'Als je mensen dingen gaat verwijten,
kun je het in dit werk niet volhouden'
Gemeentelijke sociale dienst in Leusden kan en wil dienstverleninmg aan uitkeringsgerechtigden verbeteren:
'Bepaalde soorten hulpverlening
zou je kunnen intensiveren'
'Dat mensen op de schroothoop worden
gegooid, daar maak ik me zó kwaad over'
'Het 'wij-gevoel' zou een
veel grotere rol moeten spelen'
DONDERDAG 31 DECEMBER 1987
interview
LEUSDEN - Wie met enige regelmaat zijn of haar oor te
luisteren legt in Leusdens bestuurlijke kringen, komt van
alles te weten. Met grote regelmaat wordt er, bijvoorbeeld,
gesproken over hoe mooi Leusden wel is. Dan gaat het
bijvoorbeeld over de fraaie wegen. De mooie huizen. De
prachtige groenvoorzieningen. De vele en goede sportac-
comodaties. Noem het, en Leusden heeft het.
De mensen die dat vertellen, hebben allemaal gelijk.
Want Leusden is een mooie gemeente om in te wonen.
Daar kan geen twijfel over bestaan.
Waar men, bij al die optimistische geluiden, echter
nauwelijks iets over hoort is, dat lang niet iedereen het in
Leusden zo plezierig heeft. Wat deels met de omstandighe
den van de mensen zelf, maar deels ook met de gemeente
Leusden te maken heeft.
De groep uitkeringsgerechtigden die Leusden rijk is,
wordt nauwelijks ergens genoemd. En ais dat al gebeurt,
vindt dat ook nog vaak plaats in negatieve zin. Bij de
aanstelling vain een sociaal rechercheur, bijvoorbeeld.
Toegegeven, ook in Leusden zal best het een en ander
gebeuren dat niet helemaal door de beugel kan, ook onder
mensen met een uitkering.
Er zit aan een uitkering echter ook een andere kant. Een
onplezierige kant. De kant van het niet uit kunnen gaan.
Van het geen nieuwe kleren voor je kind kunnen kopen.
Dié kant.
We spraken met Corri Verduin, de nieuwe wethouder
voor onder meer sociale zaken van de PvdA, en met Cees
Hoogendoom, chef van de gemeentelijke afdeling sociale
zaken.
Een gesprek, dat onder meer ging over 'het wij-gevoel'.
door
Hans Mosterd
In Leusden, vertelt Cees Hoo-
endoorn, kwamen dit jaar rond de
onderdvijftig tot honderdzeventig
iensen in aanmerking voor de
enmalige uitkering. Dat was trou
wens voor het laatst, dit jaar. Er was
og eenmalig sprake van een soort
ücoopsom, voor de toekomst,
iaar daarmee is het afgelopen. Die
onderdvijftig tot honderdzeventig
iensen zijn daarmee nog maar het
ipje van een ijsberg. Want in de
erste plaats moest je - ook dit jaar
og - behoren tot de 'meerjarige
chte minima', om voor die eenma-
ge uitkering in aanmerking te ko
ten. In de tweede plaats betreft
et hoe dan ook de mensen met de
llerlaagste uitkering, en in de der-
e plaats zijn er nog veel Leusde-
aren met een uitkering, die hun
eld via een bedrijfsvereniging
ntvangen. Zij hebben met de ge-
teentelijke sociale dienst niets te
taken.
Het aantal mensen dat een uitke-
ng via de gemeente krijgt, be-
raagt in totaal ongeveer vierhon-
erdvijftig. Daar worden alle cate-
oneen onder gerekend. Daar
illen dus onder: bijstand, rijks-
roepsregeling werkloze werkne-
ters, inkomensvoorziening oude-
i werklozen, wet werkloosheids-
oorziening, zelfstandigenregelin-
en„ begeleiding en wet op de
ejaardenoorden.
IOEILIJK
De groepen, die het binnen de
roep mensen met een uitkering
et moeilijkst hebben zijn, volgens
ees Hoogendoom de jonge al-
enstaanden die zelfstandig wo-
en en de eenoudergezinnen met
inderen.
Vooral die laatste groep is in
eusden belangrijk. Van de in to-
al 142 mensen, die een uitkering
>lgens bijstandsnormen hebben,
dt negentig procent in de catego-
e eenoudergezinnen met kinde
in: bijna allemaal vrouwen. Of, zo-
s Com Verduin, de kersverse
ethouder van onder meer sociale
tken het bij een andere gelegen-
sid al eens uitdrukte: 'De armoede
Leusden feminiseert.'
'De algemene houding in de
aatschappij ten opzichte van uit-
sringsgerechtigden is er eigenlijk
ïntje van: daar is dus de overheid
>or', zegt Cees Hoogendoom. 'Er
nauwelijks meer sprake van een
>ort 'wij-gevoel'. Van medeve-
ntwoordelijkheid. Maar dat is
wel een vraag, die je in het werk bij
een sociale dienst bezig moet hou
den. Ook beleidsmatig, denk ik,
om duidelijk te bepalen waar je
voor kiest op een vraag als, wat we
in Leusden voor elkaar willen en
ook kunnen betekenen.'
MINDER
'Dat vertaalt zich ook in de rege
lingen op dat gebied. De vergoe
dingen van de Rijksoverheid zijn
minder geworden. Maar dat krijgt
zo onderhand toch echt gevolgen.
Het is natuurlijk terecht, dat de
Rijksoverheid stelt, dat gemeenten
geen inkomenspolitiek moeten
gaan bedrijven. Maar daar zou dan
wel bij moeten horen, dat het Rijk
ook zorgt voor een redelijk inko
men. Maar helaas loop je daar nu
juist als plaatselijke overheid te
genaan.'
Als een van de voorbeelden van
wat hij bedoelt noemt Hoogen
doom de stellingname van het Rijk,
dat uitkeringsgerechtigden ge
woon de lokale belastingen moe
ten betalen. 'Dat gebeurt dus ook.
Maar er staat tegenover dat het
niveau van uitkeringen zo laag is,
dat mensen geen gebruik kunnen
maken van gemeenschappelijke
voorzieningen, zoals een biblio
theek of een zwembad. Terwijl dat
mede van hun bijdragen, van hun
belastingen, betaald wordt.'
NORMEN
Papieren normen, daar ont
breekt het niet aan. Voor reserve
ring en aflossing van schulden bij
voorbeeld, staat voor een gezin met
een bijstandsuitkering als norm het
maandelijkse bedrag van 95,- op
papier; voor alleenstaanden is dat
een tientje minder.
Voor 'deelname aan het maat
schappelijk verkeer' wqrdt op pa
pier vastgesteld, dat een gezm daar
per maand 65,- voor uit mag ge
ven, een alleenstaande heeft aan
ƒ45,- genoeg volgens de Haagse
normen.
Maar ja, op een totaal inkomen
van 1085,- per maand, waar huur,
gas en water, voeding en kleding
eerst nog af moeten, hoeft het met
te verbazen dat de papieren regels
die men in het Haagse zo knap
heeft weten vast te leggen, voorlo
pig niet meer zijn gebleken dan
dat: papier.
Om nog maar met eens te spre
ken van vaste lasten voor het huis
vuil, of voor de CAI. Ook in Leus
den bestaan gezinnen die zich
geen aansluiting op het kabelnet
kunnen veroorloven...
WEGWIJS
In Leusden is inmiddels boven
dien gebleken, dat de betrokke
nen vaak nauwelijks weten, waar
ze precies wel of geen recht op
kunnen doën gelden. Zo kan men
bijvoorbeeld een aanvraag doen
voor het kwijtschelden of vermin
deren van de gemeentelijke belas
tingen. Er bestaan mogelijkheden
voor vergoeding bij aanschaf van
een bril. Bepaalde aanvragen
moeten tijdig worden gedaan, wat
dan weer vergeten wordt.
De oorzaak daarvan is tweele
dig. In de eerste plaats blijkt vaak,
dat men van de mogelijkheden niet
op de hoogte was. Maar ook een
vorm van drempelvrees komt voor.
Niet iedereen is geneigd, om te
komen vertellen wat er aan de
hand is. Nog los van de formulie
ren. 'Er zijn mensen, die daar hele
maal van in paniek raken', vertelt
Cees Hoogendoom. Reden waar
om ovengens de gemeentelijke af
deling sociale zaken daar desge
wenst hulp bij verleent.
En die onwetendheid kan m
sommige gevallen bepaald frustre
rend werken. Want bijverdienen is,
als men m de bijstand zit, wel toe
gestaan, maar het moet wel even
worden gemeld En als dat verge
ten wordt volgt er soms een straf
korting, 'met alle ellende vandien',
zoals Cees Hoogendoom vaststelt.
VROUWEN
De gemeenten - en daarmee ook
Leusden - beschikken binnen het
kader van de wetgeving wel over
enkele vrijheden. Zo bestaat de
verplichting voor de grote groep
vrouwen in Leusden die als 'eenou
dergezin' een bijstanduitkering
heeft maar feitelijk onder de
Werkloosheids wetgeving valt, zich
in te schrijven bij het Arbeidsbu
reau. In Leusden heeft men dat soe
peler opgelost Hier is pas sprake
van een dergelijke verplichting, als
de kmderen zestien jaar oud zijn
geworden. Wat ovengens
andersom niet betekent, dat het
niet mag. Wie daar prijs op stelt,
mag uiteraard altijd werk zoeken.
CLIENT
In algemene zin bestaan er meer
mogelijkheden, waar de wetge
ving stelt, dat de toepassmgen van
regels 'rekenmg moeten houden
met de omstandig heden van de
persoon.'
Bij de Leusdense sociale dienst
probeert men dat zoveel mogelijk
te doen, middels het voeren van
een zogenaamd 'client-vriendelijk
beleid'. In de praktijk betekent dat
bijvoorbeeld, dat een te laat inge
diende aanvraag niet zonder meer
wordt afgwezen. Eerst probeert
men na te gaan of er redelijke argu
menten voorhanden zijn, die dat te
late aanvragen kunnen verklaren.
Met andere woorden, men tracht
de omstandigheden mee te laten
wegen bij de beslissing en kijkt
met uitsluitend naar de regels.
Ook hier speelt trouwens een rol,
dat mensen soms niet weten dat ze
het recht hebben om die omstan
digheden ook mee te delen.
BEREIDHEID
Er bestaat bij de dienst zelf een
grote bereidheid om meer te doen
voor de mensen die van een uitke
ring rond moeten komen. En het
hoeft niemand te verbazen, dat de
nieuwe wethouder van PvdA-huize
daar ook niet afwijzend tegenover
staat
Waar die bereidheid van de
dienst erin bestaat, dat men men
sen graag beter wil helpen dan
momenteel gebeurt, kost dat meer
tijd, meer mensen. Het jaarlijkse
heronderzoek, om te bepalen of
mensen nog altijd recht hebben op
de uitkering die ze genieten, vindt
momenteel boijvoorbeeld uitslui
tend administratief plaats. 'Daar
schieten we m een positieve bena
dering tekort in de zin, dat we met
toekomen aan vragen aan clienten
over hoe ze er nü voor staan. Wat
we verder nog voor ze kunnen be
tekenen. Of, bijvoorbeeld, of men
nog bijzondere kosten heeft gehad.
En daar zijn toch echt schrijnende
gevallen bij van mensen, die alleen
nog maar thuis achter hun raam
zitten. Daar hulp bieden, om daar
uit te komen, uit dergelijke depres
sieve toestanden, daar komen we
niet aan toe', zegt Cees Hoogen
doom.
TIJD
Het ontbreekt de medewerkers
van de dienst aan tijd, om bij een
kopje koffie een sfeer van vertrou
wen met de mensen op te bouwen.
'En er zijn zoveel terreinen, waarop
we aktiever zouden kunnen en wil
len zijn. Afschnjvingsbeleid, daar
weet men soms nauwelijks van.
Problemen rond de Onroerend
Goedbelasting, schulden bij ener
giebedrijven of bij postorderbe
drijven, daar kan de gemeente alle
maal bij helpen. Niet altijd direct
met geld, maar met het zoeken van
structurele oplossmgen voor men
sen m dergelijke omstandigheden.
Bij schulden, bijvoorbeeld, kan
contact gezocht worden met de
Amersfoortse Kredietbank', zegt
Cees Hoogendoom.
'Het gaat er tenslotte om dat je als
sociale dienst hulp biedt, waar dat
nodig is. Zo moet je bijvoorbeeld
mensen ook niets verwijten, want
dan kun je het in dit werk met uit
houden.'
'Ik zeg altijd: 'Geef mensen een
keer de kans m hun leven, opnieuw
te beginnenDat is zo ontzettend
belangrijk En juist dat soort hulp
verlening zou je kunnen intensive
ren.'
De vraag is echter, of ook de
politieke bereidheid er in Leusden
is om de middelen daar voor bes-
hikbaar te stellen.
POLITIEK
Corri Verduin: 'Voorop staat na
tuurlijk. dat er m Leusden voor van
alles is gereserveerd. Voor wegen,
voor openbaar groen, voor sport,
noem maar op. Maar voor sociale
zaken heeft de Leusdense politiek
nooit een dergelijke aandacht ge
had. Er is altijd gekozen voor een
afdeling, die zich beperkt tot het
doen van uitkeringen. Wat het be
leid betreft is er dan ook veel te
zeggen voor een soort inhaal-ma-
noeuvre
'Maar het gaat natuurlijk om de
politieke keuze, die daarvoor ge
maakt moet worden. Het gaat er
daarbij om, dat er ook bij de mini
ma geen gelijkheid bestaat. Per
soonlijke omstandigheden moeten
kunnen meewegen. Dat is sociaal
beleid. Je kunt er niet van uit gaan,
dat de sterkste of de beste zich
toch wel redt. Dat kan bij sociaal
beleid geen uitgangspunt zijn.
Sommige mensen hebben een
steuntje nodig, dat is nu eenmaal
zo. Of je moet er bewust voor kie
zen, dat een grote groep mensen
dan ook enerzijds, of je meer ruim
te wilt scheppen waardoor die per
soonlijke benadering ook meer ge
stalte kan krijgen, anderzijds of je
als gemeente zelf meer kunt doen.
Zo bestaat er, in samenwerking met
moreel moet lijden onder de slim-
menkken. Dat willen we niet. Bij
ons ligt dan ook, om maar eens wat
te noemen, bij de keuze voor het
werk van een sociaal rechercheur,
de nadruk op het woord 'sociaal'.'
'Waar het in keuzes om gaat is
de kerken, een klein Noodfonds
voor mensen die buiten de regels
vallen. Dat functioneert goed. Maar
het is natuurlijk denkbaar, dat de
gemeente daar zelf meer geld in
steekt. Daarnaast staat m het be
leidsplan, dat de mogelijkheid be
keken moet worden voor het stich
ten van een eigen, gemeentelijk
fonds Bovendien verdienen een
fonds ten behoeve van schuldsane
ring en een studiefinancierings
fonds, waarmee je eraan bijdraagt
dat mensen economisch zelfstandi
ger worden, nadere overweging.'
'Het gaat er daarbij natuurlijk niet
om om stokpaardjes te gaan berij
den, maar om keuzes te maken
waarvan je een bepaald sociaal
rendement mag verwachten. De
raadscommissie voor sociale za-
kenm zal daar nauw bij betrokken
moeten worden. En dat is tot nu toe
eigenlijk mauwelijks gebeurd', al
dus Com Verduin.
GEVOEL
Waarmee we weer bij het 'Wij-
gevoel' beland zijn. Cees Hoogen
doom: 'Als iedereen netjes zijn be
lasting wilde betalen, genoegen
zou willen nemen met minder luxe,
meer vanuit dat 'Wij-gevoel', dat
gevoel van medeverantwoordelijk
heid, zou leven, dan konden we
met z'n allen beter voor onze mini
ma zorgen. Maar dat wil men niet.'
Hij zegt het met, maar uit de toon
waaróp hij het zegt valt duidelijk de
conclusie op te maken dat hij vindt,
dat wie dat met wil, met moet zeu
ren over het feit dat er consequen
ties aan die keus zitten. Op het ge
bied van overheidsfinanciën bij
voorbeeld.
Com Verduin verwoordt het an
ders. 'Als je buiten de maatschap
pelijke boot valt, word je op de
schroothoop gegooid En daar
maak ik me zó kwaad over...'
Waarmee duidelijk zal zijn dat,
als het aan de wethouder en haar
ambtenaren ligt, er in Leusden ook
op het gebied van sociale hulpver
lening iets gaat veranderen.
Cees Hoogendoom, hoofd van de afdeling sociale zaken van de gemeente
Leusden.
(advertenties)
De Leusder Krant en pasgeboren baby's
Wal dal mei elkaar ie maken heelt? Alles' Bij de Leusder Krant kunt u
nameli|k geboortekaartjes bestellen om de nieuweling in t gezm bekend ie
maken bij lamilie en bekenden
In ons kantoor liggen boeken mei voorbeelden klaar U kunt ze meenemen om
thuis de kaan die u leuk vindt uit te zoeken Voor wat het lettertype belreU
heel! u de keus uit hand- ol machinelotters
Wethouder Com Verduin.
DE LEUSDER KRANT
Asschatterweg 19. leleloon 941495
Hel kantoor Is op werkdagen
geopend van 9 00 tot 12.00 uur
en van 14.00 tot 17 00 uur
