tekijk het zelf tijdens rondwandelingen
por Den Treek met „De Schothorst"
leorge Sluizers ,Red Desert
enitentiary' in Filmhuis
ure regen aktie-week van 19 t/m 24 april
Filmkeuze
Zondag 20 april
om 11, 13 en 15 uur
DONDERDAG 17 APRIL 1986
(Hoe meer sterren, hoe hoger de waar
dering)
(S)PIONNEN (Corso) Aardige
spionage-komedie van regisseur John
Landis met Chevy Chase en Dan Ay-
kroyd in de hoofdrollen, die als rwee
versbakken geheime agenten in het
Russische diepe worden gegooid, (alle
leeftijden)
ROCKY IV (Corso) De vierde film
rond bokser Rocky Balboa (Sylvester
Stallone), die nu de uitdaging aanneemt
van de Russische kandidaat-wereld
kampioen Drago. die Rooky's vnend
A polio in een wedstrijd doodsloeg De
wraak van Rocky, die op Ramboiaanse
wijze de eer van de VS verdedigt
Kortom Reagan kan tevreden zijn, om
dat zelfs Gorbatsjov voor Rocky applau-
diseerde (12 jaar)
MAMA IS BOOS' (Cinema)
Tweede speelfilm van regisseur Ruud
van Hemen met Geen de Jong. Peter
Faber en Rijk de Cooyer in de hoofdrol
len Aangekondigd als het vervolg op
„Schatjes1". maaj dat is teveel gezegd.
Goed gemaakte zwarte komedie rond
de echtscheiding van de heer en me
vrouw Gisberts. waarbij mevrouw zich
enorm boos maakt (alle leeftijden)
MILITAIRE ACADEMIE (Cinema)
Soldaten, luitenants of generaal. Melin-
da kent ze allemaal Met zo n kreet als
aanbeveling kan het met missen puber-
lol ui onderbroekensfeer Deze keer
binnen het kazerne-terrein Voor de
echte liefhebbers var» dit afgelikte gen
re (16 jaar)
.v... DE TROETELBEERTJES (Cine
ma) Redelijk gemaakte tekenfilm rond
de troetelbeerties. die allerlei avontu
ren beleven Geen Walt Disney-kwali
teit. maar wel een tamelijk moralistisch
ondertoontje, die soms ïmtant over
komt. Voor de wat kleinere kinderen
redebjk filmvenier (alle leeftijden)
out OF AFRICA (Euro Cinemai
Schitterend gemaakt film epos van re
gisseur Sydney Pollack, gebaseerd op
het levensverhaal van de Deense baro
nes Kann BUxen Met Meryl Streep in j
een (opnieuw) formidabele hoofdrol,
goed voor een Oscar-nominatie Naast
haar Robert Redford en Klaus Mana
Brandauer De schoonheid van het Afri
kaanse landschap is ten volle benul in
deze fascinerende film over een
boeiende vrouw, die de Europese con
venties van die tijd inruilde voor haar
eigen normen ten gunsie van de Afn
kaanse bevolking Historische film,
avonturenfilm en love story in een
Onderscheiden met maar befst elf Os
car-nominaties. waaronder die voor de
beste regie, beste film en beste hoofd
rol In ieder geval vier stenen waard
(alle leeftijden)
Lezing basisschool
Marjo Hofhuis en Twan Gommans zullen
op dinsdag 22 apnl een lezing verzor
gen met als thema: „Wat betekent be
weging in het Vrije School basisonder
wijs?"
Aanvang 20.15 uur (vanaf 20 00 uur is er
koffie). Plaats: Romeostraat 74. in het
gebouw van de Vrije School
Studiedag: Maatschappijleer
en maatschappijkritiek
Op zaterdag 26 april 1986 organiseert
de Stichting Evangelische Hogeschool
in samenwerking met de Stichting Bijbel
en Onderwijs een studiedag „Maat
schappijleer en maatschappijkritiek" in
het gebouw van de EH. Grote Haag 23 te
Amersfoort. Sprekers zijn de heerD H.
Oosthoek over „Opvoeding tot maat
schappijkritiek" en de heer A. Lok over
„Opvoeding tot bijbels rentmeester
schap". Aangezien de dag een praktijk
gericht karakter draagt, is er ruim
gelegenheid tot het stellen van vragen,
's Middags worden in workshops be
paalde thema's nader uitgewerkt. Aan
vang: 9.30 uur (aankomst met koffie):
sluiting 16.00 uur.
IVN-wandeling in
peuk Randenbroek
Het instituut voor natuurbeschermings-
edukatie (IVN), vereniging ter bevorde
ring van het milieubesef, afdeling
Amersfoort en omstreken, organiseert
op zondag 20 april 1986 een natuuredu-
katieve wandeling voor pubhek door
het park Randenbroek te Amersfoort.
Het vertrek is om 14.00 uur vanaf de
parkeerplaats op de hoek van de ring
weg Randenbroek-ringweg Dorrestein,
en de wandeling gaat ongeveer twee uur
duren.
Speciale aandacht zal worden be
steed aan de vroege voorjaarsbloeiers.
waaronder enkele stinzenplanten. het
gevarieerde en vooral oude bomenbe-
stand, en natuurbjk aan de ieder voor
jaar weer op hun nesten terugkerende
retgerkolonie.
meer licht doorlaat. Daar verderop
zie je een boom met gele naalden.
Oók zo'n kenmerk. De boom daar
naast lijdt aan het lametta-syn-
droom: hij laat zijn takken vertikaal
naar beneden hangen. Nee, hij is
met gekweekt als treurnaald-
boom!"
„Die beuk op de boek, bekijk
hem eens goed. Aan de stam te zien
zou je denken dat het een eik is.
Beuken horen heel gladde basten
te hebben: deze beuk heeft ontzet
tende scheuren. De boom heeft
door aantasting zijn verdamping
met goed kunnen regelen. De bast
is over grote afstand droog gewor
den. Wanneer de regen met zure
stoffen enn daar langs slaat veroor
zaakt dat diepe scheuren.
Bij deze beuk is weer iets anders
aan de hand. Een beuk is toch al
een gevoelige boomsoort: hij kan
bijvoorbeeld niet tegen direct zon
licht op zijn stam. Wanneer zo'n
boom kwetsuren heeft groeit hij
daar genezend omheen. Door de
ontstane uitgedroogde banen
stroomt de regen met de zure stof
fen rechtstreeks naar beneden in
de kwetsuren, en wordt de gene
zing volkomen verstoord."
Al deze door mijn gidsen aange
toonde verschijnselen zijn (moge
lijk moet je dan zeggen) het gevolg
van zure regen. Ook de vergrassing
van de heidevelden in Den Treek,
waar tegen Stichts Milieubeheer
met vrijwilligers percelen aan het
ontplaggen is, wordt versneld door
de verzuring van de bodem.
DE VOORJAARSSCHOK
Zure regen is het eerst aantoon
baar geworden m de Scandinavi
sche landen. Het landschap is er
gedurende de winter meestal be
dekt met sneeuw en ijs. Nu slaat
zure regen niet alleen neer als het
regent, er valt ook een heleboel
droog neer dat zich m wintertijd in
ijs en sneeuw verzamelt. Tegen de
maand april gaan sneeuw en ijs
smelten en komen met een heel
hoog percentage luchtverontreini
gende stoffen m de meren terecht.
Dat noemt men de grote voorjaars-
schok voor de meren in de Scandi
navische landen. Naar aanleiding
van deze vooijaarsschok is interna
tionaal besloten om elk jaar in april
de zure regen aktieweek te hou
den.
Wat is zure regen precies? Dat is
de luchtverontreiniging ten gevol
ge van de uitstoot van een dnetal
stoffen, aldus milieubioloog Arno
Goossens: zwaveldioxyde, stilstofo-
xyde en ammoniak. De eerste twee
stoffen spelen internationaal een
belangrijke rol m de zure regen. De
ammoniak is voornamelijk een Ne
derlands probleem, gekoppeld aan
de Nederlandse bio-industrie. De
verhouding van het aandeel van de
stoffen in de luchtverontreiniging
is: 30% ammoniak, 20% stikstof- en
50% zwaveldioxyde.
DE SCHULDIGEN
Voor ammoniak is de landbouw
de belangrijkste bron, gekoppeld
aan de grote hoeveelheid mest die
Nederland heeft, ook al omdat ons
land veeteeltprodukten produceert
voor heel Europa. Stikstofoxyde
zijn stoffen die m pnncipe bij ieder
verbrandingsproces vrij komen.
Het verkeer, de auto's, zijn daar de
voornaamste bron van. De auto's
zorgen voor 50% in het aandeel van
de stikstofproduktie, de industrie
voor het resterende percentage.
Daar in de lucht al 80% stikstof zit
verbrandt deze bij ieder verbran
dingsproces mee, een vervelend
bijverschijnsel van elke verbran
ding dus. Door de verbrandings-
temperaturen van centrale verwar
mingsketels wat lager te houden is
het bijeffekt wat minder. Door bij
auto's met katalysatoren te werken
kan bij lagere temperatuur ver
brand worden en ontstaat er wat
minder stikfstofoxyde. Zwaveldio
xyde komt vnj bij de verbranding
van fossiele brandstoffen, olie en
steenkool, minder bij aardgas, en
daar is de voornaamste bron de
industrie, olieraffinaderijen, hoogo
vens. Men probeert minder uitstoot
te knjgen door de zwaveldioxyde
weg te vangen of over te gaan op
andere brandstoffen.
Als vierde is er nog een stof die
meespeelt op de achtergrond, de
ozon. die in lage concentraties
voorkomt m alle luchtlagen. Door
de chemische reakties die optre
den in de atmosfeer kan ozon onder
mvloed van het zonlicht m hogere
concentraties voorkomen, hetgeen
nadelige effekten geeft op de plan
tengroei op de wereld, die lijken op
die van de zure stoffen m de zure
regen. Die effekten treden op alle
plaatsen op waar zich een hoog
percentage luchtverontreiniging
bevindt en waar de zon daarop
schijnt. (Dit is een heel andere ozon
dan de ozon die in de dampkring zit
en waar het bij spuitbussen om
gaat).
VERZUREND
Bas Topper: „Eigenlijk is zure
regen een wat ongelukkige term.
Een groot deel van alle verontreini
ging valt helemaal niet als regen
naar beneden,maar als droge stof
deeltjes, en wordt in de boden met
water vermengd en geeft dan een
verzurend effekt. De reden ook dat
de naam verkeerd is is dat de
stoffen, als ze in kontakt komen met
water, wat zowel in de lucht als in
de grond gebeurt, verzurend
Kale toppen: aantasting door zure regen.
werken. Ze zijn niet zélf zuur, maar
ze maken het milieu zuur."
VERMINDERDE
STAND
WEER-
Het moeilijke bij zure regen is,
dat je met het bos kunt inlopen en
zeggen: kijk deze boom heeft last
van zure regen, èn dit is echt een
verschijnsel van zure regen. Zure
regen werkt op bomen ongeveer
hetzelfde als acht weken ongezond
eten bij mensen. Zo'n boom krijgt
een verminderde weerstand, waar
door hij vatbaar wordt voor andere
ziekten en ongunstige omstandig
heden, een heel droge tijd of een
strenge vorstperiode Je kunt, als je
het bos ingaat, alleen maar bomen
aanwijzen, die ongezond zijn. Als je
dan kunt achterhalen dat die bo
men niet ongezond zijn door stren
ge vorst of sterk zonlicht na een
strenge vorstperiode of dat ze op
een verkeerde plaats zijn geplant,
dan kun je gaan denken aan zure
regen.
Dat maakt het moeilijk om het
hard te maken: er treedt een soort
algemene verslechtering van de
bosstand op. Er zijn wel een hele
boel effekten bekend van wat de
zure regen doet, alleen het aan de
buitenkant aantoonbaar maken van
de zure regen is minder goed
mogelijk. Het effekt is ook heel
afhankelijk van de bodem waar de
zure regen op valt. Op de ene plaats
bestaat een enorme buffercapaci
teit, waardoor de feitelijke effekten
van de zure regen jaren uit kunnen
blijven, maar van de ene op de
andere dag is de buffercapaciteit
op en beginnen de effekten duide
lijk te worden. Op een andere
plaats kan de buffercapaciteit veel
lager liggen, waardoor de effekten
veel sneller optreden. Op de
Utrechtse heuvelrug, terwijl daar
rondom geen industrie staat, zijn
de effekten heel goed te zien
omdat het vrij kalk arme grond is
en er maar een kleine buffer is.
Op een bos werkt zure regen op
twee manieren. Via de bodemver-
zuring, waardoor allerlei metalen
vrij komen die giftig zijn voor bo
men en organismen in het bodem-
milieu. Het bodemklimaat wordt
ernstig verstoord. Veel bomen ne
men hun stoffen m de grond op
door tussenkomst van schimmels,
die in symbiose met de boom leven.
Soms is het schadelijk effekt van de
zure regen dat die schimmels zich
minder goed kunnen handhaven,
zodat de boom daar op zijn beurt de
terugslag van krijgt Verder zijn
bomen stoffilters van het milieu. Ze
vangen allerlei stofdeeltjes op, en
nu rollen ook die zwaveldioxyde,
stikstofoxyde en ammoniak, waar
dauw of regen bij komt, er over
heen. Het zuur grijpt de bladeren
aan, etst de waslaag van de blade
ren af, waardoor de huidmondjes in
de bladeren de verdamping van de
boom met goed meer kunnen rege
len, en de gehele waterhuishouding
van de boom in gevaar wordt ge
bracht.
Staatsbosbeheer houdt ieder jaar
een vitaliteitsonderzoek, waarbij al
le factoren die een andere rol
kunnen spelen, worden uitgescha
keld, en waardoor een betrouw
baar plaatje ontstaat ten aanzien
van de gezondheid van naald- en
loofbomen. Ook de loofbomen blij
ken achteruit te gaan, hoewel de
effekten bij de altijd groen blijven
de naaldbomen snellei zichtbaar
worden, omdat ze zomer èn winter
aangetast worden. De loofbomen
kunnen het wat langer volhouden
omdat 's winters hun bladeren niet
kunnen worden aangetast. Bij de
loofbomen zie je de aantasting dan
op de stam tevoorschijn komen.
Iedereen, die op zondag 20
april wil meewandelen om de
triestheid vanhet aangetaste mi
lieu in Den Treek te zien, is van
harte welkom. Het is de hoogste
tijd om de verzurende lucht-
verontreinigers voor goed een
halt toe te roepen!
film wordt gespeeld door Myrna, een
onzeker meisje dat absoluut niet kan
akteren en nog maagd is. Ondanks zijn
gevoelens over pagina 100 voelt de
Gnjze Cowboy zich aangetrokken tot
Myrna Hij besluit zijn eigen regels
geweld aan te doen. Als hij met Myrna
naar bed gaat zal dat haar helpen haar
rol beter te spelen.
flERSFOORT/LEUSDEN - Onder het motto „De lucht
oon schoon" houdt ook Nederland van 19 tot en met 24 april
URE REGEN AKTIEWEEK, een gezamenlijk initiatief van
natuur- en milieuorganisaties. De week is uitgeroepen tot
e internationale Zure Regenweek. Doel van de week is om
Nzaken van zure regen en de oplossingen die de natuur- en
(oorganisaties voorstaan, onder de aandacht van een
dpubliek, de overheid en het bedrijfsleven te brengen. „De
tgewoon schoon" pleit voor duurzame oplossingen die een
telijke vermindering van de luchtverontreiniging teweeg-
gen. Drie harde brongroepen zijn belangrijk voor de
oring: industrie, verkeer en landbouw, die daarom als
rale thema's zijn gekozen.
I onderzoek van Staatsbosbeheer is gebleken dat de
and van het Nederlandse bos zorgwekkend is. De helft van
Kjs voldoet niet aan de eisen van een gezond bos. Dit geldt
zowel naald- als loofbomen. In de provincie Utrecht is het
lopen jaar een lichte verbetering geconstateerd bij de
e den, maar douglas en eik vertoonden daarentegen een
lechtering.
i zondag 20 april houden
rsfoortse IVN-gidsen en
*n van het centrum Natuur
itilieu De Schothorst drie
leidingen in Den Treek. Om
13.00 en 15.00 uur vanaf de
eerplaats van Hotel Den
k, om het publiek kennis te
maken van de schade door
oorzaken van zure regen,
co Mali maakte de wande-
met Bastiaan Topper, ecuca-
ïedewerker landgoed Schot-
Arno Goossens, milieubio-
landgoed Schothorst en Hen-
'oppe, coördinatrice Werk-
Wandelingen van het IVN
ing Amersfoort.
G WEKKEND
jk, zo'n fijnspar behoort er
ieder jaar drie vertakkingen bij te
krijgen. Door terugtelling van het
aantal vertakkingen kun je dan ook
zien hoe oud zo'n boom is. Bij deze
fijnspar houdt de normale driever
takking op. Er komen één of twee
vertakkinkjes bij: er is iets met die
boom aan de hand."
„Neem deze rhodondendron.
Rhodondendrons zijn te vergelij
ken met naaldbomen, omdat ze 's
winters groen blijven en de bladen
van een heel dikke waslaag zijn
voorzien om ze tijdens de winter te
beschermen. Algen kunnen zich op
die waslaag met vastzetten. De bla
den van deze rhodondendron zijn
„geetst". De waslaag is verminderd
of eraf, en er vindt algengroei
plaats. Kijk, algengroei heb je ook
op die naaldbomen daar. Je ziet het
aan de (lichtere) verkleuring.
Niet alleen algengroei is een
teken dat een boom het met goed
maakt. Ook bomen, waarop recht
opstaande noodscheuten groeien
laten zien dat er iets mis met hen is.
Normaal is de takkengroei van dit
soort naaldbomen volkomen hori
zontaal."
We staan stil bij een bosgedeelte
met nieuwe aanplant achter prik
keldraad. „Door mindere weer
stand worden bomen sneller aan
getast door schimmels. Ook de
jonge aanplant heeft daar last van.
Momenteel slaat vooral de sphe-
ropsis-schimmel toe, die als effekt
heeft dat de groei in de top van de
boom stopt. Deze jonge bomen zijn
nu al ziek!" Even verder op is er een
wat oudere jonge aanplant te zien,
die ook door de spheropsis is
aangetast. Ze hebben toppen die er
vreemd uit zien. Afhangend, dood
of als een ragebol.
„Een ander kenmerk van aantas
ting van een boom is dat de kroon
BSFOORT - Van vrijdag 18 t/m
Is in Filmhuis Appelmarkt
>wert Penitentiary" te zien, de
trika opgenomen film van de
iflder George Sluizer. Aan-
ijd van de voorstellingen: 20.00
I Desert Penitentiary' is een ver-
I dubbele bodems, waar realiteit
e maar moeilijk te scheiden zijn.
beginnen is het een film naar een
;er een film naar een boek. Heeft
Dm het nog ingewikkelder te
speelt Sluizer in zijn film zelf de
producent en ensceneerde hij
bijeenkomst, waarvoor hij een
^tsvermoedende, echte journa
ls opdraven terwijl de camera
stond te snorren.
«ofdrolspeler in deze eerste
tNlse „western", Dan McMan,
II loser in zo'n 100 B-films als de
„Gnjze Cowboy", treft onder
in de filmlokaties Chet Hofman,
:arioschnjver van de film. De
vanaf het begin tegenover
fe' script van Chet houdt in dat
Cowboy op pagina 100 de
*fojft met zijn eigen dochter De
Dowboy vindt dit smakeloos en
voor zijn imago. Maar de
beledigende Chet weet dat
1111 al krijgen. De dochter m de
Scène uit: Red Desert Penitentiary" van de Nederlandse regisseur George Sluier
Tegen de ochtend als hij wegsluipt uit
Myrna's kamer wordt de Gnjze Cowboy
aangesproken door ene James Cagan,
de schrijver van het boek waarop het
scenario van Chet is gebaseerd. Cagan
wil zijn treunge levensverhaal kwijt en
neemt de Grijze Cowboy mee naar een
oud en verweerd stenen bouwsel. Dat is
de echte „Red Desert Penitentiary", de
gevangenis waar hij 20 jaar heeft geze
ten. Zijn misdaad was „slachtoffer
schap". Hij was zo dikwijls beroofd dat
de sheriff hem arresteerde. Hij werd
veroordeeld tot eenzame opsluiting. La
ter bleek dat alles een kwalijke grap
was geweest en dat hij op ieder moment
weg had kunnen gaan. Maar nu wordt
hij in het script afgeschilderd als een
echte misdadiger. De Gnjze Cowboy
weet niet wat hij ervan moet denken.
Cagan ontsteekt in woede en verdwijnt
met de jeep. De revolver van de Grijze
Cowboy is verdwenen.
Diezelfde ochtend wordt Chet dood
in zijn bed gevonden met zijn hersens
tegen het behang Cagan is verdwenen,
wat door niemand wordt opgemerkt. De
Grijze Cowboy wordt bewusteloos in de
woestijn gevonden. Hij wordt schuldig
bevonden en net als James Cagan toen
tertijd veroordeeld tot 20 jaar gevan
genschap Fictie of realiteit?
raaiden, hangende takken
