„We pro
en diegener
beren een st
i die dat niet
li
c
kje visie te tonen,
loen, verguizen ons"
leusder krant:
Leusdense afdeling van VVD bestaat vijfentwintig jaar:
Het uitgangspunt, dat
het individu zich moet
kunnen ontplooien,
voor mij overeind"
blijft
„We interpreteren de
leer eigentijdser"
[ONDERDAG 13 MAART 1986
plaatselijk nieuws
USDEN - De WD-afdeling Leusden bestaat dit jaar
[jfentwintig jaar. Oorspronkelijk in 1958 begonnen als
soort afgeleide van de afdeling in Amersfoort, viel in
61 de beslissing, een eigen, Leusdense afdeling op poten
I zetten. De omvang van de afdeling stond dat inmiddels
De Leusdense liberalen vieren dus feest. En ze willen
it weten ook. Morgenavond vindt in „De Mof" de
estavond plaats, „met kleine, en één grote verrassing",
wordt ons verzekerd. Dat men voor deze gelegenheid
)e Mof' heeft uitgezocht, is pure nostalgie. Daar vonden
het verleden al vaak festiviteiten plaats, als de plaatse-
lce WD wat te vieren had. „En", zo wordt ons heden ten
^ge nog verzekerd, „dat waren altijd bijzonder geslaagde
lesten".
IMen verwacht dan ook een „volle bak" komende
ijdag. Want naar goed liberaal gebruik viert men zijn
estjes niet in besloten kring. Men heeft dus voor deze
legenheid niet alleen de leden uitgenodigd, maar ook
(itegenwoordigers van alle andere politieke partijen.
Het vijfentwintig-jarig bestaan was aanleiding tot een
Isprek met drie Leusdense liberalen, waarvan twee van
iet eerste uur, en de huidige partijvoorzitter. Respectieve-
zijn dat Joop Engel, mede-oprichter van de WD in
feusden, Jan Wagenaar, huidig WD-wethouder en ook al
|oeg bij de club en Joost de Jongh, die onlangs nog
voerig in onze krant aan het woord was, in verband met
rijn toekomstig lidmaatschap van de gemeenteraad.
was dus wel heel anders,
Dat moeten we goed be-
|ten, als we vijfentwintig jaar
n de tijd gaan. „Ach, je moet
I niet denigrerend over doen.
Ir het was toen wel zo, dat als de
lemeester een keer met z'n
stampte, dat de raadsleden
nstemmend begonnen te kiuk-
f, vertelt Joop Engel. Hij kwam
bit Amersfoort in Leusden wo-
[en vond samen met zijn vnend
haverman, dat het in Leusden
(werd voor het toevoegen van
inder geluid: een WD-geluid.
jverd vice-voorzitter van de
ing.
(ch die gemeenteraad m die
zo herinnert hij zich, „als er
dure brandweerauto moest
tien aangeschaft, was het alle-
bekeken, maar als er ge-
Bken werd over de aanschaf van
I stencilmachine van een paar
tierd gulden, dan werd daar
Jeloos over gedelibereerd
Bt ze wisten nauwelijks, wat dat
i ding was."
let werd dus wel tijd voor een
figentijdser, geluid, een frisse
Het was hier allemaal wat
jch geworden. Dat bleek trou-
ook wel, toen we eenmaal m
lad kwamen. Want ook de
partijen „verjongden" wat.
die tijd was de reden, om op
pijst te komen, dat je in het
•estuur zat, of dat je zo'n goe-
•enningmeester was van de
lenbond. Dat is in die tijd veran-
Tegelijk eigenlijk, toen wij in
tad kwamen, maar natuurlijk
rel als gevolg van de groei, die
^tijdin Leusden begon", vertelt
ïjgeL
CHTONEN
if het begin was er steun van
fronkehjke Hamersvelders.
d de naam van de toenmalige
jemer Schreuder komt bij het
(len van die herinneringen naar
Met bewondering spreken
lie liberalen nu nog over de
i die de partij van hem onder-
p moet met onderschatten, hoe
jhg dat in die tijd feitelijk was",
juden de dne heren ons beur
ss voor. „Hij was aannemer en
fcte veel voor de boeren in de
ffving in een toch overwegend
iplieke streek. Maar hij heeft
|veel stemmen bezorgd. Hij was
overtuigende, wat oudere man,
»jn mond niet hield, als men
°m zijn mening vroeg."
ft11 autochtone bevolking on-
~|ond de nieuwe partij echter
(alleen steun. Als men, met
■ngen in aantocht, aanplak
ken ging aanplakken, dan
R dat wel zo hoog in de bomen
tfen, dat andersdenkende lie-
niet maar zo bij konden,
5 werden ze er beslist afge-
frrd.
klem detail, dat van die
i. maar in die tijd kejide men
peen borden, waarop de poli
De dne Leusdense liberalen, met wie we spraken over 25 jaar WD m Leusden Van links naar rechts. Joop Engel, mede-oprichter en voormahg vice-
voorzitter, Jan Wagenaar, voormalig voorzitter en huidig wethouder en Joost de Jongh. huidig voorzitter en toekomstig gemeenteraadslid.
tieke partijen hun boodschap kwijt
konden. Dat gebeurde nog aan de
bomen. „Als je te laag hing, werd je
eraf gescheurd", herinnert zich
Joop Engel met een lach. „Dus
stonden we dan met een ladder
boven op een volkswagenbusje te
wiebelen, om die plakkaten op te
hangen. Dat heeft ook nog eens
iemand een forse winkelhaak m zijn
broek bezorgd."
TE LAAT
Helemaal zonder strubbelingen
verliep de prille geschiedenis van
de Leusdense WD niet. In 1962
was men te laat met het inleveren
van de lijst voor de verkiezingen,
met als gevolg, dat de WD vier jaar
lang buiten de gemeenteraad bleef.
„We zaten te vergaderen over
die lijst, op de avond dat die ingele
verd moest worden. Waar wij dach
ten, dat we konden inleveren tot en
met een bepaalde datum, bleek dat
het „tot" was. Dus daar zaten we
fout mee", vertelt Joop Engel.
„Later is me trouwens wel ter ore
gekomen, dat ze op de klok hebben
zitten kijken, hoor. Het was echt niet
zo, dat iemand je waarschuwde,
van „joh, hoe zit het met je lijst".
Maar wat de achtergrond was, pure
lol vanwege een miskleun, of omdat
ze vier jaar van ons af waren? Dat
weet ik echt niet. In eerste instantie
vonden we het zelf niet zo leuk,
natuurlijk. Maar we hebben er later
toch wel om kunnen lachen."
„De belangen lagen ook anders,
dan vandaag de dag. Toen hadden
we een eigen geluid in de raad. Nu
hebben we een eigen inbreng. Het
belang is nu veel groter geworden.
Zo'n misser zou nu veel erger zijn."
„Overigens zijn we ook die pe
riode nog best aardig doorgeko
men. Samen met Amersfoort heb
ben we in die vier jaar vrij veel
bijeenkomsten georganiseerd.
Avonden met een spreker, om de
zaak zo nu en dan een beetje
pushen. Om te laten merken, dat de
WD bestond, in Leusden."
SFEER
Waarmee we zijn aangeland bij
een wezenlijke verandering, door
de jaren heen. Want met emge
nostalgie spreken de heren vervol
gens over de sfeer, die vooral die
begin-jaren kenmerkte. Lol hadden
ze, tijdens de verkiezingscampag
nes, lol op hun societietsfeesten in
De Mof, en de fonkelende discus
sies over liberale gedachten, in
samenhang met de tijd van weder
opbouw en economische groei
moeten in die tijd niet van de lucht
zijn geweest.
En dat is, met het groeien van de
partij, toch wat anders geworden.
Wat zich overigens niet beperkt tot
de Leusdense WD, maar wat ei
genlijk opgaat voor de hele dorps
gemeenschap: groter gegroeid,
maar daar toch een beetje sfeer
voor mgeleverd.
Joop Engel: „In die tijd waren we
toch meer Leusdense liberalen,
dan WD'ers, denk ik. We hebben
altijd meer aan Leusden gedacht,
met ons eigen liberale etiket eraan.
We waren praktisch allemaal on
dernemers. en kwamen m het hele
land. En daar zag je dan toch weer
dingen, die je aan het denken
zetten. Hoe je dat op Leusden zou
kunnen toepassen. Het denkpa
troon was gewoon gencht op een
groeigemeente, en op de verande
ringen die zich in de maatschappij
begonnen af te tekenen."
„Een verkiezingsprogramma is
er een mooi voorbeeld voor. In die
tijd deed je dat gewoon. Nu gaat dat
veel formeler, tijdens zo'n vergade
ring. En ik besef wel, dat dat met
anders kan, maar het is wel erg
anders. Je was in de eerste plaats
een hard werkende ondernemer,
die probeerde iets op te bouwen.
En liberaal, natuurlijk. Tegenwoor
dig is er toch meer sprake van een
visie, en van richtlijnen van boven
af, waar je je aan conformeert."
Als raadsleden en (Bijleveld) wet
houder gaven zij m die beginjaren
de WD in Leusden het eigen ge
zicht. De banden tussen bestuur en
fractie waren in die dagen zo al niet
nauwer, ook de onderlinge verhou
ding was anders, dan vandaag de
dag. Jan Wagenaar: „In mijn tijd als
afdelingsvoorzitter was je erg be
trokken bij het raadswerk. De frac
tieleden kwamen regelmatig in het
bestuur verslag doen. Dat is dus
sterk veranderd." en, met een lach:
„je zou haast zeggen, waar is die
goede tijd gebleven"
LIBERAAL
Wat liberaal in die dagen m
Leusden betekende, tekent zich
duidelijk af aan twee voorbeelden,
die worden genoemd. Een betreft
IMAGO
„Eigenlijk is er door de jaren
heen ook weer weinig veranderd
aan de samenstelling van de partij,
het soort mensen dat zich bij ons
thuisvoelt. Vroeger was dat het
soort mensen, zoals ik net geschetst
heb. Mensen die als ondernemer of
op een andere manier hard werk
ten om iets op te bouwen. Daar is
niet veel aan veranderd. Ik bedoel,
het imago dat ons als partij nogal
eens wordt opgedrukt, is volkomen
uit de lucht gegrepen. De WD zou
er uitsluitend zijn voor mensen, die
geld hebben, of die werkgever zijn.
Dat was toen al onzin, en dat is het
eigenlijk nog. Je kunt dat ook met
feiten aantonen. Want hoe had de
WD ooit zo groot kunnen worden,
als alle leden uitsluitend tot die
twee categorieën hadden behoord,
die ik net noemde? Dat was nooit
mogelijk geweest. En het is dus ook
niet zo. Bij onze club zitten hele
gewone mensen, met een eigen
huis, bijvoorbeeld, die er net zo
hard, of misschien nog wel harder
voor moeten werken, als een ander.
Toen we in Leusden begonnen,
hadden we twee leden, die je tot de
welgestelde mensen kon rekenen,"
zo houden de drie liberalen, elkaar
aanvullend, ons voor.
Achtereenvolgens wordt vervol
gens een aantal namen genoemd
van mensen, die binnen de Leus
dense WD veel hebben betekend.
Dick Versteege, Jan van Heiten,
Gemt van Tiel en Henk Bijleveld.
de verordening, waarbij ooit werd
bepaald, dat voorbehoedsmidde
len aan de openbare weg in auto
maten te koop mochten worden
aangeboden. Daar heeft men als
bestuur nog op een raadslid in
moeten praten, om ervoor te zor
gen, dat hij met tegen zou stemmen.
Dat was immers niet „liberaal" ge
weest.
Een ander voorbeeld betreft een
voorstel van Dick Versteege. Hij
was van beroep journalist, en als
zodanig werkzaam bij de We
reldomroep. Middels de kontakten
die hij via zijn werk had, kwam hij
met het voorstel, om de gemeente
Leusden een dorp in Afrika te laten
adopteren. Daar werd binnen de
partij iets anders over gedacht. We
zeiden: „joh, ben je belazerd, laten
we eerst maar eens zorgen, dat we
hier onze zaakjes voor elkaar krij
gen" vertelt Wagenaar. Dat moet bij
Versteege nogal wat verontwaardi
ging hebben gewekt, destijds.
ZAKELIJKER
De grotere partij van heden heeft
er wel toe geleid, dat de aanpak
zakelijker is geworden „Het klinkt
gek, maar in de tijd dat Leusden
kleiner was, waren er meer vreem
den. Nieuwkomers. Dat was natuur
lijk relatief, juist omdat Leusden zo
klein was. Maar iedere nieuwko
mer werd gesignaleerd, als vrien
denclub was de partij kleiner. En
dat is zakelijker gewonden, harder
ook. Onvermijdeüjk misschien.
maar het is wel zo", stelt Joost de
Jongh.
Jan Wagenaar vult dat aan. „dat
geldt ook voor het werk in de
gemeenteraad. De aanpak ervan is
veranderd. Ik denk. dat het ook te
maken heeft met het feit. dat er in
die tijd nog sprake was van presen
tiegeld, een vergoeding per verga
dering. Dat gaf allemaal meer de
sfeer van vrijwilligerswerk. Dat is
natuurlijk nog wel, maar het is nu
feitelijk toch meer een job gewor
den."
„Een ander aspekt, dat er ook
een rol in speelt, is de openbaar
heid van de commissievergaderin
gen. Toen die nog besloten waren,
durfde men zich toch meer uit te
spreken, dan nu het geval is. En
men durfde meer in discussie te
gaan, want binnen zo'n commissie
ging je met publiekelijk op je ge
zicht."
VERWORVENHEDEN
Leusden, zoals het er vandaag de
dag uitziet, is deels tot stand geko
men naar de visie van een aantal
WD-leden Sterker nog, als wet
houder ruimtelijke ordenmg heeft
Jan Wagenaar m met geringe mate
het dorpsbeeld bepaald. Als we
dan ook vragen naar wat men als
liberale verworvenheden m Leus
den beschouwt, is het met verwon
derlijk, dat dit ter sprake komt.
Maar er zijn meer zaken, die wor
den genoemd.
Het Burgemeester Buiningpark,
bijvoorbeeld. Dat beschouwen de
dne heren als een typisch staaltje
van liberaal denken. „Dat sport
park, daar bleek veel verzet tegen
te zijn. Het was sport. he. Dat was
vreemd, om zoveel geld voor sport
uit te geven. En in de combinatie,
waarbij we enerzijds Pon binnen
haalden en anderzijds dat sport
park konden financieren was dat
laatste maar raar."
„Dat was toch een stukje visie.
Dat we een voorziening troffen die
toen veel te groot en veel te mooi
was voor de toenmalige omvang
van het dorp. En moet je nu eens
nagaan, hoeveel mensen er al jaren
lang plezier aan hebben beleefd,"
noteren we.
Men vindt het park een staaltje
van typisch Leusdens liberaal den
ken. „Want dat proberen we toch
iedere keer weer: een stukje visie
te tonen. En diegenen die dat niet
doen, verguizen ons, dat kun je
merken", aldus Joost de Jongh
Jan Wagenaar kan daar nog een
fraai staaltje van geven. „In die tijd
hepen in Leusden bussen door wij
ken, waar nog geen huizen stonden.
Dat was uruek in Nederland. En dat
is me later nog verweten", zegt hij.
En Joop Engel vult aan: „Dat is
precies, wat we altijd hebben be
doeld, ook m het pnlle begin. We
zitten niet alleen in de gemeente
raad voor WD-aanhangers. Maar
we doen dat als gekozen volksver
tegenwoordigers, voor iedereen in
Leusden."
INSPRAAK
De liberalen zijn, naar hun me
ning, in Leusden vooruitstrevend
bezig geweest. Joop Engel: „Neem
het projekt Eurowoningen. Dat was
m die tijd echt een vooruitstrevend
iets. En dat vind ik nog. Als aaneen
gesloten woonbebouwing heeft het
door zijn vormgeving toch iets
uniek, en woon je er eigenlijk vrij.
Bovendien moet je maar eens rond
kijken naar met Leusden vergelijk
bare plaatsen. Dan hebben we hier
toch een ontzettende verscheiden
heid van bouwen. Dat danken we
voor een groot deel aan de WD-
wethouder van ruimtelijke orde
ning. Want ook mensen met een
vooruitstrevende visie op bouwen
hebben in Leusden altijd mogelijk
heden gekregen Maar, dan lande
lijk."
De verscheidenheid aan signa
tuur van de plaatselijke scholen is
ook iets. dat in met gennge mate
aan de WD te danken is, zo komt
bij de inventarisatie naar voren.
En inspraak.
„We waren hier in Leusden de
eerste, die inspraak verleenden
binnen de gemeentelijke gebou
wen", memoreert Jan Wagenaar.
Hij zegt, de gang van zaken rond
het Comité Milieuzorg Leusden nog
altijd te betreuren. „Als we samen
de kar hadden getrokken, dan had
het meer inhoud gehouden. Zowel
op het gebied van miheu-educatie,
als bij de ruimtelijke ordenmg.
Maar ja, als je van verschillende
uitgangspunten uitgaat, kom je
nooit bij elkaar. Dat gold ook voor
de hearings. Het bij voorbaat een
opstelling voor of tegen innemen.
zonder de bereidheid om nader tot
elkaar te komen Dat deden wij
ook, hoor. Maar het was jammer
voor de inspraak in Leusden. Wat
er aan ontbrak was de mtentie van
beide kanten, om een compromis
te willen zoeken."
DOGMATISME
Dat is ook, wat hen bindt, vinden
zij. Hun gezamelijke afkeer van
dogmatisme. „Dat dogmatische,
dat sommige partijen kenmerkt, is
levensgevaarlijk voor de samenle
ving. Er zijn bij ons binnen de partij
soms ook wel meningsverschillen.
Maar dat kan. Wij mogen, binnen
de WD afwijkend denken, en dat
ook op onze eigen manier zeggen",
stelt Jan Wagenaar vast.
COLLEGEVORMING
Daarmee belanden we bij een
aantal dieptepunten, die de WD in
Leusden heeft meegemaakt. Naar
blijkt, waren dat met zozeer zaken,
die de partij troffen, als wel be
stuurlijke zaken, die in Leusden
gebeurden. Jan Wagenaar: „We
hebben hier de affaire Kuiper ge
had, dat was al niet zo leuk. Maar
het onthoofden van Jan Mandema-
ker als wethouder door zijn eigen
Partij van de Arbeid was een abso
luut dieptepunt. We hebben toen
als WD en CDA zijn wethouder
schap overeind moeten houden.
Dat was een unieke gebeurtenis."
„Bovendien roept zoiets toch vra
gen op voor de toekomst. Want hoe
blijft dat contact tussen zo'n wet
houder en zijn fractie' Hoe lang
neemt zo iemand zijn eigen fractie
mee in het beraad op een dusdani
ge wijze, dat hij als wethouder door
zijn eigen fractie wordt gedragen?"
vergeten, dat we vanuit een op
bouwfase nu in een heel andere tijd
zijn beland. Alles moest in die tijd
worden geïmproviseerd. Er moest
gewerkt worden, en pas als het
klaar was, ging je naar huis. De hele
iristelling van de mensen was an
ders, de saamhorigheid. Er moet nu
meer gezocht worden naar de haal
baarheid van dingen."
„In die zin zijn we niet afge
dwaald van de leer, we hebben de
leer aangepast", vult Jan Wagenaar
aan. Hetgeen Joost de Jongh de
opmerking ontlokt: „Ik denk, dat
we de leer eigentijdser interprete
ren".
Jan Wagenaar: „Als ik terug kijk
op de tijd, dat we als WD zo'n
negen tot elf procent van de stem
men kregen, dan staan die liberale
beginselen van die tijd voor mij nog
altijd overeind. Het etiket „werkge
vers en rijke mensen" is, gezien de
omvang van de partij, niet juist. En
in die zm zijn de liberale ideeen wel
aangepast aan het kiezersaantal.
Maar het is geen dogma. En dat
blijkt toch aantrekkelijk te zijn voor
veel mensen. Wat daarbij voor mij
zonder meer overeind blijft, is het
uitgangspunt, dat het individu zich
moet kunnen ontplooien, en dat het
daartoe ook in staat moet worden
gesteld."
Joost de Jongh vindt, dat er wel
iets is veranderd. „Vroeger was er
wat ons betreft toch meer sprake
van een conservatief image. Ik
vind, dat liberaal synoniem is aan
progressief. Waarbij voor ons in
Leusden kenmerkend was. én is,
„Dat bedoel ik ook, als ik stel, dat
de WD een partij is, waarin men
sen die er verschillende meningen
op na houden, zich toch thuis kun
nen voelen. Omdat het met zo dog
matisch is. Dat is juist de Partij van
de Arbeid wél eigen. En dan wordt
het moeilijk hoor. Als je een college
wilt vormen, en in principe een "zo
breed mogelijk afspiegelingscol
lege, dus met de Partij van de
Arbeid. Want wie wil dat soort
ellende terug? En los daarvan, waar
de PvdA zich de afgelopen periode
in de raad tegen heeft gekeerd. Dat
was nogal wat. En dat komt er dan
toch op neer, dat men in een aantal
gevallen ingenomen bleek te zijn
tegen zaken, waar hen zelf de visie
voor ontbrak."
LEER
Waarna ons tot slot een vraag
rest, voor alle dne de heren. Het
liberalisme van de WD, vragen we
ons af, is dat in essentie aangetast
door de groei van de partij?
Joop Engel aarzelt. „Je moet niet
dat we altijd visie hebben gehad, en
ook getoond."
Vrijdag viert de plaatselijke
WD haar vijfde lustrum in „De
Mof'. Een levenskrachtige afde
ling, de Leusdense WD, ziet
merkbaar de volgende vijfen
twintig jaar niet alleen met ver
trouwen, maar ook met genoegen
tegemoet.
„We zijn in de Kamercentrale
Utrecht één van de best georgani
seerde afdelingen. En daar mo
gen we best trots op zijn", zegt
Joost de Jongh. De feestavond is
er, we schreven dat al, niet uit
sluitend voor WD-leden. Ook le
den van andere partijen zijn, naar
goed liberaal gebruik, uitgeno
digd. En belangstellenden zijn
ook welkom, zo verzekert ons
Joost de Jongh.
„Want in De Mof is het alle
maal begonnen, en in De Mof
zullen we laten zien, dat het nog
volop leeft."
De verkiezmgstrein van de Leusdense liberalen, in 1978.
