I
,Of ik er nu alles van weet? Nee. Als je jaren op een punt]
induikt, weet je meer. Het blijft nu aarzelend staan zoeken
Bloemen
'Tuinplanten
vahhebikioudqqr
OUIglMN P£l(KPLfWTElJ
Inlijstwerk
<3
SCHAKÉIA
5.95
Historica All den Hartog over 150 jaar brandweer in Leusden;
De eerste brandweer
was er al op het moment
van de eerste brand.
Ton Hilhorst
NEEM GEEN RISICO MET
DE PINKSTEREN, KOOPT
BIJ SLAGERIJ SCHAKEL!
MAG. V.ROLLADE11.90
SCHOUDERRLETROLLADE 13.90
HAASRLETROLLADE15.90
HAMBURGERS..... 3.95
TARTAAR...., 4.95
Ik heb niets gevondeif
waarvan je zegt;
tjongejonge, dat is
iets heel bijzonders.
FONDUE-GOURMET
RUNDER
GEHAKT
Boogman
Ondfrhoud-Reparatii
GRASZODEN p m2 (vooraf bestellen) 2.95
HEIDEPLANTEN per stuk 1.95 - 20 voor 35.00
TUINAARDE (bemest) 4 voor10.00
COMPOST 3 zakken voor22.50
tuincentrum
Winkcliwhwiih'Htvnashot Lfusden-C lel. 033-944210
IN ONZE SHOWROOM
MEER DAN 100
FIETSEN
Dealer' van Sparta -
Batavus - Peugeot -
Multi Cycle - Motobécane.
zowel in modern als klassiek
BORDUURWERK enz
ARNHEMSEWEG 93,
LEUSDEN-Z.
(NAAST DE MOF)
DONDERDAG 15 MEI 1986
interview
LEUSDEN - De brand die vorig jaar november het zwembad
Bavoort totaal verwoestte, ligt menigeen nog vers in het
geheugen. Zelfs het NOS-joumaal toonde beelden van de
vuurzee die in Leusden voor zo'n achthonderdduizend gulden
schade aanrichtte.
Nog niet zolang geleden werd Leusden wederom opgeschrikt
door een brand: die in het clubhuis van de Mixed Hockey Club
Leusden aan het Valleikanaal. Dankzij snel ingrijpen van de
brandweer kon een tweede ramp in korte tijd voorkomen
worden.
Dit jaar bestaat de Leusdense vrijwillige brandweer hon
derdvijftig jaar. Begin september wordt dat opmerkelijke
jubileum feestelijk gevierd. Historica Ali den Hartog-Ton
presenteert dan haar boekje over de geschiedenis van de
brandweer in Leusden.
van Utrecht. Vijf jaar. Vervolgens
bewerkte ze een boek van Den Tex:
vijf delen over Van Oldenbarnevelt
kortte ze in tot een boek. Dat
samenvatten nam ongeveer een
jaar in beslag.
Ali trouwde intussen en toen haar
man afgestudeerd was, vertrok ze
samen met hem naar Irak. Dat was
m 1979. Twee jaar later keerden ze
terug naar Nederland, waar Ali
haar studie afmaakte en in 1982
haar diploma behaalde
Ze kreeg haar eerste kind m
Nederland. Kort daarna vertrok ze
,Je bent te vroeg," zegt ze wan
neer ik binnen zit en een kopje
verse koffie voor me heb staan.Je
had in september moeten komen."
Haar voornaam is Ali (A-l-i spelt ze
voor me). Ze is dertig geweest. Van
beroep moeder, huisvrouw. En ook:
historica. „Ik mag drs. voor mijn
naam zetten." Ze heeft twee kinde
ren.
Ze studeerde aan de Universiteit
„Er zijn wel leuke verhalen. Maai die komen allemaal in het boekje."
met echtgenoot naar Mozambique,
waar de tweede uk het eerste
levenslicht zag. De van oorsprong
Utrechtse zit nu al weer twee jaar in
Nederland en wil boekjes gaan
schrijven. Na de samenvatting van
het vijf-delige werk van Den Tex
wordt het boekje over 150 jaar
Leusdense brandweer het tweede
werkje dat op haar naam komt te
staan.
„Vorig jaar herfst werd ik via de
Historische Kring Leusden, waar ik
lid van ben, daarvoor gevraagd."
vertelt ze. „Ze moesten iemand
hebben die kon schrijven voor de
geschiedenis van de brandweer. Ik
ben toen gaan zoeken of er moge
lijkheden waren. Ik werd steeds
enthousiaster en besloot in novem
ber vorig jaar om het te gaan doen."
ZOEKTOCHT
„Er was wel materiaal, maar ruet
vreselijk veel," zegt Ali over haar
zoektocht m de archieven. „Ik ben
ook mets bijzonders tegengeko
men. Een poosje geleden ver
scheen er in Amersfoort een brand-
weerboek. Daar staan hele leuke
dingen in." Er is een kleine kans dat
ze alsnog iets bijzonders tegen
komt, omdat de studie c.q. het
onderzoek pas in september defini
tief wordt afgerond.
„Ik heb wel diverse ideeën, maar
niet over alle punten," laat ze los.
Het gaat dan met name over de
houding van de overheid m bepaal
de jaren. „Ik heb een paar losse
opmerkingen gevonden, maar de
vraag is nu hoe ze m de juiste
context te plaatsen. Van de negen
tiende eeuw heb ik een paar brand
weerrapporten gevonden. Er is
veel weggegooid."
Het archief van de brandweer
start ongeveer na de Franse tijd. De
eerste boeken die bewaard zijn
gebleven stammen uit 1818. Vanaf
1815 is er wat los materiaal te
vinden in het gemeente-archief. „Ik
heb de hele winter m dat archief
gezeten," aldus de historica. „Tus
sen de honderd en tweehonderd
uren zal het wel kosten. Allemaal in
de avonduren."
„Het probleem met het archief is,
dat het niet goed geïnventariseerd
is. Het was echt zoekwerk," vindt
Ali. „Ik ben enorm geholpen door
enkele brandweerlieden. Die zijn
eerst in het archief gedoken en
kwamen terug met een hele stapel
papieren. Op basis daarvan ben ik
verder gegaan."
Ze heeft ook diverse interviews
met oud-brandweerlieden gehou
den. „Ik wil nog met iemand praten
die nu een jaar of tachtig is en die in
1926 de demonstratie van de eerste
brandweerauto heeft meegemaakt.
In zo'n klem dorp moet dat een
enorme belevenis geweest zijn. Ik
wil graag iemand spreken die daar
meer over kan vertellen."
TWISTEN
Op de universiteit nchtte ze zich
speciaal op de zeventiende eeuw.
Met name de kerktwisten hadden
haar interesse. „Wat ik nu doe, is
totaal iets anders dan kerkelijke
twisten." legt ze uit. „Het gaat hier
om samenwerking. In de geest van:
schouders eronder, we redden het
wel."
Honderdvijftig jaar geleden
schafte de gemeente de eerste
brandspuit aan. Dat feit wordt ge
bruikt als het beginpunt van de
Leusdense brandweer. „De eerste
brandweer was er al op het moment
van de eerste brand," constateert
ze laconiek. „Dat was dus meteen
na de uitvinding van het vuur."
Maar de aanschaf van die eerste
spuit betekende wel een belangrij
ke ontwikkeling in de historie van
brandbestrijding. Tot dan toe had
de gemeente namelijk geen be
moeienis met het bestrijden van
vuurzeeën; men was aangewezen
op burenhulp en collectes.
Koning Willem I zorgde in 1827
voor die omwenteling. Bij Konink
lijk Besluit bepaalde hij dat alle
gemeenten brandweermiddelen
moesten aanschaffen. In een brief,
daterende uit 1828, vraagt de ge
meente Leusden (toen nog Hamers-
veld) om ontheffmg van dat besluit.
De reden: de gemeente is te groot
qua oppervlakte, er zijn te weinig
mensen en er is te weinig water.
„Het heeft geen zin," zo conclu
deerden de bestuurders van toen.
„De aanschaf van die apparatuur is
te duur voor die doodenkele
brand."
„Die bnef heb ik teruggevon
den." vertelt Ali den Hartog. „Maar
die ontheffing niet. Ik neem aan dat
ze die ook nooit gekregen hebben.
Wat de mensen deden en hoe men
met elkaar omging.
„Ik schat dat het boekje zo'n 25
pagina's wordt met veel illustratie
materiaal," zegt ze, waarbij ze met
een opmerkt dat plaatjes van de
vonge eeuw „ook een probleem
zijn".
„In 1935 werd de tweede brand
weerauto aangeschaft. Daar zit een
foto van in het archief. Met het
onderzoek zit ik nu in de penode
1960-1970. Bij het huidige team on
geveer."
VIEREN
Natuurlijk komen we op de bran
den die de afgelopen maanden
Leusden teisterden: Openbare ba
sisschool De Hobbit (de herbouw is
onlangs gestart), sportzaal De
Meent (weer in ere hersteld),
zwembad Bavoort (nieuwbouw-
plannen zijn bijna rond) en het
clubhuis van de MHC Leusden
(men is net van de schrik beko
men). „Dat hebben ze goed ge
daan," schatert Ali. „Alsof ze het
jubileum hebben willen vieren."
In het verleden blijkt het wel
vaker voor te komen, een heleboel
branden in een korte tijd. „Waarom
weet ik met. Misschien ligt het aan
het weer. In 1929 waren er in de
hele regio veel branden. Reden
daarvoor waren de extreme weers
omstandigheden," weet de histori
ca te vertellen.
Op het moment dat de eerste
brandweerauto's werden aange
schaft, startte ook de hulpverle
ning. Er zijn echter ook documen
ten teruggevonden waaruit op te
maken is dat sinds 1828 de brand
weer van Amersfoort altijd te hulp
schoot. „Ik heb nooit gevonden dat
er mensen gedood zijn door een
brand. Wel vee," zegt ze verder
Het eerstvolgende wat ik terugge-
vond, was dat er dingen werden
aangeschaft. Een draagbare hand
spuit met toebehoren. Dat waren
dan ladders en emmers."
Ali typeert het Leusden van die
tijd dan ook als een kleine, landelij
ke gemeente die, als het moest, wat
aanschafte.
„Over die begintijd weet ik mets
over branden," moet ze helaas be
kennen. „Het eerste brandrapport
stamt uit 1878. Hoe in de negentien
de eeuw de sfeer was, weet ik ook
met." In haar boekje wil ze in ieder
geval duidelijk maken hoe in de
vorige eeuw een brand geblust
werd. Van de twintigste eeuw wil ze
het sfeer-element erbii betrekken.
over haar bevindingen.
Is ze echt met iets bijzonders
tegengekomen? „Niets," luidt het
antwoord. „Niets waarvan je zegt:
tjongejonge, dat is iets heel bijzon
ders. Dat hebben ze nergens. Het
was hier een klein plaatsje met veel
boerenbevolking. Daar kun je met
anders van verwachten."
Dan komt toch de aap uit de
mouw: „Er zijn wel leuke verhalen.
Die komen allemaal in het boekje,"
bekent Ali. en Terecht, want anders
heeft dat boekje straks ook weinig
zin. „Ik moet overigens nog een
krantenonderzoek doen naar de
branden: ik hoop daar ook nog wat
aardige dingen tegen te komen."
Ik dring nog even aan, met ge-
(advertenties)
OP TWEEDE
PINKSTERDAG
GRANDIOZE
TUINPLANTENSHOW
Kortom, de moeite waard om een bezoek te brengen
URSULINEWEG 5 - LEUSDEN-C.
- TEL. 033-940593
heel zonder succes. „De brand
weer is in het verleden steeds
verhuist bij de aanschaf van nieuwe
apparatuur. In totaal zo'n zeven
keer in anderhalve eeuw." Het is
niet veel, maar toch weer iets wij
zer. In het boekje, zo benadrukt Ali,
gaat het puur om de branden. „De
wederopbouw hoort er met bij."
Volgende maand hoopt ze haar
onderzoek af te ronden. Begin sep
tember wordt dan het boekje ge
presenteerd tijdens de grote
brandweerfeesten. „Ik heb plan
nen om dan tegelijk een expositie
voor het grote publiek te houden."
klapt ze uit de school. „Maar die
plannen moeten nog uitgewerkt
worden."
ENTHOUSIAST
Op koninginnedag jongstleden
hield ze voor het huidige brand
weerteam een kleine expositie. De
reacties waren heel enthousiast.
Ah: „Diverse mensen vertelden dat
ze thuis een soort kranten-archiefje
hadden liggen. Verzameld in de
loop der jaren. Dat zijn leuke din
gen."
Die positieve reacties had ze niet
verwacht. „Het is toch iets van
geschiedenis. Dat is niet bij ieder
een populair. Ook met iedereen
houdt van lezen."
Over het eindresultaat vertelt ze
het volgende: „Het is de bedoeling
dat het een heel mooi boekje wordt.
De brandweer geeft het uit, ik
schrijf alleen het manuscript. Het
verschijnt m een beperkte oplage
en zal ook te koop zijn in de
boekhandel."
Ze kijkt met gemengde gevoe
lens naar het onderzoek waarmee
ze nu bezig is. „De periode is te
overzien. Het lijkt heel makkelijk.
Aan de andere kant is het onbevre
digend." Ze legt dat wat nader uit
aan de hand van haar studie over de
zeventiende eeuw. „Je bent dan
jaren bezig met een klem stukje.
Daar weet je dan steeds meer van.
Je wordt een beetje een expert op
dat stukje, zodat je je er een mening
over kunt vormen."
„Bij de brandweer nu blijft het
vaag. Ik heb me er nooit eerder
mee beziggehouden. Ik heb geen
vergelijkingsmateriaal in de zin
van: hier lopen ze achter, hier lopen
ze voor. Of ik nu alles van de
brandweer afweet? Nee. Als je
jaren op een punt induikt, weet je
meer. Het blijft nu aarzelend staan
zoeken."
Wat gaat ze doen na september?
„Weer boekjes schrijven," klinkt
het vastbesloten. „Ik wacht op op
drachten." Als ze zelf meer tijd
heeft, dan wil ze overdag diverse
archieven induiken. „Maar dan
moeten de kinderen eerst groter
zijn," zegt ze beslist. Wat ze graag
zou willen9 „Een artikel schrijven
over de sociaal-economische situa
tie m de zeventiende eeuw."
„Ik heb altijd al willen schrijven,"
klinkt het opgewekt. „Ik heb vroe
ger journaliste willen worden. Dat is
met gelukt. En zonder opleiding is
„Ik heb de hele winter in het archief gezeten.
dat een beetje moeilijk in deze tijd."
Zien we ooit nog eens een roman
van haar hand? „Ach, wie weet.
Misschien als ik een boel tijd heb."
HANDWERK
„Ik lees nooit historische romans.
Wel De Naam van de Roos. Heel
goed. Ik ben nu met Oek de Jong
bezig. Cirkel in het gras. Vroeger
deed ik ook veel aan handwerk. Nu
doe ik zo'n beetje alles wat een
vrouw hoort te doen. De laatste tijd
zijn het vooral de kinderen waar ik
me bewust mee bezig houdt."
En tot slot nog even over
brandweer: „Het trekt me met
aan als de zeventiende eeuw. D
was een andere maatschappij. Mi
schien is dit te technisch. Ik hx
romantisch aangelegd, wil vlucht*
in het verleden. Meer een gevoel
waarde denk ik."
„Schrijven geeft een kick. Datz
jij ook wel hebben. Mijn med
studenten waren blij dat ze van hi
scriptie af waren. Ik niet. Ik vo:
het jammer. Ik vind schrijven
leuk."
250 gram - per pers
LET U OP DE PRIJS, WIJ OP DE KWALITEIT!
Elke dag Dinsdag en woensdag
scherpe
aanbiedingen.
Ansfriduslaan 5
3833 BG Leusden
Tel. 033-943395
Gegarandeerd goed en niet duur,
voor alle TIMMER- en METSELWERKEN
VEILIGHEIDSSLOTEN
ISOLATIEGLAS en VOORZETRAMEN
DAK- en VLOER ISOLATIE
Wij geven u een vrijblijvende offerte.
voor: FOTO'S
Vele mogelijkheden.
In elk formaat verkrijgbaar.
Zie onze speciale etalage.
CEESBLOM SCHILDERSBEDRIJF
Hessenweg Ü30 Achterveld Iei 03425 1623
ii
Nieuw in Leusden
MEIDOORNHOF 25 - 3831 XS LEUSDEN
TEL 033-942235
CV. SANITAIR. ELEKTR0 EN
HUISHOUDELIJKE APPARATEN
TIMMER-, METSEL-EN SCHILDERWERK
LUCHTMETINGEN r
INBRAAKPREVENTIE 'AV
ISOLEREN EN GLASSERVICE
GEEN V00RRIJK0STEN
VRIJBLIJVENDE 0FEERTE
24-UURS SERVICE EN
GEGARANDEERD N'ET DUUR
•TEVENS VERKOOP VAN ELEKTRISCHE
HUISHOUDELIJKE APPARATUUR.
