„A passage to India": overdreven
romantisering van koloniaal tijdperk
„The Cotton Club", Coppola's turbulente
kijk op de jazzy roaring twenties
Amstelgirls winnen
damesbiljarttoernooi
HET VERSCHIL
TUSSEN EEN
APPEL EN EEN El...:
Laatste meesterwerk" David Lean schiet inhoudelijk te kort
OPTIEK
„A passage to India", 1984. Produ
cers: John Brabourne Richard
Goodwin. Regie en scenario: David
Lean, naar een roman van E. M.
Forster. Kamera: Ernest Day. Mu
ziek: Maurice Jarre. Met: Peggy Ash-
croft, Judy Davis, James Fox, Alec
Guiness, Nigel Havers, Victor Baner-
jee. (Grand-theater, Amersfoort).
(door Dick van Rheenen)
..A passage to India" is door de critici
in ons land bijzonder verdeeld ontvan
gen. Hoewel de film werd bekroond met
maar liefst elf Oscar-nominaties, waar
van er uiteindelijk twee werden gehono
reerd. vaneerden de kritieken van ge
matigd gunstig tot vernietigend. ..A
passage to India" is inderdaad voor
verschillende uitleg vatbaar
Aan de ene kant heeft de ..oude
meester" David Lean (daarover straks
meer) een imponerend filmepos over
het oude India gekreéerd, evenzeer
echter is er sprake van een sterk
overdreven romantisering van een ko
loniaal tijdperk
Voor het eerste kamp pleit de wel
daad aan beelden, de vooral prachtige
fotografie waarmee de filmliefhebber
wordt overrompeld, de vernietigende
kritieken vinden hun oorsprong in het
onvoldoende onuitgewerkte verhaal en
de onzorgvuldigheid waarmee ge
schiedkundige feiten in het overigens
bijzonder kleurrijke decor zijn geplaatst
Mijn bezwaren tegen ..A passage to
India" gelden niet in de eerste plaats de
romantisering van het koloniale tijd
perk. maar veel eerder de ..fatale"
lengte van de film. Een film van welge
Judy Davis als Adela Quested en Victor Banerjee als dr. Aziz op weg naar de
grotten van marabar in ,,A passage to India
teld twee uur en drie kwartier moet wel
bijzonder boeien, wil de aandacht niet
wegglijden Vooral het slot van de film is
bijzonder langdradig en lijkt van gener
lei waarde
David Lean neemt ons in ,.A passage
to India" als het ware mee terug naar de
cinema van zo n twintig jaar geleden,
veel meer misschien nog wel dan naar
het India tijdens de koloniale overheer
sing.
Het is ongeveer vijftien jaar geleden
dat hij een film regisseerde, in welke tijd
hij als thans 75-jarige niet lijkt meege
groeid met het filmbedrijf Zeker, de
regisseur van o.a. „Dr. Zhirago". ..The
Bridge over the River Kwai", „Lawrence
of Arabia". „Brief Encounter" en
„Ryan s Daughter", heeft niets verloren
van zijn precisie en zijn groteske
aanpak, maar hoewel sommig scènes
als zodanig wel imponeren, schiet „A
passage to India" inhoudelijk toch wel
te kort
En dat is temeer jammer, omdat er
akteerprestaties van nivo worden gele
verd in „A passage to India". Er echt
uitspringen doen de Indische akteur
Victor Banerjee als dr Aziz, Peggy
Ashcroft als mrs. Moore en Alex Gui
ness als professor Godbole Laatstge
noemde speelt al voor de zesde keer in
een film van David Lean, terwijl Peggy
Ashcroft een Oscar kreeg voor de beste
vrouwelijke bijrol.
De hoofdrollen worden gespeeld
door Judy Davis als Adela Quested,
Nigel Havers als Ronny Heaslop, Ja
mes Fox als Richard Fielding en zoals
reeds aangestipt, Victor Banerjee als
dr Aziz.
Daarmee ben ik gelijk bij het verhaal
van „A passage to India" aangeland,
dat begint als Adela Quested en mrs
Moore inschepen voor de reis naar
India. Mrs Moore is Adela's aanstaan
de schoonmoeder, in het Indiase stadje
Chandrapore hoopt Adela te ontdekken
of ze nog steeds wil trouwen met de
jonge Heaslop. die het inmiddels heeft
geschopt tot plaatselijke rechterkom-
missaris De aankomst met mrs Moore
en Adela in India laat al gauw een
konfrontatie zien tussen twee wereld
delen. De koloniale, hautaine houding
van de Engelsen en de neerbuigende
houding van de Indiërs David Lean
heeft dat allemaal zo aandoenlijk en
onschuldig verfilmd, dat „A passage to
India" gaandeweg steeds onwerkelijker
wordt Zoals ook de romance tussen
Adela Quested en dr Aziz onwerkelijk
lijkt. Beiden ontmoeten elkaar ten huize
van de leraar Richard Fielding. tot groot
ongenoegen van Ronny Heaslop. die
zich ontpopt als een onverschrokken
koloniaal „Ik ben hier niet voor de
aardigheid, maar om „recht" en „vre
de" te brengen
De ontmoeting wordt eveneens bijge
woond door professor Godbole, een
hindoe, in tegenstelling tot dr Aziz, die
de moslimgodsdienst aanhangt. Ge
drieën drinken ze thee in de tuin van
Richard Fielding en nodigt dr Aziz
Adela en mrs. Moore uit voor een
picknick aan de voet van de Marabar-
grotten. Naar later blijkt wordt dit een
rampzalige picknick. Terwijl mrs. Moore
achterblijft en Adela en dr. Aziz zich
verder wagen in de onheilspellende
grotten krijgt de romance, die eigenlijk
helemaal geen romance is, een onver
wachte wending. In één van de grotten
wordt Adela „aangerand" Ze komt
althans gehavend uit de grotten Het
incident brengt grote opschudding te
weeg Dr. Aziz wordt gearresteerd en
voorgeleid. De Engelsen worden
steeds onrustiger, terwijl de Indiërs
bezit van de straat nemen, belust op
relletjes. In een zeer rumoerige rechts
zaal trekt Adela uiteindelijk haar aan
klacht in en wordt dr. Aziz de gevierde
held.
Wat zich werkelijk heeft afgespeeld in
de grotten wordt in „A passage to India"
geenszins duidelijk gemaakt Het is
tekenend voor de wijze waarop David
Lean, zijn eerdere meesterwerken ten
spijt, is omgesprongen met de roman
van E M. Forster. Essentiële scènes, in
Forster's roman prachtig omschreven,
zijn soms volledig weggelaten. De filo
sofieën van professor Godbole bijvoor
beeld zijn in „A passage to India"
gereduceerd tot een soort grappenma
kerij. De enige wijsheid lijkt nog uit de
mond van mrs Moore te komen, die op
een gegeven moment opmerkt „India
dwingt je jezelf te bekijken"
„A passage to India" slaagt e
niet of nauwelijks in die gedachte
te brengen. Daan/oor is het kola
tijdperk van de Engelsen in India te
geromantiseerd, zijn de beelden
David Lean te voorspelbaar ForslO
roman had mogelijk een beter lot
diend, aan de andere kant is „A pa
ge to India", voor wie de oorsprong
feiten niet zo nauwkeurig neemt,
hele overdadige film, vol film
schoonheid, meeslependheid, pra
ge muziek, gevoed door impoa
massascènes, zoals de vreugde m
proces van dr Aziz.
Daarin blijkt David Lean well
onovertroffen, vooral omdat deze
nes een ouderwetse sfeer uitada
Voor degenen die zich daardoor
(mis)leiden en daar is helemaal nie er
tegen, betekent „A passage to I;
een ouderwets avondje bioscoop
filmi
nra
Gregory Hines en broer Maurice in
tapdancers
fiën, die van „The Cotton Club" een
wervelende aangelegenheid maken,
waarin niet alleen jazz-liefhebbers aan
hun trekken komen
Filmisch gezien is The Cotton Club"
een intrigerende belevenis (zeker ge
zien de achtergronden van de totstand
koming), waarbij aan het slot show en
realiteit in elkaar overvloeien in een
groots opgezette apotheose. Het voor
afgaande keiharde geweld wordt dan in
één gigantische show van het doek
geveegd en wat over blijft is de muziek.
„The Cotton Club" is een prima
stuk amusement. Persoonlijk zou ik
voor de hoofdrol Dixie Dwyer niet
dlrekt Richard Gere uitgekozen heb
ben, maar hi] weet redelijk te overtui
gen, zoals ook de andere hoofdrol
spelers dat doen. Regiseur Coppola
mag best tevreden zijn over het
Cotton Club" als twee
resultaat. Maar hoewel de film
de Verenigde Staten redelijk
het wel de vraag of de
tig miljoen dollar, die in deze
dan zes jaar durende
gestoken, er uit zal komen. Het
derkind Coppola maakt wat dat
treft een zeer moeilijke tijd door.
Vrouwenoptreden bij
WHAM-sociëteit
De vrouwencommissie van
werkgroep Homosexualiteit Ame
foort organiseert op vrijdag 24 r
een avond absurdistisch vrouw
cabaret, met de groep „Ruigslster
De avond wordt gehouden In
sociëteit van de WHAM aan de Sta
ring 31 l en is alleen toeganke
voor vrouwen. Informatie: 0
12654.
Richard Gere, Diana Lane en James Remar in een scene uit The Cotton Club
„The cotton club", 1985. USA Regie:
Francis Coppola; produktie: Robert
Evans, scenario. William Kennedy
Francis Coppola, gebaseerd op een
verhaal van Kennedy. Coppola en Ma
rio Puzo; camera Stephen Goldblatt;
muziek o m. van Duke Ellington, Fats
Waller, Cab Calloway. James Hanley.
Irving Mills en vele anderen. Met Ri
chard Gere. Gregory Hines. Diana La
ne. Lonette McKee, Bob Hoskins, Ja
mes Ramar. Nicolas Cage; en Fred
Gwynne; Genre jazz/muziekfilm in
kombinatie met gangster-elementen,
keuring 12 jaar Première in Nederland
Te zien in Grand, Amersfoort
Sommige films komen zo moei
zaam en In zoveel chaos tot stand,
dat het je verbaast, dat er überhaupt
nog Iets redelijks Is overgebleven
om naar te kijken. Regisseur Coppo
la staat vooral bekend als een man,
die in zo'n chaos de beste prestaties
levert en films als „The Godfather",
„Apocalypse now" en „One from the
heart" zijn vrijwel allemaal volgens
dat Coppola-principe tot stand geko
men. En dat niet alleen: zelden bleef
Coppola binnen het toch al niet klein
zielige budget. De nieuwste film van
Francis Coppola, die vooral befaamd
werd met zijn „Godfather"-fllms, Is
„The cotton club" over de roaring
twenties in en rond een befaamde
jazzclub in Harlem en de opkomst
van het gansterdom, eindigend met
het begin van de carrière van Lucky
Luciano.
De roerige twintiger jaren, met name
de laatste helft ervan, zijn ook de jaren
van formidabele jazz-fenomenen als
Duke Ellington, Fats Waller, Cab Callo
way en anderen en het is deze muziek,
die de hoofdrol speelt in „The Cotton
Club" naast corruptie en opkomend
geweld.
Regisseur Coppola is er - en dat mag
opnieuw een wonder heten, gezien het
chaotische produktieproces dat twee
keer zo duur werd als was voorzien - in
geslaagd om een onderhoudende film
van twee uur te maken met een uitgeba
lanceerde mixing van wervelende
show, uitstekende (jazz-) muziek, span
ning en romantiek. Of, zoals producer
Evans het uitdrukte: „Muziek, gang
sters en mooie meiden," dat kan toch
niet missen?"
Het (film)verhaal draait om de echt
bestaande Cotton Club aan het eind
van de jaren twintig in Harlem, toen nog
een New Yorkse stadswijk waar de
blanken nog redelijk veilig konden ver
toeven. De Cotton Club was een puur
zwarte club, dat wil zeggen de artiesten
zijn zwart, de leiding is blank, evenals
het publiek Hoofdrolspeler is Dixie
Dwyer (Richard Gere), een kornetspe
ler, die het leven redt van de gangster
Dutch Schulz en bij hem in dienst treedt
Dat betekent dat Dixie toegang krijgt tot
„het betere leven", op grote feesten zijn
partijtje meespeelt en tenslotte ook in
de Cotton Club mag vertoeven, met de
maitresse van Schultz. Vera Cicero
(Diane Lane) in het kielzog Dixie mag
haar mee uitnemen, omdat de gangster
daar zelf geen tijd voor heeft. Maar het
resultaat is wel, dat de twee verliefd
worden op elkaar.
Parallel aan dit verhaal loopt het
relaas van Dalbert „Sandman" Wil
liams (Gregory Hines), een gevierde
zwarte tapdanser, die een hopeloze
liefde heeft opgevat voor de zangeres
Lila Rose (Lonette McKee). een kleur
linge die voor blank door kan gaan en
als zodanig de top wil bereiken.
Het is onmiskenbaar, dat Coppola de
„Godfather-touch" ook in deze film
heeft aangebracht. Gangsters spelen
een belangrijke rol in het bestaan van
de Cotton Club, omdat eigenaar Owny
Madden (Bob Hoskins) nauwe banden
onderhoudt met enkele kopstukken uit
de onderwereld. Hoewel de sfeer an
ders is dan in „The Godfather", heeft
het er alle schijn van, dat Coppola
ondanks alles toch voort heeft willen
borduren op het succes van die films.
Wat dat betreft heeft „Cotton Club" niet
zoveel verrassingen te bieden Het zjn
de muzikale elementen en de fantasti
sche shows met boeiende choreochra-
(advertentie)
dames uit Oss bleken in de B-poule
duidelijk over het sterkste team te
beschikken Het was dan ook niet
verwonderlijk dat de Amstelgirls uit
het Brabantse land ook de finale
winnend afsloten en een deelna
mebewijs bemachtigden voor de
landelijke eindstrijd, 15 en 16 juni in
sporthal Schuilenburg te Amers
foort
De organisatie, die in handen
was van de heer Dammers, na
mens het district Eemland, kon
terugblikken op een geslaagd toer
nooi
„De accommodatie leent zich
uitstekend voor dergelijke grote bil
jartwedstrijden", aldus de wed
strijdleider.
LEUSDEN - De gewestelijke
finale voor damesteams, die af
gelopen weekend in de biljartac
commodatie van Binnensport
Vereniging Leusden in de kelder
van het gemeentehuis gehouden
werd, is een overwinning gewor
den voor de „Amstelgirls" uit het
Brabantse Oss. In de grote finale
werd het team van Amsterdam
met 7-2 verlagen en naar de 2e
plaats verwezen
Vrijdagavond ging het grootste
biljartevenement dat ooit in Leus
den gehouden werd van start. In
twee poules van zes waren de
ploegen onderverdeeld In poule A
zaten Amsterdam, Flevoland. Hoe
velaken, Putten, Maarssenbroek
en Culemborg. De B-poule werd
gevormd door Arnhem, Dieren,
Den Bosch, Waalwijk, Oss en Tiel
die ter elfder ure door het wegval
len van Nijmegen aan het deelne
mersveld werd toegevoegd
De poulewinnaars plaatsten zich
voor de eindstrijd die voor zondag
op het programma stond. In poule
A bleef het dameskwartet van Am
sterdam, streekgenoot Hoevela
ken met miniem verschil voor De
Een van de deelneemsters aan stoot
f
Met de appel van Eva begon alle misverstand. En nog steeds laten we
ons graag verleiden.. Voor een appel en een ei zijn we in staat onze gezondheid te
vergeten. Met open ogen tuinen we erin. Toch is de gezondheid van onze ogen
veel belangrijker dan die van onze portemonnee.
Want het gaat niet om geld, maar om méér dan dat Om het licht in onze
oogappels! En dat is nu precies het verschil tussen een voordeeltje en een opticien.
Da's het hele eieren eten.
J. Stots:
"Vroeger, maar nu praat ikoverzo'n 35 jaar geleden,
liepen winog in witte lassen De patenten van toen, zi/n echter
de kliénten van nu En veel mondiger Vandaag de dag weet
men veel beter wat men wil Ook aldankzionze video
service natuurlek Maar ondanks alle veranderingen in die aren
is ons eigenli/ke recept hetzelfde gebleven. Mensen helpen
op onze eigen manier
uDo.v&ANyc het grote verschil!
AMERSFOORTARNHEMSESTRAAT 26 (BI) DE KEI). 033-16081 •LEUSDEN: DE 8IEZENKAMP17,033-946260
