„In dromen gaat het moeiteloos, maar
in werkelijkheid is het keihard werken"
Liitiste Berdien Stenberg (29) over haar succes:
Dat is het leukste wat
kan overkomen: op één
aan in de hitparade
De klassieke muziek
bestaat bij de gratie van
de belastingbetaler.
Op de fluit kan ik een
heleboel. Dat heb ik bewezen
I
interview
jONDERDAG 24 APRIL 1986
veer,
Jstia
brand
Eens in de zoveel jaar dringt een stukje klassieke
lóek door in de vele internationale hitparades. Zo
i rraste Spanjaard Waldo de los Rios in 1971 vriend en
jand met een eigentijdse uitvoering van de Mozart
"«es mfonie no. 40. In 1976 bracht de Amerikaan Walter
orphy met zijn Big Apple Band een disco-versie van de
jfde symfonie van Beethoven. En nog niet zo lang
"gleden, in 1983, hoorden we voor het eerst van Berdien
tnberg, een Nederlandse fluitiste die met Mercante's
OT. [ondo Russo" enorme verkoopcijfers behaalde.
Sindsdien is de ster van Berdien rijzende. „Een perfec-
iniste met eigen stijl," zegt de één. „Een doorzetter die
gei* *cies weet wat ze wil en dat is: alles uit haar fluit halen
ricva al er in zit," aldus een ander. En ook: „Berdien is er niet
type naar om in een keurslijf geperst tot grote
':e [tistieke prestaties te komen, maar een boeiende indivi-
aaliste, die wervelend uit de muzikale band kan sprin-
•n, maar het even heerlijk vindt om „romantisch bezig te
jn," zoals zij zelf zegt."
Morgenavond geeft ze voorlopig het laatste concert in
lederland en wel in De Korf te Leusden. Daarna gaat ze op
een «mee door Japan, het land waar behalve een rijzende
mei: pn óók een ster rijzende is: die van Berdien zélf.
>P 2>i /gelopen dinsdag had Martin Hermens een gesprek met
A aar.
rouie
ye H
rde
yeer,
ten
ea
ffaai
dal
Rod
omt
lenc
•ene
tuig
Berdien Stenberg.
opleiding," memoreert ze. „Dat heb
ik een half jaar volgehouden. Toen
ik in de hoofdklasse van het conser
vatorium belandde, liep het spaak.
Voor beide studies moest ik veel
werken. Dat was met te combine
ren."
De beslissing om voor het con
servatorium te kiezen noemt ze zelf
een gedegen stap. Berdien: „Ik
wilde eerst erg goed fluit leren
spelen. Fanatiek studeren dus om
de fluit te leren beheersen. Pas later
ging ik nadenken over wat ik na
mijn opleiding wilde gaan doen:
klassieke of lichte muziek. Uitein
delijk viel de keus op de lichte
muziek.
Dan volgt het verhaal van de zes
bneven, die bijna net zo beroemd
zijn geworden als de fluitiste zelf.
„De grote vraag was: hoe kom ik in
dat wereldje terecht? Als je geen
kruiwagens hebt of ouders die in de
muziek aktief zijn, dan is dat heel
moeilijk. Dan moet je het helemaal
zelf doen."
Nog tijdens het examenjaar aan
het Koninklijk Conservatorium in
Den Haag, 1980, zond zij één-en-
dezelfde brief naar zes verschillen
de platenmaatschappijen in Neder
land. In die bnef presenteerde zij
zich op een nogal ongewone ma
nier. Respons kon met uitblijven.
„Ik had zelf gedacht dat ik en
gestencild briefje terug zou krijgen.
Zo'n voorgedrukt papiertje dat er
gens uit de onderste la wordt ge
haald waar dan op staat dat je brief
in een later stadium bekeken zal
worden. Maar ze hebben allemaal
geantwoord. Dne zelfs per kerende
post.
Ze kwam uiteindelijk bij Phono
gram terecht. Niet zo maar; ze
moest wél meedoen aan een audi
tie. „Ze zochten een fluitiste die
samen met violiste Judy Schomper
(ex-Flairck, mh) een plaat zou gaan
maken. Ze vroegen mij om aan die
auditie mee te doen en daar heb ik
dus ja op gezegd."
Nog in datzelfde jaar 1980) resul-
taarde de samenwerking met Judy
Schomper inderdaad m een lang-
speler, „Secret Gardens" getiteld.
De kritieken waren goed, de plaat
werd veel gedraaid, maar een com
mercieel succes werd die zwarte
schijf met. Berdien rondde intussen
haar conservatonum-opleidmg af
en nam vervolgens regelmatig les
sen bij Raymond Delnoye.
Nou ja, regelmatig. „Dat heeft
meer iets weg van elkaar twee keer
per jaar zien," legt ze uit. „Omdat ik
de fluit al beheers, zijn het vaak
discussies die we hebben in plaats
van echte lessen. Met een collega
praten over iets, over opvatting,
toon, vibrato of zo, kan vaak meer
effect hebben dan fluitles."
De weg naar het succes moest
nog gegaan worden. Ze kreeg bij
Phonogram de kans om een solo
plaat te maken. „Je haalt niet een
artiest in huis om geen hits te
scoren," zegt Berdien zelf. „We zijn
lang bezig geweest voordat de
eerste solo-plaat er was. Kijk, Ne
derland heeft een rijke fluit-histo-
rie. Chns Hinze, Thijs van Leer. Het
is dan moeilijk om iets anders te
zegt Berdien dan ook terecht. „Dat
heb ik ook bewezen. Maar ik blijf
bezig met wat ik gekozen heb: de
popmuziek." Dat de formule nog
steeds aanslaat, blijkt naast de ver
koopcijfers van haar platen ook uit
brengen. Het was lang zoeken naar
een eigen weg."
Er werden verschillende stukken
opgenomen maar dat was nog niet
precies wat men wilde. Toen kwam
Berdien zelf aandragen met het stuk
„Rondo Russo" van de Italiaanse
componist Mercante (1795-1870).
Als kind was dit al één van haar
lievelingsmelodieën. Dirigent en
componist Harry van Hoof maakte
de succes-formule compleet.
Hij kwam op het idee de opna
mes te maken zoals gedaan werd
met popsongs van dat moment.
Technisch gezien kwam dat op het
volgende neer: een basis met een
linn-drum en daarbij steeds terug
kerende electronische geluiden.
Daar overheen gaat dan de sound
worden uit de winst van de pop
muziek."
Vervolgens fel: „De klassieke
musici moeten iets meer hun best
doen om hun platen te verkopen
en niet alleen maar platen opne
men. De klassieke muziek be
staat bij de gratie van de belas
tingbetaler: per jaar worden er
miljoenen guldens subsidie inge
stoken. Wij zijn met z'n vijven. Ik
houd veel mensen aan het werk
zonder een dubbeltje subsidie."
We vervolgen weer haar platen-
camère Toen duidelijk werd dat
de single „Rondo Russo" een top
per was, kon een elpee met een
gelijknamige titel niet uitblijven. De
ton die daar in werd gestoken, is
inmiddels ruimschoots terugver-
van de synthesizer. Vervolgens
worden het authentieke strijkor
kest met de blazers toegevoegd en
in de laatste ui laatste instantie pas
de fluit.
En voila: het recept voor een
meuwe en unieke sound: de sound
van Berdien. Het bleek een schot in
de roos te zijn: binnen de kortste
tijd stond het nummer op een eerste
plaats in de Nederlandse hitpara
des. „Het resultaat was onge
hoord," aldus Berdien. „Dat is het
leukste wat je kan overkomen; één
staan in de hitparade."
„Rondo Russo" werd de absolute
zomerhit van 1983. Niet alleen in
Nederland, maar ook tot ver buiten
onze landsgrenzen klonk de Ber
dien Stenberg-sound door. In eer
ste instantie was er alleen een
single opgenomen. Berdien: „Het
was toen een slechte tijd voor de
platenmaatschappijen De single
was bedoeld om de markt te testen.
Kijken of de sound aansloeg voor
dat er een ton voor één elpee werd
uitgetrokken."
De meningen waren echter ver
deeld. Haar eigen fluitleraar, Ray
mond Delnoye, die overigens solo-
fluitist is bij het Rotterdams Filhar
monisch Orkest, vond het fantas
tisch. „In mijn eigen omgeving heb
ik alleen maar positieve reacties
gehoord."
KNIEVAL
In de wereld van de klassieke
muziek keek men met argus-ogen
naar Berdien's succes. Haar over
stap naar de lichte muziek werd
door sommigen gezien als een
diepe knieval voor de commer
cie. Berdien zelf veegt die kritiek
met één zwaai van tafel. „De
klassieke platenverkoop," zo
klinkt het overtuigend, „bedraagt
slechts vijftien procent van de
totale platenverkoop. Het maken
van die platen moet bekostigd
diend. De langspeler werd onder
scheiden met goud en platina, wat
inhoudt dat er meer dan honderd
duizend exemplaren van zijn ver
kocht.
Een jaar later bewees Berdien
dat ze geen ééndagsvlieg was.
„Berdinerie" heette het tweede al
bum, dat eveneens een gouden en
platina bekroning kreeg. De plaat
verscheen m september 1984. Een
maand later maalde ze haar veelbe
sproken en met lovende kntieken
omschreven klassieke debuut. Sa
men met het Concertgebouw-or
kest onder leiding van memand
minder dan violist Jaap van Zweden
gaf ze een aantal concerten, waarbij
werken van de componist als Vival
di centraal stonden.
Ook maakte ze eind 1984 een
toernee langs vrijwel alle theaters
in Nederland. Eind november, be
gin december van dat jaar ging ze
met het orkest van de beroemde
Paul Naunat zes weken lang op
toernee door Japan. „Dat was een
grandioze ervaring. We deden toen
33 concerten in heel Japan," aldus
Berdien aan de vooravond van haar
tweede reis naar het land van de
rijzende zon „Alles was toen goed
georganiseerd. Ik hoefde alleen
mijn fluit uit te pakken voor een
sound-check. De rest was allemaal
geregeld."
Vorig jaar haakte Berdien Sten-
berg, wederom samen met Jaap van
Zweden, handig in op de enorme
belangstelling voor de muziek van
Mozart naar aanleiding van de film
„Amadeus" Begeleid door pianist
Kann Lechner gaven Berdien en
Jaap diverse concerten met uitslui
tend Mozart-repertoire. Het succes
van die optredens resulteerde in de
elpee „Ode aan Amadeus". die in
april 1985 verscheen. Het klinkt
bijna eentonig, maar wederom wer
den de goud- en platina-status be
reikt.
„Op de fluit kan ik een heleboel,"
„Vast wel," klinkt het overtuigend.
„Er zijn genoeg wensen, genoeg
ideeén. Elke elpee is een drijfveer
om met in te slapen. Het is steeds
weer de aanzet tot meuwe ideeèn.
In dit vak kun je je met permitteren
om in te slapen."
Tijdens haar studie aan het con
servatorium verbleef ze dne maan
den in Amerika. Daar deed de
enorm veel ervaring op. Met veel
genoegen kijkt ze ook terug op de
periode dat ze door Londen en
Panjs zwierf, waar ze samen met
vnenden als straatmuzikanten wat
geld probeerden te verdienen.
„Dat is vreselijk leuk. Je leert dan
snel: hoe leuker het stukje, hoe
meer je verdient. Als de mensen
het met leuk vinden, lopen ze door
en dan krijg je geen geld in je hoed.
Als je 's avonds wél lekker wilt eten,
heb je dat snel door."
„Dat gebeurde volslagen intuï
tief," zegt ze seneus. Of dat ook zo
m z'n werk ging met, bijvoorbeeld,
„Rondo Russo"? Berdien schudt
haar hoofd en zegt: „Als we dat van
te voren wisten, dan maakten alle
artiesten alleen nog maar hits. In
dromen gaat het moeiteloos, maar
in werkelijkheid moet je er hard
voor werken."
Berdien oefent vrijwel iedere
dag zo'n twee tot drie uur, afhanke
lijk van wat ze te doen heeft. Niet
alleen oefeningen, maar ook veel
repertoire. Ze speelt tijdens optre
dens alles uit haar hoofd. „En kwes
tie van studeren," zegt ze nuchter.
Voor beginnende fluitisten heeft ze
een aardig devies. „Het aardigste
van muziek maken is: het samen
spelen met anderen. Daar is muziek
voor bedoeld. Dus houdt het met bij
dat half uurtje op de muziekschool."
Ze spreekt met deze woorden uit
eigen ervanng. „Optreden met een
geluidsband is vreselijk. Artistiek
gezien heeft dat nul waarde," vindt
ze.
Zoals gezegd; begin mei vertrekt
Berdien, na een kort uitstapje naar
West-Duitsland, voor de tweede
keer m haar carrière naar Japan.
Niet alleen voor concerten, maar
ook voor de promotie van haar
elpee „All Seasons".
Bij die laatste opmerking be
merkt ze mijn verbazing. „Voor
onze begrippen is dat heel groot.
Maar Japan is een gigantisch land,
de verhoudingen liggen daar an
ders," licht zij toe. Ook staan ter
radio- en televisie-optredens ge
pland. „Dat regelt mijn platenmaat
schappij daar voor mij. Dat merk ik
wel als ik er ben."
We worden even gestoord door
een jonge fan van Berdien, die haar
handtekening graag wil hebben.
Berdien voldoet aan zijn verzoek.
Korte tijd later dreigt een heel
gezelschap kinderen ons gesprek
te verstoren. „Nee, dat kan echt
niet," zegt de fluitiste tegen hen. „Ik
ben nu aan het werk." Een echte
ster, denk ik bij mezelf, die zonder
veel moeite haar kudde fans weet
te leiden.
De afgelopen weken is er druk in
de Korfzaal te Leusden gerepe
teerd met het Berdien Stenberg
Kwartet. „We hebben veel meuwe
stukken ingestudeerd Het is dan
altijd goed dat je het een keer voor
publiek hebt gespeeld. Een stuk
klinkt in een lege zaal totaal anders
dan wanneer er mensen in de zaal
zitten. Ondanks het stukje spanning
wat je voelt, moet je toch dezelfde
prestatie leveren. Je kunt met hal
verwege stoppen en opmeuw be
ginnen."
Morgenavond wordt het nieuwe
programma aan het Leusdense pu
bliek gepresenteerd. Een try-out,
zoals dat in vaktermen heeft. Ber
dien praat zelf haar programa aan
elkaar. „Ik ben een typische Buhne-
verschijning. Ik heb geen last van
plankenkoorts. Of ik ook een per
sonality ben?? Dat laat ik aan ande
ren om te beoordelen.
Terugkijkend op haar nog jonge
carrière: „Ik heb een enorme ont
wikkeling doorgemaakt, die alleen
mogelijk is als je in het vak bezig
bent. Ik heb vreselijk veel geleerd
en ben er alleen op vooruitgegaan.
Dt is meer en auto ook. Stilstaan is
achteruitgang van dit vak."
Eind mei komt ze terug uit
Japan. Half juni gaat ze even op
1957 aanschouwde ze het eerste
levenslicht in Almelo. Opgroeien
met muziek werd in het gezin Steu
nenberg erg belangrijk gevonden.
Zodoende belandde Berdien op de
plaatselijke muziekschool.
Opvallend genoeg was haar eer
ste liefde de harp. „Ik was toen
zeven, acht jaar," herinnert ze zich.
„Het instrument ziet er mooi uit. Het
klinkt sympathiek en heeft een
aanvaardbaar, te appreciëren ge
luid."
Toen ze op negenjarige leeftijd
definitief voor een instrument
moest kiezen, viel de harp af. „Er
was geen harp-docente," licht Ber
dien dat besluit toe. Waarom koos
ze voor de fluit? „Dat was eigenlijk
toevallig. Ik ben op mijn negende
eens naar een uitvoering van een
symfonie-orkest geweest Dan zie
je die glanzing van zo'n fluit. Het is
van zilver en ziet er prachtig uit. Het
glanst je tegemoet, als het ware.
Daarvoor had ik ook al eens blok
fluit gespeeld, weet je. Het lag dus
een beetje in dezelfde lijn."
STEWARDESS
het toenemende aantal bezoekers
van haar theater-optredens. „De
mensen verwachten het geluid van
de plaat. Maar dat kan met m een
theater. Toch zijn de reacties fan
tastisch. Tijdens mijn eerste thea-
ter-toernee trad ik op in zalen met
350 mensen. Een jaar later zaten m
diezelfde zalen zo'n tweehonderd
mensen meer. In De Doelen in
Rotterdam speelden we zelfs voor
1500 mensen."
SPECTACULAIR
Haar meest recente elpee, „All
Seasons", verscheen eind vorig
jaar. Kenners noemden het een
spectaculaire langspeler. Dat vindt
Berdien zelf ook Waarom? „Er
hebben verschillende arrangeurs
aan meegewerkt. De beroemde
Franse componist/dirigent Ray
mond Lefèbre heeft op een specta
culaire manier arrangementen in
elkaar getimmerd. Dat kan hij, om
dat hij de fluit ontzettend goed kent.
Hij is van huis uit ook fluitist. Lefè
bre was een leerling van Marcel
Moysee, de grondlegger van de
Franse fluitleer."
Ook de Nederlandse bijdragen
zorgden voor een verrassende
langspeler waarop Berdien het ui
terste mt haar fluit haalt. „Rogier
van Otterloo heeft een prachtig stuk
geschreven en gearrangeerd. Dat
geldt ook voor Louis van Dijk; die
leverde een heel mooi en gedragen
stuk. Verder ook de arrangemen
ten van Harry van Hoof. Hij bewerk
te een stukje uit een onbekende
symfome van Haydn. Alles bij el
kaar een zeer spectaculaire elpee,
ja."
Berdien heeft een behoorlijk lijst
je van namen met wie ze graag een
keer wil samenwerken. Ze noemt
er enkele: „Claude Boiling, een
Franse jazz-pianist. Stevie Wonder
zou ik ook graag de hand willen
drukken. Richard Carpenter. Mi
chel le Grand. Gek hè, allemaal
pianisten/componisten. O ja, Klaus
Ogermann, een Duitser die alleen
nog in Amerika werkt. Hij is arran
geur Dat zijn de groten van deze
eeuw
„Ik bewonder die mensen om
hun werk. Ze zijn waanzinnig muzi
kaal." Of ze ooit met één van deze
mensen een plaat gaat maken?
rvei!
?n.
fed b
ik op een zonnige dinsdag
dag De Korf binnenstap, blijkt
lien Stenberg er met te zijn. „Ze
ven boodschappen doen," zegt
rten van de Valk, de drummer
het kwartet musici dat Neder-
populairste dwarsfluitiste van
noment begeleidt,
lar ze weet dat je komt." Ik loop
hem mee naar de Korfzaal,
ir twee andere leden van het
met, Leusdenaar Cees Smit en
rnrger (en tevens de benjamin
het gezelschap) Edwin Schim-
simer, volop aan het repeteren
herhalen steeds hetzelfde
[ment uit „Rondo Russo", het
waarmee Berdien in één klap
rbrak. Beide muzikanten blij-
het proberen; ze zijn nog niet
tevreden. „Het lijkt zo wel
kmuziek," roept slagwerker
p arten hen als opbouwende kri-
toe. „Tja, een synthesizer is ook
alles," antwoordt Cees Smit
Jeen.
uss ven later komt Berdien zélf bin-
l „Er worden nu toch geen foto's
ho« naakt," vraagt ze aan fotograaf
us Visser, nadat ze haar hond
em eft aangehaald. Ik leg mt dat haar
60) nager dat wel heeft toegezegd.
If heeft ze liever dat Janus de
Igende dag, woensdag dus, de
neemt. Dan houdt ze daar
cerung mee. Make up en zo. Een
:uwe afspraak is snel gemaakt,
lama Berdien, haar hond en ik
terugtrekken in een rustig
ekje van de bar in De Korf
,Ik weet echt niet het hoeveelste
erview dit is," vertelt Berdien
wijl ze haar hond onder de stoel
obeert te krijgen. Het lukt; het
est luistert goed. Eigenlijk heet
Berdien Steunenberg. Op 30 juli
Het was m eerste instantie niet de
bedoeling dat ze naar het conserva
torium zou gaan. „Op mijn tiende
wilde ik stewardess worden," lacht
ze, terwijl ze ondertussen haar thee
op sterkte brengt en het theezakje
van een bekend merk naast het glas
op het bordje legt. „Ik was wel
fanatiek met de fluit bezig, maar dat
was ik met al mijn hobbies." Naast
muziek waren dat tekenen en spor
ten.
„Ik heb ook nog een tijdje de
kunstakademie m Den Haag ge
volgd, naast mijn conservatonum-
SPANNENDER
Hoe zijn de verwachtingen? Ber
dien: „Fantastisch. Het wordt veel
spannender dan de vorige keer.
Toen was ik er met het orkest van
Paul Mauriat. Die toeren daar al
twaalf jaar, dus succes was verze
kerd. We speelden voor zalen van
2500 tpt 3800 mensen. Nu moeten
we met z'n vijven zien te klaren. Ik
moet met het kwartet iets opbou
wen. We spelen dan ook alleen
voor kleine zalen met zo'n duizend
man."
en neer naar de World Expo in
Canada, waar ze optreedt in een
groot gala-programma. Dan gaat
de reis weer terug naar Neder
land, waar vervolgens de opna
mes voor de nieuwe elpee begin
nen. „De plannen voor die elpee
zijn vreselijk geheim," laat Ber
dien zich ontschieten. „Het reper
toire ligt bijna helemaal vast.
Meer kan ik er niet over vertel
len, anders ga ik buiten mijn
boekje." Wel kan ik van haar nog
loskrijgen, dat de release-datum
ergens in het najaar ligt. Meer wil
ze er nu echt niet over kwijt.
j
Berdien voor De Korf, waar zij morgenavond haar voorlopig laatste concer
in ons land geeft.
