I
Wie op onze school werkt, moet niet alleen
akbekwaam zijn, maar ook een groot agoog"
n
„Ik ben geen ik-man"
)irekteur MAVO-Muurhuizen neemt afscheid
DONDERDAG 28 NOVEMBER 1985
Reportage
11
door
Henk Poots
1947: HAARLEM
WERSFOORT/LEUSDEN - „Toen had Amersfoort nog iets speci-
kon je nog proeven wie echte Amersfoorters waren", zegt de
E. C. Zuiderwijk, die in 1963 hoofd van de St. Joseph Ulo - „de
ooi van Litjens" - van de Westsingel, vlak bij de Bollebrug werd
tomende vrijdag officieel afscheid neemt als direkteur van de
(0 Muurhuizen. Hij vervolgt: „Nu is Amersfoort qua inwoners net
indefinieerbaar als elke andere plaats. Alleen de binnenstad heeft
iets karakteristieks." Als hoofd van die Ulo, later van de Mavo in
Uluurhuizen en wonend in de Hendrik van Viandenstraat heeft de
r Zuiderwijk de ontwikkeling van Amersfoort ruim 20 jaar van
ij kunnen volgen.
aar hij en zijn vrouw zijn er niet rouwig om, dat ze drie jaar terug -
de omdat het huis in de Van Viandenstraat te groot was met de
deren de deur uit - naar de Berkenlaan in Leusden zijn verhuisd,
it is hier heerlijk wonen en we hebben geen parkeerproblemen."
scholen samengevoegd tot de Ma
vo Muurhuizen.
„Het heeft meer dan 10 jaar
geduurd voor we er in geslaagd zijn
het zover te brengen, dat de school
gedeeltelijk de binnenstad kon ver
laten." Aan de Parelhoenstraat
komt dan als afzonderlijke school,
de Kardinaal de Jong Mavo. die nu
overigens die oude Ulo-school aan
de Westsingel weer als dépendan
ce in gebruik heeft. De Mavo Muur
huizen blijft echter gevestigd in de
school aan de Muurhuizen, een
kolossaal gebouw uit het midden
van de vorige eeuw, dat niet vol
doet aan heel primaire eisen, die nu
aan een schoolgebouw worden ge
steld.
,,We hebben het geluk gehad,
dat in augustus 1985 het gebouw
van de KLOS, de opleidingsschool
voor kleuterleidsters, aan de Swee-
linckstraat vrijkwam en daar is nu
de onderbouw - de eerste twee
leerjaren - ondergebracht."
)ns gesprek met de heer
Jerwijk gaat niet over die verhui-
naar Leusden, wel over de
20 jaar dat hij aan het RK
irtgezet onderwijs in Amersfoort
oonden was. Want - en dat stelt
ils eis - de nadruk moet op de
ooi, niet op de mens Zuiderwijk,
en.
och eerst wat persoonlijke ge-
ens. Geboren in Haarlem in
'5 staat hij vlak na de bevrijding
945 voor de eerste maal voor de
in het dorpje Rijpwetering, de
oorteplaats van wielrenner
p Zoetemelk. ,,lk weet, dat er
n Zoetemelkjes in de klas zaten,
ar Joop was daar niet bij
spoedig echter moet hij in
laire dienst, wordt opgeleid voor
ending naar - toen nog - Ne-
lands Oost-lndié. „Dat is er niet
gekomen, maar ik heb wel alle
nizoensplaatsen van Nederland
:ien. Omdat ik onderwijzer was
ik na twee jaar met groot
lof gestuurd. Ik kwam toen in
arlem als onderwijzer bij de
ooi waar ik zelf leerling op
veest was. Al vrij snel ben ik
naar een Ulo - of was het een
b? - ook in Haarlem gegaan en
irtot 1963 gebleven
1963: AMERSFOORT
dat jaar volgt de aanstelling tot
ifd van de St. Joseph Ulo in
ersfoort, een jongensschool,
meisjes waren op de Heilig Hart
Met de invoering van de
imoetwet in 1968 worden die
UITGESTELD AFSCHEID
De heer Zuiderwijk heeft die ver
huizing niet meegemaakt, want hij
is al meer dan een jaar niet meer
aktief. „Toen in 1983 voor mensen
van 59 de mogelijkheid geopend
werd om met vervroegd pensioen
te gaan - ik was 58 - heb ik gezegd
jammer. Toen het jaar daarop die
mogelijkheid werd herhaald heb ik
er graag gebruik van gemaakt."
De afscheidsreceptie, die de
stichting RK Mavo de heer
Zuiderwijk nu aanbiedt is dan ook
een uitgesteld afscheid. In de eer
ste plaats omdat hij die receptie
niet wilde houden in de Muurhui
zen, maar in een gebouw „waar
De heer Zuiderwijk „Ik ben geen ik-man
wel accommodatie is en bovendien
omdat hij graag wilde dat zijn oud
ste zoon, die werkzaam is bij een
sterrenwacht in Chili, ook aanwezig
zou zijn. Samen met de twee ande
re zoons en de dochter zal die nu
het afscheid van zijn vader bijwo
nen
BIJZONDERE SCHOOL
Er graag gebruik van gemaakt
Die woorden zijn blijven hangen Is
het om de spanningen en frustra
ties waaraan vooral de oudere lera
ren blijkens de signalen onderhevig
zijn, dat de heer Zuiderwijk met
vervroegd pensioen is gegaan'?
Dat blijkt niet het geval. „Omdat ik
de laatste jaren niet meer voor de
klas stond heb ik daar zelf aan de
Zuiderwijk - het musiceren - waar
door hij lid is van een paar orkes
ten, het lekker druk heeft en veel
lingen voor zijn geweest, zeker
nooit achter hebben gelopen Dat
kwam omdat we in de beginperiode
lijve weinig van ondervonden, ik
heb geen klagen gehad. Maar ik
vind datje in een tijd, waarin zoveel
jonge mensen staan te trappelen
om een baan als je met pensioen
kunt gaan je plaats vrij moet ma
ken."
Maar er speelt nog iets anders
mee, dat de beslissing zal hebben
beïnvloed De hobby van de heer
kamermuziek beoefent. Die muzi
kale aanleg bleek al op de Kweek
school in Beverwijk, maar onder
ouderlijke pressie werd het toch het
onderwijs
„De Mavo Muurhuizen is uitge
groeid tot een bijzondere school in
de regio", zegt de heer Zuiderwijk
„De omstandigheden hebben
meegebracht, dat we de ontwikke-
Bt IMMMMF
vrij veel leerlingen hadden, die op
internaten in de stad en omgeving
verbleven, veelal met grote indivi
duele problemen kampten."
Dat heeft gemaakt, dat de Mavo
Muurhuizen een school voor indivi
dueel gericht onderwijs is gewor
den, min of meer klaarstond -
misschien beter - al over een flinke
ervaring beschikte, toen in de twee
de helft van de zeventigerjaren de
golf van echtscheidingen loskwam
met alle problematiek, die daaraan
voor het kind verbonden is. Maar
niet alleen dat kind moest worden
opgevangen: de Mavo-leerling uit
de zeventiger jaren is een andere
dan de Mulo-leerling uit de tijd
daarvoor. Die Mavo-leerling be
schikt duidelijk over minder intel
lectuele bagage - zoals de heer
Zuiderwijk het noemt - als de vroe
gere Mulo-leerling en de instelling
is totaal veranderd.
„We moesten de structuur in de
school en de didactische aanpak
en de paedagogische begeleiding
daaraan aanpassen Dat vroeg
toch wel om heel enthousiaste
mensen en die waren er of kwamen
er. Het was een vrij jong team, de
oudste is nu zo een 50 jaar
Als de vroegere direkteur van de
Mavo Muurhuizen dat zo zegt licht
hij maar een deel van de sluier op.
namelijk, dat het er niet om ging het
onderwijs aan te passen, aan de
collectiviteit maar aan de individue
le leerling. Op zuiver ideële motie
ven is de Mavo Muurhuizen een
school met individueel gericht on
derwijs geworden. „Er was en is
behoefte aan een school voor de
leerling, die tussen wal en schip
dreigt te raken als hij bij ons niet
terecht kan, nu de gelegenheid
krijgt een evenwaardig diploma te
verwerven. We hebben daardoor
wel een bepaald etiket opgeplakt
gekregen, maar we hebben de
regio een hele grote dienst bewe
zen dat deze school in het dien
stenpakket is opgenomen
Naast de leerlingen die zich di-
rekt voor de Mavo Muurhuizen
hebben ingeschreven is er in de
tweede en derde klas altijd een
flinke instroom van leerlingen van
andere scholen. Er is weieens ge
suggereerd dat de opvang van
leerlingen, die elders niet tot hun
recht kwamen, uit concurrentie-
overwegingen geschiedt. De heer
Zuiderwijk zegt zeer beslist: „Con
currentie past niet bij het onder
wijs!", stelt dat een school een
open gemeenschap moet zijn in die
zin, dat iedereen er de kans krijgt,
waar men niet van te voren drem
pels inbouwt waar mensen en kin
deren over struikelen.
Mede daarom heeft de Mavo
Muurhuizen zich in het begin van
de jaren 70 gemeld voor deelname
aan het door het Ministerie van
Onderwijs opgezette landelijke Ma-
vo-projekt - waarbij meer aandacht
op de leerling zou vallen - en dat
begeleid werd door de drie landelij
ke paedagogische studiecentra
„Daardoor heb ik Koelman leren
kennen, die nu mijn opvolger is. Hij
was toen aan het Katholiek Paeda-
gogisch Centrum in Den Bosch
verbonden."
De schaalvergroting, die het ge
volg was van de Mammoetwet, is
niet aan de Mavo Muurhuizen voor
bijgegaan, maar met een 350 leer
lingen - „in 1968 waren het er
meer, nu is het aantal vrij constant"
- is het toch een niet zo grote
school „Ik ben er persoonlijk van
overtuigd, dat de leerlingen, die wij
op onze school hebben en er sa
men met hun ouders bewust voor
gekozen hebben, voor elke schaal
vergroting minder kansen krijgen
De heer Zuiderwijk pleit dan ook
vooreen kleinschalige en overzich
telijke school, is blij, dat hij het als
„man van de direktiekamer" lang
heeft volgehouden om alle leerlin
gen bij naam te kennen
In het verdere gesprek bena
drukt hij, dat het het team is, dat
probeert een zo goed mogelijk
„produkt" voor dat kind te brengen.
„Wie op onze school werkt moet
niet alleen vakbekwaam maar ook
een groot agoog zijn - als je dat niet
kunt val je uit de boot -, is 's avonds
bek-af, want naast de lessen is er
de begeleiding - mentoraat en
huisbezoek het samen overleg
gen, dus vergaderen." Een kleine
school brengt met zich, dat gesteld
wordt dat het aantal keuzevakken
er minder zou moeten zijn ,,lk heb
het altijd op mijn fatsoen getrokken
als we een leerling een bepaald
pakket niet zouden kunnen bieden.
Het heeft bij ons altijd eerste priori
teit, dat de leerlingen hun eigen
pakket - het pakket dat bij hen past
- kunnen kiezen en krijgen. Als je
het goed organiseert kan je ook op
een kleinere school zo een 35 a 40
verschillende pakketten aanbie
den."
De school heeft niet alleen tot
taak de leerlingen zo goed mogelijk
op de maatschappij voor te berei
den, ook hen een goed staatsbur
ger te doen zijn. Voor de Mavo
Muurhuizen komt daar nog bij de
levensbeschouwelijke basis, wat
niet tot religieus fanatisme, tot in
doctrinatie. mag leiden. „Dat leidt
tot onvrijheid en onderdrukking.
Een geschiedeniseraar zal ook
over de actualiteit informeren,
maar dan objectief."
AFSCHEIDSRECEPTIE
Op 29 november neemt de man,
die - zoals hij dat nu doet in de
kamermuziekensembles - ook bin
nen het team van de Mavo Muur
huizen lang de eerste viool heeft
gespeeld: „ik ben geen ik-man" -
officieel afscheid nemen.
Na een eucharistieviering - om
13.30 uur - in de kapel van de
Zusters van O.L Vrouw aan de
Zuidsingel, is er - van 15.30 tot
17.30 uur - een afscheidsreceptie
in het schoolgebouw aan de J.P.
Sweelinckstraat 4.
e i
«urn iMiimt,,tdn h if»i .,,^,11,
i*n
De Ruitenbeek
vorige maal bleven we staan
et kruispunt De Hertekop. We
nu onze wandeling beginnen,
p de hoek, voor het jachthuis,
een richtingbord van de
YB en daarop kunnen we lezen
de afstand naar Nieuw-Leus-
2,2 km bedraagt Wie die naam
iw-Leusden heeft uitgevonden
ik niet. Wel weet ik dat het een
is voor de PTT, want het komt
I eens voor dat brieven, aldus
Iresseerd, eerst een reisje ma
naar Nieuw-Leusden in Over-
Kennelijk meende men dat
n Oud-Leusden ook een
iw-Leusden hoorde
te het eenvoudig Leusden te
men komt schijnbaar bij nie-
tl op, want in het verleden en
later, heeft het ook nog Leus-
ik geheten. Ook hoor je het
al eens Kerkebuurt noemen.
mag daar schijnbaar geen
heten, want ook thans
K het Leusden-Zuid. Zou het
^^beter Leusden-West. of nog
Jtr Zuid-West zijn?
gaan dus onze wandeling
nangen en wel in de richting
'W-Leusden. We kunnen rustig
9 ten op de rijweg lopen, want er
oegenaamd geen verkeer De
ers in beide richtingen maken,
£ns de vele kuilen in het weg-
liever gebruik van het rijwiel-
en de enkele auto of paard en
ten horen we vroeg genoeg
temen om even aan de kant te
an het ruiterpad wordt onder
J f gebruik gemaakt door de
tehaussee, die op het platte
lorde en gezag handhaaft en
Senst zowel op de fiets als te
fd uitoefent. Door hun optreden
die mannen bij de bevolking
gevreesd dan geliefd Maar
Pover later meer.
#pak een veelvuldig gebruiker
f het ruiterpad is Buis, de Vee
p'Ur die, wegens zijn postuur,
^^|*sial „Buisje" wordt genoemd.
Hij maakt er zijn beroep van om het
vee. dat door de boeren uit de wijde
omgeving op de veemarkt in
Utrecht wordt verhandeld, en per
spoor wordt vervoerd naar het sta
tion in Amersfoort, daarheen te
brengen of op te halen en lopend
op het juist adres af te-leveren.
De meeste boeren hebben zelf
geen.veewagen en die kunnen ze
wel huren bij de wagenmaker,
maar voor een enkele koe is het
voordeliger om ze door Buisje te
laten vervoeren Buisje ziet niet op
tegen een paar uurtjes lopen, want
zijn klanten wonen tot onder Scher-
penzeel en Renswoude. Met tien
tot veertien koeien, aan elkaar ge
bonden, wordt 's middags om een
uur of drie de reis begonnen. Buisje
voorop met het touw van de eerste
koe in de hand en ijverig geholpen
door zijn vrouw, die de achterhoe
de vormt en met haar stok, maar
vooral met haar stem de dieren tot
grotere spoed aanspoort Dat gaat
vaak zover dat de koeien een
sukkeldraf aannemen. Buisje en
zijn vrouw sukkelen dan mee. De
dieren hebben er in de regel eerder
genoeg van dan hun begeleiders.
Na een paar honderd meter lo
pen zien we aan de linkerhand een
laantje, aan weerszijde geflan
keerd door een wit huis en afgeslo
ten door een ijzeren tolboom. Door
de aard van de verharding, kolen
gruis en sintels, wordt het door de
omwonenden het Zwarte Laantje
genoemd, maar meer officieel heet
het de Ruitenbekerlaan Hoe offi
cieel is moeilijk te zeggen, want u
zult in Leusden vergeefs naar
straatnaambordjes zoeken
Leusden is zijn tijd al ver vooruit,
we kennen hier namelijk al de
postcode De gemeente is ver
deeld in wijken die gemerkt zijn met
de letters A-B-C- enzovoort. Verder
heeft elke woning een nummer. Het
postadres luidt bijvoorbeeld: J.
Jansen. Leusden G-14, en straat
namen komen er niet aan te pas.
De naam „straat" komt hier ook
niet voor De namen, die de bevol
king aan de wegen hebben gege
ven, eindigen op -laan, -weg of
-steeg. Wat denkt u van namen als
Kikkersteeg, Watersteeg, Maan-
steeg of Schoolsteeg. Voor inwo
ners van Leusden heel gewone
namen, maar stedelingen klinkt het
wat ongunstig in de oren.
Als we dat Zwarte Laantje, of ook
wel het Zwarte Weggetje, of de
Ruitenbekerlaan inslaan, wat we
met enige schroom doen want de
afsluitboom en de bordjes Verbo
den Toegang doen niet erg uitnodi
gend aan, zien we een laan met
aan weerszijden een rij beukebo-
men. Opmerkelijk is wel dat die
bomen op het eerste gedeelte ken
nelijk veel longer zijn dan die op het
achterste gedeelte De oorzaak is
dat de toegang tot de boerderij „De
Ruitenbeek" in het verleden is ge
De spoorbrug met twee sporen, die het tijdens de laatste wereldoorlog zwaar te verduren kregen, getekend door A. van Leeuwen
wijzigd, De hoeve had vroeger een
uitweg via het Lockhorsterbos op
de Dorresteinsesteeg, wat we kun
nen zien op een oude landkaart.
Ook is dat nog, als we op de
spoorbaan staan, duidelijk te zien
Maar dat staan op de spoorbaan
zou ik u beslist willen ontraden,
want dat is heel wat gevaarlijker
dan staan op het kruispunt „De
Hertekop", vanwege het drukke
verkeer op de spoorbaan. Die
spoorlijn is ook de oorzaak van het
verleqqen van de toegang tot de
boerderij
In 1892 werd deze lijn aangelegd
als directe verbinding van Amster
dam, via Amersfoort, met het
zuiden van het land en heeft zelfs
verbinding met het ^Roergebied.
Enige malen per dag denderen dan
ook internationale treinen, getrok
ken door enorme stoomlocomotie
ven, met een snelheid van 85 a 90
km per uur over de rails. Meerdere
malen per dag rijden er lokaaltjes
met iets geringere snelheid en ook
is er veel goederenvervoer. Trei
nen. vaak bestaande uit meer dan
80 wagons, zwoegen over de
spoorbaan. Het merendeel van de
wagons bevat steenkool de voor
naamste energiebron in deze tijd
en afkomstig uit Limburg en het
Roergebied. De lijn heeft een dub
bel spoor. Eén spoor is later, in de
oorlogsjaren, door de bezetter ge
sloopt om te gebruiken voor oor
logsdoeleinden.
Om de bocht van de Ruitenbe
kerlaan, links van ons, zien we een
baanwachtershuis. In vroeger ja
ren werd van hieruit de overweg
van de Lockhorsterweg bediend.
Gaan we iets verder dan komen
we op de brug over de Lunterse
beek Vanaf die brug hebben we
een prachtig uitzicht over het snel-
stromende water Rechts komt de
beek vanachter de boerderij met
een scherpe bocht op ons toe. Voor
ons zien we de oude boerderij „De
Ruitenbeek", niet oud in de zin van
de bouwvallig, maar oud in de
geschiedenis. Het is namelijk een
van de oudste hoeven in de omtrek.
Achter de boerdern steken twee
flinke hooibergen hun roeden, ge
maakt van gedisselde eikebomen,
in de lucht Daarnaast de wagen-
loods met gierbak, disselwagens,
kaasbrik, tentwagen en de gebrui
kelijke landbouwwerktuigen Links
staat de varkensschuur en achter
het erf de kippenschuur.
Stroomafwaarts zien we op korte
afstand de spoorbrug over de beek
met op de achtergrond het Lock
horsterbos Die spoorbrug is een
ijzerconstructie en, zoals later zou
blijken, van een onverwoestbare
kwaliteit Tegen het einde van de
oorlog werd door het verzet met
tussentijd van een week, tot twee
maal toe met behulp van een
springlading, een aanslag ge
pleegd op de spoorbrug Beide
keren met een pover resultaat Als
vergelding liet de bezetter de eer
ste keer het baanwachtershuis,
met alles wat er in was, in de lucht
vliegen. De bewoners mochten het
huis verlaten met niets meer dan de
kleding die ze droegen. De tweede
maal ondergingen vier woningen
op de Schuttershoeflaan hetzelfde
lot Tenslotte, toen de bevrijders
naderden, deden de Duitsers het
zelf, doch moesten het ook een
keer herhalen, voor de brug on
bruikbaar was
Kort na het einde van de oorlog
werd een nieuwe betonnen spoor
brug gebouwd De spoorlijn heeft
echter nooit meer de oorspronkelij
ke bestemming herkregen en is
gedegradeerd tot het huidige
„Ponlijntje".
Noot: De oude landkaart, waarop de
vroegere uitweg van „De Ruiten
beek" via het Lockhorsterbos op de
Dorresteinsesteeg voorkomt, is een
kaart, vervaardigd door landmeter
Bernard de Roy. De kaart dateert uit
1692, en werf gemaakt in opdracht
van de heren Watergraaf en de Hoge
Heemraden.
