I
Moord op Papoea-voorman Arnold Ap
heeft standpunten geradicaliseerd
Dauwtrappen
KPJ viel
in de smaak
Dommee Wim van Halsema juist terug uit West-Irian:
door Anco Mali
Open huis
verpleegcentrum
Birkhoven
Concert van
Regionaal
Jeugd Orkest
Bijdrageregeling
bouw goedkope
„vrije sector"
DONDERDAG 23 MEI 1985
interview
LEUSDEN - Dominee W.B. van Halsema is zojuist teruggeko
men van een reis naar West-Irian, het vroegere Nederlands
Nieuw-Guine Hij is verbonden aan het Zendingscentrum
van de Gereformeerde Kerk, dat deel uitmaakt van het Gere
formeerd Dienstencentrum in Leusden. De Gereformeerde
kerken zijn tetrokken bij een groot aantal kerken over de
hele wereld. Dominee Van Halsema is vooral betrokken bij
het werk in het oostelijk deel van Indonesië, niet alleen Irian,
maar ook Sulewesi (het vroegere Celebes), de Molukken,
Soemba en Timor.
De Gereformeerde Kerk probeert de relaties tussen kerken
in ons land en in de andere gebieden zo intensief mogelijk te
onderhouden. Er is daarom een regionale indeling van Ne
derland gemaakt. De kerken die met Oost-lndonesië te ma
ken hebben zitten in de noord-oostelijke regio, Groningen,
Drente en Overijssel, plus de twee Duitse classes Bentheim
en Oost-Friesland die ook deel uitmaken van de Gerefor
meerde Kerk.
Wim van Halsema is zo'n beetje de spil tussen de kerken
overzee en de kerken in ons land en is in de week of op
zondagen nogal eens op pad in die noordelijke dreven om
aan gemeenten informatie over het werk daarginds door te
geven. Hij heeft de begeleiding van een aantal zendingsge
zinnen die in Indonesië werken in dienst van de kerken daar,
en heeft verder het kontakt met de kerken in Indonesië te
behartigen door middel van samenwerkingsverbanden.
GEEN GEREFORMEERDE
KERK
Er is geen Gereformeerde Kerk in
Indonesië. Er zijn kerken ontstaan
vooral in de periode vóór de
tweede wereldoorlog. De Gerefor
meerde Kerken in Nederland zijn
vanaf het begin betrokken ge
weest bij het werk op het eiland
Soemba en op Midden-Java,
deels ook bij het werk in Oost-ln-
donesië. Uit dat werk zijn kerken
voortgekomen, die na de tweede
wereldoorlog zelfstandig gewor
den zijn. Er zijn nu door heel Indo
nesië heen onafhankelijke ker
ken, die een Indonesisch gezicht
hebben, en die niet zonder meer
een verlengstuk zijn van de ker
ken hier.
Deze kerken proberen het kerk-
zijn op eigen wijze tot uitdrukking
te brengen, maar onderhouden
banden met de Nederlandse ker
ken, die hun volstrekte zelfstan
digheid volledig respekteren.
Voor bepaalde taken zijn er sa
menwerkingsverbanden en doen
de kerken soms een beroep op de
Nederlandse kerk om mensen te
sturen voor specifieke taken,
waarvoor men zelf niet voldoende
mensen heeft. Bepaalde finan
ciële programma's worden ook
door de Nederlandse kerk ge
steund, omdat die niet altijd hele
maal uit eigen middelen kunnen
komen.
Vanuit Nederland zijn 15 tot 20
gezinnen en alleenstaanden in In
donesië werkzaam, deels bij het
theologisch onderwijs deels bij
het toerustingswerk van de ker
ken. Veel van deze kerken heb
ben een geweldig snelle groei
doorgemaakt, en maken die nog
steeds door. Dat betekent dat ze
in een aantal jaren tijd hn leden
aantal zagen groeien met duizen
den mensen Daardoor moet er
een geweldige opvang zijn, die de
nieuwe gemeenten en hun leden
begeleidt en zorgt voor voldoende
kader. Dit toerustingswerk ge
beurt door de kerken in Indonesië
zelf, maar men vraagt er toch
vaak iemand uit de Nederlandse
kerken bij om in teamverband met
de Indonesische collega's aan het
toerustingswerk deel te nemen.
De kerk van Soemba is in 1947
zelfstandig geworden, telde toen
5000 leden, terwijl dat er nu
80.000 zijn. De kerk van Irian,
waar Wim van Halsema nu net ge
weest is, telt 600 000 leden De
protestantse kerken in Indonesië
groeien met tienduizenden leden
per jaar, niet alleen door geboor-
teaanwas maar ook door de groei
van buitenaf
Dit is op zich een opmerkelijk ver
schijnsel. Indonesië is het groot
ste Islamland ter wereld wat zijn
inwonersaantal betreft. 80% van
de 170 miljoen inwoners die Indo
nesië telt wordt gerekend tot de
Islam te behoren. Tegelijk is het
het land waar de Protestantse ker
ken groeien Dat gebeurt in geen
enkel Islamland. Ongeveer 15%
van de bevolking hoort tot één van
de christelijke kerken: een getal
van meer dan 20 miljoen mensen.
Heeft Van Halsema er zicht op
waar dit door komt?
,,De Islam in Indonesië vertoont
een heel ander gezicht dan wij
doorgaans kennen uit Iran en Pa
kistan, waar de Islam nogal fana
tiek over komt De Islam is Indo
nesië binnengekmen via oude
handelsroutes vanuit India en Sin
gapore langs de kusten van Su
matra, Java, Zuid-Sulewesi, Ma
kassar. Daar vindt men nu nog
steeds de sterkste concentraties
van de Islam In Indonesië is de
Islam als een soort vernis over de
oude mystieke godsdienst heen
gekomen, en heeft daardoor een
heol ander gezicht gekregen dan
in de pure Islamlanden van Arabi
sche origine In feite leeft onder
de Islambovenlaag veel meer de
oude Javaanse mystieke gods
dienst, die in veel grotere mate
het leven en denken van de men
sen bepaalt."
,,Veel Islamieten worden christen
in Indonesië. Niet omdat de chris
telijke kerken gerichte akties on
dernemen, want die zijn verbo
den Veel meer omdat men in de
aanwezigheid van de kerken en
gemeenten toch iets proeft van
een andere manier van leven en
geloven, die vele mensen boeit
..Daarnaast is het zo dat men in
Indonesië verplicht godsdienstig
moet zijn. Men moet geregi
streerd zijn bij de Islam, het Boed
dhisme, het Hidoeïsme, het chris
tendom of de oude Javaanse
godsdienst, die in de laatste jaren
ook erkend is, de kabatinan. Dat
betekent dat mensen geen atheïst
kunnen zijn. Volgens dominee
Van Halsema willen de meeste
mensen dat ook niet: de hele cul
tuur is doordrenkt van een reli
gieuze geladenheid.
STAMRELIGIES
Veel oude traditionele godsdien
sten verliezen in het modernise
ringsproces van Indonesië hun
greep op de mensen. Mensen kie
zen dan vaak voor de christelijke
godsdienst. Ook dat is één van de
oorzaken van de groeiprocessen
in de christelijke kerken.
Van het totaal aantal christenen
behoort tot de protestantse ker
ken, Vb tot de katholieke, waarbij
de protestanten veel eerder aan
dacht besteed hebben aan de vor
ming van eigen kader. Eigen Indo
nesische predikanten en voorgan
gers zijn er volop, al zijn er nog
vaak tekorten. Het is één van de
zwakheden van de katholieke
kerk in Indonesië, volgens domi
nee Van Halsema, dat deze drijft
op buitenlandse priesters. Boven
dien is onder andere de celibaats-
kwestie zo vreemd aan de Indone
sische cultuur dat er tot dusverre
nauwelijks Indonesiërs tot priester
gewijd zijn.
Indonesië is een enorm groot
land, een smeltkroes van volke
ren, tradities en culturen. Het land
heeft afstanden waar wij geen
weet van hebben. Van de hoofd
stad Djakarta naar Irian is het zes
uur vliegen met twee uur tijdver
schil, wat betekent dat je van Am
sterdam naar Pakistan vliegt. Er is
een geweldige verscheidenheid
ook in de onderlinge communica
tie.
Er doen zich in Indonesië veel
ontwikkelingen voor op econo
misch gebied in de stedelijke ge
bieden, terwijl er op het platteland
ook van alles op gang komt. Wim
van Halsema vertelt dat er ener
zijds nog situaties uit het Stenen
Tijdperk worden aangetroffen, ter
wijl men vijftig kilometer verderop
in de moderne samenleving ver
keert. Met name in Irian tref je dit
laatste in het bijzonder aan.
HUIDIGE IRIAN
Het huidige Irian, een geweldig
groot gebied, is één van de gebie
den in Indonesië waar nogal wat
over te doen is. De wortel van het
probleem acht Wim van Halsema
het Nederlandse politieke beleid
in het verleden. Bij de overdracht'
van Indonesië in 1948 is Nieuw-
Guinea daar buiten gehouden.
Deels omdat de Nederlandse re
gering haar eigen gezicht wilde
redden, deels uit volstrekte on
kunde over wat er gaande was.
bleef Nederland nog een tijdlang
het gebied zelf beheren.
In die tijd begon ons land pas voor
het eerst met grootscheepse aan
dacht. ook in economische zin,
voor Nieuw-Guinea, terwijl er tot
de tweede wereloorlog nauwelijks
één cent aan Irian besteed was.
Het land was voor Nederland eco-
monisch niet interessant. Interna
tionale politieke ontwikkelingen
hebben Nederland gedwongen
om in 1963 Nieuw-Guinea over te
dragen aan de Verenigde Naties.
Na de volksstemming die er ge
houden is, is het gebied bij Indo
nesië gekomen.
In de vijftien jaar dat Nederland
nog in Irian zat zijn er bij de Pa
poea's geweldige verwachtingen
gewekt van een eigen zelfstandig
volksbestaan Daar heeft ons land
in die tijd ook bewust aan ge
werkt. Men had al een eigen
volkslied, een eigen Papoeavlag
Deze verwachtingen sloten bo
vendien aan bij de oude heilsver
wachtingen, de zogenaamde Ko-
reribeweging, Messiaanse heils
verwachtingen uit eigen gods
dienst en cultuur waarbij men ge
looft, en dat leeft nog sterk bij vele
delen van de bevolking, dat er op
een goede dag een soort heilstijd
zal aanbreken, die men vaak
identificeert met bepaalde poli
tieke ontwikkelingen.
Toen Irian in 1963 naar Indonesië
overging heeft dat een geweldige
kater achtergelaten bij de Pa
poea's Indonesië nam het beleid
over, en dominee Van Halsema
zegt het het beleid dat er gevoerd
is heel vaak niet verstandig is ge
weest.
Er is een stroom van mensen van
Java naar Irian gekomen, die alle
bestuursposten gingen bezetten.
Al deze mensen zijn zich, in het
algemeen gezegd en de goeden
niet te na gesproken, te weinig be
wust geweest van het feit wat
emotioneel door de Papoeabevol
king doorstaan werd. Men heeft
ook vaak te weinig oog gehad
voor de eigen cultuur, de eigen
gevoelens, de eigen identiteit van
de Papoeabevolking die totaal
verschillend zijn van die van an
dere delen van Indonesië.
STROOMVERSNELLING
Vorig jaar kwam de hele ontwikke
ling in een stroomversnelling. Het
is nu net een jaar geleden, aldus
dominee Van Halsema, dat één
van de bekende voormannen van
de Papoeacultuur, Arnold Ap,
werd omgebracht. Hij was gevan
gen genomen, was direkteur van
het musuem verbonden aan de
universiteit in de hoofdstad Jaja-
pura, groot cultuurkenner, verza
melaar van oude volksliederen die
op cassette uitgegeven zijn, do
cent antropologie. Alles wat
diende ter versterking van de ei
gen Papoacultuur en -identiteit
werd altijd argwanend gevolgd
door de Indonesische autoriteiten,
omdat men dit onwillekeurig zag
als een versterking van het vrij-
heidsstreven van de Papoeabe
volking.
Er is een vrijheidsbeweging, de
OPM, Operatie Papoea Merdeka,
die soms in kleine groepen ook
gewapenderhand het Indonesi
sche leger bestreden heeft, en
nóg komt dat voor Arnold Ap
heeft zonder proces een tijd ge
vangen gezeten en is vorig jaar
onder voorwendsels uit de gevan
genis gelokt en op de zo
genaamde vlucht neergeschoten.
Dat heeft een geweldige schok te-
y<
le
maken van de eigen mogelijkhf
den.
De opdracht van Wim van Hj 1
sema tijdens zijn recente reis ws n<
om met het synodebestuur vand is
kerk te praten over een aantal va
deze plannen en er gezamenli
concretisering voor te vinder
voor zover de Nederlandse ke m
ken daar bij betrokken zijn. Eri
uitvoerig gesproken over de ve
breding van het kerkelijk en thi
logisch kader om ook in dat
zicht minder afhakelijk te zijn vj
het buitenland of andere del
van Indonesië.
Er zijn plannen besproken op
gebied van een theologisch scl
lencomplex en andere gebouw
voor kerkelijke doeleinden, w<
het nodige aan gebeuren mi
De Nederlandse kerken zijn
betrokken bij gezondheidswei
waarbij veel aandacht besti
wordt aan de preventieve zorg
der de bevolking. Er is soms e
verkeerd voedingspatroon of
zijn te weinig mogelijkheden v<
goede voeding. Er is een arts be
schikbaar die in kerkelijk verbani
voor een uitgebreid programm
van kadervorming op dit gebiei
zorgt, met steun vanuit Nederlam
in Manekwari in De Vogelkoj
Binnenkort zal hiervoor een tra
ningscentrum worden gebouwt
zodat er meer faciliteiten komei
om ook in het binnenland de ge
zondheidszorg ter hand te ne
men.
NEDERLANDERS
Dominee Van Halsema heeft uit
voerig kontakt gehad met de Ne
derlanders, die in Irian vanuit dl
Hervormde en Gereformeerd
Zending werken bij het theolo
gisch onderwijs, in de medischi
sector en als hoofd van interna
ten. De voortgezette opleiding®
zijn allemaal wat geconcentre*
in de grotere plaatsen, zodat
geren uit de verder liggende ai
pen weinig kans hebben op voort
gezet onderwijs. Daarom zijn e
door de kerk enkele internaten ge
sticht, waar deze jongeren onder
dak kunnen krijgen. Op mee
plaatsen zullen er internaten wor
den opgericht: een geweldige bi)
drage aan de vorming van eiger
mensen die voor de toekomst va
het gebied van grote betekerv
kunnen zijn.
,,Wij hebben hier op het ogenblö
een Nederlands predikanten ge
zin in opleiding", beëindigt Wir
van Halsema zijn relaas ove
Irian, ,,dat straks naar Manekwa
hoopt te gaan om er behulpzaan
te zijn bij het gemeenteopbouw
werk en alles wat daaraan verbon
den is. Over hun toekomstig wert
heb ik ook kunnen praten om da
plaatje wat duidelijker te krijgen."
Voordat Wim van Halsema Ir
1978 zijn funktie aanvaardde bi;
het Indonesisch sekretarlai
van de Gereformeerde Zendlnj
was hij 25 jaar gemeentepred!
kant, en was hij twee keer 0|
werkbezoek In Indonesië var
wege zijn betrokkenheid bij hl
zendingswerk. Inmiddel
spreekt hij het Bahasa Indone
sia vloeiend en kan hij be
schouwd worden als één da
kerkelijke specialisten in het ga
bied van oostelijk Indonesië.
komen van de aanvrager mai
niet meer dan 45.000 gulden zl|n
De bijdrage is 6.500 gulden. Dl
geldigheid van de regeling word
beperkt tot koopwoningen I
overeenstemming met het colK
geprogramma. dat bevorderlni
van het eigen woningbezit voor
staat. Bovendien loopt de vrat)
naar duurdere huurwoningen It
rug. G.S. geven de voorkeur a>
het subsidiëren van woninga
die als leerlIngSbouwplaalser
projekt worden uitgevoerd, lc
dat ook de jeugdwerklooshek
ermee wordt bestreden. Ten aa»
zien van hun standpunt overd
voorstel maken twee leden v»
het dagelijks bestuur van de pro
vincle een voorbehoud.
mers stapten op de flets onder
wie een aantal dames uit Leus-
den en een gezin uit Hoevela
ken. Vla Den Treek ging hel
richting Austerlitz, van daar
naar Maarn. Tussen Maarn en
Leersum kon een "koffie
stop"worden gemaakt. Hier
stonden de broodjes en de kof
fie klaar, zodat men even op
adem kon komen. Vla Maarsber-
gen - Scherpenzeel en de Glind
ging de tocht weer terug naar
Achterveld. Dank zij het zeer
mooie weer werd er door de
deelnemers volop genoten van
de mooie omgeving. De eerste
deelnemers arriveerden om
7.45 uur weer bij de finish In de
Moespot.
weeggebracht. De OPM werd
meer aktief en een vrij groot aan
tal mensen is de grens naar het
buurland Papoea-New-Guinea
overgestoken.
In enkele maanden tijd is het aan
tal vluchtelingen opgelopen tot
12.000. Er zijn internationaal
fondsen bijeengebracht om men
sen in de vluchtelingenkampen
via de Wereldraad van Kerken,
Caritas en de VN Vluchtelingen
hulp te steunen, gecoördineerd
door het Rode Kruis en de Mela-
nesische Council of Churches in
het Pacificgebied.
NIET VEILIG
Dominee W.B van Halsema
poeabevolking. In samenwerking
met de interkerkelijke ontwikke
lingssamenwerking worden er so
ciaal-economische plannen ont
worpen voor bepaalde regio's om
de Papoea bevolking meer gele
genheid te geven tot afzet van de
eigen produkten en het ont
plooien van aktiviteiten, zodat er
voor de Papoea's wat meer per-
spektief komt.
FONDSEN
Het Nederlandse Ministerie van
Ontwikkelingssamenwerking is
AMERSFOORT - Op 5 juni is
het een jaar geleden dat ver
pleegcentrum Birkhoven in
Amersfoort de nieuwe ruimte
voor de dagbehandeling in ge
bruik werd genomen. Inmiddels
zijn er zo'n 40 mensen uit Amers
foort en wijde omgeving die twee
tot drie dagen per week gebruik
maken van deze nieuwe voorzie
ning.
De dagbehandeling is bedoeld
voor mensen die door lichamelijke
ziekte of handicap zich moeilijk
kunnen handhaven in de eigen
omgeving, thuis, of bijvoorbeeld in
het bejaardencentrum.
Door middel van allerlei behan
delingen, zoals fysiotherapie, ergo
therapie, logopedie en aktiviteiten-
begeleiding wordt getracht de men
sen weer zover te krijgen dat ze
AMERSFOORT - Het Regio
naal Amersfoorts Jeugdorkest
geeft zaterdag 8 juni zijn jaarlijk
se grote concert. Deze uitvoe-
ook bereid om daar fondsen voor
beschikbaar te stellen. Tegelijk
hoopt de kerk in Irian een verzoe
nende rol te kunnen spelen tus
sen de uiterste standpunten van
radicaliserende OPM'ers en men
sen die daar anders over denken.
De kerk en een deel van de bevol
king zien in de weg die de OPM
aangeeft geen enkel toekomst
perspectief. In zekere zin vreest
men alleen een herhaling van de
RMS tragedie die ook tot niets ge
leid heeft.
Irian is een verscheidenheid van
zich beter in de eigen omgeving
kunnen handhaven. Een opname
in een ziekenhuis, verpleeghuis of
verzorgingshuis kan daarmee vaak
worden voorkomen of worden uit
gesteld. De kosten van de dagbe
handeling worden vergoed uit de
Algemene Wet Bijzondere Ziekte
kosten. Daaronder vallen ook de
vervoerskosten van en naar het
dagbehandelingscentrum. Aan
melding voor de dagbehandeling
gebeurt in overleg met de huisarts
of specialist.
Op 5 juni houdt het dagbehande-
lingscentrum Birkhoven van 16.30
tot 19.00 uur ,,open huis". De
medewerkers zullen iets van de
verschillende behandelingsvor
men laten zien en er wat over
vertellen. Ook wordt een video-
filmpje vertoond. Iedere belang
stellende is welkom, zowel mensen
met beroepsmatige interesse als
mensen die denken mogelijk ge
bruik te kunnen maken van de
dagbehandeling Het spreekt van
zelf dat de toegankelijkheid voor
rolstoelgebruikers prima is
ring begint om 20.15 uur en
wordt gehouden in de stadshal
van De Flint aan de Coninck-
straat in Amersfoort.
Het Jeugd Orkest, onder leiding
van Qui van Woerdekom, zal werk
ten gehore brengen van Fucik,
Strawinsky. Debussy en Rodgers
Solist is violist Dick Bor in „Sym-
phonie Espagnole" van E. Lalo
culturen. Er worden meer dan 200
talen gesproken op een bevolking
van 1 miljoen mensen. Het Indo
nesisch wordt wel meer en meer
de gemeenschappelijke taal en ei
genlijk is de kerk het enig samen
bindende element in zo'n ver
scheidenheid van culturen en tra
dities en heeft de kerk als enige
een communicatiepatroon over
het hele gebied in de vele ge
meenten. Er wordt geprobeerd
om dat te gebruiken zowel voor de
versterking van de geestelijke op
bouw van de gemeenten als ook
voor grotere weerbaarheid van de
Papoea's door hen zich bewust te
UTRECHT - G. S. zullen pro
vinciale staten voorstellen een
bijdrageregeling voor de bouw
van goedkope vrije-sectorwo-
ningen in het leven te roepen.
Provinciale staten hebben daar
overigens al een bedrag voor
gereserveerd. De door G.S. ont
worpen regeling geldt voor nlet-
gesubsidieerde koopwoningen
van niet meer dan 132.000 gul
den in kleinere gemeenten of
kleine kernen. Het belastbaar in-
ACHTERVELD - Door de plaat
selijke K.J.P.-afdeling werd op
Hemelvaartsdag weer het dauw-
trappen georganiseerd. De
deelnemers konden starten tus
sen 5.00 en 6.00 uur 's mor
gens. Er was een route uitgezet
over een afstand van 50 km.
Niet minder dan 111 deelne-
Er zijn mensen bij, aldus Wim van
Halsema, die indertijd gevlucht
zijn omdat ze zich niet veilig voel
den voor het Indonesische leger.
Er zijn ook hele groepen dorpsbe
woners door de OPM gedwongen
om de grens over te steken om als
een soort gijzelaars gebruikt te
worden om zo internationaal de
aandacht voor de Papoea's te
trekken. Er zitten veel mensen in
de kampen die terug zouden wil
len, maar dat niet kunnen omdat
de OPM-leiding die de kampen
beheert hun deze kans niet geeft.
Er dreigt steeds meer een con
frontatie te gaan ontstaan tussen
zich radicaliserende standpunten.
De OPM, die ook onder de Pa
poea's in Nederland vrij veel aan
hang heeft, tracht alle mogelijke
internationale publiciteit en kon
takten te krijgen met verwante
groeperingen in de wereld, zoals
de PLO, en gaat zich steeds strijd
baarder opstellen De emotionele
achtergrond en frustraties daar
achter zijn heel goed te verklaren
vanuit de geschiedenis en, vanuit
wat er recent gebeurd is. Tegelijk
is het benauwende dat wanneer
deze confrontatie zich gaat door
zetten het een volstrekt uitzicht
loze zaak is, die tot niets zal lei
den dan alleen tot grote bloedba
den en nog grotere frustraties
Sinds vorig jaar is er ook bij de
kerken van Irian, nadat de verdo
ving over wat er gebeurd was een
beetje was uitgewerkt, een herbe
zinning op gang gekomen. Hoe
moeten we met elkaar verder? Er
zijn het laatste jaar verschillende
bezoeken aan Irian geweest, ook
van de Nederlandse regering. En
de protestantse kerk van Irian die
meer dan de helft van de bevol
king omvat, kent de gevoelens die
er leven, maar heeft gezegd- wil
er voor ons een weg naar de toe
komst zijn, dan zullen we er ons
bewust van moeten zijn dat we
een deel van Indonesië zijn. De
geschiedenis is nu eenmaal zo
gelopen en niet meer terug te
draaien.
OPKOMEN VOOR PAPOEA'S
De kerk van Irian wil nu alles in
het werk stellen om met behulp
van andere kerken in Indonesië
en de buitenlandse partners al het
mogelijke doen om voor de Pa
poea's op te komen maar dan wel
binnen het Indonesisch kader,
hun meer toekomstperspektief
proberen te geven Binnen dat ka
der wil men werken aan ver
sterking van de structuren die er
zijn of moeten komen in kerk en
samenleving. Men wil vanuit die
achtergrond met de overheden
van Indonesië praten over dingen
die fout en bedreigend voor de
Papoea's zijn.
Eén van de dingen die ook vorig
jaar een grote rol hebben ge
speeld is dat de Indonesische
overheid met grootscheepse
transmigratieplannen op tafel
kwam, waarbij in vijf jaar tijd de
bevolking van Irian verdubbeld
zou worden tot 2 miljoen door een
grote stroom transmigranten uit
Java en andere delen van Indone
sië. Dat transmigratiebeleid
speelt al jaren in Indonesië omdat
Java te vol is. Het was uitermate
dom van de Indonesische rege
ring om in zo'n bewogen periode
van Irian met deze plannen op ta
fel te komen, en dan ook nog in
deze omvang, waarbij de Pa
poea's heleméél het gevoel gin
gen krijgen: wij worden straks
weggevaagd door alle nieuwko
mers, die meer kansen krijgen en
vaak mensen zijn met meer erva
ring op landbouw- en handelsge
bied, en dat terwijl grote delen
van Irian nauwelijks aan het begin
van een bepaalde ontwikkeling
staan.
Sommige geledingen van de In
donesische overheid zijn tot de
conclusie gekomen dat ze op een
verkeerde manier bezig zijn, al zal
men dat nooit openlijk toegeven,
want in Indonesië verlies je gauw
je gezicht. De gezamenlijke ker
ken ontwikkelen nu plannen om
op grotere schaal dan voorheen te
werken aan kader onder de Pa-
