'We hebben een schitterend beroep waarin je voortdurend bezig bent, mensen gelukkig te maken' interview op donderdag Bernard ter Bekke vijfendertig jaar priester '...Ik heb er wel eens een jaar uit gewild...' '...en als ze naast je kwamen zitten, kwamen er meestal verhalen van onder de kerstboom... '...het woord oecumene kenden we niet, maar werd wel in praktijk gebracht...' interview DONDERDAG 28 AUGUSTUS 1986 i v/cc dstrg lelstg r uigt les n d EUSDEN Sinds haar ontplooi- r hg heeft de RK Kerk de feitelijke reiJJ; wereldgeschiedenis in belangrij- ;e mate mede bepaald. Kerkpoli- iek en profane politiek waren on- icheidbaar met elkaar verbon- len. Na de reformatie kreeg de ;erk rond 1500 gestalte door de lit- en doorwerking van de ntra-reformatie. Sinds die tijd irtoonde de kerk een zeer ver loorgevoerde institutionalise- ing. Sinds Vaticanum-I 869/1870) kan er gesproken torden van een grote verhevi- ling van het echte rooms-katho- icisme. Daardoor is het beeld ran een centraal geleide machts- istantie zeer versterkt. I Dit beeld werd verlaten onder jaus Johannes XXIII. Hij wilde de erk bij de tijd brengen. 'Aggior- lamento' was de verwoording [oor dit streven. Het tweede Vaticaans Conci lie (1962/1965) brak met het we- •enlijke van het traditionele post- identijnse beeld. De unieke po- itie van het latijn als kerktaal lerd verlaten. Het accent kwam je liggen op lokale kerken. Bis- ihoppelijke collegialiteit werd <n sleutelwoord. Er kwam een revolutionaire be- reging op gang die voor de hand- aving van traditionele waarden ijverde, voor het behoud van de latijnse liturgie, voor de klerikale kerkorde. De officiële dialoog echter vond meer plaats tussen kerk enerzijds en de wat gematig der, wat minder extreme bewe ging anderzijds. Gesproken werd over de toelating tot het ambt van gehuwde mannen, de toelating van vrouwen. Gesproken werd eveneens over het democratisch kunnen functioneren van het centrale en bisschoppelijk gezag; intercom munie met andere kerken was onderwerp van gesprek; kerkelij ke steun aan emancipatorische bewegingen, bevrijdings- en vre desbewegingen; er werd gespro ken over afschaffing c.q. versoe peling van allerlei stringente ge dragsregels, zoals het verbod op anticonceptiemiddelen en alle seksueel verkeer buiten het hu welijk; abortus, euthanasie en homoseksualiteit werden onder werp van discussies. Zeer vluchtig is dit in grote lij nen de geschiedenis van 2000 jaar katholieke kerk. Over deze en andere zaken sprak onze me dewerker Jaap Riewald met pastoor B. ter Bekke ter gelegen heid van zijn vijfendertigjarig priesterschap. Pastoor ter Bekke - zijn aan- ipreektitel is tegenwoordig pastor geworden - vertelt over 'Zijn jeugd: 'In ieder geval kan ik •eggen, dat ik een heel mooie iugd heb gehad in Twente mid- lentussen het hout. Vandaar dat leuden mij ook wel trok. Ik denk, 'at het een Twentenaar ook wel len beetje eigen is dat hij graag irgens achter weg kan kruipen, ij begeeft zich niet zo gemakke- [ijk op de vlakte. Natuur en land- ichap hebben volgens mij een in- (j. floed op het karakter van een mens. Wij hadden een Twentse joerderij: gemengd bedrijf. We varen thuis met negen kinderen, ledereen vond het toen een groot rga jfiezin. Zelf vond ik dat niet. Dat Komt natuurlijk ook, omdat je er :elf midden tussen leeft: dan nerk je dat eigenlijk niet zo.' 'De leeftijden bij ons thuis lie- )en nogal uiteen: ik was vier jaar oen mijn oudste zus naar het dooster ging Die heb ik thuis nauwelijks gekend. Later moest k toch maar een beetje geloven, lat zij een zus van mij was. Dat ïeb ik ook altijd wel geloofd, noet ik eerlijk zeggen.' 'We zaten ver van de scholen. Dichtbij stond er wel één, maar dat was geen katholieke. Het was natuurlijk in die tijd ondenk- )aar, dat je daar naar toe mocht. Toch was die school maar op vijf nmuten loopafstand van ons luis gelegen Wij moesten ech- er een uur lopen naar school: maar niet tot mijn verdriet. Met ïeel veel plezier heb ik het altijd gedaan.' ANDERSDENKENDEN 'Ik heb altijd een hele goede •riend gehad. Nu nog steeds. En daar ben ik heel erg blij mee. Hij v/as de zoon van een jachtopzie- mensen die niet kerkelijk gebon den zijn, omdat je dat vanuit je jeugd altijd hebt meegemaakt 'Ik ben dankbaar, dat ik niet in een puur katholieke omgeving ben opgegroeid Onze omgeving bestond toch uit verschillende godsdiensten. De verhoudingen waren wat dat betreft altijd uit stekend. Het v/oord oecumene kenden we niet, maar werd wel in de praktijk gebracht in de zin van het vriendschappelijk omgaan met elkaar in het leven van alle dag.' ROEPING Pastor ter Bekke is heel reso luut, wanneer hij antwoord moet geven op de vraag of het priester schap zijn eigen keuze is ge weest. Je hoort veel, dat jongens vroeger thuis gewoon te horen kregen, dat ze priester moesten worden. Een 'heerzoon' was de trots voor de familie. De jonge Bernard heeft de keu ze zelf gemaakt Het is niet de keuze van zijn ouders geweest: 'Nee. geen sprake van, dat er enige druk van de kant van mijn ouders is uitgeoefend al is hun wijze van leven natuurlijk heel be langrijk geweest. Wat de roeping betreft... Ja, dat groeit op een of andere manier in je. Op de eerste plaats: je kon - laten we het maar simpel zeggen - goed meekomen op school. Als er gezegd werd: 'Hij leert', betekende dat: hij leert voor priester, hij zit op het semi narie.' 'Hoe zo'n roeping groeit, ik weet het niet Het heeft te maken met aantrekkingskracht, maar ook met je gebedsleven. Waarom kiest iemand een ander vak? Bij ons noemen ze het altijd keurig 'roeping'. Ik vind dat er meer rich tingen zijn in het mensenleven mee werd zijn leven tot dan toe ineens volkomen anders. Pastor ter Bekke over de begintijd: 'Je werd natuurlijk tot priester gewijd. En het vieren daarvan ge beurde met Twentse uitbundig heid. Daarna zit je af te wachten: waar zal ik benoemd worden. Het woord inspraak bestond waar schijnlijk ook nog niet: je had maar gewoon af te wachten. Je kreeg dan op een gegeven mo ment, op een dinsdag 'bericht' en dat betekende dan dat je vrijdags daarop aanwezig moest zijn op je nieuwe pastorie. Het bericht kwam van het bisdom: de bis schop benoemde. Een benoe mingsbeleidscommissie was er in die dagen nog niet 'De bisschop had wel van het seminarie inzage gehad in de vor deringen en prestaties van je als priesterstudent. De hele grote bollebozen moesten vaak door studeren: zij werden dan of naar Nijmegen of naar Rome ge stuurd. Of ze dat graag wilden of niet, dat werd hun niet gevraagd. Een andere keuze hadden ze niet. Weigeren was er ook niet bij; je had tenslotte gehoorzaamheid beloofd aan de bisschop.' OETHOEZ'N 'Mijn eerste benoeming was ook meteen mijn hoogste promo tie die ik kon maken, want ik werd helemaal in het hoge noorden be noemd: in Uithuizen. Gelukkig had iemand bij mijn priesterfeest mij aangeboden om mijn spullen - en dat waren er niet zoveel - te verhuizen naar de plaats waar ik benoemd zou worden. Dat bleek achteraf een heel mooi cadeau te zijn: twee keer 175 kilometer moest gereden worden.' Pastor ter Bekke laat merken, dat hij een aardig mondje Gro nings spreekt: 'Oethoez'n: hou ken't zo weez'n, jong! Met trein noar stat tou.' Hij begint smake lijk te lachen en besluit toch maar in het Nederlands verder te praten. Hij vertelt een anecdote over de eerste keer, dat hij per trein naar Uithuizen reisde. Hij stapte in Groningen over Dat leek hem wel leuk: dan kon hij tenminste nog wat 'grunnengs' horen pra ten onderweg. Er kwam een stel jongens aan, dat de coupédeur opentrok en zagen Bernard ter Bekke zitten, keurig in het zwart met zijn boordje om. Ze zeiden: 'Deur goan we nait zit'n!' De deur werd weer dichtgesmeten1 PRIESTERKLEDING 'De priesterkleding had zijn voor delen: bescherming en herken baarheid. Maar de nadelen waren er beslist wel. De plaats naast jou bleef in die dagen, en in die landstreek vooral, het langste leeg. Het voelde heel naar, alsof je niet geaccepteerd werd; alsof je niet welkom was. En als ze toch naast je gingen zitten, dan kwamen er meestal verhaaltjes van onder de kerstboom.' WENSEN Voordat Bernard ter Bekke be noemd werd had hij twee onuit gesproken wensen: 'Dat was wel stiekem. De eerste wens was dat ik zeker niet in het hoge noorden terecht zou komen: zeker niet de eerste keer. Mijn tweede stille wens was, dat ik nooit terecht zou komen in een plaats, waar water tussen twee rijen huizen lag, zo'n lintbebouwing. Mijn tweede benoeming was dus Schalkwijk. Daarna heb ik ten aanzien van benoemingen maar geen wensen meer gehad.' Pastoor Bernard ter Bekke. 'De dag begon met de ochtend mis om zeven uur. Iedere dag be gon trouwens met de heilige mis. 's Zondags moest ik twee mis sen opdragen: dan was de eerste mis ook wel eens vroeger dan ze ven uur Je was nuchter van tevo ren: je had niets gegeten of ge dronken. Na de heilige mis ging je eten en dan begon je dagtaak, het huisbezoek.' 'Uiteraard werd ik in het begin nogal erg gecontroleerd op aller lei zaken. Tegenwoordig ligt dat heel wat anders. Huisbezoek be tekende wél contacten met men sen. Dat was toch wel heel erg prettig, omdat je op die manier in de kortste keren - zeker in een niet al te grote parochie - je paro chianen goed kende. Dat was heel waardevol voor de taak die je had als zielzorger.' DAMESCLUB 'Verder had je het lof op de zon dagavond; je moest ieder week end ook preken; ziekenbezoek, rouw- en trouwmissen wisten be slag op je te leggen, alle vereni gingen en organisaties claimden je tijd Zo vergeet ik nooit die rochies maakten de opmerking: ze willen je nergens hebben; an dere zeiden het tegenovergestel de: ze willen je juist overal heb ben. Wat het geweest is, weet ik niet. In ieder geval had het bis dom het idee, dat ik overal wel zo'n beetje kon floreren. Als pastoor heb ik gediend in Vars selder bij Gendringen en nu nog hier in Leusden. In Terborg ben ik zes jaar deken geweest; en dat was niet mijn grootste vreugde.' LEUSDEN Na deken geweest te zijn van het dekenaat Terborg, werd Bernard ter Bekke in Leusden pastoor. Hij was blij niet meer op een een manspost te zitten. Hier kon hij namelijk gaan samenwerken met zijn tegelijkertijd benoemde col lega pastor Lieberom. Bovendien trok hem de sfeer in de parochie - nog gedeeltelijk agrarisch - en de beboste omgeving in het midden des lands. Pastor ter Bekke 'Het was voor mij een hele plezierige over gang, dat ik gewoon weer tussen collega's kon zitten en niet meer aangesproken werd met 'deken Bernard'. Alleen de voornaam noemen in de Terborgse tijd kon toch niet goed, vond men. Want naarmate je belangrijker wordt geacht of functioneel hoger staat, kom je ook des te eenza mer te staan. Ik denk, wat dat be treft, dat een bisschop een vrij eenzaam man is en de paus hele maal natuurlijk. We mogen toch wel eens bedenken, dat het ge woon eenzame figuren zijn door hun functie binnen de kerk. Maar in de maatschappij geldt het idem dito. In de maatschappij hebben dit soort mensen vaak dan het voordeel, dat ze kunnen terugvallen op hun gezin.' CELIBAAT Als je vijfendertig jaar priester ben geweest, is het volstrekt niet uitgesloten dat je in die tijd an ders bent gaan denken over de celibaatsverplichting. Bernard ter Bekke. 'Ja, dat doe je zéker. Het celibaat is natuurlijk een heel groot goed, wanneer het als charisma gegeven is (cha risma betekent: 1 bovennatuur lijke gave; 2. bizondere gave van de Heilige Geest om de uitbrei ding van het Rijk Gods te dienen; red Tegenover die van paus en bisschopDen is mijn mening na- dige harmonie met elkaar zou kunnen samenwerken. Het bete kent wel, dat je heel veel steun voor elkaar kunt betekenen en ik zou er niet over peinzen, afgezien van mijn leeftijd, om weer terug te gaan naar een situatie, waar ik weer alléén pastoor zou zijn.' 'Ik heb de grootste bewonde ring voor die mensen, die in pa rochies staan, waar ze de zaak helemaal alleen runnen. Ook al hebben ze dan wel samenspraak met collega's in de regio. Het is het bekende schaap met die vijf poten: ze moeten alles maar dan ook alles doen. Ondanks de me dewerking van allerlei parochia nen op allerlei gebied, blijven zij toch die mensen die vierentwin tig uur per dag moeten klaar staan. Ik vind het een opgave.' VERGADERINGEN Eén van de taken van een he dendaagse pastor is het bijwo nen van allerlei vergaderingen. Vaak - misschien wel meestal - worden die bijeenkomsten niet meer door de pastoor geleid. Er wordt veel, heel erg veel verga derd. In het normale leven zie je mensen daar op afknappen. Het benieuwt ons om te weten hoe pastor Ter Bekke dat alles kan verwerken. Met name is in dit ge heel belangrijk de vraag, of het gewone priesterschap niet in het gedrang komt. Blijft er nog wel tijd over voor het priesterwerk? 'Het lijkt een suggestieve vraag. Ik ben geen man die graag als maar vergadert. Ik denk ook. dat er vaak niet efficiënt genoeg vergadert wordt. Vergaderingen worden vaak onnodig lang ge rekt, wat niet zo erg heilzaam is voor jezelf, maar ook niet voor de mensen die daar hun vrije tijd aan besteden en die vaak 's avonds erg laat thuis komen. Ik denk, dat het heel belangrijk is, dat vergaderingen zo gepland worden, dat je van tevoren weet. dat het - bijvoorbeeld - om tien uur afgelopen is. Dat houdt ook in. dat je in ieder geval die onder werpen bespreken kunt, die wér kelijk belangrijk zijn.' Op de vraag, hoeveel vergade ringen pastor Ter Bekke tegen woordig heeft, antwoordt hij, dat hij tegenwoordig de frequentie wel een klein beetje tracht te ont lopen Hij stelt duidelijk, dat hij ier. Ik ben ontzettend veel met iem omgegaan Bij hem thuis <on je nou niet direct van geloof spreken. Met kerstmis gingen ze rouwens wel naar de kerk om de kerstboom te bekijken; dat was alles wat ze aan kerk deden. Ik heb in mijn leven eigenlijk zelden een fijnere vent gekend dan juist hij. Vanaf ons vierde levensjaar 2'jn we nog steeds goede vrien den 'Dat heeft ook een stuk van jroijn latere leven bepaald, voor wat betreft mijn omgang met an dersdenkenden. Maar dat woord zie ik altijd graag tussen aanha- 'ingstekens. Je staat toch wat vrijer en gemakkelijker tegenover die met roeping te maken heb ben. namelijk beroepen die je niet alleen om 'geld verdienen' kunt uitoefenen.' 'Dan denk ik vooral aan beroe pen in - wat ze tegenwoordig zo graag noemen - de 'zachte sec tor'. Ik denk, dat je het klaarstaan voor patiënten bijvoorbeeld, van artsen en verpleegsters, even goed met roeping kunt betitelen Waarom doen mensen dat? Wel in ieder geval omdat je van men sen houdt.' GEHOORZAMEN Vijfendertig jaar geleden werd Bernard tot priester gewi|d. Daar- DAGTAAK De dagtaak van een priester destijds was beduidend anders dan die van zijn collega-van- vandaag-de-dag. Pastor ter Bekke over zijn aller eerste tijd: 'Ik kwam in Uithuizen bij een pastoor terecht die de uit spraak deed. dat hij zou wachten met bedanken totdat de Heer hem zou bedanken; dus totdat hij dood zou gaan. Het betekende ei genlijk ook, dat hij niks kon dan alleen wat thuis zitten. Dat had als consequentie, dat ik als kape laan daar meteen de hele zaak mocht runnen en alles moest doen avond, dat een bepaalde dames club mij vroeg. En daar vertoefde ik dan tussen zo'n zeventig da mes als enige heer. Als jong ka pelaan voelde je je dan natuurlijk verschrikkelijk opgelaten Ik was toen zesentwintig jaar. Vrije tijd was een onbekend begrip in die dagen Maar dat wist je ook van tevoren. Tegenwoordig zou je het roofbouw noemen Maar dat komt nu nóg vaak voor, trou wens. Een priester werd ver ondersteld iemand te zijn die vierentwintig uur per dag klaar staat voor de mensen. En als je bij een zieke pastoor was, dan kon je natuurlijk helemaal niet weg WIJZIGING 'De wijziging van onze taak is eigenlijk begonnen in de zestiger jaren, met name natuurlijk na Va- ticanum Twee. Eén van de be langrijkste wijzigingen is mis schien wel - de maatschappij is nu eenmaal zo geworden - dat je niet meer 'belletje gaat trekken'- je gaat niet meer onverwacht op huisbezoek 'In de vroegere tijden werd ge woon verondersteld dat dat kon. Nu niet meer. als je nu ergens aan de bel trekt, denkt men: 'Wat moet die man hier? Ik heb hem toch niet gevraagd!' Onder ande re ook doordat man en vrouw te genwoordig beiden vaak een baan hebben, is er toch wel veel veranderd: 's avonds wordt een huisbezoek gezien als een in breuk op het gezinsleven: want men zit toevallig te kijken naar een televisieserie voor het héle gezin die niet gemist mag wor den 'Tegenwoordig moet je toch wel echt van tevoren een af spraak maken, zoals dat normaal in de maatschappij ook gewenst is. In het algemeen ben je nog wel welkom bij mensen, hoewel er toch wel een groter wordend aan tal is dat zou zeggen 'We hebben niets meer met de kerk van doen, maar je mag wel even binnen ko men.' KATECHESE Een belangrijke taak was na tuurlijk ook de katechismusles op de lagere scholen en eventu eel op scholen van het voortgezet onderwijs De katechismus was een handig uittreksel van de ka tholieke geloofsleer, dat de leerstof gaf in vragen, keurig net jes gerangschikt van klas 3 tot en met klas 6. Dit boekwerkje werd de 'grote katechismus' ge noemd. Daarnaast had je voor de jongere kinderen ook de zoge naamde 'kleine katechismus'. Bernard ter Bekke: 'Er werd uit leg gegeven bij al die vragen. De katechismus werd echt 'ver klaard': de jonge kinderen kregen eigenlijk ook een heel stuk theo logie te verwerken.' We zijn benieuwd om te weten, hoe Bernard vroeger aankeek te genover dit soort les geven: of het hem motiveerde om de stof op deze manier aan te leren. Hij antwoordt: 'Ik denk dat de kinde ren in het algemene toen ook an ders waren dan nu. Of het luister bereidheid of discipline was, dat weet ik niet. Maar ze waren toch wat rustiger dan de kinderen van vandaag. Ik denk ook dat het sa menhangt met de gezinnen waar ze uit kwamen: die waren toen vaak veel meer kerk- en geloofge- bonden dan in deze tijd; het hoorde er helemaal bij. Behalve dat de kinderen bijvoorbeeld in de tweede klas hun eerste heilige communie deden, moesten ze natuurlijk ook gaan biechten, een regelmatig terugkerende ce remonie.' 'Klassikaal gingen de kinderen minstens een maal per maand biechten Vroeger vonden vele kinderen dat heel gewoon, hoe wel de oudere kinderen het fijn vonden als het biechthoren om een of andere reden niet door kon gaan. De kleinsten vonden het meestal jammer. De hogere klas sen hadden het blijkbaar al door toen.' STANDPLAATSEN Bernard ter Bekke heeft meer dere pastoors en parochies ge had: 'Uithuizen, Schalkwijk, Bemmel, Dieren en Apeldoorn hebben mij als kapelaan gekend; in totaal heb ik acht pastoors ge had 'Gelukkig heb ik ze allemaal moqen overleven Sómmige pa- tuurlijk niet zo belangrijk. Maar ik denk toch wel, dat het verplichte celibaat in deze tijd voor heel wat theologiestudenten weinig aan trekkelijk is. Het zou erg fijn zijn, wanneer we te zijner tijd een keu zemogelijkheid zouden kunnen krijgen.' Pastor ter Bekke heeft duide lijk niet de indruk dat er meer priesters zouden komen, als de celibaatsverplichting tot het ver leden zou horen. Het argument, dat een priester veel meer kan be tekenen voor de kerk, wanneer hij ongehuwd is, is slechts betrekke lijk, vindt hij: 'Ik denk, dat er ook heel wat priesters zouden zijn, die véél meer voor hun parochie hadden betekend, wanneer ze wél gehuwd waren geweest. Het terugvallen op een gezin kan je toch óók weer stimuleren in je werk.' Vergelijkingsmogelijkheid heeft pastor Ter Bekke naast de deur: zijn getrouwde collegae pastores Van Hattum en Over- beek. Hij is er wél van overtuigd, dat het schriftuurlijke argument altijd zal blijven gelden, namelijk: 'Geprezen zijn zij die omwille van het Godsrijk ongehuwd blijven Bernard ter Bekke komt er rond voor uit: 'Helaas, dat mijn getrouwde collegae geen pries terzijn. Van beide situaties kun je zeggen, dat ze voor- en nadelen kennen. Ik denk, dat mijn twee Leusdense getrouwde pastores veel nauwkeuriger en efficiënter met hun tijd omgaan. Je kunt dus zeker niet zeggen, dat ze minder werk zouden verrichten dan een priester. Zeker niet Maar wat ik nog wel zou willen toevoegen: na tuurlijk blijft het altijd een opga ve om met mensen van verschil lende aard en karakter samen te werken. Het woord 'team' is een heel mooi woord, maar dat bete kent nog niet dat je altijd in volle- langzamerhand toch gaat afbou wen. 'Het getal zou ik niet kunnen noemen. Want wat is een verga dering? Ik probeer wel een of twee avonden per week vrij te houden, al was het maar om een avondje ontspannen te kunnen kaarten.' PAROCHIESTRUCTUUR Sinds enige tijd heeft de Sint Jozefparochie in Leusden- Centrum te maken met een totaal nieuwe parochiestructuur. Tot maart 1986 had deze parochie te maken met een kerkbestuur en een Parochieraad. Innige samen werking van beide organen heeft er toe geleid, dat er een nieuwe bestuursstructuur gegroeid is. Op 23 februari 1986 werd de eerste Parochievergadering ge kozen. Het doel van deze verga dering is het algemeen beleid en het bestuur van de parochie in pastoraal en materieel opzicht zo goed mogelijk te behartigen Zit ting in deze vergadering hebben de vier patores én gekozen paro chianen, waarvan een aantal af gevaardigd is uit diverse werk groepen. Uit haar midden koos deze vergadering op 3 maart 1986 een parochiebestuur, dat belast is met de voorbereiding en uit voering van hetgeen de Parochie vergadering bespreekt. Aan Ber nard ter Bekke de vraag hoe hij dit nieuwe parochiebestuur be leeft. 'Aanvankelijk heb ik die ont wikkeling weinig optimistisch te gemoet gezien Ik moet zeggen dat ik uiteindelijk, alles overwe gend, tóch wel tot de conclusie gekomen ben, dat dit een hele goede gang van zaken is Name lijk, vanuit dit oogpunt, dat je zo-

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1986 | | pagina 5