„Een eend is vaak gewoon grappig,
maar een gans is soms net een hond"
Nannette Dijkdrenth vertelt over het fokken van ganzen
Wanneer ik er aan kom, begroeten
ze me door allerlei geluiden te maken"
„Er zijn dieren, die zo
vertrouwd zijn met ch
mens, dat ze daar
geen hinder
van ondervinden"
„Een eigen boerderijtje bewonen en
exotische vogels fokken, dat was toch
wel erg kapitalistisch!"
sai
iph
no
DONDERDAG 10 OKTOBER 1985
interview
10
(Van een speciale medewerkster)
HOOGLAND - De laatste jaren tonen veel mensen in
Nederland een grotere interesse voor de natuur en de
dieren. Voorlichting van het IVN, de Vereniging van
Natuurmonumenten, Greenpeace, programma's zoals
'Ja, natuurlijk' en andere natuurfilms hebben daar on
getwijfeld veel toe bijgedragen.
In ons waterrijke landje krijgt iedereen wel eens te ma
ken met watervogels, zoals eenden, zwanen en gan
zen. Maar dat ganzen zulke leuke en interessante die
ren zijn zal de meeste mensen misschien toch verba
zen. Zo niet Nannette Dijkdrenth: zij weet er alles van
en daarom lieten wij haar eens uitgebreid aan het
woord.
In de boerderij aan de Lindeboomseweg in Hoogland,
waar Nannette en haar man wonen, worden we gastvrij
ontvangen en vertelt Nannette hoe zij er toe gekomen
is ganzen te houden en fokken.
„Het zit eigenlijk in de familie. Mijn
grootvader importeerde en
exporteerde „grote" dieren en mijn
grootmoeder had een zaadwinkel
aan de Goudsesingel in Rotterdam.
Mijn grootvader, die als hobby het
houden van kanaries had, was door
die kleine dieren eigenlijk op het idee
gekomen om ook eens met grote
dieren te gaan werken. Hij zocht
kontakt met dlerenvangers die groot
wild in Afrika haalden en dit
doorverkochten aan dierentuinen.
Zo maakte hij afspraken, dat
wanneer er in de haven van
Rotterdam zo n boot met wilde
dieren aankwam hij daar dieren van
zijn gading mocht uitzoeken. Deze
dieren deed hij dan in quarantaine in
diergaarde Blijdorp. Dit alles speelde
zich af in het begin van 1900. Dat was
natuurlijk een heel andere tijd. Er
was toen bijvoorbeeld ook veel
vraag naar veren die de kleren
opsierden, destijds was dat een
statussymbool.
Wanneer de dieren uit quarantaine
kwamen, verkocht mijn grootvader
ze door naar dierentuinen in Bazel,
Hamburg en andere steden.
In de jaren "30 liet hij een groot huis
bouwen in Zeist en zijn zoon, mijn vader
dus. hielp mee met de bouw van dat
huis Nu was mijn grootvader een grote
man met donkere ogen, ik was eigenlijk
een beetje bang van hem. Er werd ook
van hem gezegd, dat hij met zijn ogen
dieren kon dwingen Zo gaat het
verhaal dat toen hij eens met een panter
door de straten van Rotterdam liep (dat
gebeurde om reclame te maken), dat hij
dat dier heel strak aankeek en het
daardoor rustig kreeg.
Hij was dus heel geschikt voor dat
werk, imponerend en autoritair als hij
was. Mijn vader was echter klein van
stuk en hij zei tegen zijn vader ..Ik kan
dat niet met die grote dieren, ik wil me
liever op vogels gaan toeleggen'
Hij is een echte liefhebber van dieren,
heeft het geduld om de vogels rust te
geven en hij stelt niet de „handel"
centraal Zo werden er dus bij dat huis
tal van compartimenten gebouwd Een
compartiment is eigenlijk een heel ruim
hok waarin een stuk grond, een vijver
en een nestkastje voor een optimale
omgeving voor een paar vogels zorgt
Hij legde zich toe op het fokken en
verkopen van sierfazanten.
siereenden. papegaaien, tropische
vogels, zwanen, en ganzen. Daar. dicht
bij het riviertje de Grift, ben ik
opgegroeid en ik ben dus van jongs af
aan al met vogels opgetrokken Nu
staan op die plaats
eengezinswoningen, slechts enkele
bomen herinneren aan die tijd. zelfs de
betonnen sloten zijn door kraanwagens
verbrijzeld
In het jaar 1969 werd Nannette s
vader onteigend Hij had altijd van zijn
vak gehouden, maar zag wel heel
duidelijk dat één en ander veel met luxe
te maken had „Na de oorlog waren er
eigenlijk niet veel mensen met titels
zoals jonkheren en baronnen meer De
luxe ging er uit. Mensen met titels en/of
geld kregen andere hobbies, ze kopen
nu liever een jacht. Als je siervogels
koopt moetje daaraan toch veel zorg en
tijd besteden."
In datzelfde jaar, 1969 dus, ging
Nannette naar Rotterdam om een M O
studie Frans te volgen. Al spoedig
trouwde zij en na verscheidene
omzwervingen kwam zij in 1977 aan de
Lindeboomseweg terecht. En
omdat het bloed kruipt waar het met
gaan kan. zei ze tegen haar vader „Ja,
nu wil ik toch ook wel erg graag iets met
ganzen doen
Dus ging ze met hem verschillende
vertrouwde adressen van fokkers langs
om aankopen te doen Van haar vader
leerde ze ook om niet meteen te dure
ganzen te nemen haar eerste bezit was
een paar jonge kolganzen Verder
moesten er natuurlijk een grote
afrastering, een volière en
compartimenten worden gemaakt
Later werd er ook een vijver gegraven,
want watervogels hebben echt water
nodig
VOOR-EN TEGENSPOED
In de eerste jaren fokte zij ook met
nongansjes en goudoogjes De namen
spreken bijna voor zich Nannette laat
verscheidene boeken met prachtige
afbeeldingen zien Vooral de zeer
overzichtelijke catalogus van de
Engelse artiest en deskundige op
vogelgebied Peter Scott (een vriend
van de fam Dijkdrenth) is wel heel fraai
geïllustreerd Bij het bekijken van de
catalogus blijken er ontzettend veel
soorten en families eenden, zwanen en
ganzen de wateren van de wereld te
bevolken.
Na drie jaar kun je bij een gans eieren
verwachten en als alles goed gaat. kan
hij een hoge leeftijd bereiken, wel 40
jaar Niet alle ganzen van Nannette
Nannette Dijkdrenth temidden van haar siervogelparadi/s aan de Lindedoomseweg
niets van ons weten en wendden
arrogant de koppen af!"
En Nannette vervolgt „Een zwaan is
meer op zichzelf en heeft een heel groot
gebied nodig, anders wordt hij
agressief. Wanneer hier dus ook
zwanen zouden zijn, zouden die de
ganzen verstoren, waardoor ze niet tot
leggen komen, de ganzen zouden dan
maar gewoon wat grazen en rondlopen
en verder niets doen."
Wat gebeurt er nu wanneer er „vrije"
ganzen overvliegen die naar warmere
streken trekken? Nannette. „Een gans
heeft natuurlijk die migratiedrang. de
lucht is er voor die beestenik vind het
ook altijd een prachtig gezicht wanneer
ze overkomen. Wanneer dat gebeurt,
roepen ze. je ziet ze als het ware
remmen en ze lijken er over na te
denken om bij hun familieleden neer te
strijken Wanneer ze mij echter zien
gaan ze weerweg.
De kolganzen en de nonganzen
roepen terug. Het eerste goudoogje dat
ik had was een rusteloos dier. zij is gaan
„lopen" Van oorsprong was zij
natuurlijk vertrouwd met de natuur, ik
Hawaï nadat hij bijna met uitsterving
was bedreigd
Op de vraag of de ganzen met
specifieke ziektes te kampen hebben
antwoordt Nannette „Nee. eigenlijk
niet. je koopt gezonde dieren en ze zijn
moeilijk te kwetsen door hun veren 0c.
's winters zijn ze beschermd door hei
dikke verenkleed. Het meest kwetsbar
aan de gans zijn de zwemvliezen
daarom letten we scherp op, dat er
geen distels groeien die de poten
zouden kunnen beschadigen
Ik denk wel, dat bepaalde vormen
van milieuverontreiniging, zoals zure
regen invloed hebben op de
gezondheid van de ganzen Ganzen
zijn eigenlijk natuurlijke maaimachines
zij eten het gras en de zaadjes, ik denk
dat dit ook op de eierstokken „slaat",
daardoor krijg je minder bevruchte
eieren
Mijn vader heeft het ook opgemerkt
wanneer je vroeger 6 eieren had. konje
op 6 kuikens rekenen. Dat is nu niet
meer zo Als je van zes eieren vier
kuikens hebt. mag je al blij zijn. Ik hebdij
ook aan „Wild fowl trust" in Enaeland
zullen deze respectalele leeftijd echter
bereiken's nachts wil er wel eens een
bunzing rondsluipen en een gaps te
pakken nemen
Voor een overgebleven gans moet n
dan weer een nieuwe partner worden
*gezocht Ook werd een oude kolgans
verliefd op een jong goudoogwijfje (een
zeldzaamheid) De kolgans bleef
standvastig in de liefde en paarde met
het goudoogwijfje. dat al spoedig
enkele eieren legde toch is het met die
eieren niets geworden, omdat deze
beide soorten onverwant zijn.
Nannette „Hieruit bleek weer eens dat
je het ras zuiver moet houden, anders
krijg je onvruchtbare eieren
We begeven ons naar het ruime
terrein waarop de ganzen zich
bevinden. Het geurt daar heerlijk naar
kruiden en wilde planten Nannette
vertelt, dat de ganzen het liefst eten van
weiland gras met laag groeiend
.onkruid", zoals weegbree en
hondsdraf
Aan zuring hebben ze een hekel,
maar gelukkig groeit dat nu niet veel
meer op het terrein je moet het met
wortel en tak uitroeien Als we
aankomen maken de ganzen echter dat
ze wegkomen en ok bij het roepen van
Nannette reageren ze niet nu er
vreemden bij zijn en de zorg van de
ouderparen voor de kleintjes centraal
staat Nannette haalt er de voerbak uit
en lokt ze zachtjes naar een hoek Zeis
in het bezit van twee paar vlekbekken,
een paar uit India en één paar uit
Zuid-Afrika De vlekbekken zijn
familieleden van de grauwe kwaker die
we hier in veel vijvers en sloten zien
rondzwemmen en die wij gewoon
„eend" noemen Nannette zegt er over
„die grauwe kwaker fokt maar aan. dat
fcomt omdat hij inheems is maar voor
alle exotische soorten moet je voor
ideale omstandigheden zorgen."
Van wat voorheen waarschijnlijk een
hooiberg is geweest is nu een mooie
voliere gemaakt een comfortabel
onderkomen voor de zijdehoenders Zij
hebben een grappig „hoedje" op en
hun verenpak ziet er inderdaad zijig uit
Zij hebben echter ook een taak in dit
leven te vervullen omdat zij zo n lief en
trouw karakter hebben (meer dan een
gewone kip) broeden zij vaak eieren
van de eenden uit Wanneer de kuikens
uit het ei zijn gekomen verzorgen zij ze
goed en voeden ze zelfs nog op
Na de zijdehoenders dalen we nog
even af naar de kelder waarin de
broedmachine staat. De twee eieren die
erin zitten hadden eigenlijk al uit
moeten zijn en Nannette geeft ze dan
ook niet veel kans meer Ondereen
grote lamp kunnen de eieren
„geschouwd" worden Dat betekent dat
je de ontwikkeling door de schaal heen
op de voet kunt volgen
GEDRAG
Niet alleen over de vele soorten
watervogels en het fokken daarvan
weet Nannette veel te vertellen, ook
over hun gedrag raakt zij niet gauw
uitgepraat.
Zo heeft zij ook een mandarijneend
gehad. Dat is de mooiste eend die er
bestaat schitterend van vorm met een
fraai gekleurd verenpak. Zo n eend kan
absoluut niet op éen terrein met
bijvoorbeeld muskuseenden. Die
hebben heel goed in de gaten hoe mooi
zo'n mandarijneend is. ze worden
Ik praat ook tegen de ganzen, je hebt
er echt kontakt mee Ik geloof zelfs, dat
ze je aanvoelen Mijn vader zei al „De
ganzen responderen enorm op jou".
Wanneer ik er aan kom. komen ze naar
me toe en begroeten me door allerlei
geluiden temaken
Nu ze jongen hebben, zijn ze meer op
hun gezin gericht De ganzen kunnen
ook echt verontwaardigd zijn Zo waren
wij eens met vakantie en mijn
schoonouders pasten op Doordat we
vertraging opliepen kwamen we wat
later aan, zodat ze 's morgens geen
voer hadden gekregen. Toen we ze.
thuisgekomen gingen voeren wilden ze
denk dat ze de kolder in haar kop kreeg
en misschien een partner is gaan
zoeken
Nannette vertelt dat er een tijd is
geweest, dat men het op verantwoorde
wijze fokken van siervogels op één lijn
stelde met het houden van
mestkalveren en legbattarijen: „Dat
was in die periode, dat Hans Bouma in
het openbaar uitsprak, dat hij tegen
dierentuinen was. ja tegen het feit dat
welk dier dan ook in gevangenschap
verkeerde.
Zelf vind ik het verkeerd van het
Dierenbevrijdingsfront om zomaar
dieren vrij te laten. Er zijn dieren, die zo
vertrouwd zijn met de mens. dat zij daar
heus geen hinder van ondervinden. De
dieren lopen hier ideaal Tegenwoordig
is men wel een beetje van die ideeén
teruggekomen, de grootste groep van
die mensen woont in de stad en was wat
al te theoretisch bezig.
In die tijd praatte ik enigzins
voorzichtig over hetgeen ik hier aan het
doen was; ik werd er echt scheef op
aangekeken want, dat we een eigen
boerderijtje bewoonden en dan nog
bovendien exotische vogels fokten, dat
was toch wel kapitalistisch."
Als positief resultaat van een
zorgv uldige manier van fokken laat
Nannette een artikel uit een boek van
het Wereldnatuurfonds zien, hierin
wordt vermeld dat Peter Scott in staat
was de Hawai-gans terug te plaatsen in
geschreven, maar zij wilden het niet
publiceren, ik denk. dat ze liever alleen
over positieve resultaten schrijven.
Ook kan het voorkomen, dat ganzen
niet leggen omdat ze angstig zijn en las
van „stress" hebben. Dieren die zouil
het wild komen, leggen soms ook niel
omdat er nog veel angst in zit Ganzen
hebben echt een routine, in hun
dagpatroon kun je een bepaalde cyclus
ontdekken Ze grazen, gaan zwemmen
waarna hun veren nat zijn en het
verenpak weer opgemaakt dient te
worden door middel van „pluizen"
Door het pluizen brengen ze wat vet
over hun veren Kunnen ze dit niet
doen. dan zouden ze „lek" worden en
zinken
Ze hebben dus echt v/ater nodig en
dat was deze winter wel een klus
wanneer het 20° gevroren had. moest*
dat wak hakken en ik zei dan maar
tegen mezelf, ja het is echt nodig
Nannette vertelt dat een onweersbui
met kletterende regen voor jonge
gansjes fataal kan zijn. „Die hebben
namelijk nog niet dat vet en de donslas &9 9
biedt dan ook geen bescherming
Daarom moet de moeder erop gaan
zitten maar die is bij zo n onweersbui
vaak erg nerveus Misschien komt dal
omdat zij van oorsprong van het
Zuidelijk halfrond afkomstig zijn en de
onweersbuien hier wat anders zijn."
Uitgezwaaid door Nannette en met
een doosie heerlijke eitjes van het
zijdehoen in de tas keren we
huiswaarts.
«hui!
sn.vo
Vanc
Koe
roene
ikerke
pnde\
zate
Groe
|ortw<
O.Vai
Jag 8
Berke
*4223
spoe
Pag- ei
(sites
ins as
leek
it'il
.1 Af
nkam
0 Of
nvan
van
;ndu
n op
it 20 C
en f<
uur e
teek
werij
rerstc
Irecef
Ap<
el. 14
11 C
v jor
wg<
oes
fet o|
oud
enter
anda
gend
i, Hai
Nc
ek, B<
anen
denb
1
irof
svuil
rt in
neen
rsvel
er in
dien:
tloon
jaloers en beginnen te vechten
Wat ook echte vechterbazen zijn. zijn
ganzen uit Zuid-Amerika en de
Falkland-eilanden' Op een lachende
opmerking onzerzijds antwoord
Nannette „Ja vroeger hadden we
thuis een Cubaanse gans. die noemden
we Fidel, hij vertoonde beslist enkele
eigenschappen, die we bij Fidel Castro
ook meenden op te merken
Wat is nu het verschil tussen een
gans en een eend*!* Nannette „Een
eend is vaak gewoon grappig, maar een
gans is net een hond Hij is slim en richt
zich ook op een bepaalde persoon. De
beroemde etholoog Lorenz, die veel
baanbrekend onderzoek heeft verricht
ging ook met zijn ganzen zwemmen
(Lorenz is de man. die ontdekte, dat
pasgeboren gansjes achter de eerste
de beste persoon die ze zien aanlopen,
en die als hun moeder besch^- iwen
USDI
ingui
en zi
eling
ellijk
Jl var
keling
«est
!SC0
eba;
van
iukkic
41 pi
Me 2
kn
