. zo'n ge
dachte, ongeveer tegelijkertijd en
onafhankelijk op diverse plaatsen
in de wereld uit komt. Ik heb mijn
hele leven filosofie gestudeerd en
aan de universiteit gedoceerd. Fi
losofie heeft altijd te maken met
de vraag: wat is het doel van het
leven? Wat is het ideële leven,
hoe moeten we leven? Wat voor
nut heeft het? Heeft het nut, en
wat is nut? En wat moet je met
nut?
Je kunt niet filosofie studeren zon
der met Plato in aanraking te ko
men (hoewel mijn vak oosterse fi
losofie was). Oosterse filosofie in
het westen bestudeerd brengt je
toch weer met Plato In aanraking.
Geleidelijk ben ik Plato beter gaan
bestuderen, en daar ben ik nooit
mee opgehouden. Het beroemd
ste werk van Plato is De Repu
bliek. In De Republiek maakt
Plato een vergelijking met een
soort schaakspel. Hij vraagt zich
af wat gerechtigheid existentieel
betekent, en iedereen in Plato's
omgeving moet erkennen dat hij
niet weet wat gerechtigheid is.
Plato stelt daarom voor een spel
te spelen. Laten we zeggen dat er
twee soorten mensen zijn in de
wereld. Ze zijn tegenstrijdig. De
witten zijn de mensen die altijd
het existentiële, het goddelijke,
het eerlijke, vast houden en er
nooit van afwijken. Ze hebben een
slechte naam, krijgen altijd op
hun donder, maar ze blijven eer
lijk, al kost het hun leven. Ze zul
len nooit een foute stap maken.
lijkheden van het Metapontums
pel ziet Is dat voor de eerste
keer In de moderne tijd een mo
del van een maatschappj wordt
aangegeven waarin mensen
niet noodzakelijk tegenstrijdig
aan elkaar behoeven te zijn In
het drama van het leven zoala
dat op het schaakbord het geval
Is. Met dezelfde kracht kunnen
zij medewerkers zijn, en kunnen
zij eikaars positie In het leven
verbeteren. Dat wordt In de bio
logie genoemd: synergie. Die
ren van verschillende ordes le
ven In symbiose. In het Engels
zeggen we: 'That Is the game".
In de politiek zeggen we: „Here
goes the ballgame". Alles
wordt In het Engels teruggeleid
tot een soort spel. Het hele Iven
Is een spel. Als we zeggen:
„You are playing games with
me" betekent dat: Je speelt een
spelletje met mij. Dat heeft een
sinistere betkenis.
Frenkel: „Nu hebben we een
spel. dat analoog is aan het
schaakspel waarvan we kunnen
zeggen: als jij het spel met mij
speelt kom jij er beter af, wordt jij
er beter van dan met welk ander
spel ook. Met schaken win je van
iemand door die ander op zijn
knieën te krijgen. Schaken is het
ergste spel, omdat er helemaal
geen onzekerheid is. Kaarten zijn
blind, je weet niet wat er gebeurt.
Van dobbelstenen weet je niet
welk cijfertje er boven komt. Maar
op het schaakspel gooi je je
rauwe intellect en als je tegen
stander je verslaat ben jij de infe
rieure intellectueel. Alles is open
lijk: jij zet, ik zet, en pats ik ben
een stuk kwijt. Jij zet, ik zet en
pats ik ben weer een stuk kwijt.
En dat had ik kunnen zien, maar
ik zag het niet. En zo ga ik of mijn
tegenspeler geleidelijk door de
knieën, en ik wordt intellectueel
vermoord. Iemand wordt de win
naar bij de kleinte differentie van
de kracht. Datis kracht 1 minus
kracht 2. Als we Mentapontum
spelen kan ik een winnaar zijn
door op het boord mijn medespe
ler ook tot winnaar te maken.
Onze krachten worden geleidelijk
verhoogd. Er zijn zes klassen
mensen. Dat zijn pioniers, wach
ters, geleerden, ministers, weten
schappers en regenten. De pio
niers kunnen slechts één vakje
vooruit. Op 60°. Behalve In de
eerste zet: daar mogen ze een
dubbele stap maken. De wachters
kunnen alleen maar verticaal of
horizontaal gaan zo ver als ze
kunnen, tot het einde van het
bord. De geleerden kunnen
slechts op hun kleur tot het vol
gende witte, bruine of zwarle
vakje gaan, analoog aan het
paard bij schaken. De ministers
mogen diagonaal gaan: er zijn
twee diagonalen: één van 60° en
één van 30°. Op 30° blijven ze op
dezelfde kleur, op 60° verwisse
len ze van kleur. De wetenschap
per kan verticaal, horizontaal en
tweediagonaal gaan. De regent
kan alleen naar het hokje gaan
dat direct aansluit op het zijne
Er zijn problemen die analoog zijn
aan onze maatschappij. De groep
witten moet op de plaats komen te
LEUSDEN - Vrijdag is del
ste voorstelling van toneel
eniging Éendracht met de
in-één akter. Gespeeld woi
een toneelstuk, een mini-thr
en een klucht.
Vanwege het succes van
vorige voorstelling op 26 april»
er weer veel publiek verwi
Kaarten voor de éénakter-avo
6,- zijn aan de zaal verkrijgt
op het adres Dinkelwijk 17, i
loon: 943433.
LEUSDEN - De Til organi
op Hemelvaartsdag (16
voor de negentiende ke«t
traditionele dauwtrappen.
schrijving en vertrek is tu
vijf en zes uur 's morgens
De Til.
De kosten zijn 2 gulden
persoon. De fietstocht is ongi
40 km en de wandeltocht 14 kr
deze tochten is er gelegenhe
ontbijten voor 3,- per pen
Degenen die gebruik willen ffl
van het ontbijt (twee bolletje
een kop soep) moeten dal v0
mei doorgeven aan De Til,
avonds bellen, telefoon 941
Aan het dauwtrappen kunne
tallen, familie, kennissen envf
gingen meedoen.
staan waar de gouden staan. In
precies dezelfde opstellng. De
gouden moeten op de plaats ko
men waar de witten staan in pre
cies dezelfde opstelling. Net alsof
we het bord omdraaien. De regen
ten staan altijd op dezelfde kleur
in tegenstelling tot in het schaak
spel, waar ze op verschillende
kleuren staan. Zij moeten in de
laatste zet nameliik terug komen
op wit."
Laureaten
„De pioniers hebben een sleufje
In hun hoofd. Da is om de vol
gende reden: ze kunnen ver
hoogd worden tot laureaat. Als ze
gelauwerd worden krijgen ze een
kroon op hun hoofd en dan krijgen
ze dezelfde kracht als het meest
krachtige stuk in het spel. Om ge
lauwerd te kunnen worden moe
ten ze op de laatste rij terecht ko
men. Zij kunnen zelf nooit op de
achterste rij komen en kunnen
zichzelf dus nooit verhogen. De
andere zijde kan dat wel. Ik kan
uw stukken verhogen, en u kunt
mijn stukken verhogen. Dat wordt
gedaan door een pionier helemaal
naar anderen te brengen en hem
daardoor te lauweren.
Nu gaan we hetspel spelen.
Ik neem twee stukken in mijn
hand en ik bied u beide stukken
aan. U mag kiezen, wetende dat
wit moet beginnen. U neemt
zwart? Goed, dan ga ik beginnen
Wit neemt het initiatief en bepaalt
in het begin van het spel hoe het
spel gaat. Dan is er een oud ri
tueel. Dat is het ritueel van de sta
ven. Nu moet u uw staf hier neer
zetten, en ik mijn staf hier. Nu
gaat wit eerst. Ik buig tot u, u|
tot mij. Dan buigen wij samei
vormen een kruis geven elkai
hand als bondgenoot. Dat
kent dat we elkaar gaan heljx
In harmonie spelen wij het sp
verneem daarna dat er een
desstichting Metapontum is c
richt, die in het spel een in
ment ziet om tot samenwe
en harmonie tussen mensa
naties te komen. In haar doel
lingen formuleert deze stief
„de stichting wil bevorderen
er meer belangstelling ontt
voor spelen die gericht zijn 0|
menwerking en educatie, en
op competitie en strijd: Ooko
andere dat de stichting bate
schenkingen wil aanwenden
het verspreiden van de vrede
dachten en het opzetten va
stituten en hogescholen diei
sen opleiden, zodat deze ze
noemde vredesgedachten
nen uitdragen en verbreiden
Tenslotte hoor ik dat
Amerikanen van plan zijn
bij de veertigjarige hert
king van het werpen vai
atoombommen in augui
1945 op Hiroshima en Ni
saki een gigantische b
om het Pentagon heen
brengen. Iedere Amerik
kan daar op vermelden
hij de vrede ziet, en vrt
vredesvoorstellen hij
Metapontum zal het spel
beelden, het spel dat get
lens van vriendschap en
wil tot samenwerking
sterkt, opdat eens een
tere wereld tot stand zal
men.
Stichting TussenTIjds (voor
mensen met veel vrl|e tijd)
gaat zich op het Metapon-
tum-spel werpen. Belang
stellenden, die het spel wil
len spelen, kunnen zich bij
TussenTi|ds aanmelden.
Zijn er voldoende geïnteres
seerden dan zal datum en
tijd worden bepaald waarop
het spel beoefend kan wor
den. Aanmelden kan via te
lefoonnummer 943901
Wie eerst kennis wil maken
met Metapontum kan zo»
dag 19 mei aanstaande zijn
of haar licht opsteken In
Zeist waar een "Metapoiv
turn Open Dag" wordt ge
houden. Er zijn demonstu.
ties, inleidingen en wat dies
meer zij om het spel ondei
de aandacht te brengen
Het kan die dag ook ge
speeld worden. Deze "open
dag" vind plaats in het NPI,
Valckenboschlaan 8 In
Zeist. Openingstijd van
14.00 tot 17.00 uur.
Van boven naar beneden:
wie kiest welke kleur,
- dan het ritueel van de staven,
vervolgens geven de spelers elkaar een hand ten teken dat ze bondgenoot zijn
en elkaar zullen helpen.
Da kunnen ze niet, want ze hou
den het ideale model voor ogen
De zwarten hebben een goede
naam, dat zijn de regenten, de
mensen met de macht en de
kracht, de praal en het geld, maar
het zijn eigenlijk schurken. Als ze
de kans krijgen draaien ze je de
nek om en geven de schuld aan
de witten. Laten we de mensen
los laten en zien wat er gebeurt.
De witten, zegt Plato, mogen alles
doen in gerechtigheid. De zwar
ten hebben nog een kracht erbij:
de kracht van de onzichtbaarheid.
Ze kunnen kwaad doen, ze heb
ben een ring aan, die ze om kun
nen draaien en dan worden ze on
zichtbaar. In tien boeken ontwik
kelt het spel der mensheid zich.
Tenslotte komt de winnaar boven:
de witte. De zwarte is zich steeds
meer gaan omringen met mensen
met geld, hij moet meer en meer
huurlingen om zich heen hebben
met messen 6n pistolen om zich
te beschermen, en als hij geen
bloed meer kan zuigen van an
dere mensen, eten de honden,
die hij om zich heen heeft verza
meld, hem op. De potentaat wordt
door zijn eigen kleine potentaten
opgegeten. Daar is dus een refe
rentie van een soort schaakspel
naar gerechtigheid."
„Dan is er Pythagoras. (Sokrates
is een ongenoemde volgeling van
Pythagoras, maar hij kan er niet
voor uit komen omdat de Pythago-
ranen 150 jaar daarvóór allemaal
vermoord zijn. Als je in die tijd Py-
thagoraan was, was je hetzelfde
als een Jood In nazl-Duitsland). In
550 voor Christus heeft Pythago
ras zijn school gesticht in drie ste
den in Zuid-ltalië. Eén van die ste
den is Metapontum. Hij heeft om
zich heen verzameld een aantal
mensen, en is met wat we nu kun
nen noemen de eerste georgani
seerde wetenschappelijke univer
siteit in de wereld gestart."
Die univeriteit was tegelijkertijd
een broederschap van mensen
die geloven dat alle mensen gelijk
voor de natuur zijn, en dat alle-
mensen met respekt moeten wor
den behandeld. Als je Pythago-
raan was moest je je slaven vrij
laten. Pythagoras stelde dat vrou
wen gelijk warn aan mannen, en
dal mannen geen vrouwen kon
den bezitten. Hij heeft zich tot op
zekere hoogte in de politiek ge
mengd en heel Zuid-ltalië was Py-
thagoraans aan het worden. De
vijftig jaar dat Pythagoras daar
leefde is er enorm veel weten
schappelijk onderzoek gedaan.
Wij kennen van hem de stelling a2
b2 c2. Geen architekt kan
zonder Geen georganiseerde ge
meenschap kan zonder
Pythagoras is wellicht de vader
der moderne wiskunde. Hij is de
gene die het kwadrateren heeft
ontwikkeld Hij heeft ook uitge
vonden dat de tonen van een
snaar gebasserd zijn op de lengte
en de strakheid van de snaar, en
dat die teruggebracht kunnen
worden tot getallen. Muziek is we
tenschappelijk gebaseerd op cij
fers.
Frenkel vervolgt: „De leden van
de broederschap van Pythagoras
hadden gezworen dat ze geen
mensen zouden doden, en elkaar
altijd zouden steunen. Dat was vrij
analoog met de eerste Christe
nen.
Deze mensen hadden geheimen.
Ze waren bezig met wetenschap,
en dat was 'gevaarlijk' De gehei
men mochten nooit worden opge
schreven. Ze werden mondeling
overgedragen door inwijdingen
De geheimen waren verbonden
met broederschap, mathematiek
en muziek. Ze waren verbonden
met de geheimen van de ziel. Het
spel vdat de Pythagoranen speel
den beoogde de bevrijding van de
geest van het lichaam. Als de
mens op zo filosofische manier
heeft geleefd, dat er geen zwarte
daden aan zijn ziel kleven, wordt
hij voor eeuwig vrij gemaakt. Hij
kan terugkomen op zijn eigen wil
om anderen te verlossen Het ge
heime spel stond open en bloot.
Nooit zou iemand vermoeden dat
het geen schaakspel was. Maar
het geheim was: ik geef je weer
terug wat van jou was Ik bevorder
jou, en daarom kan jij mijn welzijn
bevorderen."
Wat Hans Frenkel als de moge-
