>ep op
leusden
VERGROTEN?
Vl
ijn-
Nieuwe
Postbus 51
uitgaven
ïsboek:
ialonië
LEUSDER KRANT
LEUSDER KRANT
loep op Leusden
)ONDERDAG 20 FEBRUARI 1986
tie: Bert Vosa.i.
sligger.
het zo is gekomen is
jk niet bekend, maar wij
u maandagavond de
lering van de commissie
ien met betrekkmg tot het
ele meerjarenplan en de
ivenwijkse voorzieningen
i missen. We hadden geen
ging ontvangen en waren
met op de hoogte van dit
Délangnjke gebeuren, waar
ere huiswerk van Fons
s en zijn ambtenaren voor de
<eer werd doorgelicht door
m van de commissie. Niet,
oveel opvallende nieuwtjes
Ien waren. Want zoals te
:hten was er één
igger. De Partij van de
bi) monde van Com
n, vond het allemaal maar
ertig miljoen in kas houden
de rente de voorzieningen
te kunnen houden vond zij
veel. 15 of 20 miljoen is meer
dan genoeg. Tja en dan die nota
Bovenwijkse voorzieningen
Zoals wij reeds konstateerden is
die nota hoofdzakelijk
samengesteld door de wethouder
van Openbare Werken en
Ruimtelijke Ordening en dat
resulteerde in nogal wat brede
wegen, auto- en bustunnels en al
dat fraais.
En zoals wij ook reeds
veronderstelden, gebeurde: de
PvdA legde daar nogal de nadruk
op. Zij wil goedkope huizen en niet
zoveel brede wegen. Toch vragen
we ons éif, waar Com zich zo druk
over maakt. Over een kleme maand
zijn er verkiezingen. De PvdA
verwacht een grote overwinning.
Een PvdA-wethouder staat zich al
warm te trappelen van ongeduld.
En al die wensen uit de nota
Bovenwijkse voorzieningen moeten
straks allemaal nog als gewoon
voorstel worden behandeld. Niks
aan de hand toch? De eigen
wethouder is er dan toch zelf bij?
Wie dat oppositioneel dwarsliggen
van de PvdA beziet, bekruipt
echter het gevoel, dat wij hier een
afspiegeling zien van hetgeen
landelijk vrijwel onvermijdelijk
staat te gebeuren. De PvdA door
haar opstelling opnieuw m de
oppositieEn de tegenstanders
van de PvdA worden weer eens in
hun mening bevestigd: door van die
vaste financiële pot ettelijke
miljoenen af te willen knabbelen
ziet het er naar uit, dat de
socialisten willen potverteren
En daar houden CDA en WD
met van. We gaan weer boeiende
tijden tegemoet.(V)
Weg
Nu we toch bezig zijn, even ten
behoeve van Corn Verduin een
kleine rechtzetting. Als zij het heeft
over de door haar vermeende
„koehandel" inzake de aansluiting
op Rijksweg 28, waardoor de
Groene Zoom wellicht tot
interprovinciale weg zal worden
bevorderd, schnjft zij die
veronderstelling op rekening van
Otto van den Bor, die zoals bekend
een senptie schreef over de
verhoudingen tussen de gemeente
Leusden en de gemeente
Amersfoort. Niet Otto van den Bor
veronderstelde dat. In zijn scriptie
staat daarover niets te lezen, maar
de Leusder Krant deed dat
expliciet in een commentaar. En
niet voor de eerste keer. Fijn, dat
Corri onze vermoedens deelt.(V).
iLONIE Cantecleer Kunstreis-
>or Fnt2 Rene Alleman en Xenia
jder Pnjs 42,50
bnie is een veelbezochte Spaan-
jincie. Globaal kun je spreken
nruim gebied rond Barcelona. De
fava, voor de strandliefhebbers.
eze omschrijving zou iets te
|zi]n voor de kunstreisgids. die
er uitgaf onder de titel „Catalo-
is sprake van een gebied
yreneeën tot het zuidelijk ge
lde Ebro en westelijk begrensd
|ijn Zaragoza en Huesca Catalo-
ic voor de liefhebbers van kunst
een bijzonder interessant
ok al zullen de meeste vakan-
het strand prefereren en
s een dagje uit zullen gaan naar
a en zich daar beperken tot het
bewonderen van de Sagrada Familia of
gezellig slenteren door het toenstische
openluchtmuseum Pueblo Espanol om
tot slot een hapje te gaan eten m één van
die kleme restaurantjes m de binnen
stad.
Maar Catalorue heeft veel meer te
bieden dan de kunst en cultuur van
Barcelona alleen en de kunstreisgids
brengt dat uitgebreid in zo'n 250 pagi
na's onder de aandacht, geïllustreerd
met tal van zwart-wit- en kleurenfoto's.
Romaanse en Gotische bouw- en kunst
werken worden uitgebreid beschreven,
evenals de talrijke boeiende musea, en
de vaak verrassende wandelingen door
de verschillende steden binnen het
gebied. De basis is Barcelona Van
daaruit worden verschillende tochten
beschreven door het omliggende ge
bied van Catalorue Een en ander is
aangevuld met praktische wenken en
een index. Aan de binnenzijde van de
uitklapbare omslag vindt men (traditie
getrouw bij de kunstreisgidsen van
Cantecleer) overzichtskaarten om een
en ander vlug te kunnen vinden. ..Cata
lorue" is een complete reisgids voor
(advertentie)
VERKLEINEN?
Op A3- of A4-tormaat?
Het kan allemaal bij de
Een snelle fotokopieer
service tegen redelijke
prijzen.
Asschatterweg 19
(Bij de Biezenkamp)
Kantoor geopend van
maandag tot en met vrijdag
van 9 uur tot 12 uur,
van 14 uur tot 17 uur.
hen. die speciaal geïnteresseerd zijn m
kunst en cultuur van deze boeiende
Spaanse provincie.
(V.)
i f* -
l-'è
Galerie der giganten.
Wie was nou die man, die niemand schijnt te kennen? In onze eerste
aflevering van de Galerij der Giganten plaatsten wij een karikatuur
van de gemeentesecretaris van Leusden, de heer Reijer van Gooi.
Bekend camavallist. We kregen zegge en schrijve éen antwoord
binnen en wel van Gert Vonk, Wierickewijk 5,3831 MA Leusden-
centrum. Dat tientje was dus snel verdiend. Reijer van Gooi mag zich
intussen gaan bezinnen hoe hij zijn bekendheid zou kunnen
verhogenTijdens carnaval dacht natuurlijk iedereen, dat hij in
vermomming was, maar hoe zit dat men de ambtenaren ten
gemeentehuize? Kennen die hem dan (nog) niet? Werk aan de winkel,
Reijer!
Vandaag vestigen wij de aandacht op onze volgende gigant uit de
politieke winkel. Hij is fraktievoorzitter van een kleine politieke partij,
die graag groot wil worden. Het is een man, die voortdurend in de
clinch ligt met wethouder Fons Ummels, die hij er regelmatig van
beschuldigt, dat die het gemeentelijke geld teveel oppot en niks leuks
wil doen voor ons allemaal. Een man, die in het voetspoor van Hans
van Mierlo zijn plaatselijke partij op gaat stoten in de vaart der
raadszetels. Wie het weet mag het zeggen. Onder de goede inzenders
verloten we weer een geschenkenbon van tien gulden. Méér zit er echt
niet in, want wij hebben niet zo'n voorraad geld als onze Fons
Kop: De PvdA heeft de midlife
crisis overwonnen".
Cynische Leusdenaar: „Oh,
noemen ze dat een midlife
crisis. 'k Had eerder het gevoel
dat die club nog steeds bezig is
om volwassen te worden
Boze PvdA-er„Doe met zo
kmderhjk!"
Com Verduin op partij-feestje:
„We zullen doorgaan op de
mgeslagen weg".
Dat wordt dus weer vier jaar
oppositie
Tenzij de stem des volks an
ders beslist.
Kop: Twintig hectare land
bouwgrond onvoldoende voor
werkgelegenheid"
Werken de boeren zich te plet
ter om zich te handhaven tus
sen al die woningbouw, knjgen
ze dat te horen
Wagenaar: „Voor de aanslui
ting moeten we net zo lang
dréunmen totdat we het geld
hebben".
Vraag: Alleen voor de aanslui
ting?
Kop: „WOL-bestuur in op
spraak". Eerhjk gezegd kwam
het bij ons wat wollig over.
Veel geschreeuw en weinig
wol dus.
Omroep Leusden: Betaal-
TV.
Als het een beetje meezit krijgt
Leusden binnenkort een échte
kabelkrant, lees ik.
Ik begnjp het nu wat beter, al
die kandidaats-raadsleden wil
len natuurhjk graag in de raad
om ambtenaar van de burger-
Ujke stand te worden
Als dat hun enige doel is, heeft
dat - om met de burgemeester
te spreken - zijn charme.
Als ik het allemaal goed heb
gevolgd, dan hebben verschil
lende raadsleden op hun
speurtocht naar een in Leusden
passend model zwembad zich
zo enorm mgespannen, dat zij
moesten overnachten in een
hotel.
Met zwembad, neem ik aan
Bedoelt de PvdA dat nou als ze
stelt, dat er best wat minder
geld in de gemeentehjke kas
kan blijven?
Noodmast als hoofdmast:
noodgreep.
Latent Talent doet er goed aan
om extra curssussen te gaan
geven op het gebied van Ita
liaans, Deens en Frans.
Recept: Men neme voor een
heerhjke satelliet-schotel een
portie Italiaanse spaghetti, laat
dat gedurende de avond sud
deren in Deense boter. Opdie
nen met Frans stokbrood.
Draai daarbij wat video-chps
voor de gezelligheid. U kunt
het geheel ook vervangen door
een Engels ontbijt gelardeerd
met vette Duitse worsten. Na
afloop is een partijtje jodelen
niet vereist, maar verhoogt de
stemming.
Die CAI-commissie krijgt
straks natuurhjk ook een ande
re naam, dat spreekt.
CAItelhet-commissie
Beter idee: als Wagenaar nou
eens gaat praten met Amers
foort en belooft aangesloten te
bhjven op het Amersfoortse
kabelnet als Amersfoort zorgt
voor aansluitmg van de Heili-
genbergerweg op de Leusden-
se aansluitmg op rijksweg 28?
Of wordt dat misschien wat te
mgewikkeld?
LEUSDEN - In de periode 24
februan tot en met 23 maart komen
de volgende postbus 51 onderwer
pen aan de orde: Pak gewoon de
belasting telefoon: minder stook
kosten. gevaarlijke stoffen, onder
nemingsraad, wat heb je er aan, en
de basisschool nu.
Bijbehorende folders liggen voor
u klaar op het postkantoor, de
bibliotheek Nieuw-Langenbeek en
bij het bureau Voorlichting van de
gemeente Leusden.
s „v"
s -i ,-a
vié* V- L
W,/
It I >1II
Ml III tl
Op
'SDEN - Evenals de school is in een dorp de kerk een
lelpunt. Dat punt ontdekken we, omgeven door eikebomen
n beukenhaag, aan de overzijde als we van de school naar
ijksweg terugkeren. Volgens de overlevering zou de Chris-
rk van Leusden de oudste in ons land zijn en nog door
'illibrord zijn gesticht. In 1803 rijmde de Amersfoortse
Ier Pieter Pijpers in zijn Landsgedicht:
Smeek U, zeg ons Leusdenaar
ichtte Willibrordus daar,
Idden in uw korenschooven
lf dit kerkje, om God te loven?
iond daarin zijn eerste altaar
Nederlandsche gronden?
eker is wel dat de Gelder-
allei, tussen de jaren 700
100 na Chr. slechts drie
eenten telt, namelijk
iden, Rhenen en Ameron-
Het gehele noordelijke
ïelte van de Gelderse
n, die toen de Gouw Fle-
heette, was, voorzover
>ond, voor alle kerkelij-
zaken aangewezen op
iden. Voor doop, huwe-
ibegrafenis en kerkdienst
eusden, zelfs tweehon-
jaar later, voor Hamers-
Amsforde, Hoflaken,
lenborg, Hohorst en Ba-
oorde het kerkelijk mid-
int.
iar dat speelde zich alle-
af in Oud Leusden en
uilen daar, als we er op
wandeling zijn aange-
wel verder op in gaan.
e staan nu voor het kerk-
iw van Nieuw-Leusden.
de voorgevel staat in ver-
romeinse cijfers een
te lezen. Na veel getel
'reken komen we tot de
19 dat daar het jaartal
staat.
kerk in Leusden, dui-
jaar geleden zo'n be-
ïjk middelpunt, was
1800 een stiefdochter
Amersfoort geworden,
dorp Oud-Leusden zelf
ook niet veel meer te
:enen, het bestond nog
uit de kerk en zeven huizen.
De diensten in de kerk wer
den waargenomen door de
predikanten van Amersfoort,
waarvoor Leusden jaarlijks
een bedrag van honderd gul
den aan Amersfoort betaal
de. Aan het onderhoud van
het kerkgebouw was al jaren
niets meer gedaan; ramen en
deuren, voor zover nog aan
wezig, sloten niet meer en in
de kerk was het zo tochtig en
koud dat de predikant gedu
rende de godsdienstoefening
menigmaal zijn overjas aan
en zijn hoed ophield.
Geld voor een drastisch
herstel was er in het, door de
Franse tijd verarmde Neder
land niet en de dienst werd
door de Amersfoortse predi
kanten tenslotte zo bezwaar
lijk dat men overging om al
leen 's zomers om de veertien
dagen een kerkdienst te hou
den. Door de grote uitge
strektheid van de kerkelijke
gemeente, deze omvatte de
gehuchten van Leusden, As-
schat, Stoutenburg, Ma am,
Maarsbergen, Hoogland en
Zevenhuizen, was het voor de
Amersfoortse predikanten
onmogelijk om op huisbezoek
of ziekenbezoek te gaan.
Tenslotte werd overwogen
tot opheffing van de gemeen
te en deze te verdelen onder
omliggende gemeenten. Dit
stuitte echter op grote bezwa
ren van de betreffende ge
meenten. Ten einde raad
werd een verzoekschrift in
gediend bij koning Willem 1
die, omdat de Hervormde ge
meente staatskerk was ge
worden, hier het laatste
woord had. Op 7 januari 1825
werd het verzoekschrift aan
de koning verzonden waarin
werd vermeld, dat de ge
meente, die 700 zielen telde,
sedert een lange reeks van
jaren van een eigen leeraar
verstoken, op ontoereikende
wijze door de predikanten
van Amersfoort en wel alleen
des zomers werd bediend. Er
werd voorts gewezen op de
bouwvalligheid van de kerk
die, op een ongeschikte
plaats gelegen, onbruikbaar
was voor het grootste deel
van de gemeente. Het werd
daarom wenselijk geacht, dat
de gemeente onder een eigen
leeraar zou worden gesteld,
maar dan ook van een meer
geschikt gelegen kerk en
predikantswoning voorzien.
Daar echter de gemeente
vooral bij de minder gunstige
staat van de landbouw te ar
moedig was om iets wezen
lijks daartoe bij te dragen,
werd de koning verzocht
goedgunstig aan de gemeen
te toe te staan:
le. de vrijheid tot het beroe
pen van een eigen predikant
op het volle genot van een
tractement uit 's Rijks schat
kist.
2e. de vrijheid om de oude
kerk te mogen afbreken en
uit de opbrengst daarvan,
mitsgaders de ondersteuning
van edeldenkende Christe
nen in ons vaderland, een
nieuwe kerk en predikants
woning op een meer geschik
te plaats te doen opbouwen.
Dit verzoekschrift had ten
gevolge dat bij Koninklijk Be-
De kerk (1)
sluit van 2 september 1825
(Staatsblad nr. 143) het vol
gende werd besloten:
le. De hervormde ingezete
nen te Leusden zullen voor
taan een kerkelijke gemeen
te op zich zelve uitmaken
onder naam Hervormde ge
meente van Leusden.
2e. Aan de gemeente wordt
de vrijheid verleend om het
oude kerkgebouw te doen af
breken en uit de opbrengst
daarvan, zo bij verkoop als
anders, mitsgaders door mid
del van vrijwillige bijdragen,
een nieuwe kerk en predi
kantswoning te Leusden te
bouwen.
3e. Zodra de gebouwen zul
len gesticht zijn, zal aan die
gemeente worden toegestaan
een van 's Landswege bezol
digd leeraar op zodanig trak
tement als door ons, op voor-
dragt van onze Staatsraad,
Directeur Generaal van de
zaken der Hervormde Kerk
nader zal worden bepaald.
4e. De gemeente te Leusden
zal moeten zorg dragen dat
deze kerk in goede staat on
derhouden blijve en dat haar
leeraar steeds een voegza-
men en voor hem geschikte
woning hebbe.
5e. De afbraak en de ver
koop de oude kerk en het
aanwenden der middelen tot
het bouwen ener nieuwe kerk
en predikantswoning bene
vens het stichten en voltooi
en derzelve, zullen moeten
geschieden onder toezicht en
goedkeuring van en verant
woording aan het Provin
ciaal College van toezicht op
de kerkelijke administratie
bij de Hervormden in de Pro
vincie Utrecht.
Er werd een commissie be
last met het inzamelen van de
nodige gelden. Uit alle delen
van het land kwamen de gif
ten binnen. In Utrecht werd in
alle hervormde kerken ge
collecteerd voor de bouw van
de Leusder kerk, wat een
bedrag van 1620 gulden op
bracht. Uit het fonds voor
noodlijdende kerken kwam
een bedrag van 400 gulden en
in totaal was het eindbedrag
19.413,29. De begroting was
20.000,-.
Maar toen kwam de moei
lijkheid een geschikte plaats
voor het nieuwe kerkgebouw
te vinden. De meningen wa
ren nogal verdeeld; zo wilde
de een de kerk bij de Bavoort-
se brug, een ander nabij
Lockhorst, de Zwartesteeg of
Hamersveld. Tenslotte viel
de keuze op een terrein bij de
Bavoortse molen, wat voor
1,50 de roede (een roede is
ongeveer 14 vierkante meter)
kon worden gekocht.
Enige gemeenteleden wis
ten op een handige manier
hun keuze er door te krijgen
door gezamenlijk „de Lage
Vogeldriest", groot 300 roe
den te kopen en voor de bouw
van de kerk te schenken. De
plaats werd aangeduid als
„ongeveer een kwartier uurs
van de Bavoortse brug aan de
aan te leggen straatweg op
Arnhem".
De bruikbare materialen
van het kerkgebouw te Oud
Leusden, wat in december
1826 werd gesloopt, werd
naar de bouwplaats ver
voerd, de overige materialen
werden aangekocht en in de
lente van 1827 werd met de
bouw een aanvang gemaakt.
Doordat het water in dat
voorjaar een ongekende
hoogte bereikte, konden de
benodigde stenen vanaf de
beek, door de brede sloot
langs de weg, gevaren wor
den tot op de bestemde
plaats, wat een belangrijke
besparing op de transport
kosten betekende.
Op 19 juni 1827 werd de
eerste steen gelegd en op 16
december de torenspits ge
plaatst. „Dit was", volgens
een ooggetuige, „een vrij ge-
moeilijke en gevaarlijke
expeditie. Zij liep gelukkig
zonder enig ongeluk af."
In 1871 kreeg de kerk het
orgel om de gemeentezang te
begeleiden. Voor die tijd
werd de zang ingezet door de
voorzanger, die tevens voor
lezer, koster en stovenzetter
was.
Rond 1900 was de kerk te
klein geworden. E was be
hoefte aan vijftig zitplaatsen
meer. Diverse plannen wer
den gemaakt en tenslotte
werd het plan aangenomen
om de achtergevel van de
kerk uit te bouwen. De kerk,
die eerst rechthoekig was,
kreeg aan de achterzijde
vorm de vorm die hij nu heeft.
Ook de consistorie en twee
portalen kwamen er bij. In de
plaats van de drie ramen in
de zijgevels kwamen er nu
vier met glas in lood. De
banken, die voordien in de
lengte-richting van de kerk
stonden, kwamen achter de
stoelen te staan en aan
weerskanten kwamen der
tien zijbanken. Ook kreeg de
kerk centrale verwarming en
was ook de functie van sto
venzetter overbodig.
In 1928, dus tijdens onze
wandeling een paar jaar ge
leden, is op grootste manier
het honderd-jarig bestaan
herdacht. Trouwens, ook het
25- en het 50-jarig jubileum
was niet ongemerkt voorbij
gegaan en op gepaste wijze
herdacht.
Noot. Ter gelegenheid van het
150-jarig bestaan is een gedenk
boekje samengesteld, waarin de
geschiedenis van de Leusder kerk
uitgebreid wordt beschreven.
Hiervan zijn nog exemplaren ver
krijgbaar bij de samensteller de
heer W. Bos, Irenelaan 58.
Interieur van de Leusder kerk vóór de uitbreiding in 1900 Getekend naar een foto door A van Leeuwen.
