Ex-managers helpen via speciaal daarop gericht
projekt collega's in ontwikkelingslanden
Leusdenaar Thomann op zoek naar gepensioneerde of via VUT uitgetreden voormalige managers;
het gevaar met ontwikkelingshulp is
dat er te veel geld opgaat aan
prestige-projekten,
„De mensen moeten als vrijwilliger
willen gaan. Er is geen salaris"
kennis overdragen
als adviseur.
DONDERDAG 3 OKTOBER 1985
interview
7
door Anco Mali
de Houtrusthallen in Den Haag
hebben mijn vrouw en ik elkaar
leren kennen".
,,lk ben toen in 1948 naar Indië
gegaan. Nee, mijn vrouw was niet
mee Wij zijn met de handschoen
getrouwd. Daar heeft u wel eens
van gehoord9 Mijn vrouw is in 1949
nagekomen Dat ging toen nog met
troepenschepen, in het kader van
de gezinshereniging, zoals dat
toen heette. Toen was het nog net
Nederlands Indië. Mijn vrouw had
voordien gewerkt op het Ministerie
van Overzeese gebiedsdelen in
Den Haag, dus die heeft de Ronde
Tafelconferentie in Wassenaar
meegemaakt".
.Voordat ik naar Engeland ging
heb ik in een kamp gezeten Ik heb
fabriek is geweest kan hij in een
stalen-buizen-fabriek in een ont
wikkelingsland gaan adviseren
Zijn eigen kennis is daar heel be
langrijk".
Er kan nooit een garantie wor
den gegeven of de vrijwilliger die
zich aanmeldt op korte termijn kan
worden uitgezonden. Het hangt er
helemaal van af of er aanvragen
zijn in zijn bepaalde branche of
gebied of kennis. Drs. Willem Zuid
hof en zijn assistente Jacqueline
Koppenol runnen het gehele pro
gramma bij de NCW aan de Sche-
veningseweg, en zij nemen dege
ne, die zijn curriculum vitae aan
hen toestuurt, in het bestand van
400 tot 500 PUM-ers op. Zij doen dit
sinds 1979. De Amerikanen zijn er
in 1964 mee begonnen, de Engel
sen in 1972, de Duitsers in 1982, de
leren in 1983".
ONAFHANKELIJKHEID
Behalve twintig jaar in Oost-Afri-
ka heeft de heer Thomann tien jaar
in het Verre Oosten gewoond en
gewerkt. Als youngster begon hij in
1948 zijn loopbaan in Indonesië. In
Indonesië maakte hij in 1949 zijn
eerste onafhankelijkheid, zoals hij
dat noemt, mee. Zes jaar woonde
hij in West-Afrika, in Ghana, de
vroegere Goudkust, en daar maak
ten hij en zijn vrouw in 1957 de
tweede onafhankelijkheid mee In
1960 gingen ze naar Oost-Afrika,
waar ze de derde onafhankelijk
heid beleefden In 1961 in Tangan
yika, dat Tanzania werd, toen Zan
zibar er bij kwam. In 1964 voltrok
zich de vierde onafhankelijkheid
LEUSDEN - De Leusdenaar A. E. M. Thomann, die zich
houdt met het Projekt Uitzending Managers (PUM) naar
is al drie maal op vrijwilligers basis
als acquisiteur-projectmanager. Het PUM pro-
wordt uitgevoerd door het Nederlands Christelijk
en is een samenwerkingsverband van het
sterie van Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwer-
met de werkgeversorgansiaties NCW en VNO. Een groot
van het budget komt van het ministerie en is uitsluitend
lestemd voor een aantal van de armere ontwikkelingslanden
Is Costa Rica, Jamaica, Ecuador, Peru, Kenia, Tanzania,
lambia, Zimbabwe, Botswana, India, Bangla-Desh, Thailand,
ri Lanka, Indonesië en Malawi.
In Leusden en omgeving zoekt
heer Thomann naarstig naar
'pensioneerde of via de VUT
tgetreden ex-managers, die
un kennis willen overdragen op
et bedrijfsleven in de derde
ereld, dat over het algemeen
ampt met een tekort aan orga-
isatie en mamagement. Dit ge-
rek laat zich vooral voelen in
[leine en middelgrote zelfstandi-
ondernemingen die door-
ins niet in staat zijn duur,
eskundig advies van buiten in
iwinnen. De vrijwilligers die de
Thomann wil aanwerven
tiuden hun schat aan bruikbare
Minis en ervaring als consu-
jnt/adviseur in de derde wereld
jnnen inzetten.
Eén telefoontje naar het NCW
de Scheveningseweg 52,
517 KW in Den Haag, telefoon
70-514071, en u ontvangt een
ischrijfformulier, waarop een
arrièrebeschrijving kan worden
gevuld.
In 1981 is de heer Thomann in
it PUM-kader een maand of twee
Tanzania geweest In datzelfde
larwas hij twee maanden in-Ke-
a Zijn vrouw en hij hebben zo'n
ar of twintig in Afrika gewoond en
iwerkt. Vanaf 1954 werkte de
ïer Thomann in het voormalige
ritse koloniën, spreekt daardoor
oeiend Engels en Swahili. Hij
>mt uit de handel en industrie, en
int in die gebieden de lokale
,,Het kunnen mensen zijn uit
praktisch iedere bedrijfstak in de
meest ruime zin van het woord Het
kan een boekhouder, produktielei-
der, manager, bedrijfsdirekteur van
wat voor industrie ook zijn. Het
hoeven niet perse personen te zijn,
die een topfunktie hebben gehad.
Vooropgesteld wordt wel, dat ze
redelijk Engels spreken, omdat dat
toch wel de voertaal is, en gewend
zijn aan het leiding geven van
mensen. De hoofdzaak is hun over
dracht van kennis aan industrie en
handel in ontwikkelingslanden,
waar normaal gesproken dit soort
kennis na pensionering verloren
gaat"
„De mensen moeten als vrijwilli-
geii'worden uitgezonden Er is geen
sprake van salaris. Als iemand
uitgezonden wordt mag hij eventu
eel, als hij langer uitgezonden
wordt dan twee maanden, de op
drachten duren in de regel van éen
tot zes maanden, zijn vrouw mee
nemen Het PUM betaalt in ieder
geval de reiskosten, het zakgeld en
een kledingtoelage van ongeveer
1.200,-. De firma die daar ie
mand als adviseur wil hebben voor
een speciaal projekt of een bepaal
de opdracht betaalt diens kost en
inwoning, verzorgt het transport ter
plekke, geeft hem op de arbeids
plaats een bureau en de normale
set up".
Er wordt van de man in kwestie
verwacht dat hij, als hij terug is, een
rapport schrijft over zijn bevindin-
teer Thomann tijdens een verkoopseminar in Panang. Malysia
moeilijkheden". ,,Wat Afrikanen
betreft kun je in het algemeen
zeggen, dat men toch wel ontvan
kelijk is voor nieuwe ideeën, maar
dat het dan meestal op de prakti
sche uitvoering blijft steken. Daar
door is het zo belangrijk dat er
iemand als adviseur naast een
manager of accountant daar staat
en hem op een prettige manier aan
het verstand peutert dat het be
langrijk is om het eens op een
andere manier te proberen en
daarvan het resultaat te zien".
mee je van eiland tot eiland ging.
Het schip bleef op het strand op de
rede liggen, omdat je daar geen
kade had Met een sloep werd je
naar de wal geroeid Heeft u wel
eens iets gelezen van Somerset
Maugham? Dat soort situaties,
waarbij je door een koelie op het
strand werd neergezet en dan het
dorp inwandelde om er orders te
boeken bij de Chinese toko's. Als
de fluit van het schip ging moest je
zorgen dat je aan boord was, an
ders zat je zes weken op zo'n
eiland vast Ik ben wel es met een
uitgeholde boomstam op het aller
laatste moment naar het schip ge
bracht met een tas met veel geld
erin, en met de touwladder naar
boven geklommen"
„Het is wel leuk om te zeggen: je
had kort na de onafhankelijkheid
van Kenia en Tanzania, of nee, ik
zou het zo moeten zeggen. Alle
namen van de stammen in Oost-
Afrika beginnen met w.a., wa, Wa-
tutsi. Kort na de onafhankelijkheid
kwam er een nieuwe stam bij: die
heette de Wabenzi, alle kerels die
onmiddellijk met grote Mercedes
Benzen rond reden. Dat waren de
Wabenzi, ja".
„Aan een heleboel ex-koloniën
in West-Afrika hebben de Engelsen
als erfenis behoorlijke dikke porte-
monneeén achtergelaten, bijvoor
beeld een Cacao Reserve Found,
meestal goed geadministreerd en
met een hele hoop geld Nou ja,
kijkt u maar wat die handen er van
terecht gebracht hebben. Het was
een kwestie van pot verteren vaak.
Die landen zijn nu straatarm"
„Het gevaar met ontwikke
lingshulp is dat er te veel geld
opgaat aan prestige projekten.
Waar tegenwoordig al, dat is het
schandalige, tussen rijke landen
een concurrentiestrijd heerst
wie die prestigeprojekten mag
uitvoeren, ledereen wil zeggen:
Dat hebben wij gedaan! Terwijl
die prestigeprojekten vaak waar
deloos zijn, niet. Daarom is het
PUM-programma zo goed, om
dat het zo direkt is".
gen, dat vanuit ons land ook naar
de tijdelijke opdrachtgever wordt
gezonden. Ter plaatse is het de
bedoeling dat hij niet als manager
maar zuiver als adviseur aan de
persoon, aan wie hij wordt toege
voegd, in een fabriek of wat het ook
moge zijn, zijn kennis overdraagt.
Als iemand hier productionmana-
ger in zeg maar een stalen-buizen-
toen het echtpaar in Kenia verbleef
In Tanzania werd de firma, waar
de heer Thomann werkte, genatio
naliseerd, overgenomen door het
gouvernement Hij regelde de over
dracht. Daarna trok hij naar Hong
kong en Singapore Hij was marke
ting- en salesmanager voor ver
schillende grote firma's met fabrie
ken in Amerika, Holland, Brazilië en
Canada, voor welke firma's hij Afri
ka behandelde. Ook het Midden
Oosten en een gedeelte van Azië
tot en met Birma nam hij voor zijn
rekening Vanuit Singapore be
streek hij oost- en west-Malaysia,
het oude Borneo Een gedeelte van
Borneo was vroeger Nederlands
en heet nu Kalimantang. Het noor-
derlijk gedeelte is nu de staat Sera-
wak. Een andere staat daar heette
vroeger British North Borneo, en
heet nu Sabah. Dan is er nog een
klein staatje, waar veel olie zit:
Brunei. Gezamenlijk vormen ze
met het vaste land van Malaysia,
waar sultanaten zijn gevestigd the
Federal of Malaysia.
beeld Engeland is dat stukken
makkelijker, omdat Engels vaak
nog de voertaal is, en omdat men
Engels op de scholen onderwijst.
Thailand daarentegen, het vroege
re Siam, is nooit een kolonie ge
weest, en daar krijg je problemen
als je afspraken wilt maken. Ik wilde
afspraken maken met ministers en
noemt u maar op. Als je iemand
opbelt kom je bij de telefoniste al
met het taalprobleem te zitten. Zij
verstaat je niet als je Engels
spreekt, en legt vaak giechelend de
hoorn op de haak. Hetzelfde krijg je
als je tot een sekretaresse doorge
drongen bent, maar de manager of
direkteur heeft meestal in het bui-
het verzetsherdenkingskruis ont
vangen. Mijn naam staat er ver
keerd op: Thomas Eugène Marie
Dat is fout Ik heet Thomann, Ar
nold Eugène Marie".
AFRIKANEN EN AZIATEN
,.U kent zowel Afrikaanse als
Aziatische bevolkingsgroepen
Vertelt u daar eens iets over".
„In Afrika heb je op regeringsni
veau te maken met Afrikanen, ne
gers, mensen die over zee gestu
deerd hebben en met wie je op
hetzelfde niveau kunt praten Maar
als je bij de industrie terecht komt
In 1969. in Hongkong, op kantoor met de secretaresse
op zijn duimpje. In april van
was hij een maand in
en twee weken in Malay-
BEDRIJFSTAK
welke criteria moeten de uit
zenden Leusdense ex-mana-
voldoen?
Het echtpaar Thomann op een cocktailparty van de KLM in HongKong
FLEXIBEL
„De firma waar je gaat werken
vraagt een werkvergunning voor je
aan, waar een borg of bankgarantie
tegenover moet staan, benevens
het ter plekke betalen van je belas
ting Die kontraktperiodes kunnen
enkele malen verlengd worden üe
landen worden echter steeds kriti
scher omdat ze pretenderen dat ze
het zelf ook kunnen Dus je moet
wel degelijk bepaalde capacitieten
en een bepaalde funktie hebben,
waar zij behoefte aan hebben, om
er aangesteld te kunnen worden".
„Voor de vrijwilligers is het prefe
rabel, dat ze al in de tropen gewerkt
hebben en zich flexibel kunnen
opstellen. Ze komen om kennis
over te dragen, en niet om de baas
te spelen In Nederland krijgen
ouderen tegenwoordig weinig res-
pekt meer, maar in dit soort landen
zijn grijze haren nog wel belangrijk
en dwingen respekt af. Dat kan er
wel eens toe leiden dat een PUM-
er, die volgens de regels uitsluitend
komt om te adviseren, een soort
direkteursfunktie krijgt opgedron
gen. Maar door zijn ervaring slaagt
hij er meestal wel in de juiste
verhoudingen te herstellen"
„Vertelt u eens iets over uw
eigen ervaringen'
„Tja, wat moetik vertellen Ik heb
ervaringen genoeg. Nou, ik kan u
onder andere vertellen dat het,
zoals ik nu pas in Thailand geweest
ben, niet eenvoudig is om afspra
ken te maken en mensen te ont
moeten, omdat je daar met een
groot taalprobleem zit. In de mees
te vroegere koloniën van bijvoor-
tenland gestudeerd, en spreekt wel
Engels. Als je geen telefonisch
kontakt kunt krijgen moet je in
Bangkok, een miljoenenstad waar
dit zich hoofdzakelijk heeft afge
speeld. kontakten leggen met Ka
mers van Koophandel en fabrikan
tenorganisaties. Daar moet je dan
vaak persoonlijk naar toe".
ENGELANDVAARDER
De heer Thomann is geen toe
schietelijk prater. Op mijn aandrin
gen blijft hij voornamelijk zwijgen
Hij spreekt langzaam, met nadruk,
zoekend naar zijn woorden. Hij is
niet uit de plooi te krijgen Geen
enkel smeuig verhaal komt over
zijn lippen. Ook zijn vrouw, die ik
om sfeerbeschrijvingen vraag, blijft
raadselachtig glimlachen Tenslot
te zwaait zijn machtige hand uit
naar foto's en trofeeën achter hem
aan de muur. Nauwelijks komt het
over zijn lippen, dat hij in de tweede
wereldoorlog Engelandvaarder
was.
„Wel es van gehoord? Ik ben in
de oorlog weggelopen uit Holland,
en heb gevlogen. Ik heb vijftig
vluchten over Duitsland gemaakt
als vliegtuigboordschutter in een
bommenwerper van de Marine
Luchtvaart Dienst Mijn vrouw had
toen het plezier om in een Jappen
kamp te zitten. Na de oorlog ben ik
gedemobiliseerd en teruggegaan
naar de HBS. want ik moest dat
papiertje nog halen. Als uitzonde
ring lieten ze me toe op een over-
bruggings-HBS voor mensen die
uit de Indische kampen kwamen.
Daar kon je in één jaar twee klas
sen doen. Het was wel erg hard
werken Op de eindexamenfuif in
„Daarentegen bij Aziaten komt
men vooral bij Chinezen een be
paalde terughoudendheid tegen,
omdat men vaak nog zeer conser
vatief is De Chinezen in Zuid-
Oost-Azië zijn de belangrijkste
handelspartners. In landen zoals
Thailand heeft men wel een Thaise
naam, maar dat wil nog niet zeggen
dat men Thai is. Hetzelfde geldt
voor Indonesië, waar men Indone
sische namen heeft maar waar het
grootste gedeelte van industrie en
handel in handen is van Chinezen,
de zogenaamde Pranakan-Chine-
zen, de in Indonesië geboren Chi
nezen".
„Met Aziaten is het over het
algemeen zeer goed samenwer
ken Dat wil niet zeggen dat men
vanuit het onderwijsstandpunt ge
zien over een zeer hoge standaard
van ontwikkeling kan spreken,
maar de mensen zijn zeer praktisch
en realistisch, waar het bij de Afri
kanen nogal eens aan mankeert
Dat kan je doen stuiten op allerlei
„Meegemaakt heb ik voldoende
We hebben in Indonesië ook aller
lei moeilijkheden ondervonden in
die overgangsperiode. We hebben
jarenlang in Makassar gewoond op
het eiland Celebes, waar we veler
lei akties bijgewoond hebben. Ik
maakte vroeger altijd reizen door
de Kleine Soenda-eilanden op klei
ne schepen, kustvaartuigen, waar-
heb je voor een zeer groot deel te
maken met Aziaten, Indiërs, Pakis
tani. terwijl je in West-Afrika veel te
maken hebt met Libanezen en
Grieken".
„Van regeringswege in Malaysia
is de grote push om de oorspronke
lijke bevolking, de Bumiputra, voor
rang te geven met alles, met han
del. met industrie. Men heeft een
andere mentaliteit we nemen onze
tijd ervoor, er zijn diverse familiebe
langen. Allerlei factoren spelen een
rol, die niets te maken hebben met
het efficiënte runnen van een be
drijf'
