Zieken horen er bij
Militaire Truckersdag
in Kamp van Zeist
Opmerkelijke reünie
van Den Treek-familie
li
leu
Slfl
en k
ran
KANKER'
BESTRI
DING
Op zaterdag 30 augustus:
DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1986
plaatselijk nieuws
LEUSDEN - Op 14 september
wordt op vele plaatsen in Ne
derland de Nationale Zieken
dag gevierd. Op initiatief van
vereniging De Zonnebloem
wordt deze dag sinds 1974
jaarlijks op de tweede zondag
in september gehouden. Sinds
1983 heeft ook België zich bij
de viering aangesloten.
"De Nationale Ziekendag is
een dag voor iedereen," aldus
een woordvoerder van De Zon
nebloem in Breda. "Zowel voor
gezonden als voor zieken, want
vroeg of laat krijgt iedereen zélf
of in de naaste omgeving met
ziekte en/of handicap te ma
ken. Het doel van deze dag is
om eens na te gaan, wat ziek of
gehandicapt zijn voor iemand
kan betekenen."
Het thema dat dit jaar voor de
viering van de Nationale Zie
kendag centraal staat, is "Ho
ren zieken er bij...?". "Dit
thema wil beklemtonen dat zie
ken en gehandicapten géén
aparte groep zijn, maar denken
en voelen als iedereen," aldus
de woordvoerder. "Toch kun
je je als zieke uitgestoten of ge
meden voelen, het gevoel heb
ben er niet meer bij te horen."
Over deze problematiek
vervolg van pagina 5
ke is van één vorm van kanker die
in verschillende generaties voor
komt. Zou het om een erfelijke
vorm kunen gaan, dan zullen zij de
vraagsteller verwijzen naar de huis
arts om te bespreken of dit inder
daad het geval is, en zo ja of er
mogelijkheden zijn voor vroege op
sporing.
Geregeld krijgen de voorlichters
van het KWF te maken met mensen
die zich ongerust maken vanwege
de onderzoeken of de behandeling
die een patiënt krijgt. Zij hebben
dan uit die onderzoeken de conclu
sie getrokken dat de patiënt kanker
heeft, of maken uit de behandelng
op, dat de patiènt er niet goed voor
staat. Soms kunnen de voorlichters
al een deel van de ongerustheid
wegnemen. Toch zullen zij advise
ren om hierover met de behande
lend arts te praten. Deze kan dan
uitleggen waarom de onderzoeken
gebeuren of waarom de patient die
behandeling krijgt.
De behandeling van kanker
vergt over het algemeen veel van
de patiënt. Er zijn patiënten die
overwegen af te zien van (verdere)
behandeling. Ook bij dit soort be
slissingen wordt wel eens een be
roep gedaan op het KWF-Voorlich-
tmgscentrum. De voorlichters zul
len een patiënt nooit een bepaalde
beslissing adviseren. Wel kunnen
zij helpen door met de patiënt na te
gaan welke overwegingen voor
hem de belangrijkste zijn.
BROCHURE
In de vijf jaar dat het KWF-Voor-
lichtingscentrum en de hulp- en in
formatietelefoon bestaan, hebben
velen daarvan gebruik gemaakt.
Een aantal vragen komt steeds
weer terug.
Het Koningin Wilhelmina Fonds
heeft daarom een brochure ge
maakt met antwoorden op die vra
gen. Iedereen krijgt die brochure
dezer dagen in de bus. hebt u zelf
vragen over kanker, blijf daar dan
niet mee lopen. Praat erover met
uw dokter of neem contact op met
het Voorlichtingscentrum van het
KWF of met een van de Integrale
Kankercentra. Het KWF-Voorlich-
tingscentnim is geopend van maan
dag tot en met vrijdag tussen negen
en vijf.
Het is vanaf het Centraal Station be
reikbaar met tramlijn 2, halte Vale-
nusplein of Amstelveenseweg. U
kunt zo binnenlopen, maar als u te
voren een afspraak maakt, is dat
wel zo prettig. Men kan dan met uw
komst rekening houden.
DAG EN NACHT
Via de hulp- en informatietele
foon (020) 644 044 is het centrum
dag en nacht bereikbaar. Tijdens
de openingsuren van het Voorlich
tingscentrum krijgt u een voorlich
ter aan de telefoon. Op andere tij
den kunt u uw vragen inspreken in
een telefoonbeantwoorder, er
wordt dan later contact met u opge
nomen. Vergeet met uw naam,
adres en telefoonnummer te ver
melden.
Bij het KWF-Voorlichtings
centrum zijn onder meer de
volgende folders en brochu
res verkrijgbaar:
Kent u de zeven waar
schuwingstekens?
Wat u zelf kunt doen te
gen kanker
Borstzelfonderzoek
Het uitstrijkje
Wat is kanker
Het Koningin Wilhelmina
Fonds 1986
Alle folders en brochures
zijn gratis. Vergoeding van
verzendkosten wordt op prijs
gesteld.
Aanvragen, bij voorkeur
schriftelijk bij:
KWF-Voorlichtingscentrum'
Sophialaan 8
1075 BR Amsterdam.
schreef Marinus van den Berg
een brochure, die verkrijgbaar
is bij De Zonnebloem. De au
teur is werkzaam als pastoraai
vormingswerker in de gezond
heids- en welzijnszorg te Al
melo. Door zijn werk krijgt hij
veel te maken met mensen die
juist door hun ziekte of handi
cap dreigen te vereenzamen en
daardoor vaak niet meer vol
doende aan de samenleving
kunnen deelnemen.
"De brochure, waarvan onge
veer 100.000 exemplaren in ge
heel Nederland op aanvraag
worden verspreid, zal vele
mensen, gezond en ziek, er toe
aanzetten om met elkaar over
het thema van gedachten te
wisselen," zo is de verwachting
van De Zonnebloem. "Deze dis
cussie zal tevens een bijdrage
kunnen leveren tot gewenste
positieve ontwikkelingen in
onze huidige maatschappij,
waarbinnen individualisme een
(te) grote rol speelt."
Geïnteresseerden kunnen de
brochure aanvragen bij de Ver
eniging De Zonnebloem, Natio
nale Ziekendag, postbus 2100,
4800 CC Breda. Een bijdrage in
de druk- en portokosten, in de
vorm van een cheque of postze
gels (niet opplakken) wordt
zeer op prijs gesteld.
LEUSDEN/SOESTERBERG
- Evenals verleden jaar
wordt het Militaire Lucht
vaart Museum op de Mili
taire Truckersdag, zater
dag 30 augustus van 11.00
uur tot 16.00 uur, openge
steld om het bezoek aan het
Kamp van Zeist bij Soester-
berg die dag nog aantrek
kelijker te maken. Verle
den jaar trok het museum
op die dag duizenden be
zoekers.
Op 30 augustus zal een groot
aantal zowel nationale als inter
nationale militaire chaufeurs
om de fel begeerde titel natio
nale militaire behendigheidsrij
den. Er wordt gestreden in
teams van drie rijders. De wis
selbeker ging verleden jaar
naar het Amerikaanse team.
In een internationale Static
Show wordt een groot aantal
militaire en burgervoertuigen
opgesteld, waaronder een aan
tal dat nog niet eerder in Ne
derland te zien was.
SHOW
Er is een grote modelbouw
show en de militaire oldtimers,
zoals een echte Ford-Jeep,
staan zeer toepasselijk opge
steld op het museumterrein en
bij de ingang van het lucht
vaartmuseum waar ook de le
gendarische C47-Dakota, de
militaire versie van de be
roemde Douglas DC-3 staat op
gesteld.
Er worden films gedraaid, ter
wijl in het luchtvaartmuseum
een gevarierd luchtvaartpro
gramma op video wordt gepre
senteerd. Tussen 13.00 uur en
16.00 uur is de aankomst ge
pland van een ralley voor 4x4
voertuigen. Deze speciale
voertuigen dienen enige hin
demissen te nemen, zoals een
wii-. van twpp motor hoog.
Er worden dit jaar zeker tiej
duizend toeschouwers
wacht op het Kamp van Zei
dat op 30 augustus van 9.00 u|
tot 16.30 uur gratis kan wordi
bezocht. De gratis parked
plaats, met borden aangegi
ven, ligt naast de weg Soeste
berg naar Soest. De bezoekej
worden kosteloos van dei
parkeerplaats naar het Karrj
van Zeist v.v. vervoerd.
Het Militaire Luchtvaart M|
seum, normaal open van
dag tot en met vnjdag van 10.(9
uur tot 16.00 uur en zondagmi|
dag van 13.00 uur tot 17.00 u£|
is, zoals altijd, gratis te bezof
ken.
Het embleem van de Nationale
Ziekendag.
(Van één onzer
medewerksters)
LEUSDEN Zaterdag
werd in Hotel Den Treek
een opmerkelijke familie
reünie gehouden. Aanwe
zig waren kleinkinderen
van Rijk Ederveen (1861-
1935), die tijdens zijn leven
landarbeider was op het
landgoed Den Treek, dat in
die tijd bewoond werd door
familie De Beaufort.
Het initiatief tot deze dag
was enige tijd geleden ont
staan tijdens een mini-reü
nie van kinderen van één
van de zoons van Rijk Eder
veen.
De middag begon met een
kopje thee of koffie op het ter
ras, waar natuurlijk het fraaie
weer zijn steentje bijdroeg aan
de uitstekende sfeer.
Na een korte wandeling door
het bos bereikte het gezel
schap De Zandschulp, het huis
waar grootvader jarenlang ge
woond heeft en waar al zijn kin
deren geboren zijn. Vele
jeugdherinneringen werden
hier opgehaald.
Bij emge navraag bleek dat de
meesten zich hun grootvader
herinnerden als een stille man,
die het liefst met de benen op
tafel bij een gedempte lamp
voor zich uit zat te staren.
VAKANTIEWEKEN
De aanblik van het huis brad
de kleinkinderen van oi
Ederveen in gedachten ettl
lijke jaren terug in het veii|
den, toen zij regelmatig
hun vakantieweken doorbracj
ten. Dat waren vakanties waai
hard gewerkt moest worden J
en om het huis.
De reünie werd in Motel D;
Treek besloten met een dine
waarna ieder weer zijns wee?
ging. Men kreeg een exe-
plaar van de stamboom van li
geslacht Ederveen, samencs
steld door de heer Tazelaar.
Het was, kort gezegd, een g>
slaagde middag van kennisrr,
kingen en hernieuwde kontal
ten in het nageslacht van Kif
Ederveen.
mi
VII III II
En zo zijn we dan in Oud-Leusden
aangekomen; de bakermat van on
ze gemeente. Hier, rond het eenza
me en oude torentje is het allemaal
begonnen. Maar om een juist beeld
te krijgen over het ontstaan van het
dorp, moet ik u eerst wat vertellen
over de ontstaansgeschiedenis van
het landschap. Daarvoor moeten
we een enorme tijd in de geschie
denis teruggaan. Laten we daarom
maar op het terras gaan zitten van
Hotel Oud-Leusden, dan zal ik het u
vertellen.
Ik zal u niet vermoeien met het
vermelden van archeologische ter
men en begrippen, of vermoedelij
ke jaartallen, maar mij bepalen tot
de mededeling dat die oorsprong
ligt ver voor de vóórlaatste ijstijd.
En dat is wel erg lang geleden.
Toen stroomde hier, wat nu de Gel
derse Vallei heet, één van de grote
rivieren die, van hoger gelegen ge
bieden uit het Zuiden en Oosten, het
water naar zee afvoerden. Rivieren
zoals nu de Maas en de Rijn. We
zullen ze, voor het gemak, ook maar
zo noemen.
Die rivieren brachten, in de loop
der tijden, enorme hoeveelheden
grint, zand en klei mee die op de
plaatsen waar de stroming door
minder hoogteverschil of bredere
bedding geringer werd, werden af
gezet. In Noord-Limburg, waar het
terrein vlak werd, zakte het zwaar
dere materiaal, het grint, naar de
bodem en zo ontstonden daar de
enorme hoeveelheden gmnt, waar
in onze tijd een dankbaar gebruik
van wordt gemaakt.
STILSTAND
Hier in de Gelderse Vallei, waar
de bedding zich plotseling ver
breedde, kwam het water nage
noeg tot stilstand en zakte de klei
en het zand naar de bodem. Als 's
zomers de watertoevoer vermin
derde en de rivier hier bijna droog
kwam te staan, dan zorgde de wind
er voor dat het zand naar de randen
werd geblazen en zo ontstonden
duinachtige gebieden; de Veluwe
en de Utrechtse Heuvelrug. De
zwaardere klei bleef liggen en
vormde een steeds dikker worden
de laag die hier, op een diepte van
ongeveer twintig meter, nog steeds
aanwezig is.
Aan de andere kant van de Velu
we stroomde, door de IJselvallei, de
uit het Oosten komende rivier. Bei
de rivieren kwamen samen in het
Flevomeer en van daar uit, via de
Waddenzee, door vele zeegaten,
naar de Noordzee.
Toen kwam de ijstijd. Heel lang
zaam schoof het poolijs steeds ver
De Gelderse Vallei
der onze kant op, soms zich weer
iets terugtrekkend, om later weer
verder op te rukken en tenslotte,
als uiterste grens Arnhem te berei
ken.
HUNEBEDDEN
De ijsmassa voerde puin en grote
brokken graniet vanuit de noorde
lijke gebieden mee die, nadat het
ijs was gesmolten, hier achterble
ven. De hunebedden in Drenthe zijn
geheel gebouwd met die uit het
Noorden afkomstige stenen. Dicht
bij huis kunnen we de Amersfoort-
se kei bewonderen, die na de ijstijd
op de Leusderheide was achterge
bleven.
Een gletsjertong schoof lang
zaam de vallei in en duwde de door
de rivier gevormde zandoever op
zij en omhoog; de Utrechtse Heu
velrug was geboren.
t
- i'
)L' vv v* iM\
de vallei bleef een drassig en onbegaanbaar moeras.(A van Leeuwen)
Aan de andere kant van de heu
velrug kwam het ijs niet verder dan
de lijn Utrecht-Katwijk. Het water
dat door de rivieren uit het Zuiden
en Oosten werd aangevoerd en ook
het smeltwater van de gletcher
moest een andere weg zoeken om
de zee te bereiken. En zo ontston
den de nvierlopen ongeveer zoals
we die nu nog kennen. De hoofd
stroom van de Rijn was echter nier,
zoals nu, de Lek maar liep langs de
ijskap vanaf Wijk bij Duurstede via
Utrecht en Leiden, om bij Katwijk in
de Noordzee uit te monden; dus via
Kromme Rijn en Oude Rijn. Dit te
weten is belangrijk als we de Ro
meinse tijd bezien.
GLETSJERTONG
De gletsjertong had ook een ge
deelte van het zand voor zich uit
geschoven en zo tussen Veluwe en
Utrechtse Heuvelrug een wal opge
worpen. Onder normale omstan
digheden bleef door die dam ook
na het smelten van het ijs de Rijn zijn
nieuwe bedding volgen, maar bij
hoogwater liep het over de wal de
vallei in en volgde het water de ou
de loop. Daardoor bleef de vallei
een drassig en onbegaanbaar moe
ras met talrijke, blijvende plassen.
Die plassen en moerassen ver
veenden en verlanden. Vaak wer
den die veenplassen weer met
zand, wat door de wind van de heu
velrug of de Veluwe werd meege
nomen, bedekt. Maar steeds ont
stonden er weer meuwe plassen.
Gedurig zakte de bodem, maar
werd steeds weer aangevuld met
slik en zand, door het water aange
voerd. Tot twee maal toe kon de
aanvoer de verzakking niet bijhou
den en spoelde het zeewater de
vallei binnen zodat hier een kleine
binnenzee ontstond die een laag
schelpen achterliet. Dit alles is op te
maken uit de typische gelaagdheid
van de bodem, die afwisselend be
staat uit veen- zand- en twee dikke
schelpenlagen boven de reeds ver
melde kleilaag.
De vallei was alleen bewoonbaar
aan de rand van de Veluwe en aan
de voet van de heuvelrug. Hier ont
stonden in de prehistorie, m de
Steentijd en later in de late Ijzertijd,
kleine nederzettingen, waarvan de
resten bij de opgravingen zijn ge
vonden. Ook langs de rand van de
Leusderheide en in Oud-Leusden
zijn resten, grafheuvels en een
vuursteenwerkplaats gevonden.
Die bewoning was echter nooit per-
Oud-Leusden in de late Ijzertijd. (G. van Leeuwen)
manent en er gingen eeuwen voor
bij dat het hier totaal onbewoond
was.
ROMEINEN
Toen de Romeinen in ons land
kwamen, vestigden die hun impe
rium tot aan de Rijn. De nvier was
een gemakkelijk te verdedigen
grens tegen de invallen van de
volksstammen die er ten Noorden
van woonden. Om nog meer zeker
heid te hebben tegen onverhoedse
aanvallen bevolen de Romeinen, na
de slag in het Teuteburgerwoud (9
na Chr.), dat een strook van vijftig
mijl langs de grens (de Rijn) vnj
moest blijven van bewoning. Daar
onder viel ook Leusden. Het is dan
ook meer dan waarschijnlijk dat
hier, m de Romeinse tijd, geen be
woning is geweest.
Toen de Romeinen in het jaar 360
na Chr. vertrokken, het wordt zelfs
waarschijnlijk geacht dat het m de
ze streken reeds in het jaar 260 was,
kwamen emigranten uit alle wind
streken de onbewoonde plaatsen
weer bevolken. En hiermee begint
voor Leusden de eigenlijke ge
schiedenis. Maar eerst het verhaal
van de Gelderse Vallei afmaken.
In ongeveer 1200 is men begon
nen met het bedijken van de grote
nvieren en heeft men een dijk aan
gelegd van de Grebbeberg bij Rhe-
nen tot Wageningen. In de geschie
denis bleek dat die met hoog ge
noeg was. Vaak waren er dijkdoor
braken, zodat het water steeds
weer door de Gelderse Vallei
stroomde, tot het in de zeventiende
eeuw meerdere malen is gebeurd
dat zelfs Amersfoort onder water is
komen te staan.
NIET EENVOUDIG
Verhoging en verbetering van de
dijk was echter niet eenvoudig. Af
gezien van de kosten was het groot
ste probleem dat het een samen
werking vereiste van verschillende
machtsgebieden. En de Hertogen
van Gelderland en de Bisschoppen
van Utrecht gingen liever met el
kaar op de vuist dan dat ze geza
menlijk iets zouden ondernemen.
Het grootste gedeelte van de dijk
lag op Gelders gebied en de Gel
dersen hadden het minste last van
het water. Daarom dachten die dat
ze wel het recht hadden om enige
eisen te stellen, waar de Utrechters
weer weinig voor voelden om daar
aan te voldoen. En zo bleef men
touwtrekken en kwam er niets van
de grond.
Tot in 1651 er weer eens een ern
stige dijkdoorbraak plaats had en
de Bisschop van Utrecht besloot de
knoop voor eens en voor altijd door
te hakken. Hij moest uiteraard wel
op eigen grondgebied blijven. Zijn
gedeelte van de rivierdijk werd
verhoogd en verzwaard en langs
de grens met Gelderland werd een
zogenaamde slaperdijk aangelegd
over de lengte van ongeveer
kilometer. Kosten 60.000
wat voor die tijd een giganti
drag betekende.
VELDSLAGEN
Maar toen begonnen de
men pas goed. Van de
stroomden nogal wat beken
lei in en die vonden nu de weg
sperd door de dijk. Het water
te zich op aan de Gelderse
de dijk, waar de Gelderse
weer geen genoegen mee
Ze probeerden de dijk door te
ken en de Utrechtse boeren tracfc
ten dat te verhinderen, wat uitgroe
de tot complete veldslagen.
Na verloop van tijd heeft mei
door overleg, een einde aan de
zie gemaakt. Er werden duikers
de dijk aangelegd, waarmee me>'
de doorlaat kon regelen.
Later kwam men door deze voo:|
vallen op het idee om op deze rfêj
nier een verdedigingslinie aar
leggen door de hele vallei, de
bekende Grebbelinie. Maar daai]
over een andere keer meer.
Noot: De Grebbelinie heeft in o
laatste wereldoorlog nog een ze®'
belangrijke rol gespeeld.
Onderschrift tekeningen:
Oud-Leusden m de Late IJzerti]-
(G. van Leeuwen)
„bleef de vallei een drassig en<£
begaanbaar moeras" (A. van Leei-
wen)
