Multifunctionele Leusdenaar Tan Kuijpers
kan op veelzijdige carrière terugkijken
leu
sder krant:
Afscheidna vijftien jaar beheerder van de Groenstichtmg, markeert einde van bewogen loopbaan
Ik kon er niet meer tegen.
Het was allemaal haat en nijd m die dagen".
Ll
Ik pakte alles aan, maar wilde het allee
wel goeddoen"...
Aan polarisatie in de politiek heb ik een
volstrekte hekel"...
plaatselijk nieuws
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1988
üllllllllllllllllllllllllllllllllll
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiit
IllllllIllllllllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllltlltlllIllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllflllllllllllllllllllllllliillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllIlll111H1111II1111II1111111111111Illlllllllll1111111111111111111HII It 1111111111111II111M1111 ll|,i
het jonge gezin aan in juli 1943. Met
vele lotgenoten, voormalige be
roepsmilitairen van het nederland-
se leger, diende Jan Kuijpers zich te
melden in een verzamelcentnim in
de Zonnebloemstraat in Amers
foort. Eenmaal daar aangekomen
werden allen per trein onverwacht
weggevoerd met als bestemmmg
het krijgsgevangenkamp Altengra-
bow in Duitsland, waar zij na een
uitputtende reis van vierentwintig
uur maar liefst veertigduizend lot
genoten aantroffen van zestien na
man, die al zestien jaar lang de kar
voor de partij had getrokken en
zonder dat hij daarover bovendien
in kenms was gesteld, door de le
denvergadering als lijsttrekker aan
de kant geschoven, ten behoeve
van medekandidaat Mandemaker.
Kuijpers daarover: „Ik wil er na al
die jaren niet al te veel meer over
zeggen, maar het zal wel zijn geko
men omdat ik een volstrekte hekel
heb aan polarisatie. Mijn standpunt
is altijd geweest dat men zeker in
de raad goed met elkaar moet om-
LEUSDEN - Keer op keer komt hij er op terug in het gesprek.
„Als ik werd gevraagd voor een bepaalde functie of voor een of
ander vorm van samenwerking kon ik oi>mogelijk weigeren."
Maar ook dit: „Als ik dan iets ging doen wilde en moest ik dat
alleen maar góed kunnen. Wanneer dat om welke reden dan
ook niet langer kon, stopte ik er mee."
Een kort bericht in deze krant over het afscheid van de heer
J. C. Th. Kuijpers als opzichter/beheerder van de Groenstich
tmg gaf aanleiding tot een ontmoeting met een man, die een
voudig kan worden betiteld als een multifunctionele Leusde
naar. Een interview.
Jan Kuijpers heet hij voor zijn
vrienden en tal van bekenden. Het
mag op grond van bovenstaande
inleiding duidelijk zijn, dat het er
velen zijn, zo niet zeer velen. Kuij
pers is in deze plaats, zowel in
Centrum als in Zuid, een bekende
figuur geworden. Ook bij mensen,
die hem met zozeer van nabij ken
nen. Zoals dezer dagen nog het
geval was bij het doen van bood
schappen, toen hij m een kwartier
tijds door minstens acht winkelen
de huisvrouwen bij naam werd be
groet en aangesproken.
Een populaire man dus, deze
oud-mihtair, die smds zijn komst
naar Amersfoort ruim veertig jaar
geleden en enige jaren daarna naar
Leusden, een ongekend aantal ak-
tiviteiten heeft ontwikkeld op een
breed terrein.
De militaire carrière van Jan Kuij
pers ging m 1935 van start met een
oproep als dienstplichtige. Bij aan
komst m de oude. in die dagen nog
moderne, gerenommeerde Tnp
van Zoutlandkazerne in Breda
bleek hij ingedeeld bij de cavale
rie.
„Ik wist niets van paarden Ja, het
paard van de groenteman, dat had
ik regelmatig gezien, maar dat was
alles. In Breda werden we door de
geroutineerde cavaleristen onmid
dellijk met de dieren in kontakt
gebracht. Dat was dus wel even
wennen natuurlijk, want in het be
gin is het allemaal best eng Maar
het wende gauw; we leerden ach
ter de paarden in de boxen te gaan
staan op de juiste plaats, dan het
commando „Om!" geven, waar
door ze een stap opzij deden. Dan
waren we in de gelegenheid de
dieren te voeren. En na een paar
dagen kregen we al rijles."
Zo werd Kuijpers huzaar en hij
zou het met een korte onderbre
king van enkele jaren blijven,
veertig jaar lang. Sterker nog hij
werd cavalerist in hart en nieren.
Nu nog spreekt hij met enthousias
me en respekt over zijn diensttijd.
Met trots verhaalt hij over de talloze
keren, dat hij als drager van het
vaandel een belangrijke, eervolle
functie vervulde bij officiële ge
beurtenissen zoals de beëdiging
van reserve-officieren.
Een bewogen diensttijd, dat is
het zeker geworden, met veel lief.
maar in de beginjaren met veel
meer leed Na beëindiging van zijn
vijftien maanden dienstplicht,
waarin Jan Kuijpers dankzij zijn
MULO-opleiding in de gelegen
heid was gesteld een kadercursus
te volgen en eind december 1936
als wachtmeester zou afzwaaien,
verzocht hij m beroepsdienst te tre
den, hetgeen inderdaad geschied-
de. Twee jaar later werd hij inge
deeld bij het korps huzaren-motor
rijders na een opleiding m de Rip-
perda-kazerne m Haarlem, waar hij
alle fijne kneepjes leerde van de
twee- en vierwielige militaire mo
torvoertuigen
Het werd het einde van een era,
een historisch tijdperk bij de natio
nale krijgsmacht werd afgesloten.
Het paard had afgedaan en werd
definitief ingeruild voor motor en
auto. Met de omschakeling van de
cavalerie van de viervoeter naar de
twee- en vierwieler en later de ge
vechtswagen verhuisde wacht
meester Kuijpers mee, overeen
komstig de technische face-lift van
het traditionele wapen.
Voor-mobilisatie, totale oorlogs
voorbereiding en tenslotte de onaf
wendbare overval van het Duitse
leger, dat m de vroege ochtendu
ren van de tiende mei 1940 als een
dief in de nacht over onze grenzen
sloop, betekende ook voor Jan Kuij
pers, inmiddels gestationeerd m de
Limburgse Peel, een direkte con
frontatie met de vijand. Hij voerde
het commando over een sektie
pantserafweergeschut. Evenals el
ders in hetland werd het ook daar
een ongelijke strijd. Kuijpers: „De
Duitsers hadden zich perfekt voor
bereid, we hebben dat duidelijk
kunnen vaststellen. Er werden voor
de inval uitgebreide spionage-akti-
viteiten uitgevoerd en daarvan
hebben we later de bewijzen ge
kregen."
ZWERFTOCHT
De cavaleristen moesten zich via
Grebbelinie en Waterlinie terug
trekken. Utrecht werd het verza
melcentnim voor het veldleger en
vandaar gmg het verder west
waarts.
De capitulatie volgde en voor
Kuijpers en de zijnen het inleveren
van de wapens. In juli 1940 werd hij
mgedeeld bij de politie in Rotter
dam, maar na een jaar had hij het
daar wel gezien. De politiemannen
werden bij het m aantal toenemen
de rellen op de Coolsingel tussen
de duitsgezinde WA'ers en volge
lingen van de oranjegezinde leden
van de toenmalige Nederlandsche
Unie, een partij die later zou wor
den verboden, door de NSB-com-
mandant van de Rotterdamse poli
tie gedwongen de WA-mannen in
beschermmg te nemen. Dat was nu
juist het laatste wat mannen als Kuij
pers, die zelf met het wapen in de
hand tegen de Duitsers hadden ge
vochten, bereid waren te doen.
In die eerste oorlogsjaren volg
de voor de ex-wachtmeester van
de cavalerie een twijfelachtige
zwerftocht langs de meest uiteenlo
pende werkgevers om aan brood
te komen voor vrouw en kind van
zijn inmiddels gevormde gezin in
Voorburg. Nachtwaker werd hij,
krantenbezorger, alles wat zich
aandiende en waarmee hij maar op
ordentelijke en anti-collaboreren-
de wijze aan de kost kon komen.
Een langdurig hoofdstuk met
vele zwarte bladzijden ving voor
tionaliteiten, hoofdzakelijk Russen.
Vier maanden verbleef Kuijpers in
dit kamp; daarna werd hij met
tweehonderd landgenoten op
transport gesteld naar het Poolse
Drossen om daar te werken aan de
bouw van een kamp voor SS-ers.
Kuijpers: „Dat hebben wij cate
gorisch geweigerd. Volgens de
Conventie van Genève is het ten
enenmale verboden krijgsgevan
genen te laten werken. We hebben
met enige hulp een bnef kunnen
richten aan de Zweedse ambassa
deur in Berlijn. Die is daarna per
soonlijk in het kamp komen bemid
delen en zorgde ervoor, dat we
terug konden naar het kamp m Al-
tengrabow."
Daar aangekomen wachtte een
zogenaamd „strafkamp", maar van
straffen m de ware zin des woords
is geen sprake geweest. De Duitse
bewakers waren kennelijk be
ducht voor de akties van de strijd
bare Hollanders, die ondanks het
steeds slechter wordende voedsel
toch dankzij Rode Kruispakketten
redelijk op de been konden blij
ven.
BEVRIJDING
Amerikanen en Russen zorgden
in het voorjaar van 1945 vrijwel ge
lijktijdig voor de bevrijding van de
tienduizenden krijgsgevangenen
in Altengrabow. Kuijpers en de zij
nen werden met Amerikaanse
Rode Kruisauto's vervoerd naar Hil-
desheim en vandaar na een lange,
lange treinreis via Maastricht naar
Eindhoven, waar zich zo kort na
jaren van krijgsgevangenschap
een nieuwe, verrassende ontwik
keling voordeed in de merkwaar
dige militaire loopbaan van Jan
Kuijpers.
„Vrijwilligers gevraagd voor de
LSK, de bij de Royal Air Force ge
stationeerde nederlandse lucht
strijdkrachten." Zo luidde de op
roep, waarmee de zojuist terugge
keerde ex-krijgsgevangenen in het
schooltje in Eindhoven, waarin zij
tijdelijk waren ondergebracht,
werden geconfronteerd. Iedereen
haalde zijn schouders op. Zo met
Jan Kuijpers, die altijd „in" was voor
iets anders, iets nieuws en boven
dien de gelegenheid rook om in
kontakt te komen met zijn gezm m
Voorburg. Kontakt en verbindin
gen tussen Zuid- en Noord-Neder
land waren in die eerste na-oorlog-
se dagen nog steeds niet mogelijk
vanwege alle opgeblazen bruggen
over de grote rivieren.
Jan tekende op 15 mei 1945 een
kontrakt als sergeant bij de lucht
macht, kreeg vijf dagen verlof en
zag kans met een Canadese auto
naar huis te gaan en na jaren zich
met zijn gezin te herenigen. Ypen-
burg werd de standplaats van de
nieuwbakken luchtmacht-ser
geant. Zijn functie: rij-instructeur en
examinator bij de diverse onder
delen op de inmiddels weer ter
beschikking gekomen luchtmacht
bases En zo gebeurde het, dat Kuij
pers twee jaar lang met alle moge
lijk en onmogelijke vliegtuigen,
kleine en grote, van basis naar ba
sis vloog voor instructie op auto's
en motoren en het afnemen van
examens.
Aan deze episode in zijn carrière
kwam min of meer onverwacht een
einde, toen hij m april 1947 de me
dedeling ontving dat hij was terug
geplaatst naar zijn oude dienstvak,
de cavalerie.
25 JAAR
Vijfentwintig jaar lang zou Jan
Kuijpers daarna in de Willem III-
kazerne, de toenmalige Boskamp
en de Prins Bernhardkazerne zijn
tijd uitdienen als cavalerist. Ook m
Amersfoort fungeerde hij als nj-in-
structeur, aanvankelijk op motoren
en m auto's maar later ook op tanks.
Maar ook buiten de strikt militai
re werkzaamheden toonde hij zich
aktief. Zo was hij m de Boskamp
jarenlang welzijnsofficier en
mess-president. Óp 1 juni 1972
gaan. Daarom heb ik toen ook on
middellijk bedankt voor een plaats
op de kieslijst. Geen lijsttrekker en
dat zonder overleg? Dan maar he
lemaal niet. Ik bedankte voor de
eer."
Maar daarmee was voor het
raadslid Kuijpers de kous niet af,
verre van dat. In de loop van zes
tien jaar had hij zich ongewild een
enorme aanhang verworven, ook al
door zijn veelheid van functies. Na
aandrang van anderen vormde hij
een eigen lijst, officieel de Lijst 6,
vanwege het feit dat het te laat was
geworden om een kandidatenlijst
met een officiële lijst m te schrijven.
In de publiciteit en bij de aanhang
werd het niettemin de Lijst Kuijpers
met als tweede man de (naar later
zou blijken) WD-er Tim Hol.
Tot verrassing van vriend en vij
and - maar vooral vanzelfsprekend
bij de laatste - werd Kuijpers sa
men met Hol gekozen: twee zetels,
een ongekend succes
Vier jaar zou het duo de ge
meentebelangen dienen. In 1978
werd gekozen voor de naam Ge
meentebelangen. Kuijpers vormde
toen een eenmansfractie, hield het
twee jaar vol en besloot toen het
politieke toneel te verlaten „Ik kon
er niet meer tegen. Het was alle
maal haat en nijd in die dagen. Daar
kan ik nu eenmaal niet tegen. Ik
vond het bovendien welletjes."
ROZENDAAL
Inmiddels had Jan Kuijpers zich
tot in alle uithoeken van de ge
meente naam en faam verworven.
In zijn periode als vertegenwoordi
ger van een èënmansfractie im
mers had hij zitting gehad in tal van
gemeentelijke commissies en
werkgroepen en zich m tal van op
zichten en op breed terrein kunnen
oriënteren. Dat is ook de aanlei
ding geweest, dat hij nauw betrok
ken werd bij de aanzet tot de ont
wikkeling van het plan Rozendaal,
de bouw van de zogenaamde Euro
woningen. De gemeente Leusden
diende zich af te zetten tegen de
annexatieplannen van Amersfoort,
waar rond het begin van de zeven
tiger jaren de blik was gericht op
uitbreiding van het gemeentelijk
grondgebied in de richting van
Leusden. „Amersfoort was op
rooftocht," aldus de heer Kuijpers,
„en dat moest tot elke prijs worden
voorkomen. Dat is dan gelukt via
het plan Rozendaal. Aanvankelijk
zouden er 1800 huizen worden ge
bouwd, dat aantal werd later terug
gebracht tot 1100 en uiteindelijk
zijn het er 476 geworden."
Wijlen voormalig wethouder Jan
Wagenaar verzocht zijn naamge
noot Kuijpers als opzichter/beheer
der van de inmiddels opgerichte
Groenstichtmg op te treden. De
stichting was en is nog altijd be
doeld om de belangen van de ge
zamenlijke bewoners te beharti
gen. Tot de taken van de beheer
der behoorde het toezicht en het
naar behoren functioneren van de
gezamenlijke bezittingen van de
eigenaars-bewoners, zoals het
openbare groen (bomen, struiken
en grasvelden), het zwembad en
de tennisbaan. Jan Kuijpers stond
voor de zoveelste beslissing na het
verzoek van de wethouder. Hij be
sloot opnieuw de uitdagmg te aan
vaarden. „Ik wist niets van paarden
toen ik bij de cavalerie kwam, niets
van politiek toen de Partij van de
Arbeid me vroeg en niets
groen, bomen en struiken
maar ik heb het bij de Groensticl
tmg toch in die vijftien jaar go©
gedaan, denk ik."
EIGENHANDIG
En goed gedaan heeft hij het
derdaad. Toen hij in oktober 19? Bt
werd benoemd nam hij onmidde!
lijk de koe bij de horens, ontwie;
een werkschema en ontdekte
er veel werk te doen was in
zwembad, waar nodig onde:
houdswerk moest worden gedai
Hij kocht verf, kwasten, schuurp "9
pier en wat er zoal verder nod] 111
was en werkte een gehele wint;
lang met zijn eigen handen om
zwembadinstallatie m goede sta
te brengen.
Grote waardering heeft de he
Kuijpers voor de wijze, waarop
heeft kunnen samenwerken
bestuur en commissies van
Groenstichting, alsmede met ai
werkers van de Rijkswerkplaa
Amersfoort, de RWA, die
voortreffelijk van hun taak kwijte
De Groenstichtmg, het gehele
Rozendaal, heeft een belangrijl
plaats ingenomen bij de man,
voor tal van bewoners een ijver
en ambitieus raadsman is gewee
Het lijkt nauwelijks mogelijk e p.
volledig beeld te schetsen van i V(
staalkaart van functies en aktivii x
ten van de heer Jan Kuijpers, mi
een poging daartoe lijkt op hs
plaats. Voorzitter en erelid was
is hij van de door hem opgend
vereniging van onderofficieren
valerie, voorzitter van de afdeLt,
Leusden van Veilig Verkeer I
derland, voorzitter van de oud
commissie van de openbare lag; jj]
school m Leusden-Zuid, lid van
van raadscommissies, waaronc
die van de werkgroep voor na;
geving van straten, vice-voorzi?|ej
van het comité 1200 jaar Leusder -
1977. Voorts was hij vier jaren 1
bestuurslid van Soccle.
Ook bij deze stichting S<
Culturele Centra Leusden v
richtte hij voortreffelijk werk
praktisch organisateur en
seur. Van de oprichting af hield
zich bezig met de problematiek
trad op als kontalapersoon tus
stichtmg en gemeenteraad. Op
traditionele nieuwjaarsbijeenkc
sten fungeerde Kuijpers als q
master.
SINTERKLAAS
De thans 73-jarige sympathie
welbespraakte, maar ondanks
zijn voortreffelijke kwaliteiten
nog altijd inspirerende impul M
bescheiden gebleven Leusder
Jan Kuijpers, heeft zich een bij2
dere plaats verworven m br- s'
kringen van de plaatselijke
meenschap. Zijn liefde voor
paard, dat mag worden va? ee
steld, heeft zich nooit verloocte li
Jarenlang heeft hij de schimmel to
reden als de enige en echte! de
terklaas en daarmee ontelb e\
school- en andere kinderen on4er
getehjke momenten bezorgd.
„Maar ik hield ermee op toe to
geen make up meer kon kr? 'e
zoals ik het écht zou moeten
ben. Dat was toen gewoon
kwestie van geld. En nogmaals e
ik het niet goed kan doen wil ik
met meer."
de
dt
-p
Aan het zwembad bewaart Jan Kuypers speciale herinneringen.
Jan Kuijpers, zoals velen m Leusden hem kennen: goedlachs, maar actief en ambitieus.
sloot Kuijpers zijn loopbaan af als
adjudant. Een bomvolle kantine
deed hem bij die gelegenheid in de
Prins Bernhardkazerne uitgeleide.
In 1949, twee jaar na de over
plaatsing van de luchtmachtbasis
Ypenburg naar Amersfoort, ver
huisde het gezin naar Leusden,
waar het diverse huizen heeft be
woond, onder andere in Leusden-
Zuid, om tenslotte neer te strijken
op Hooiland no. 15. Daar treffen we
thans een hartelijk, gastvnj echt
paar Kuijpers aan, waarvan de vijf
kinderen in de loop der jaren de
ouderlijke woning hebben verla
ten. Jan Kuijpers heeft m de bijna
veertig jaar, smds hij domicilie
koos m Leusden, als gezegd een
breed scala van aktiviteiten ont
wikkeld, waartoe met m de laatste
plaats die in het politieke vlak
moeten worden gerekend.
RESPEKT
Twee-en-twintig jaar lang heeft
Jan Kuijpers de Leusdense ge
meenschap gediend als raadslid.
Weliswaar werd het een politieke
route met hoofd- en zijwegen, maar
door de jaren heen bleef het beeld
ongewijzigd van een man, die wist
wat hij wilde, niet opzij ging voor
persoonlijke intriges en verdacht
makingen, maar zich alleen maar
ten doel stelde zijn vrije tijd en in
spanningen dienstbaar te maken
aan verbetering van een zich
steeds sterker mtbreidende woon-
en leefgemeenschap.
Een idealist? Jazeker, de recht
door-zee militair heeft gemeend
vooral ten tijde van politiek moeilij
ke omstandigheden met respekt
voor anderen te moeten functione
ren.
In 1958 werd Kuijpers door de
Partij van de Arbeid verzocht als
lijsttrekker te fungeren voor de ge
meenteraadsverkiezingen „Ik had
geen benul van politiek, wist er ook
mets van. Ik was geen lid van de
partij, hoewel ik er wel op stemde.
Men zei een praktijkman te zoeken
en dat was ik blijkbaar. Ik pakte
immers alles aan en werd inder
daad gekozen. Vier jaar lang vorm
de ik een èënmansfractie In 1962
kwam er een tweede man; ook toen
voerde ik de lijst aan. Dat was ook
het geval in 1966 en 1970. In 1974
werd het opeens anders."
Voor de gemeentepolitiek zou
dat jaar, maar met name voor de
Partij van de Arbeid een gedenk
waardig verkiezingsjaar worden.
Zonder enig vooroverleg werd de
De heer Kuypers voor de karakteristieke woningen.
