leusilen kmnt
EEN PUZZELKLUIF VOOR DE FEESTDAGEN
Hoe zit dat met de jaartelling?
Sparren die licht verspreiden
r
DONDERDAG 24 DECEMBER 1987
Als u het grote diagram juist hebt
ingevuld, kunt u de gevraagde let
ters uit het kleine diagram opzoe
ken en daar invullen. Op deze
wijze ontstaat een wens.
HORIZONTAAL 1 aarde. 6 klokken
spel. 12 versierd gewas. 19 kristal op
bevroren ruit; 25 neerslag; 31 sierplant.
33 nauwe doorgang. 35 knaagdier. 36
plaats o d Veluwe, 38 stookplaats. 40
zangspel. 41 onderricht; 42 witte delf
stof. 45 gemeente, 46 schreeuw 47 deel
v h been. 49 vernis; 50 kerstversiering.
52 deel v.h |aar; 53 namelijk, 54 koraal
eiland 55 rund; 56 keurig, 58 gesloten,
59 voorz 60 landbouwer; 61 Ned pro
vincie 62 voegw 63 ongeluksgodin. 65
koor, 67 kunstvorm, 69 vaste regel, 70
Noorse god; 72 platina; 73 onder wie. 75
oude bijbelse plaats. 76 vogel. 77 rund;
79 Kon Marine 80 Europeaan. 81 titel.
82 njksgrond. 83 barium; 85 noot; 87
voorz 88 buidel. 90 tandeloos zoog
dier 91 bevestiging. 92 poste restante,
93 zaadkorrel; 95 kloosterlinge; 96 sele
nium. 97 titel. 98 Dagelijks Bestuur. 100
vaatwerk. 101 rechercheur. 104 vr
munt. 105 noot, 106 op dit moment. 107
hemelgeest. 108 kosten koper; 110 ge
wicht, 111 voorz 112 pepereter; 115 in
orde. 116 ontkenning, 118 larve v.d
langpootmug. 119 deel ve huis. 121
Zuidamerikaanse stad. 122 uitroep van
afkeer. 124 insekt; 125 Europeaan. 127
deegwaar. 129 Ver Staten, 130 pers
vnw, 132 voorz 134 Frans lidw135
bijb vrouw. 137 boom. 139 hert 140
noot, 142 rivier in Siberië. 144 muz aan
duiding, 145 pers. vnw, 146 scheeps
trap. 149 Techn Hogeschool 151
voorz 152 levensonderhoud 154 vaar
tuig. 156drassig land 157gevaarte. 158
hoofddeksel. 159 eivormig. 161 op
merkzaam. 163 pers vnw 164 water in
Friesland. 165 zuster; 166 het Romeinse
Rijk, 168 rustend, 169 Werkloosheids
wet. 171 huid. 172 Noordatlantische
Verdragsorg 175 laatstleden, 176 na
schrift. 178 keer. 181 slaapplaats 183
voorbij. 186 maanstand 187 hectare
188 Oosterlengte. 190 de oudere; 192
lekkernij. 194 tentoonstellingsgebouw.
195 spraakkunst. 197 watervogel. 199
loopvogel. 200 profeet. 203 etenberei-
der. 204 waterdoorlatend. 206 donker
grijze delfstof, 208 tegenover 209 getij;
210 een zekere; 211 afgelopen; 213 spie;
214 godin v.h. vuur; 216 waterstand. 217
vr munt: 218communicatiemiddel; 220
naaldboom 22e modder. 223 Oudijs-
landse literiatuur. 225 plaats in Enge
land, 227 toegeven. 229 aankomend;
230 namiddag. 231 gram 232 eerwaar
de heer. 233 deel v.h been. 235 onzes
inziens. 237 kleine plaats. 239 Neder
duits. 241 rivier in Italië. 242 naaldboom
246 Isr vleesgerecht. 247 plaats od.
Veluwe, 248 numero; 250 vervolgens.
251 per post; 253 oude lengtemaat. 254
land om boerderij, 256 gele verfstof. 258
vlaktemaat, 259 lof. 261 kledingstuk;
263 schop 265 de onbekende, 266 pa
ling; 267 achternagaan; 268 opschud
ding, 269 register. 270 klaar, 271 loot.
273 zangvogel; 275 groet. 276 fout; 277
rivier in Spanje. 279 zwemvogel. 283
zirkonium. 284 elektr traktie, 285 klein
kind, 286 tot afscheid. 289 muz aandui
ding; 291 kruiderij, 293 graanopslag-
plaats, 295 Westerlengte. 296 motor
race. 298 beleid, 299 argon. 302 stuur
boord, 304 lidw., 305 en volgende. 307
reeds, 309 Vrije Universiteit. 310 bord
papier; 312 mondwater; 314 torenbei
316 wederkerig. 318 bijbelse vrouw, 319
éénjarig dier; 322 familielid, 324 noot;
325 bestek. 328 bouwland, 330 Kon
Luchtvaart Mij 332 Eur Econ Ge
meenschap. 333 rivier in Drente: 334
voegw335 soort; 336 interest; 338
plaats o d Veluwe. 340 neerslag. 342
grondstof van linnen. 344 deel v e
schip, 346 hemellichaam, 348 boom
350 eter. 352 daar. 354 slede. 355 ver
voersonderneming. 356deel v d Bijbel;
357 wreed heerser; 358 mak. 359 deel
v h. been. 361 communicatiemiddel.
363 hectogram; 364 zoogdier 366 Tib
buffel 367 laatstleden. 369 plaats. 370
vaartuig. 372 neergeslagen; 373 voorz
375 wereldkampioenschap. 376 door
water omringd land, 379 aderrt; 383
wapen, 386 kleur. 389 pro Deo, 392
muntaanduiding; 393 wild varken 394
Anno Domini. 396 Watt-uur; 397 plaats
in Zeeland. 400 te goed. 401 Hoge
Raad; 402 deel v e auto. 403 te koop.
406 deel v h, hoofd; 407 sportbeno-
digdheid. 408 groot hert. 410 water in
Drente 412 psalm. 413 bergplaats. 414
stuiver. 415 plant met bitter blad. 416
hoen. 417 gard. 418 uitroep van pijn.
420 water in Utrecht 421 groots. 242
haringnet; 425 plaats od Veluwe. 426
familielid, 427 beroep. 430 Publieke
Werken; 431 partijtje. 432 Eur taal 434
bijwoord 435 rivier in Siberië; 436
reeds 437 myth fig 441 rolsteen; 442
Anno Christi; 443 dieregeluid; 444 nieu
we stijl; 445 deel v e huis, 446afgemat;
447 soort onderwijs. 448 Anno. 449
voorz 450 sportterm, 452 spil, 453 bol
gewas. 455 briefaanhef. 457 centraal
station. 458 ruthenium. 459 grafvaas
461 ter zee. 463 mister. 465 Ver Naties.
466 kilometer 467 voorz 468 met be
stemming, 470 familielid. 472 bloeiwi|-
ze; 473 bloem. 475 vrychtenat, 477
mann dier 479 soort onderwijs, 480
bazige vrouw 482 handweefwerk (In-
don 483 sprookjesfig ,484 vogel 485
hoofd, 487 gevangenishokje 488 kijken.
490aankomend. 491 boom 493 bereide
huid 494 erg, 496 vliegveld in Drente,
497 deel ve etmaal 498 wraakgodin
500 uitgedorst graan. 502 voor; 503
keur; 505 verblijven. 507 een zekere; 509
vroegere koningin. 510 spiermassa; 512
open ruimte, 514 de oudste. 515 soort
hert 516 vervoer 517 behendig. 518
godin vd wijsheid
VERTIKAAL 1 okkernoot, 2 msekten-
eter 3 soort. 4 en volgende. 5 Ned ri
vier. 7 water in Friesland; 8 titel; 9
vertegenwoordiger; 10 atmosfeer 11
noot, 13 loven, 14 muziekinstr 15 hei
lige 16 bedrijfseconoom: 17 naam van
operagebouw; 18 plaats in Overijssel.
20 slechthorende. 21 speelgoed; 22
schoeisel, 23 zwaardwalvis 24 en der
gelijke. 26 deel v.h dak. 27 ex professe
28 gelofte, 29 tijdmaten; 30 tegemoet
zien. 32 kardinaalshoed. 34 toespraak.
37 doopvader 39 vervoermiddel. 43
deel v e schip, 44 vat. 46 schrobnet; 48
kansbriefje. 50 speelgoed. 51 daar, 57
vogelverblijfplaats. 58 kraan; 63 bij de
stukken, 64 en omstreken 66 aandrift;
68 Ind vrucht, 69 verkoopplaats. 70
argentum; 71 getij 74 toename. 75
nachtvogel. 76 sierpompoen, 78 haast,
82 neerslag 84 werelddeel. 86 wereld
taal. 87 bijw van tijd. 89 droogoven. 90
aluminium. 94 ten einde; 95 Noorder
lengte; 99 dieregeluid 100 verlichtings
middel. 102 pers vnw 103 inhalen; 106
mist, 109 eiland id Middellandse Zee.
112 apparaat. 113 Kon Besluit. 114 bij
belse vrouw. 117 rood metaal. 120 jaar
getijde, 123 schrijfgerei 126 wintervoer-
tuig 128 voorz.. 130 bevel, 131 ieder;
132 boom. 133 deel v d Franse ontken
ning. 136 als onder. 138 spraakorgaan,
141 nauwelijks 143 achter. 145 met
onderschrift. 146 vers. 147 dwarshout.
148 rivier in Italië; 150 uitroep 153 deel
v.d Bijbel, 154 hoofddeksel. 155 insekt.
157 vochtig koud; 160 deel v h gezicht,
162 bezittel vnw 163 muziekinstr165
op dezelfde wijze. 167 in memoriam
170 vlinderbloemige. 171 zonder ge
vaar. 173 mets uitgezonderd. 174 van
kantoor 175 lichtdrager. 177 hoofddek
sel. 179verbrandmgsprodukt. 180 roof
vogel. 182 arts. 184 familielid. 185 Edel
achtbaar 187 uitroep 189 lich opvoe
ding 191 onmeetbaar getal. 193 om
roepvereniging. 195 te kort 196 Engels
bier. 198 deksel. 199 eikeschors. 201
watering 202 uitroep van pijn 205
landbouwwerktuig; 207 hetzelfde; 210
slot. 212 plan, 213 bijt. 214 godvruchtig.
215 Anno Domini. 218 van onderen, 219
eivormig. 221 nieuw, 222 houtsoort; 224
decigram.226tijdelijk.228onbep vnw
230 niet parkeren. 234 bevroren water,
236 gereedschap. 237 spoedig 238
dunne twijg. 240 lipbloemige. 241 krui
derij. 243 vacht. 244 Rijksscholenge
meenschap. 245 insekt 249 walkant
250 gewetensrust. 252 haardos; 253
telw254 een zekere. 255 dandy. 256
boom. 257 hoefdier 258 Turks bevel
hebber, 260 plaats in N -Duitsland, 261
bezit v e boer, 262 open plek i h bos
263 groente. 264 vaartuig. 272 ongaar
ne. 274 hoefdier. 278 schaapkameel.
280 botterik. 281 houten loods. 282
pers vnw 287 Europeaan. 288 reuk
stof. 290 kanteel, 292 lichaamsholte.
294 rund; 295 maatsch voorspoed 297
schets. 298 soort verlichting; 300 vogel;
301 dierenverblijfplaats: 303 deel v e
schip 304 noot 306 vliegenier, 307
grote emmer, 308 als gangbaar erken
nen. 309 beroep 311 verzoek; 313 titel.
315 Oosterlengte; 317 ouderwets 320
ontkenning. 321 kweken. 323 lokspijs.
324 elasticiteit; 326 It deegwaar, 327
Europeaan.329ijskegel.331 pers vnw
336 titel; 337 geest. 339 familielid. 341
99
Ld
i^d
L-4
l d
H
99
Kon titel 343 noot. 345 boom, 347 uit;
349 daar, 351 huisraad. 353 het Ro
meinse Rijk 356 natrium. 357 dichtst
bijzijnd: 359 ouderwets muziekinstr
360 Eminentie. 362 gevuld, 363 kloek,
364 voermansroep. 365 zielepoot 368
militair; 369 plaats 371 ijzer 372 chr
feest, 374 foedraal; 375 waaronder, 377
deel v e Franse ontkenning. 378 dorpel
380 bezittel vnw 381 warboel 382 tij
delijk; 383 soort onderwijs. 384 eigen
beweging 385 goedzak 386 gemeen
tegrond. 387 marterachtige; 388 eerst
genoemd 389 Javaans orkest. 390
godsdienst. 391 dierenverblijfplaats:
392 sierlijk. 395 dyne, 398 voorz 399
radium; 401 hectoliter 404 gevlochten
bloemenring. 405 aarde, 409 Eur taal.
411 legendarische Britse koning. 414
gauw verslijtend, 415 klein deeltje; 419
klein kind. 422 plaats op Ameland, 423
gebak 426 milhampère 427 vrucht|e.
428 vogel 429 vr munt; 432 fles. 433 sa
maiesté. 438 familielid. 439 ijlbode be
taald. 440trek 441 hoenderachtige 451
herhaaldelijk 454 bijenhouder, 456
schriftelijke overhoring; 547 ongeveer;
458 losse draad. 459 Ver Staten van
Amerika, 460 deel vd hals. 462 teer,
464 regeringsreglement, 465 Vrije Uni
versiteit. 466 vervoermiddel; 469 café
buffet, 471 deel v.h. jaar 472 Engels
bier, 473 strijdperk. 474 muziekterm
476 hoofddeksel. 478 scheik verbin
ding. 479 bloem 481 telw 482 dat is;
484 bloedvat, 486 stel. 489 nummer 490
zangsolo, 492 kerk muziekstuk. 493
Pausenaam, 494 bekeuring. 495 dans
498 op de wijze van, 499 gelofte, 501
familielid. 502 schil. 504 motorrace. 505
pers vnw 506 deel v.e Franse ontken
ning. 508 voegw 509 waterstand, 510
familielid; 511 noot, 513 laatstleden
WANNEER BEGINT DE EEUW?
EEN eeuw bestaat uit 100 jaar, nietwaar? Maar dan óók de eerste eeuw!
Geen flauwekul met een eerste eeuw van 99 jaar en de rest 100 jaar.
Maar dan is die eeuw niet geëindigd in het jaar 99 maar op 31 december
100. Een opa die in 1900 geboren werd is dan niet in de 20e eeuw
geboren, maar in de 19e. En in het veelbesproken jaar 2000 begint niet
de 21e eeuw, maar eindigt onze 20e. De 21e eeuw zal pas beginnen op 1
januari 2001. Door precies dezelfde oorzaken begint een decennium
niet in 1970,1980 enz. maar in 1971,1981. Daar bestaan uitgebreide,
wiskundige theorieën over, met de positionele waarde van onze huidige
cijfers als inzet.
GESLACHTSREGISTERS
HET verband met het Kerstfeest bestaat
daarin, dat Kerstfeest Christusfeest be
tekent en dat onze jaartelling begint
met Christus' geboorte Alweer mis.
want Christus werd geboren in een van
de jaren 5-8 voor Christus' Dit mag de
bijbelvaste lezer vreemd in de oren
klinken, maar het is met de bijbel in de
hand te bewijzen Lucas vertelt ons. dat
Christus geboren werd tijdens de rege
ring van Herodes de Grote (de grote
moordenaar mag u óók zeggen) Deze
vorst stierf echter (en dat staat nauw
keurig vast omdat de Romeinen nauw
keurig boek hielden inzake hun vazal
len) in het jaar 4 v Chr En in ieder geval
zijn Jozef en Maria naar Egypte ge
vlucht vóór de moordenaar van Bethle
hem aan zijn einde gekomen was. an
ders hadden zi| niet behoeven te vluch
ten Nu geeft iedere encyclopedie u
uitvoerige inlichtingen over de perike
len waarin men verzeild raakt als men
zich in de jaartellingen verdiept Wij
pikken dus de slechts minder bekende
feiten uit de hoeveelheid gegevens om
enkele merkwaardige zaken te ontdek
ken
Zoals gezegd rekenen wij onze jaartel
ling vanaf Christus' geboorte en zijn op
zijn minst 5 en op zijn hoogst 8 jaar mis
Overigens is die Christelijke jaartelling
pas in 525 door Dionysius Exiguus uit
gedacht en aanbevolen en heeft het
nadien nog een heel tijdje geduurd voor
men zijn plannen aanvaardde Dat men
dit toch deed kwam doordat het Chris
tendom intussen een groot deel van de
meest ontwikkelde streken van de Ou
de Wereld had veroverd en het dus zin
loos was geworden om al die oude
kalenders (bijvoorbeeld vanaf de ver
onderstelde stichting van Rome) te
handhaven Ook het feit dat de Joden
een goede kalender hadden speelde
mee Zij rekenen vanaf de schepping
der aarde en laten die in 3760 v Chr
beginnen Als u vraagt waarop zij dit
grondden is het antwoord niet moeilijk
De bijbel, althans het Oude Testament
bevat vele geslachtsregisters met na
men en leeftijden Denk maar aan Met-
husalem die 969 jaar oud werd Zeer
orthodoxe Joden nemen dat jaartal
3760 v Chr nog serieus maar het
merendeel van de gelovige Joden toch
niet meer Als verklaring van het jaartal,
dat wil zeggen om het in overeenstem
ming te brengen met moderne onder
zoekingen geven zij een tweetal expli
caties De eerste is dat men zich kan
afvragen of de geslachtsregisters wel
volledig zijn Zoon kan immers ook
afstammeling betekenen (Christus is
een zoon van David enz en dan kun
nen er heel wat méér eeuwen zitten tus
sen schepping en het begin van de
Christelijke kalender Ten tweede is het
Joodse jaar wel zeer nauwkeurig bere
kend, maar wanneer men Adam en Eva
aanvaardt als de eerste en enige men
sen op aarde, dan mag men hen geen
Joden noemen Dat volk is pas veel later
ontstaan Daarmee zou dan ook de
Joodse tijdrekening vervallen voorzo
ver die betrekking heeft op de tijd vóór
Abraham Nog andere verklaringen zijn
er bijvoorbeeld deze dat getallen in de
bijbel vaak alleen een zinnebeeldige
betekenis hebben
Wat is een jaar?
VOOR onze voorouders bestond een
jaar uit de afwisseling van drie sei
zoenen lente zomer en winter (de
herfst gold niet als jaargetijde) Een
maagd van 20 lentes was 20 jaar oud
Aan een nauwkeurige dagtekening
hadden zij oorspronkelijk geen behoef
te en zodra die er wél was kon men met
maan-maanden gaan rekenen Toch
was het jaar dan een zonnejaar, zoals
de feesten van midwinter- en zomer-
zonnewenden bewijzen Zodra onze
voorouders een gezeten leefwijze had
den en dus landbouwers werden, was
dit nodig Oogst en zaaien moeten
immers in bepaalde tijden vallen
Heel anders was het bij volkeren die
rondtrokken Deze hadden in het alge
meen een maanjaar van 12 maanden
354 dagen Dat klopt helemaal niet met
de zon en daarom voegt men regelma
tig een 13e of schrikkelmaand in Vroe
ger deed men dat bij de Joden om de
twee of drie jaar naar gelang van de
stand van de oogst De tegenwoordige
Joodse kalender kent vaste regels Men
rekent met maanjaren, maar in een tijd
perk van 19 jaar heeft men 12 jaren van
12 en 7 jaren van 13 maanden Dus stelt
men 19 jaar gelijk aan 235 maanden En
dat zit rekenkundig goed in elkaar, wad
de maan-maand duurt 29 53 dagen
Rekent u nu maar uit 235 x 29,53
6939.55 dagen Ons zonnejaar tel
365.24 dagen En 19 x 365.24 6939
dagen Dat scheelt dus maar heel we
nig.
Goed. maar wat is nu toch een jaar
Och, er zijn tal van jaren Men ka-
zeggen Het is de tijd die de zon nodi
heeft om van lentepunt tot lentepunt
geraken. Dat is 365 dagen. 5 uur,
minuten en 45.17 seconden Ditvolge
wij en omdat wi| dan elk jaar een beetj
te kort rekenen, voegen wij slech:
eenmaal inde vier jaareen schrikkelda
in, nl de 29e februari om die 5 uur,
minuten enz in te halen Daarnaa:
kent men het siderische jaar (tijd die
zon nodig heeft om dezelfde stand in
nemen ten aanzien van de vaste ster
ren), het maanjaar, het burgerlijke jaa-
het kerkelijke jaar het economisch
jaar enz De laatste twee hebben echt*
niets te maken met lengte van het |aari
dagen, uren en seconden
De laatste grote kalenderovergang, nê
melijk van de Juliaanse naar de thar
geldende Gregoriaanse had plaats
de 17e eeuw Door het weglaten van
schrikkeljaren was men namelijk 1
dagen ten achter geraakt Men sloe
die eenvoudig over. stelde een goed as
regeling in voor de schrikkeljaren en
zaak was rond Deze overgang heeft
in het begin van onze eeuw zijn spore
nagelaten in de huur van meiden
knechten op het platteland Zij ve
huurden zich algemeen op 1 mei Maa
de boeren vyilden hun geen 12 dage
cadeau geven en verschoven dus
vele streken de huur naar 12 mei
Herziening
ZIJN wij nu met onze kalender hele
maal gelukkig? Nee. dat niet Pereeu
lopen wij toch weer seconden voo
Afgezien daarvan vinden handelsmei
sen en ruimtevaartdeskundigen het tx
zwaarlijk, dat onze 12 maanden ongeli
van lengte zijn Onderwijskringen b«
treuren de elk jaar wisselende vakai
ties Velen wensen dat een bepaalt
datum (laten wij zeggen 25 decembe en
elk jaar op eenzelfde weekdag (bijvoo e
beeld zondag) zal vallen. Dat kan (r art
kent u het maar uit) als wij elk jaar ée
week van 8 dagen invoeren plus p
schrikkeljaar twee weken van 8 dage
de zogenaamde blanco dagen
In 1954 reeds hebben de Verenigt
Naties een besluit genomen tot herzn
ning van de Gregoriaanse kalender (d aa
toch wel op de hele wereld erker
wordt) bij internationaal accoord Ma
dat accoord is nooit bereikt Waaro e
niet? Daar zijn eerst de godsdiensti
bezwaren Een of twee blanco dage;
dat zijn de dagen die men wilde to
voegen aan 1 week per jaar en aan
weken per schrikkeljaar, zijn absolui
onaanvaardbaar voor Joden en Zevei
dedagsadventisten en ook voor de M; el
hammedanen Tenslotte ook voor id
vele Christenen die de zondag mem
houden en dat regelmatig om de
dagen willen doen
BERGBEWONERS IN NEDERLAND
HET is een oud gebruik om een kerstboom in huis te halen, ledereen
kent dit sierlijke boompje, maar veel mensen vergissen zich nogal eens
in zijn naam. Het is geen den, maar een jonge spar die met Kerstmis veel
huiskamers verlevendigt. De gewone of fijnspar zoals hij officieel te
boek staat, kwam twee eeuwen geleden in ons land niet voor. Pas in de
achttiende eeuw is men deze naaldboom gaan invoeren. De fijne spar is
een echte bergbewoner. Op alle gebergten van midden-, noord- en
noordoost-Europa groeit de slanke boo;r..
TOCH heeft hij het in ons vlakke land
ook best naar zijn zin Als zijn voeten
maar in droge zanderige grond staan
dan vindt de fi|nspar het al gauw goed
Al zijn de kerstsparren over het alge
meen vrij klein, een uitgegroeide spar is
get?" kleine jongen Dertig tot vijftig
mete r is niets bijzonders voor hem Als
je naar zo'n reus kijkt, zijn er een paar
dingen die direct opvallen; die karakte
ristiek zijn voor een spar Het eerste is
zijn vorm Niet één andere boom heeft
daze mooie piramidebouw Slank en
ri|zig verheft de spar zich boven de
grond Geen grillige takkenwirwar of
knoestige uitschieters Alles is even fier
en recht aan de spar En dan die takken
Vooral bi| een spar die geen bomen om
zich heeft staan, vormen de armen een
prachtige liroon Vlak boven de grond
waaieren de onderste takken breeduit
over de bosbodem Met regelmatige
tussenstukken komen daarboven de
andere takken Ze hangen een beetje af
langs de stam om zich aan het eind
bevallig op te heffen Naar de top toe
worden de takken steeds iets korter
Dat geeft de spar zijn sierlijke uiterlijk
Een gentleman onder de bomen De
fijnspar spreekt door zijn mooie vorm
tot de verbeelding Op kerstkaarten zijn
bijna altijd onderbesneeuwde sparren
met zwaar afhangende takken gete
kend Een spar die de ruimte moet
delen met soortgenoten, heeft wat meer
moeite om zijn prachtige vorm te hand
haven Bij sparren die ruimteproblemen
hebben, blijft het onderste deel van de
stam helemaal kaal De takken kunnen
pas halverwege de boom ontspringen
Dat is logisch want vlak boven de
grond is er niet genoeg ruimte en er is
geen licht Toch heeft de rijzige sparre-
pilaar ook een aparte schoonheid Een
bos sparren die allemaal een kale on
derstam hebben, wordt een mastbos
genoemd
N;
funspm? met
zaad1<eg.e:L
Weinig verdamping
DE bast van een fijnspar vertoont een
grillig patroon Bij oude sparren is de
schors nogal dun Hier en daar bladert
de moe geworden hu.d van de stam af
Er ontstaan daardoor kale ronde plek
ken in de hobbelige sparreschors Aan
het blad herken je de boom. luidt een
wat verbasterd spreekwoord Dat geldt
ook voor de fijnspar Het blad van de
spar heeft een merkwaardige, maar
zeer efficiente vorm gekregen Door de
puntige, stekelige bouw spreken we bij
een spar van naalden Bij een fijnspar
-en bij de rest van de sparrenfamilie
-staat elke naald apart in een houdertje
Bij een den zitten de naalden met z'n
tweetjes m een houder Een ezelsbrug
getje maakt het gemakkelijk Bij de
spar Alleen-solo. bij de den Twee-duo
De naalden van een den zijn ook veel
langer spitser en blekergroen Maar nu
het nut van zo'n opgerold blad Daar
door is het oppervlak veel kleiner a
van een normaal blad Er verdampt ve
minder vocht Dat is ook de oorzai ?le
waarom een naald aan zijn boom ka in.
overwinteren en een blad van een loc
boom niet. De naaldbladeren van c »g;
fijnspar hebben een fris groene klei va
Vergissing is uitgesloten ch
Zwavelregen
TUSSEN dat geurige groen verschi|ne
in het voorjaar de sparrebloemei
Helemaal boven in de kroon zitten roo
vrouwelijke bloempjes De mannetje
moeten genoegen nemen met ee
plaatsje halverwege de naaldenbo
Sparren zijn windbloeiers De wir
moet voor het transport van het sti
meel zorgen Nu heeft de spar liever nil
dat zijn vrouwtjes bestoven worde
door stuifmeel van de eigen here
Inteelt kan de spar niet gebruiken, das
om heeft de boom een voorzorgsmaa
regel getroffen De vrouwelijke blcx
men gaan het eerst open. Deze krijge
toch stuifmeel, want bij een ande
boom zi|n eerst de mannen gaan bloe
en Sparren hebben nogal wat stuif me
in voorraad. Er schijnen zulke hoevee
heden te zijn dat de grond soms bede
kan zijn met een geel stuifmeellaagj
Zwavelregen of roken van het bos won
dit genoemd Uit de vrouwelijke bloer
pjes ontwikkelt zich de lange, hangeif
de sparrekegel
Een kwetsbaar anker
EEN parmantige boom die spar Ti
is de fijnspar vrij kwetsbaar Met zi
wortels gaat de spar niet erg diep
grond in hij blijft wat aan de oppi
vlakte Komt er dan ook een flml
storm dan kunnen de wortels de bi
met vasthouden Dit probeert men
voorkomen door tussen sparren loi
bomen te planten Die hebben een vi
steviger anker en kunnen als windi
vang dienen De spar is een bruikbaj
boom Jong als kerstboom en oud
worden wordt hij veel in de meubeli
dustne gebruikt Als vurehout vim
we de spar in veel moderne intenei
terug
Straks zullen de lichtjes uit de jot
sparren ons tegemoet glinsteren
verspreiden licht in dit donkere |aarc
tijde en zijn een symbool van het Lie
dat in de wereld gekomen is en mei
leven mogelijk maakt We wensen u
lichtend, gelukkig Kerstfeest
ud
ch
el
:k(
