Paddestoelen kijken rond Pijpenbrandje
Een herfstwandeling
in het Speulderbos
milieu
tel 5. Echte tonderziuam aan beukestam.
De herfst is begonnen. Aan de natuur is dat nauwelijks te
zien. De meeste bomen zijn nog groen en de bloemen in de
tuinen bloeien dat het een lust is. Maar de dagen worden
korter. Het zal niet lang meer duren of de eerste nachtvorst
zal de bladeren bruin doen verkleuren en is het gauw gedaan
met de bloeiende planten.
Is het herfstgebeuren de bomen nog niet aan te zien;
paddestoelen zijn er in overvloed. De vochtige, koele zomer
heeft dat waarschijnlijk in de hand gewerkt.
Een hele fijne plek om paddestoelen te bekijken is het
Speulderbos bij Garderen. Vandaar dat u deze keer wordt
uitgenodigd voor een natuurwandeling door een fraai gedeel
te van dit uitgestrekte bos. De route die ik een paar dagen
geleden daar met boswachter T Bronkhorst maakte staat op
het kaartje hieronder afgebeeld. De nummers op het kaartje
corresponderen met de nummers in de tekst en bij de foto's.
Als er kinderen mee gaan laat die dan de korte verhaaltjes bij
de verschillende punten oplezen. Bij onduidelijke paden
staat hier en daar weer een bordje BK Deze bordjes
blijven een week of vier staan, zodat u ook wat later de tocht
kunt gaan maken.
Vriendelijk verzoek van boswachter Bronkhorstgraag op de
paden blijven en als de hond mee gaat dan aan de lijn.
Veel plezier.
Het sterk uitgeslepen en uitgespoelde Speulderkerkpad.
Het Speulderbos is één van de oudste bossen van
Nederland. Je vindt er een enorme verscheidenheid aan
bostypen. Het bekendst is wel het zogenaamde „boom-
bos" met de vele kromme beuken en eiken. Als je er
loopt zou je menen dat het een oerbos is. Toch is het
helemaal geen natuurlijk bos. Je kunt wel stellen dat er
maar weinig bossen zijn waarin mensen zoveel hebben
gewerkt als het Speulderbos.
Landheren en boeren zijn vroeger de gebruikers
geweest van deze bossen. De heren jaagden er en de
boeren haalden er hout en lieten er vee weiden. Het
bosonderhoud liet te wensen over, zodat er op den duur
alleen maar hakhout stond met hier en daar wat open
plekken.
In 1918 ging het Speulderbos over naar Staatsbosbe
heer, dat er in de loop der jaren een afwisselend
natuurgebied van heeft gemaakt. Verschillende stukken
zijn bosreservaat geworden, dat wil zeggen dat er niet
gekapt wordt en alle dode bomen moeten blijven liggen.
Het Speulderbos is ook archeologisch interessant.
Deskundigen hebben ontdekt dat ongeveer 2000 jaar
voor onze jaartelling volksstammen in deze bossen
hebben geleefd. De vele oude graf heuvels getuigen daar
Inog van.
„E|0p 't ogenblik prijken vele soorten paddestoelen op de
uitioilbosbodem en op houtstronken. De stinkzwam tussen de
L^lbladeren, de porceleinzwam op beukehout en de
ooklhoningzwam op oude dode eiken zult u tijdens de tocht
beuflongetwijfeld te zien krijgen. Trouwens, een doolhof-
zwam zie je ook niet elke dag.
olitieó
chaus
ik ge»
Een
k rust
ien wil
jigg<
rleg k
sr)
afficiert
rian
andanl
de ai
en ow
vergi
weg?
ggen.
in 5
in scli
Het startpunt
startpunt van de wandeling in
Et Speulderbos is bij de kampecr-
lerderij „De Bosakker". Het best
u vanaf Barneveld of Voort
buizen naar Gardcren rijden. Van-
iar richting Putten en vrijwei met-
En rechtsaf richting Speuld. Al
ledig ziet u het witte bord ..De
isakker" Parkeer hier uw fiets of
Loop voor de witte boerderij
1873 langs en neem iets verder-
het pad tussen paaltje 7 en een
tk met gaas. Ziezo, u loopt nu op
Speulderkerkpad. Eeuwenlang
Iepen en reden mensen met paard
in wagen van Speuld naar de kerk
iGarderen. We blijven deze zand-
reg ongeveer anderhalve kilome-
tr volgen. Let er eens op hoe dit
)d verderop door de jaren heen is
utgesleten.
Bosreservaat
{iadat u een dwarsweg hebt ge-
uisd, gaat het pad tussen twee
fitte paaltjes (10 en 9) verder,
peze nummers zijn vaknummers,
het beroemde vak 10, het
genaamde boombos, dat door
[taatsbosbeheer geheel aan zijn lot
ordt overgelaten. Het heeft de
talus „bosreservaat". Er wordt
pet gekapt Al het dode hout mag
De porceleinzwam.
u een geheim laten zien. Loop langs
de kuil ongeveer 50 passen het bos
in (zie kaartje). U staat dan even
later bij een stuk stam van een beuk
met een prachtige echte tonder-
zwam eraan. Ook zit er een fraai
exemplaar aan een stuk stam dat op
de grond ligt. Bekijk deze zeldzame
paddestoelen of maak er een foto
van (weinig licht!). Vooral niet be
schadigen, zodat anderen ze ook
kunnen bekijken. Een tonderzwam
kan wel 10 jaar oud worden. Weer
terug naar het pad en verder gaan.
Het Speulderkerkpad is daar heel
diep uitgeslepen.
6. Edelherten
U loopt hier langs een lustgebied
van edelherten, reeén en wilde
zwijnen. In het Speulderbos zijn
verschillende van deze rustgebie
den, waar het wild zich overdag
terug kan trekken om niet gestoord
te worden.
De bruine puntjes aan de douglas-
dennen links en rechts van het pad
zijn veroorzaakt door een schim
melinfectie in de jonge loten van
het afgelopen voorjaar.
7. Drinkplaats
Rechts van het pad ligt een grote
drinkplaats voor wild en vogels.
Water is heel belangrijk voor een
goede vogelstand. Ook dit gat
wordt gevoed door hemelwater. De
leemlaag zorgt ervoor dat het waer
niet wegzakt Let op de sporen van
wilde zwijnen.
H. Observatiehut
In de verte ziet u een zogenaamde
hoogzit, waar mensen van Staats
bosbeheer het wild observeren
Vooraan een vak jonge eiken om
ringd door een hoog raster om de
jonge boompjes te beschermen te-"
gen vraat van herten en reeén.
9. Leemputten
Weei een zoelplaats voor wilde
zwijnen. Niet als zodanig gegraven,
maar ontstaan omdat men in deze
verrotten op de bosbodem. Het lijkt
een oerbos.
3. Zoelplaats
Rechts van het pad een zoelplaats
voor wilde zwijnen. De bodem is
van beton, daarop heeft men een
vrachtje leem gestort. Regenwater
stroomt van de heuvel verderop de
zoelplaats in De wilde zwijnen
rollen 's nachts in de vette brei en
schuren zich daarna langs de stam
men van de bomen m de omgeving.
Straks komen we nog een paar
zoelplaatsen voorbij. Let op. iets
verderop is nog een kuil aan dezelf
de kant van het pad, daar even
stoppen.
4. Pijpenbrandje
Links van het pad ziel u een larix-
bos dat geplant is in 1956. Dit
gedeelte van het Speulderbos heet
„Pijpenbrandje". In Garderen en
Speuld zeggen ze „Pupenbrandje".
Het is een oude naam die herinnert
aan een bosbrand, die veroorzaakt
is door iemand die daar zijn pijp
heeft uitgeklopt. Wanneer dat ge
weest is weet niemand meer.
5. Geheim
Ats het goed is staat u nu bij een
droge kuil rechts van het pad. Ik ga
SPEULDERBOS
De nummers op hel kaarlje
corresponderen met de nummers
in de teksl en bij de foto's
GEDEELTE VOETSPOORKAART NR 21
omgeving leem heeft gewonnen.
Let ook op de leemkuilen in het
beukebos aan de overkant. Neem
nu het tweede pad links.
10. Grafheuvels
Het Speulderbos is ruim 2000 jaar
geleden al bewoond geweest.
Volksstammen vonden er voedsel
en beschutting Ze begroeven hun
doden in grafheuvels. Bij punt 10
staat u bij de grootste grafheuvel
van het Speulderbos. Straks pas
seert u nog twee mooie grafheuvels
(zie sterretjes op de kaart) Hel zijn
stille getuigen van een eeuwenoude
bewoning. Het beukebos rond de
tweede grafheuvel is in 1922 ge
plant.
11. Douglas
U loopt luer op de Koningsweg.
Rechts van het pad staan dikke
douglas-dennen Interessant is de
natuurlijke verjonging. Het zaad
van deze uit Amerika afkomstige
dennen is onder de boom ont
kiemd. Het bewijst dat de douglas
het in ons land goed naar de zin
heeft De jonge dennetjes worden
door Staatsbosbeheer uitgedund en
zullen later de dikke bomen gaan
vervangen.
12. Doolhofzwam
Bi| punt 12 passeert u twee wilde
hulstbomen rechts van het pad.
Ongeveer 35 passen voorbij de
tweede hulstboom ziet u rechts van
het pad een doolhofzwam meer dan
een meter hoog aan een eik. Uniek,
want de doolhofzwam zit meestal
laag bij de grond. Hier kun je hem
mooi van onderen bekijken. Let op
de doolhofachtige groeven Vooral
niet beschadigen Als je met de-
hand over het groene mos van de
bomen in de buurt veegt lijkt het of
je een geit aait
Aan de andere kant van het pad ziet
u weer het lanx-bos van Pijpen
brandje
13. Drieërwegje
Via een onduidelijk pad links (bo
men met honingzwammen op de
hoek) gaan we onze tocht vervol
gen U loopt hier op het oude
Dricérwegje Op een afgezaagde
beuk zag ik rechts van het pad een
witte bultzwam U loopt hier trou
wens weer door het bijzondere vak
10. De Peppelseweg oversteken en
even later komt „De Bosakker"
weer in zicht. De tocht is ten einde
Over drie weken zou u de route nog
eens moeten lopen. Het Speulder
bos is dan gehuld in een gouden
gloed van herfstkleuren
8. De hoogzit en de jonge eiken met hoog raster er omheen
10. Eén van de grafheuvels in het Speulderbos. De derde langs de route
TEKST EN FOTO'S
GERR1T DE GRAAFF
12. De doolhofzwam aan de eik (zie foto hieronder).
DONDERDAG 24 OKTOBER 1985
12. De doolhofzwam van onderen hekeken.
De honingzivam groeit op dode eik
stinkzwam ruik je van verre. Bromvliegen zijn er verzot op.
