„Het meest elementaire is datje een stuk geduld hebt"
Nader Bekeken
lEUSdcr krant
Leusdense natuurfotograaf Machiel de Vos exposeert in gemeentehuis Woudenberg
Nesten fotograferen kun je je in
Nederland niet meer veroorloven.
Citizen Kane historische
film van Orgon Welles
DONDERDAG 12 MAART 1987
plaatselijk nieuws
7
LEUSDEN - Een fraaie tentoonstelling van natuurfoto's is
tot 10 april (van maandag tot en met vrijdag van 8.30 uur
tot 12.00 uur en 13.30 uur tot 17.00 uur) te zien in het
sfeervolle gemeentehuis van Woudenberg. De expositie
„Nader bekeken" is van de hand van de Leusdenaar Ma
chiel de Vos, die als natuurfotograaf vooral ook wonderen
weet te verrichten met nietige details in zijn directe omge
ving waardoor deze de aandacht krijgen die ze eigenlijk
verdienen.
Door
Anco Mali
iei
Een bijzonder en frappant voor-
leeld daarvan is zijn foto van het
unuscule komkommerkruid, ook
fel bernagie of borage genoemd,
lachiel de Vos had dit plantje voor
eerst gezien op Les sept Des,
eilandengroep ten noorden
an Bretagne. Hij vond het een erg
>uk plantje, dat zijn aandacht wist
ast te houden.
Toen hij een paar jaar geleden
borage terugzag in een nabu-
ge tuin in Leusden-Zuid, kwekers
njgen gelukkig wat meer aan-
acht voor kruiden en wilde plan-
in, besloot hij de plant te fotogra-
in. Behalve dat het beeldschone
alderblauwe bloemetje is te zien
i het tijdschrift Grasduinen naar
anleiding van het tienjarig bestaan
an het Natuurfotografengilde eind
taart 1987, hangt de bloem stra-
id belicht op de expositie in
foudenberg.
De foto is 30 x 40 en zit in een
ie partout met lijst 40 x 50. Ma-
üel de Vos heeft het tere effect
an de zilverwittige haartjes rond
at kobaltblauwe bloempje zeer
obtiel weten te vangen. In het te-
anlicht komt de ijle witte tinteling
ael sprankelend door de bloem-
Dmpositie heen. En dan te beden-
tn dat zo'n bloemetje nauwelijks
centimeter groot is!
Machiel de Vos fotografeert met
enieeks kleine beeldtoestellen
i lenzen variërend van 24 tot 560
m Daarmee kan hij alle opijamen
c-r>of (n-i ol torn rton
Het is belangrijk om goede ap
paratuur te hebben. Zonder goede
spullen maak je niets op dit gebied.
Aan de andere kant is het meest
elementaire dat je een stuk geduld
hebt. Als je dat met hebt kun je de
fotografie in deze zin wel vergeten.
Hoe verder je komt hoe méér je
gaat merken dat de beeldkwaliteit
óók gevormd wordt door het film
materiaal, eveneens een heel be
langrijk criterium. Heb je daarin
een selectie kunnen maken, dan is
een volgend punt: de behandeling
van het filmmateriaal. Ik fotogra
feer alleen op dia's: hèt materiaal
om reprodukties te leveren voor
tijdschriften en boeken. Daarnaast
kun je het diamateriaal goed ge
bruiken voor lezingen en vertoning
in familiekring, en kim je er prima
afdrukken van laten maken om in
een album te verzamelen."
GROTE PLAS
„De behandeling van het diama
teriaal op zich heb ik niet in de
hand. Dat laat ik doen bij laborato
ria. De films die ik gebruik stuur ik
naar de overkant van de grote plas
om ze daar te laten behandelen.
Californié dus, hoewel er een paar
laboratoria in Europa zijn die het
ook kunnen."
„Verder is het zo: afhankelijk van
het soort fotografie dat je doet ga je
ook met je camera om. Extremitei
ten in de natuurfotografie zijn het
makro- en het telewerk, de moei
lijkste terreinen. Daarbij heb je met
name het eerste last van trillingen.
De vereniging is bloeiend, heeft
door het jaar heen leuke program
ma's, 's winters met lezingen, 's zo
mers met excursies. De vereniging
mag zich in een warme belangstel
ling verheugen: zo'n 600 mensen
zijn er nog steeds lid van!
„Primair in de natuurfotografie is
dat je het element van juist beheer
van datgene wat je is toevertrouwd
op een zorgvuldige manier blijft
doen, en niet terwille van een plaat
risico's neemt die nadelige conse
quenties kunnen hebben voor vo
gels, dieren of planten."
GEEN NESTFOTOGRAFIE
„Principieel doen we niet meer
aan nestfotografie. Dat is een on
derdeeltje van de natuurfotografie
dat vroeger heel erg in de belang
stelling stond. Maar dat nesten foto
graferen kim je je in Nederland niet
meer veroorloven! Bovendien is het
zinniger om in de vogelwereld an
dere aspecten vast te leggen. Voor
een fotograaf is dat een grotere
uitdaging, èn het vertelt meer over
een vogel en zijn gedrag, hetgeen
edukatief veel belangrijker is."
„Een aantal jaren geleden heb ik
dik drie seizoenen het hele voor
jaar besteed aan opnamen van de
boomklever. Tijdens zulke sessies,
met het doel om te fotograferen,
maakte ik allerlei leuke dingen
mee en leerde ik het leven van zo'n
vogel tot in de details kennen: het
gedrag in de winter, het broedsei-
zoen, het uitvliegen der jongeren."
„Naast het gewone gedrag dat je
leert kennen, en het geluid dat je
leert horen en verstaan, zie je soms
héél aparte dingen. Ik zag een keer
een geval van „inwoning". In een
eikenboom zaten diverse spech
tengaten. Daar zaten een spreeuw
en een boomklever m, vrij dicht bij
elkaar. Wat bleek op het end? De
jonge spreeuwen, die al vrij groot
waren geworden, en die naar de
opening toe klommen om te kijken
waar pa en ma met hun voedsel
bleven, kwamen naar voren toe zo-
hutje zitten is vnj gewoon, en dan
kan het best zijn dat je dagenlang
geen opnames maakt waar je wat
aan hebt!"
„Maar.er is een aantal verras
sende aspecten aan dit soort din
gen omdat je onbespied bent. Vo
gels en dieren gedragen zich daar
naar. Dus als je ergens in het bos
staat, kan het makkelijk zo zijn dat
een ree vlak bij je langs komt lo
pen, dat er een eekhoorntje op een
meter afstand van je schuilhut zit.
Diverse mezen soorten komen
door de kijkspleten heen in de hut
kijken. Karekieten zijn ook erg
nieuwsgierig: die doen dat ook!"
„Alleen is bij dat soort werk het
grote probleem dat je met zo veel
mensen op een klem stukje land
woont. De mensen komen altijd kij
ken wat er in de schuilhut gebeurt.
Ze lopen er met de honden langs,
komen een praatje maken, komen
de volgende dag weer terug, we
ten met eens waar ze lopen en ver
trappen vaak alles, je moet uiterst
voorzichtig zijn met het toepassen
van dat soort dingen, en als ik het
nu nog doe doe ik het zodanig dat
anderen me met zien!"
EIGEN TUIN
Machiel de Vos trekt er heel veel
op uit, maar hij is van mening dat je
ook heel goed kunt putten uit de
natuur rond je huis en eigen omge
ving. Als hij een dialezing moet
geven laat hij dèt het liefste zien. Hij
is zijn turn de laatste jaren aan het
Een tweetal Masker Jan van Genten, <±e Machiel de Vos op de gevoelige plaat vastlegde op de Galapagos-eilanden
aken die hij op het gebied van
taurfotografie wil nemen. Hij
«ft groothoeklenzen voor spe-
ile opnamen, telelenzen voor vo
ls- en wild fotografie,
fotograferen doet iedereen,
een hóé ben je bezig? Met een
Ktel omgaan doe ik sinds 1954,
;n ik mijn eerste tweedehands
[neraatje kocht voor 100,-. Het 6
"negatief deed het heel leuk. De
ndelaar bij wie ik het kocht zag al
1 resultaat, en hing één van
n foto's vergroot in zijn etalage,
wischappen kon je met dat toe-
Ne prima maken, en met wat
iïzetlensjes kon je dingetjes van
dichterbij fotograferen. Maar
n interessen lagen altijd al voor-
nelijk in de vogelwereld, en met
soort toestelletjes kom je na-
Tlijk niet ver om vogelfotografie
bedrijven!
HiXCAMERA
in 1976 heb ik mijn eerste
'excamera gekocht, en een paar
flater wat telelenzen. En die heb
ff de loop de jaren ingeruild om
h wat meer professionele appa-
'ur te krijgen. Nu kan ik zeggen
ik alle spullen redelijk voor el-
1 Heb, die ik bij dit soort foto-
Be nodig heb. Dat houdt in van
^oek-makrolenzen tot di
ss soorten telelenzen met de
Selijkheid om diverse lenscom-
te maken. Daar kun je ook
dei handigheidjes mee uitha-
Voor dat soort dingen, maar ook
voor het normale gebruik, werk ik
bijna altijd met statief. Voor het ma
kro- en telewerk met een heel
zwaar statief, een ding van 4V2 kilo.
Je moet er natuurlijk wel wat voor
over hebben!"
Je laat je er wel eens toe verlei
den om géén statief te gebruiken:
maar dan komt het er niet uit. Heel
kleine trillinkjes treden op, al zijn
ze maar van de sluiter die open
gaat, en het matenaal wordt on
scherp. Je zit dan vaak ook nog met
langere belichtingstijden, vooral
omdat ik een laag gevoelige film
gebruik. Het is een heel proces, en
iedere schakel daarvan leidt tot het
eindprodukt. Wil je een goede
kwaliteit kunnen leveren, dan
moeten alle elementen zo goed
mogelijk zijn!"
EERSTE INTERESSE
Machiel de Vos' eerste interesse
van jongs af aan, toen hij opgroeide
temidden van water, weide, bos en
heide van de kop van Overijssel,
was de vogelwereld. Aanvankelijk
was hij een fervent eierzoeker. Kie
vitseieren zoeken was geen pro
bleem voor hem. Toen hij achttien
jaar was richtte hij in Steenwijk met
enkele andere jongeren de Vereni
ging voor Vogel- en Natuurbe
scherming op: het eierzoeken had
plaats gemaakt voor elementaire
natuurbescherming. Die vereni
ging bestaat ruim dertig jaar later
nog, en dat doet Machiel plezier.
dra de boomklever tegen de boom
kleefde om zijn jongen te voeden.
Er werd helemaal niet gediscrimi
neerd: de boomklever voerde óók
de spreeuwen! Zoiets beleef je al
leen maar door onzettend veel aan
dacht aan één onderwerp te ge
ven!"
BOOMKLEVER
Een ander typerend geval dat
Machiel de Vos meemaakte met de
boomklever was het volgende. Op
een keer zag hij de boomklever
verspringen van de ene naar de
andere tak, waar hij onder aan ging
hangen met de kop naar beneden
toe en gedurende enige tijd bleef
wiebelen met het kopje schuin naar
boven toe. Machiel keek vanuit zijn
schuilhut de lucht in, en zag een
sperwer over vliegen. De
boomklever imiteerde een dood
blad!
Terwijl we zitten te praten wijst
Machiel plotseling het raam uit: er
komt een groepje kolganzen over
op weg naar het noorden. De lente
is dus toch in aantocht, al vriest het
plotseling weer dat het kraakt, stelt
hij tevreden lachend vast.
SCHUILHUT
„Met al dat soort werk heb ik
veel in de schuilhut gezeten omdat
je dat bij vogelfotografie toch vnj-
veel moet doen. Het is dan echt
geduld hebben: vier, vijf uur in zo'n
opbouwen met wilde planten, vij
ver en verhogingen erin, en zo
doende kan hij het hele jaar in ei
gen tuin fotograferen: spinnen, li-
belles, larven, rupsjes, leverkruid,
dovenetel, pinksterbloemetjes,
een aartje van waterbies, mos, vlin
ders, de ogen van een daas.
Op de expositie m Woudenberg
hangt een fascinerende foto van
een vrouwelijk bloempje van de
hazelaar. Naast de katjes zitten op
hetzelfde takje héél kleine knopjes
waar sprietjes van enkele milime-
ters uit tevoorschijn komen. Het ge
geven is beeldvullend ten opzichte
van het negatief, vergroot opgeno
men en afgedrukt, en levert met de
rose tentakeltjes een zeer ver
vreemdend effekt op.
Inmiddels heeft Machiel de Vos
een vrij groot plantenfoto-archief
opgebouwd, waarop veelvuldig
een beroep wordt gedaan. Er is
grote behoefte aan goed matenaal,
zegt hij. In het boek van Midas Dek
kers „Leve de dieren: de dieren
redden zich best" zijn verschil
lende opnamen van Machiel opge
nomen.
„Dit is kennelijk het moeilijker
werk. Ik hoorde onlangs van ie
mand die op expeditie was naar
Ecuador voor onderzoek en inven
tarisatie van boomkikkers en or
chideeën, en met wie een be
roepsfotograaf mee was dat het fo
towerk niets had opgeleverd: het
bleek té specialistisch te zijn ge
weest, waardoor zelfs de beroeps
fotograaf het had laten afweten!
Zo'n fotograaf komt dan wel met
iets, maar dat is voor de specialist
qua beeld gewoon een rommeltje!
Niet-kenners weten net niet dèt on
derscheid te maken dat nodig is! Ik
kon diezelfde man gelukkig later
helpen met een boomkikkertje dat
ik in Ecuador gefotografeerd had."
GALAPAGOS EILANDEN
In 1985 bracht Machiel de Vos
een bezoek aan de Galapagosei-
landen. Een aantal boeiende opna
men daarvan hangt op de exposi
tie: een lavaveld, masker- Jan van
Genten. Een bijzondere foto is door
hem gemaakt vanuit het vliegtuig
boven het Andesgebergte. De An
des is in nevelen gehuld, en vanuit
de donkere wolken breekt de zon
in stralende banen over de aarde
heen. Er is ook een opname te zien
van de vele strandjes die je er hebt
met mangrovebossen. Foto's om
van te watertanden!
De expositie in Woudenberg
geeft een doorsnee overzicht van
het werk van De Vos te zien. Er
hangen zo'n 30 werken, waaronder
ook een prachtig voorbeeld is te
zien van natuurlijke camouflage:
een groene rups heeft nét zulke
rose stipjes op de rug als de rose
knopjes van het heestertje waarin
hij zich bevindt. Machiel de Vos
zegt dat hij er in het kale seizoen
weer héél anders uitziet, wéér vol
komen gecamoufleerd in geel en
bruin naar de dode takken van de
hei.
Binnenkort gaat Machiel de Vos
een tentoonstelling samenstellen
over de Galapagoseilanden en
Ecuador. Daar heeft hij de verkla
rende teksten al voor gemaakt en
de informatie over de Charles Dar
win Foundation voor samenge
steld, die de bescherming en het
beheer van de eilanden uitvoert.
„Daarin is ook de Nederlandse
sectie vertegenwoordigd via het
Wereld Natuurfonds. De Galapa
goseilanden behoren tot de oudste
natuurreservaten van de wereld.
Nog steeds zijn ze één van de be
langrijkste wereldreservaten met
reuzenschildpadden, land- en zee
leguanen en zeldzame inheemse
planten."
„Eén van de belangrijkste ele
menten waardoor het leven op de
Galapagos zich zelfstandig en geï
soleerd heeft kunnen ontwikkelen,
op welk gegeven Darwin zijn evo
lutietheorie kon baseren, is de
Humboltstroom met zijn voedsel
rijke water. De voedselrijkdom is
bepalend geweest voor de moge-
lijldieid tot lokale ontwikkeling."
„Eén keer in de zes jaar veran
dert de Humboltstroom, en op die
manier maak je kans dat de Jan van
Genten die anders met zo'n 2000 in
een krater zitten, gedecimeerd
worden tot 200, maar dat herstelt
zich langzaam weer. Omdat het in
ternationaal zo'n belangrijk gebied
is is de hele wereld qua natuurbe
scherming op de Galapagos ge
richt:"
„Toen er een paar jaar geleden
branden uitbraken kwam dit in alle
bladen over de hele wereld! Die
internationale belangstelling weer
houdt de Ecuadoriaanse regenng
ervan er één groot pretpark van te
maken. Tot nu toe is de recreatie
nog steeds begrensd. Wel is deze
snel toegenomen: in 1970 enkele
duizenden bezoekers per jaar, nu
25.000 per jaar."
..De Galapagos bestaat uit zo'n 50
kleinere en grotere eilandjes. Ex
cursiemogelijkheden zijn er alleen
met boten: de kleine hebben 8
kooien, de grote met 60 varen er
alleen maar langs en komen er am
per aan wal. Onder begeleiding
van een gids van de Charles Dar
win Foundation mag je bepaalde
snikjes bekijken. De gids heeft toe
zicht op wat er aan land gaat, èn
weet alles te vertellen over het ge
bied waarvoor hij een opleiding
heeft genoten."
Wie nader kennis wil ma
ken met het werk van Leus
denaar Machiel de Vos kan
nog tot en met 10 april te
recht in het gemeentehuis
van Woudenberg. Daar is op
werkdagen van 09.00 uur tot
12.00 uur en van 13.30 uur tot
17.00 uur zijn expositie „Na
der bekeken" te bezichtigen.
Het gemeentehuis vindt u
aan de Maarsbergseweg 1.
Dit plaatje is gewoon in Nederland gemaakt. Het toont een detail van
berken met net.
(van de filmredaktie)
AMERSFOORT - Filmhuis Ap
pelmarkt vertoont vrijdag 13 en
zaterdag 14 maart om 23.00 uur
„Citizen Kane" van Orson Wel
les, een film uit 1941. Over geen
enkele film is zoveel geschreven
als over dit regiedebuut van
Welles, die op dat ogenblik 25
jaar oud was.
In de film probeert een journalist het
leven van de krantemagnaat Charles
Foster Kane te reconstrueren. Kane's
leven heeft veel weg van dat van Wil
liam Randolph Hearst De film gaat over
geld en macht, schandaal en exploita
tie, liefde en huwelijk, zaken doen en de
futiliteit van het menselijk leven. Het is
een speurtocht naar het karakter van de
man die model staat voor de „American
Dream" Citizen Kane is een versie van
Faust, het verhaal over een man die de
wereld verovert, en zijn ziel verliest.
Alles wat Kane doet, doet hij met de
zelfde energie. Volstrekt tegenstrijdige
overtuigingen hangt hij met evenveel
elan aan. Hij presenteert zich als mate
rialist, egoïst of altruïst, afhankelijk van
hoe het hem het beste uitkomt.
De journalist probeert in de film het
„geheim" te doorgronden dat verbor
gen gaat achter het laatste woord dat
Kane uitsprak: „Rozeknop". Aan het
einde van de film, wanneer de journalist
het zoeken eigenlijk al gestaakt heeft,
wordt de kijker, haast terloops, nog
meegedeeld wat de symbolische bete
kenis hiervan is
Citizen Kane is geen moeilijke film.
De toeschouwer kan er eindeloos naar
kijken en steeds weer van het verhaal
genieten: de montage, de flash-backs,
de sound-track, de set en de camerabe
wegingen. Het is een van de weinige
films die „iedereen gezien moet heb
ben" De film heeft een onbekend grote
invloed gehad op alle films na 1941 Dit
werd vooral veroorzaakt door het voor
die tijd unieke gebruik van de „long-
take^.deep-focus". Dit is de techniek,
waarbij in een shot zowel op de voor
als op de achtergrond veel wordt ver
teld.
Spelers in deze film zijn onder an
dere Orson Welles, Joseph Cotten,
Everett Sloane, Agnes Moorehead en
Dorothy Comingore.
