Veel nieuwe vragen voor
kerken in Nicaragua
It I 4 ti
MI III II
Red Shoes in De Geut
leusdEr hmnt
Delegatie Baptisten Conventie in Nederland:
Met KPO
naar
Claeveren
Opbrengst
collecte
Winnaars NMB
verkeersspel
DONDERDAG 16 OKTOBER 1986
LEUSDEN - "Ais dit communisme is, dan heb ik dit liever
dan Somozaïsme of Reaganisme". Dominee Tomas Téllez
Ruiz, algemeen secretaris van de Baptisten Conventie in
Nicaragua, zei dit in een gesprekje aan het begin van een
bezoek aan Nederland. Téllez Ruiz is één van de vijf Nica-
raguanen die op uitnodiging van de gereformeerde zen
ding ruim twee weken in Nederland verblijven.
Sinds 1984 heeft de zending van de gereformeerde kerken
een officiële relatie met de Baptisten Conventie. De dele
gatie zal alle classes in Friesland bezoeken (omdat de ker
ken in Friesland het zendingswerk in Latijns-Amerika
dragen). Op deze manier kan er wederzijds kennis wor
den gemaakt en kunnen Nederlanders horen waarmee zij
de Nicaraguanen in deze voor hen moeilijke jaren van
dienst kunnen zijn.
plaatselijk nieuws
Het is bekend dat de situatie in
Nicaragua niet gemakkelijk is.
Op vele manieren staat het land
onder grote druk. Bijvoorbeeld
door de laster-campagnes van
uit de Verenigde Staten en het
geweld van de contra's tegen
het Nicaraguaanse volk. Sinds
de revolutie die in 1979 het be
wind van dictator Somoza ten
val bracht, zijn vele duizenden
Nicaraguanen, voor het meren
deel gewone burgers, gedood.
De kerken in Nicaragua (naast
een grote rooms-katholieke
kerk zijn er vele kleine protes
tantse kerken) hebben met een
nieuwe situatie te maken. Veel
nieuwe vragen komen op de
Nicaraguanen af: over de
dienstplicht, het recht of de
plicht je land te verdedigen,
het gebruik van geweld, de op
stelling jegens de nieuwe san-
dinistische regenng. De men
sen zoeken antwoorden en vra
gen de kerk om daarbij te hel
pen.
BAPTISTEN
De baptisten, die een van de
oudste protestantse kerken
vormen in Nicaragua, staan
midden in deze werkelijkheid.
Dominee Eugenio Zamora Cen-
teno, één van de delegatiele
den: "Sommige mensen den
ken dat alle bijbels in ons land
verbrand zijn. Maar als ze bij
ons op bezoek komen, merken
ze dat dat niet zo is".
Er is godsdienstvrijheid, en
over de rol van de kerk in het
politieke gebeuren zijn de Ni
caraguanen zelfs enthousiast.
De kerken zijn gevraagd te hel
pen bij het inhoud geven aan
de nieuwe grondwet. In apnl
van dit jaar is een bijeenkomst
gehouden waar 700 verschil
lende voorgangers, onder aan
wezigheid van president Daniël
Ortega, een positief kritische
analyse maakten van de situatie
in Nicaragua. Dominee Zamora
Centeno: "Werd ons volk on
der Somoza vermoord, nu wor
den we bij het politieke gebeu
ren betrokken".
VERANDERD
Er is smds de revolutie veel, in
positieve zin, veranderd. Maar
niet altijd zonder slag of stoot.
Ds. Zamora Centeno: "Natuur
lijk is de regenng niet zonder
fouten. We leveren als kerken
ook kritiek en die wordt aange
hoord en serieus genomen."
"Maar los daarvan is het in een
oorlogssituatie (en daar leven
we in) vaak zo dat je mensen
die eigen belang voor ogen
hebben, moet opsluiten. Tij
dens de Tweede Wereldoorlog
werden de Japanners in Ame
rika toch ook geïnterneerd om
dat Japan mee deed met Duits
land?"
Volgens ds. Téllez Ruiz moet
genuanceerder over geweld
gesproken worden: "Als je kri
tiek hebt op de situatie van de
mensenrechten in Nicaragua
nu, wat zeg je dan van de dui
zenden mensen die onder So
moza werden vermoord? En
wat valt er te zeggen van het
geweld van de contra's, dat nu
nog steeds voortduurt? Vaak
zien we alleen de splinter in het
oog van de ander, maar de balk
in eigen oog zien we niet."
LEUSDEN - De plaatselijke
vestiging van de NMB bank had
tijdens de Hamershof Jaarmarkt
een verkeersspel georgani
seerd waarbij men met een
slagzin kans kon maken op een
van de drie beschikbare prij
zen. De winnaars zijn gewor
den: Mevrouw M. Rave-Ver
meulen uit Amersfoort (eerste
pnjs), Arthur Scherpenzeel uit
Leusden (tweede prijs) en Ha
rold Scherpenzeel uit Leusden
(derde prijs).
LEUSDEN - OJ.J.C. De Geut
presenteert komende zater
dag de tweede blueshappe
ning van dit seizoen. Net als
vier weken eerder zullen de
bezoekers kennis kunnen ma
ken met een voor Leusden
nieuw geluid: de Haagse for
matie Red Shoes. De deuren
gaan om 21.00 uur open. De
entree bedraagt 4,50 gulden.
Op vertoon van een Geutpas
betaalt men slechts 3,50 gul
den.
Red Shoes is alweer de vierde
veelbelovende band uit De Haag
die het Geut-podium gaat bevol
ken. Opvallend is dat deze dne-
mansformatie een compleet ander
geluid brengt. De muziek van Red
Shoes laat zich het beste typeren als
rauw rhythm and Blues. De groep
schuwt echter eigentijdse invloe
den met.
Vergelijkingen zijn daarom
moeilijk te maken. Een zegsman
véin de band vergeleek de sound
met de muziek van de Ierse gitaar
goochelaar Rory Galaghar. De
reaktie op de optredens van Red
Shoes in de randstad zijn veelbelo
vend en de organisatoren van De
Geut blueshappening hebben dan
ook hooggespannen verwachtin
gen van het optreden van komende
zaterdag. Red Shoes bestaat uit
zanger/gitarist Jean, zanger Dave
en drummer Rico.
Voor de komende maanden is
het Geut-programma wat betreft
het blues-podium rond: op 15 no
vember speelt Longway Blues in
Leusden en op 13 december Hanlc
Swank en A Shot Of Rhythm And
Blues. Een dubbel optreden dus.
LEUSDEN - Leden van de
Leusdense vrouwenverenigin
gen kunnen maandagmorgen
om 10.00 uur de stock-expositie
in boerderij 't Claeverenblad
aan de Brink bezoeken. Er zijn
dan werkstukken van kunste
naars, die eerder exposeerden
in de galerij, te zien. Cees Via!
zal weer de nodige uitleg ge
ven.
ACHTERVELD - De Na
tionale collecte voor
geestelijk gehandicapten is
een groot succes gewor
den. Er werd niet minder
dan 2.341,45 gulden bijeen
gebracht. Hierbij zit een be
drag van 51,90 gulden van
de bewoners van huize St.
Joseph.
De organisatoren zijn de
collectanten heel dankbaar
voor het door hen verrichte
werk, waarvoor zij hun vrije
tijd beschikbaar stelden,
maar niet in het minst de ge
vers waardoor dit geweldig
mooie bedrag kon worden
gehaald.
De Haagse formatie Red Shoes speelt zaterdag m De Geut.
Oud Leusden
Zoals we al zagen werd de mark
een vereniging van belanghebben
den in 1605; een soort vennoot
schap. Aanleiding was het eigen
machtig optreden van de Jonker
van Amerongen, die de grenzen
van zijn gebied ging uitbreiden ten
koste van de Leusder mark. Niet
alleen de Jonker, ook andere
grensbewoners maakten gedurig
misbruik van de gemeenschappe
lijke gronden van de geërfden.
Regelmatig werd nu controle uit
geoefend op het ongeoorloofd ont
ginnen van de gemeenschappelij
ke gronden. Tevens kon men nu
optreden tegen het onbevoegd
kappen van het rijshout van de wal
len, die aangelegd waren om ver
stuiving van het zand der meent te
gen te gaan. Men kon nu strafbepa
lingen vaststellen op het betreden
of beweiden van af te palen terrei
nen.
Een schutter werd aangesteld
die schapen van onbevoegden
mocht vangen en in bewaring hou
den tot de vastgestelde boete werd
betaald. Als dat niet, of met op tijd
gebeurde, had de schutter het recht
het schaap, of de schapen, te ver
kopen.
Tweemaal per jaar werd door het
bestuur de almende gecontroleerd,
begin mei en eind augustus. Waar
schijnlijk was het meer een snoep
reisje voor het bestuur; er werd ge
bruik gemaakt van een wagen en
geteerd op kosten van de kas. Er
zal wel misbruik zijn gemaakt van
dat recht, want later mochten de
kosten niet meer voor rekening ko
men van de kas, maar betaalde elk
lid voor de controle van het bestuur
een stuiver.
Nu kon ook een geschil, dat al
jaren bestond, over de grensaf-
scheiding tussen de mark van de
Leusderberg en Soest en Amers
foort geregeld worden.
STRENGE REGELING
Voor het houden van bijen kwam
ook een strenge regeling. Honing
was in die tijd een veelgebruikt
zoetmiddel. Óm bijen te mogen
houden moest men minstens twee
morgen land met rogge of tarwe
verbouwen. In 1765 kwamen nog
strengere voorschriften voor het
houden van bijen. Voor iedere korf
die op de heide werd geplaatst,
moest van tevoren opgave worden
gedaan aan de penningmeester en
een stuiver worden betaald.
Bij iedere stal moest een briefje
gelegd worden met de naam van de
eigenaar en het aantal korven. Her
haalde malen moesten de meent-
graaf en de heemraden optreden
om de voorschriften te handhaven.
Er zijn zelfs processen voor ge
voerd.
Reeds vroeg in de 19de eeuw wa
ren er stemmen opgegaan om de
gemeenschappelijke gronden te
verdelen. Hoewel die plannen van
tijd tot tijd naar voren kwamen, was
het toch nooit tot een uitvoering ge
komen omdat er steeds geen meer
derheid was. Verschillende mar
ken in de omgeving en op de Velu-
we waren op deze manier reeds
ontbonden. Van overheidswege
was men blijkbaar erg voor ontbin
ding en werd, m 1886, een wet aan
genomen waann werd bepaald dat
de verdeling moest plaats hebben
op vordering van slechts één der
leden.
Zoals we zagen bij Waterloo,
werd het terrein ten westen van de
weg Doorn-Amersfoort in 1887 ver
kocht om te dienen als militair oe
fenterrein. Voor die tijd. reeds van
af 1872, werd dit terrein aan de mi
nister van Oorlog verhuurd om op
bepaalde dagen van de week en
tijdens bepaalde maanden schiet
oefeningen te houden. De rest van
de tijd konden de boeren de heide
gebruiken. Dit gaf nogal wat on
enigheid, daar met elke comman
dant zich aan de regels hield, wat
aanleiding was van klachten aan
het adres van de minister.
Tenslotte had dit tot gevolg dat
aan het verzoek van de minister, al
meerdere malen gedaan, om het
terrein te verkopen, werd ingegaan
en het terrein werd aangeboden
voor de som van 110.000 gulden. Dit
bedrag werd wel wat hoog gevon
den en het tegenbod was 70.000
gulden.
Dat werd tenslotte aanvaard,
hoewel men wel van tevoren 4.000
gulden moest betalen aan de ko
ning ter afkoop van de jachtrech-
ten.
VERDELING
Kort daarna gebeurde wat niet uit
kon blijven na de wet van 1886. Eén
der geërfden verzocht om tot ver
deling van de mark te besluiten.
Eind 1887 werd het verdelings
schema opgesteld en bij notariële
Het herbergje De Hertekop, het startpunt van de wandeling van onze medewerker C. van Leeuwen door de Leusdense geschiedenis.
acte vastgelegd. Dit was het roem
volle einde van de mark.
Minder roemvol en veel slepen-
der was het einde van de kerk en
daarmee de betekenis van Lisiduna
voor de omgeving. Was de kerk in
de voorgaande eeuwen het middel
punt van de omgeving, hierin
kwam, wat Amersfoort betreft in
1265, verandering. Doordat handel
en ambacht toen een steeds grotere
plaats in de samenleving ging inne
men, groeiden ook de steden snel
ler. Amersfoort, in 1028 voor het
eerst genoemd, was in korte tijd
uitgegroeid van een paar nering
doenden bij de voorde, tot een stad
met ommuring en marktrechten. Uit
de hofkapel kwam een parochie
kerk voort. Hoevelaken werd tij
dens de middeleeuwen al zelfstan
dig en slechts Hoogland bleef tot de
zeventiende eeuw tot de kerk van
Leusden behoren.
De in de geschiedenisboeken
beschreven beeldenstorm van 1566
schijnt deze streken te hebben
overgeslagen. Maar in 1580 moes
ten de kerken van Baarn, Soest en
Leusden het ontgelden. Bij het be
gin van het Kerstfeest, het feest van
de Vrede, kwamen ook hier de
vandalen met knuppels, schoppen
en houwelen de boel kort en klein
slaan. In een paar uur was een his
torie van eeuwen kapotgeslagen.
Jarenlang bleef deze chaos be
staan. In deze tijd van omwentelmg
wist men hier schijnbaar niet welke
kant te kiezen. Totdat de Staten van
Utrecht in 1585 de pastoor ontsloe
gen en de eerste predikant be
noemden, die m 1588 zijn werk be
gon. Inmiddels was ook de pastorie
afgebrand en nooit meer her
bouwd.
GRONDIG
De kerk zelf was in feite nauwe
lijks of niet meer bruikbaar; de
beeldenstormers hadden hun werk
grondig vemcht. Volgens een be
schrijving uit 1590 blijkt er geen
de^r meer aanwezig te zijn, m de
ramen zit geen glas en het dak lekt
als een zeef. De graven zijn molsho
pen, er is geen preekstoel en de
banken ontbreken. De dominee
klaagt „dat de coster, herberch
houdende, uit de predicatie loopt
om de luyden te tappen".
Na 1615 werd geen nieuwe pre
dikant meer benoemd en werden
bij tijd en wijle nog diensten gehou
den door dominee's uit Amersfoort.
Men vond dat de kerk te ver afgele
gen was van de bewoonde wereld.
Omstreeks 1800 stonden er rond de
kerk nog maar zeven huizen, terwijl
de gehele gemeente Leusden 1137
inwoners telde.
Tot men in 1825 besloot de kerk
te slopen en op een geschikter
plaats weer op te bouwen. Geluk
kig was de toren eigendom van de
burgerlijke gemeente en is daar
door aan de sloop ontkomen. Die
staat nu nog altijd als een gedachte
nis aan een njke geschiedenis een
zaam, te staan op het oude kerkhof.
SLOOP
Met de sloop van de kerk was
ook een eind gekomen aan het trot
se Lisiduna, dat veranderde in Oud-
Leusden. We kunnen voor dat oud
ook ex lezen: Eens was dit Leusden.
We hebben nu lang genoeg ge
zeten op het terras van Hotel Oud-
Leusden en wandelen over de
prachtige Dodeweg terug naar ons
uitgangspunt: de Hertekop, de weg
die zelfs de grote natuurkenner
Thijsse, in zijn boekje „Hei en Dei>
nen" beschrijft: langs de prach
tige weg van Oud-Leusden naar ha
herbergje de Hertekop, aan de
Arnhemse straatweg.en dan is
hier onze eerste wandeling ten ein
de.
Ik nodig u echter uit, als u be
langstelling hebt, om een volgende
wandeling te maken vanaf de Her
tekop naar Hamersveld.
De prachtige Dodeweg, getekend doorA. van Leeuwen
