Jerrit Achterberg kwam in
ieusden eindelijk tot rust
Dichter woonde negen jaar op het Molenhoekje
Ie—srten krnwt
DONDERDAG 10 NOVEMBER 1988
plaatselijk nieuws
voor die periode gekend heeft. An-
dries Middeldorp die de woorden
van Vestdijk aanhaalde, besluit:
,,Gemt Achterberg was echt een
man die je ontzettend graag een
plezier wou doen."
Mevrouw de Ruiter woonde in
die tijd in de boerderij naast het
huis van het echtpaar Achterberg.
Zij weet zich maar weirug van hem
te herinneren. „Je zag hem eigen
lijk nooit, of het moest een dooden
kele keer zijn dat hij een ommetje
maakte op zijn fiets of lopend." Zijn
stem heeft zij, dacht ze, nooit ge
hoord. „Ik kan me herinneren dat
hij een keer mest bij ons is komen
vragen, bij mijn man."
Wat zou het Achterberg een ple
zier hebben gedaan te weten dat
zijn buren m die tijd mets van zijn
verleden wisten. „We wisten dat hij
een schrijver was. We vonden hem
een beetje zonderling, maar dat
zou er wel bijhoren, dachten wij."
En mevrouw Gonlag, „Ik zou hem
echt als onschuldig willen om
schrijven. Zo kwetsbaar als hij
was."
Vrienden, met name Victorine
Hefting, vrouw van Ben Bakker,
verhaalde hoe Gemt Achterberg
soms aan zijn vrouw kon vragen;
„weten ze het, zouden ze het we
ten" en hoeveel moeite de hartelij
ke Cathrien daarop deed om hem
genist te stellen. „Nee ze weten het
niet." En zo was het.
Hij verschool zich m zijn studeer
kamer, of vertrok onverwachts naar
Amsterdam om bij zijn vrienden op
bezoek te gaan. Zijn vrouw deed de
boodschappen en onderhield de
spaarzame contacten. Mevrouw
van de Beek beheerde het bak
kerszaakje aan de overkant en
weet nog; „Ze was altijd goed voor
een praatje. Een paar minuten
maar, nooit erg lang. Ze was altijd
bereid te helpen. Zij reed meestal
de auto. ook in de tijd dat haar man
nog leefde. Ik denk niet dat hij zelf
kon rijden." Meneer van der Ham
kwam hem nog weieens tegen tij
dens zijn werk, wanneer Achter
berg in de omgevmg fietste of hep.
„Ik heb hem nooit gesproken. Hij
was tenslotte van een ander volk als
ik. Ik was maar een werkman. Hij
niet. Hij zal wel hebben kunnen
schrijven, dat kan wel. Dat weet ik
niet. Ik kon nauwelijks die dingen
lezen, daar begreep ik helemaal
niets van. Ik had niets met ze te
maken en zij wilden duidelijk ook
met memand iets te maken heb
ben."
Gesprekken voerde Gerrit Ach
terberg in zijn Leusdense tijd vooral
met zijn vrienden Ed Hoornik, Bert
Bakker, de heer Mok, Andries Mid
deldorp en dominee Doornebal.
Met de laatste ging hij soms mee op
huisbezoek langs de afgelegen
boerderijen „waar het geloof nog
langs de balken hing." Thuis wer
den intensieve gesprekken ge
voerd over de betekenis van een
woord, een beeld. Victonne Hef
ting vertelde daarover in het boekje
„Victorine". „We gingen hem re
gelmatig opzoeken in Leusden. Of
hij en Cathrien kwamen bij ons.
Gemt was heel aardig, maar het
was wel onmogelijk om een ge
sprek met hem te beeindigen op
een moment dat je dat zelf prettig
vond." Meerder schrijvende vrien
den maakten melding van hun be
zoeken aan Leusden, zoals Ed.
Hoornik, Bert Voeten, A. Roland
Holst, Paul Rodenko, Gerrit Kamp
huis, Ellen Warmond, Julliette
Hoornbeek, Anthonie Donker,
Mies Bouwhuis en J. B. Charles. Vol
gens „Victorine". „In Leusden.
waar we zoals altijd hartelijk ont
vangen werden door Cathrien."
Van verschillende bezoeken zijn fo
to's bewaard gebleven, genomen,
in de achtertuin. De achtertuin,
waarover buurvrouw de Rmter
weet te melden. „Ach daar werkte
hij weieens in, maar met overdreven
veel. Het kan dan wel een boeren
zoon geweest zijn die van het land
en de natuur hield, het was geen
figuur die zijn zelf gezaaide goed uit
de grond keek."
ZONDERLING
Gerrit Achterberg werd door
een aantal van zijn buren en vrien
den als „een zonderling" omschre
ven. Hetgeen niet alleen sloeg op
de afzondering die hij verkoos en
waarbij het Molenhoekje een veili
ge haven bleek, maar zeker ook
door de manier waarop hij de we
reld om zich heen bekeek. Victori
ne Hefting daarover: „Je kon van
Gemt voortdurend opmerkingen
verwachten die bezijden de
werkelijkheid gingen. Als we aan
tafel soep zaten te eten, kon hij bij
voorbeeld zeggen dat alles wat
vochtig is, m de wereld noodzake
lijk is, maar met door de mensen
wordt opgenomen, en dat om die
reden zoveel meer water op aarde
is dan land. Zo'n idee kwam bij hem
op, door de constitutie van de soep
en dat stond wel zeer dicht bij zijn
poëzie, maar had verder geen ef
fect op zijn dagelijks leven of op
ons. We hoorden het aan en aten
gewoon door."
„Ook zijn handelingen konden
een absoluutheid bereiken ver bo
ven iedere noodzakelijke uiting. Ik
herinner me dat we een keer bij
hem op bezoek kwamen, toen hij
een plantgat, aan het graven was in
zijn turn. Het was zo diep dat Gerrit
het oppervlak niet meer kon zien.
Zijn hoofd kwam niet meer boven
de grond uit." Zijn gevecht tegen
het onvermogen te reguleren ging
door, maar hij had de veiligheid van
het niet weten om zich heen en ver
trouwde vrienden die wisten, maar
daarover niet spraken.
Andries Middeldorp zei over het
werk dat Gemt Achterberg in zijn
studeerkamer m Leusden schreef:
„In tegenstelling tot wat veel litera
toren zeggen, vind ik met dat Gerrit
Achterberg m zijn jaren na de TBR-
intrekking met op sporadisch ge
schreven heeft. Hij was altijd met
taal bezig. Droeg in zijn zakken vele
kleine briefjes waarop hij af en toe
een woord, een inval, schreef. Hij
was zeer geïnteresseerd in nieuwe
woorden, nieuwe ontwikkelingen.
Bijvoorbeeld in atoomkrachten.
Rond Kerstmis liet hij mij een
prachtig gedicht lezen, misschien
wel het allermooiste dat hij ooit ge
schreven heeft Het is ook achterin
zijn Verzamelde werken opgeno
men. In literaire beschouwingen
kom je inderdaad regelmatig tek
sten tegen zoals „zijn laatste sonnet
ten zitten technisch knap in elkaar
maar zijn moeilijk te doorgronden."
Centraal thema bleef de liefde met
de dood. Maar hij kon ook simpele
dingen als behang of een station
netje mooi beschrijven. Hij be
schreef vele herkenbare plaatsen,
maar ondanks speurwerk ben ik
mets tegengekomen wat zich her
kenbaar in Leusden afspeelt. Al zijn
veel gedichten met omschrijvingen
van heide, bossen en weilanden ui
teraard in Den Treek, op de Leus-
der hei of in de direkte omgeving
van het Molenhoekje te plaatsen.
Andries Middeldorp zegt daarover:
„Gerrit Achterberg schreef in een
hele simpele taaL Bijna spreektaal,
zo natuurlijk. Waarmee hij enorme
emoties wist te verwoorden. Gemt
kon verzen om woorden heenbou-
wen." Op nieuwe woorden was hij
verzot, getuige zijn reactie op „coe-
lacanth", „de missmg link tussen
twee vissen in" waaraan hij een ge
dicht genaamd Ichthologie wijdde.
Andries Middeldorp: „Vaak stapte
hij op de fiets om m Amersfoort
uren in de bibliotheek door te bren
gen. Daar las hij veel Duitse dich
ters, maar ook encyclopedieën."
Verder vond hij inspiratie tijdens
de huisbezoeken en contacten die
hij had met dominee Doornebal:
„De dommee hield zijn dichtende
vriend waarschijnlijk ook voor vro
mer aan dan deze in werkelijkheid
was. En dat vond Achterberg best.
Want vrienden waren ze, echte
vrienden. Als Gerrit bijvoorbeeld
met een theologisch probleem wor
stelde, dan zei hij altijd, dat zal ik
toch eens aan Ko vragen."
Samenvattend zegt Andries Mid
deldorp over het werk dat Gerrit
Achterberg in Leusden schreef:
„Vooral zijn laatste werk spreekt
me aan. De latere Achterberg be
schikt namelijk over een grote am
bachtelijke bekwaamheid. De erg
ste emoties zijn overwonnen. Het is
bezonkener en hij hanteerde een
strengere vorm, waardoor de emo
ties in feite alleen maar sterker
overkomen." Sinds Gerrit Achter
berg in Leusden woonde, versche
nen de volgende bundels van hem:
1953 Cenotaaf, Em Querido Am
sterdam; 1953 Ballade van de gasfit
ter, Bert Bakker Daamen, den Haag;
1954 Autodroom, Querido; 1954
Cryptogramen III, Querido; 1957
Spel van de wilde jacht, Querido;
1961 Cryptogamen IV Querido Ver
geetboek; 1963 Verzamelde ge
dichten Querido, 1969 Blauwzuur
Bert Bakker; 1979 Zeven gedichten,
zondagsdrukker Amstelveen; 1980
achtergebleven gedichten Quendo
en acht Kwatnjnen bij Avalon Pers.
Bij zijn leven, en zeker in zijn laatste
jaren werd zijn werk vertaald in het
Engels, later ook m het Duits, het
Frans, het Arabisch en Zweeds. Zijn
laatste gedicht, dat men na z'n dood
m z'n werkkamer vond, heet Anti-
meterie.
Gemt Achterberg overleed plot
seling op 17 januan 1962. Hij had al
eerder hartklachten gehad, tijdens
een van zijn tochtjes op de fiets
naar Amersfoort, en daarvoor me
dicijnen gekregen. Op de avond
van de zeventiende januari kwam
het echtpaar terug uit Amsterdam.
Op de terugweg kreeg hij pijn. Om
de een of andere redenen maakte
het echtpaar zich klaarblijkelijk
met al te ongerust. Thuisgekomen
ging zijn vrouw naar binnen met de
vraag of hij soms trek had in wat
gebakken aardappelen. Dat had hij
„maar met te vet". Toen Cathrien
Achterberg vond dat haar man wel
erg lang weg bleef, ging ze kijken
en vond hem dood in de auto. Sa
men met de buurman droeg me
vrouw Gonlag Achterberg naar
binnen en legde hem op de bank
neer. „Het was een hele toestand,
met als dat gesjouw" herinnerde zij
zich. De buren bleven bij mevrouw
Achterberg, die er ineens helemaal
alleen voor stond. Zij belde Bert
Bakker en Victorine die onmiddel
lijk kwamen. „We hadden nog
schmink van een televisie-optre
den op." Gerrit Achterberg werd
begraven op de begraafplaats
Rusthof in Oud-Leusden. „Zowat in
zijn achtertuin dus," merkte An
dries Middeldorp op. Bij zijn be
grafenis regende het. Veel van zijn
vrienden en de twee buren die de
noodlottige nacht geholpen had
den, waren daarbij aanwezig. De
andere buren kregen een overlij-
dingsbericht. „Er stond 'liever
geen bezoek', dus we hebben het
bij een kaartje gelaten," weet me
vrouw de Rmter nog. De laatste tijd
duiken geluiden op waaruit zou
moeten blijken dat Gerrit Achter
berg geen natuurlijke dood is ge
storven, maar zelfmoord heeft ge
pleegd. Een zelfmoordverhaal dat
lijkt ontsproten uit de wens een
diepe dichter een passende dood
te bezorgen. De buren die hielpen
bestempelen het verhaal kort en
bondig tot „Lariekoek".
'Miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
Een van de bewonderaars van Gerrit Achterberg was Harry Mulisch. Die schreef op 31 maart 1951 een 1
5 bnefnaar de dichter, waaruit de volgende citaten: „Ik ben 23 jaar en probeer goede dingen te schrijven.
E WeUicht vindt u de tijd om er een enkel woord over te schrijven. Ik verzoek u met te schromen om ze tot de
grond toe af te breken, indien ze dat naar u mening verdienen.Mulisch vindt Achterberg „de hoogste
E instantie inzake poëzie.Onder het pseudomem van Peter Berger schrijft hij een gedicht, dat hieronder
wordt afgedrukt en waaruit een bijna idolate bewondering van Muhsch voor Achterberg bhjkt.
E Achterberg
Zijn gelaat, boers maar zo
E kwetsbaar.
Op een merkwaardige wijze
E méér naakt
dan gezichten meestal zijn ge-
E maakt.
E Wimpers van wit. Van geite-
haar.
Wimper die de blik bewaart
Oog, bijna pupilloos het ont
waakt
kijken dat onaangeraakt
dwars door de dingen staart.
Slechts iemand met z'n plus
fours en
kweekschoolhoofd kan zo ho
peloos verloren
gaan tussen hier te moeten ko
men.
en m de hemel te zijn geboren
tussen zijn kwetsbare jongens
oren
suizen de vreselijkste dromen.
Peter Berger.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiii
Het huis van het echtpaar Achterberg aan het Molenhoekje in Bavoort. De weduwe van Gemt woont er nog. Zij
leeft daar teruggetrokken en wenst niets te vertellen over het leven van haar man
door
Marianne de Valck
iEUSDEN - Gerrit Achterberg
rd op 20 mei 1905 in Nederlang-
:ek, een gehucht nabij Doorn,
boren. Zijn vader, Henk Achter-
:g, was koetsier van Graaf van
r.den van Sandenburg. Hij woon-
met zijn gezin op het terrein van
gelijknamige kasteel in Neder-
gbroek. Emge jaren later kreeg
i vader rugklachten en mocht hij
boerderij Klein Jagersteyn
:hten van de graaf m 1912. Zijn
ier was lid van de Gereformeer-
Kerk. Een vriend van Gerrit
hterberg, die de man eens op
je leeftijd ontmoette vertelde
irover „De vader sprak zijn zin-
i en woorden mt op een manier
inn ik veel van Gerrit Achter-
g's uitdrukkingen herkende."
lerrit Achterberg gmg na de la-
e school naar de Normaal-
ooi in Wijk bij Duurstede. Hij
cht, als tweede zoon, doorleren
lat hij een goede leerling was,
■i waarschijnlijk ook omdater
n boer in hem zat. Op de Jan van
saukweekschool hield hij zich
:ensief bezig met taal en schnj-
Hij was slechts spraakzaam
n zijn vrienden, maar de vaak
e man kon agressief worden,
chiaters weten zijn agressie en
lelijk zelfs de verrassende ma-
waarop hij zijn omgeving en
1 lies vertaalde, als een mogelijk
K olg van twee valpartijen als ge-
I [waarvan hij enige tijd in coma
1 eest. Hij zou daardoor hersen-
;1 hebben opgelopen.
i ieder geval werd Gerrit Ach-
erg onderwijzer. Eerst m Op
alen, later in Den Haag. Het
geen succes. „Een goed ge-
it schrijven is toch belangrijker
het behalen van de hoofdakte"
int hij gezegd te hebben. In
1 verscheen de eerste bundel
chten van hem en zijn vnend
Dekker „de Zangen van twee
agers".
cht jaar later kwam pas de
ide, dankzij de inspanning van
loornik. Gerrit Achterberg zat
L al bijna twee jaar m een in-
■f5 mg. Hij had zijn hospita m
cht doodgeschoten en haar
ier verwond. Gerrit Achter
berg was in veel opzichten een on
geremd man. Wanneer mensen,
vooral geliefden, te dicht op zijn
huid zaten, kon hij daar met mee
omgaan, zegt Wim Hazeu, zijn bio
graaf. Eerder was daardoor zijn
verloving met Bep van Zalinger
verbroken. Ook haar had hij be
dreigd met een pistool, waarna hij
emge tijd werd opgenomen.
LIEFDE EN DOOD
Gerrit Achterberg werd ontoe
rekeningsvatbaar verklaard voor
de moord en na een halfjaar gevan
genis ter beschikking gesteld aan
de regering. Het beeld van de lief
de en voor de dood van de vtouw
zou zijn gedichten blijven tekenen.
Zelf zei hij daarover ooit dat hij het
een mooi beeld vond. Wim Hazeu,
vertelde dmsdagavond 8 novem
ber tijdens een VPRO-radiopro-
gramma, ter gelegenheid van de
presentatie van de biografie, niet te
geloven in het schuldgevoel van
Gerrit Achterberg. „Vanaf de daad
wist hij dat zijn dichterschap, de
weg naar de vrijheid zou zijn. Eerst
moest hij bewijzen dichter te zijn.
Gemt Achterberg was er toen hij
in de inrichting terecht kwam van
overtuigd deze status al bereikt te
hebben. De erkenning moest hem
eruit helpen. Dus dichtte Gerrit
Achterberg. Vnenden deden hun
best hem vrij te blijven, waaronder
veel schrijvers van naam. In 1943
kreeg hij proefverlof en gezinsver
pleging. Cathnen van Baak, die hij
al in 1924 had leren kennen, kwam
bij hem en werd in 1946 zijn vrouw.
Na het huwelijk ging het echtpaar
in Neede wonen. De literaire er
kenning nam snel toe en werd door
vrienden en geneesheren bijzon
der noodzakelijk gevonden voor
Achterbergs functioneren.
Hetgeen niet betekende dat hij
alle complicaties en agressie over
wonnen had. In Neede kreeg hij te
maken met een alcoholprobleem
waarbij en waarna hij bijzonder
agressief kon worden en vrienden
en geliefden kon bedreigen. Uit
zijn werk blijkt dat hij zich daar
mtens mee bezig hield. Hij gaf dui
delijk de voorkeur aan de nacht
omdat hij op de dag „onder dui
zend ogen moest komen". Ogen
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiiiiiiim
Vanavond, 10 november is in de Flint in Amersfoort het
toneelstuk te zien, waarin het leven van een van de groot
ste Nederlandse dichter Gerrit Achterberg centraal staat.
Het is een theaterproduktie van de nieuwe groep Hollands
Theater, waarin Huub Broos de rol van de dichter, Yoka
Berretty, de rol van de vrouw en Danièlle van Zwieten, de
rol van het meisje speelt. Voor de Leusder Krant aanlei
ding om aandacht te besteden aan het feit dat de betreffen
de dichter, Gerrit Achterberg, de laatste jaren van zijn
leven in Leusden woonde. Er is de laatste weken veel
aandacht voor Gerrit Achterberg. Zo biedt eveneens van
avond Wim Hazeu in de Sint Janskerk in Utrecht zijn
biografie over Achterberg aan één van de zusters van
Gerrit Achterberg aan. Wim Hazeu is ruim twintig jaar
bezig geweest met het verzamelen en verwerken van
gegevens over gedichten. De meeste beschrijvingen over
het leven van Gerrit Achterberg vermelden weinig over
zijn Leusdense tijd. Hij woonde teruggetrokken aan het
Molenhoekje in Bavoort. Zijn vrouw woont daar nog
steeds. Veel literatoren concluderen dat Gerrit Achter
berg in Leusden een redelijke rust heeft gevonden. Waar
door de spanning mede veroorzaakt door de commissie die
ontstond toen bekend werd dat hij zijn hospita in Utrecht
had doodgeschoten afnam, en daarmee de stroom gedich
ten. Een lid van het genootschap Gerrit Achterberg („om
schrijf ons maar als een soort fanclub")- Andries Midden
dorp, is het daar helemaal niet mee eens. „In Leusden
schreef Gerrit Achterberg een aantal van zijn mooiste
sonnetten, die ook technisch heel knap in elkaar zitten. Hij
schreef er bijvoorbeeld ook de Ballade van de Gasfitter.
Juist voor Kerstmis 1961 voltooide hij een van zijn, aller
mooiste gedichten". Op 17 januari 1962 overleed hij in zijn
auto, voor de deur van zijn huis in Leusden, 56 jaar oud.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
erg prettig. Begrijpelijk gezien de
moeite die haar echtgenoot voort
durend heeft gedaan om de moord
op zijn hospita met bekend te laten
worden. Aan de andere kant legt zij
zich erbij neer dat iemand die door
Nico Scheepmaker „de grootste
dichter van Nederland" is ge
noemd (Vondel was een goede
tweede) recht heeft op een biogra
fie.
Gerrit Achterberg had zelf be
langstelling voor biografien zodra
werk van dichters en schrijvers,
hem interesseerde. Leusden ver
bleef hij meestal op zijn studeerka
mer „waar hij uren kon prutsen en
schrijven" volgens zijn oude buur
vrouw mevrouw Gonlag, tegen
woordig wonend in Amersfoort.
De overleden J. T. Doornebal uit
dat dit zwaard van Damocles een
van de oorzaken was voor de
steeds opnieuw opduikende
agressie, spanningen en dnnkpro-
blemen. Zij bleken gelijk te heb
ben. Nadat op 15 juru 1955 de offi
ciële opheffing van de TBR een feit
was, werd Gemt Achterberg, vol
gens een van z'n vrienden. Victori
ne Hefting „beter aanspreekbaar".
Dat staat in het boekje „Victonne"
geschreven door Dienke Bege-
mann.
GELUKKIG
In Leusden, aan het molenhoekje
leefde het echtpaar Achterberg te
ruggetrokken. Zijn buren, die daar
veelal tegelijk met de Achterbergs
m het nieuwe wijkje kwamen te
wonen, zagen maar weinig van
Gerrit. Hij stak wel eens z'n hoofd
uit de studeerkamer, wanneer ik
tweemaal gebeld had en Cathrien
niet snel genoeg reageerde weet
mevrouw van de Beek, een van de
buren, nog. Deze liet aan vnenden
weten bijzonder gelukkig te zijn
met zijn meuwe huis.
Volgens Andnes Middeldorp,
lid van het genootschap Achter
berg en tegenwoordig wonen in
Zeeland, die hem leerde kennen in
Leusden was zijn nieuwe woon
plaats ideaal; „zelf zei hij altijd dat
het niet dichtbij en niet te ver was
van zijn geboortestreek bij Lang
broek. Net achter de Doornse berg
voelde hij zich in zijn eigen omge
ving." Cathrien Achterberg-van
Baak woont er nog steeds. Ze is in
de tachtig en vindt alle aandacht
voor het leven van haar man niet
Oene verhaalde eens hoe ze samen
uren zwijgend in de studeerkamer
van Gerrit konden zitten. De bewo
ners Vein het Molenhoekje kunnen
zich hem vooral herinneren als een
stille man. „Hij zei nooit veel. Hij
leek dikwijls met zijn gedachten
ergens anders. Daardoor groette
hij soms niet, en de andere keer
was hij heel attent. Wanneer hij zo
stil voorbij fietste dacht ik altijd „Hij
is aan het werk", weet mevrouw
Gonlag, zich te herinneren.
Andries Middeldorp woonde in
Woudenberg en was verbonden
aan een middelbare school in
Amersfoort. Omdat hij onder de
indruk was van de gedichten van
Achterberg en daaraan aandacht
wilde schenken tijdens zijn litera
tuur lessen, zocht hij contact met
hem. „Het klikte meteen. Ik ben
regelmatig op bezoek geweest.
Soms als het me allemaal te veel
werd dacht ik; nu eerst even naar
Achterberg." Hij omschrijft Achter
berg in Leusden als: „Heel gewoon,
niet groot, bijna broers, maar hy
pergevoelig en zeer beweeglijk.
Hij had een opvallend sympathieke
stem. En spierwit haar. Op zijn 37e
was hij al grijs. Hij probeerde altijd
andere mensen te ontzien. Het was
een stugge, maar vriendelijke
man."
ZONDAGSKIND
Simon Vestdijk, toen woonachtig
in Doorn, noemde Achterberg m
zijn Leusdense penode „een zon
dagskind", waaraan Wim Hazeu
zich haast toe te voegen dat Simon
Vestdijk, Gemt Achterberg niet
waarvan hij bang was „dat ze wis
ten".
Gerrit Achterberg wilde niet dat
iemand iets over de gebeurtenis in
1937 wist, hoewel veel van zijn
werk over deze dramatische ge
beurtenis gaat. De angst voor het
weten, verklaart ook zijn schuldge
voelens na veel alcohol gebruik en
zijn drang naar erkenning.
ERKENNING
met Cathrien (Achterberg) is hij (Bert Bakker) dagenlang met de auto door het land
en om de ruwe natuursteen te zoeken die zij graag op Gemts' graf wilde hebben. In Drenthe
ze tenslotte een ontilbare steen uit de ijstijd gevonden, waar dichtregels van Gerrit m
uwen konden worden en die is op zijn graf geplaatst." (Uit: Victorinedoor Dienke Bege-
De tekst op de grafsteen luidt „Van dood in dood gegaan totdat hij stierf. De namen zijn
d die hij verwierf. Behoudens deze steen waarop geschreven de dichter van het vers dat niet
Dat laatste kreeg hij. De eerste
PC Hooftprijs, was voor hem. Dat
was in 1950. Andére prijzen gmgen
daaraan vooraf en volgden erop.
Het huwelijk met Cathrien van Baak
bleef kinderloos. Wel werd en een
kmd geboren, maar dat overleed
na negen uur.
In 1952 las Cathnen een adver
tentie over de verkoop van een huis
in aanbouw in Leusden. De aanbie
ding was voordeling, want de eer
ste eigenaar emigreerde plotse
ling. Half februan was de verhui
zing, vanuit Neede, naar het vrij
staande, rustig gelegen huis aan de
Molenhoek een feit. Hier geeft Ger
rit Achterberg de laatste negen ja
ren van zijn leven gewoon. Zijn
vrienden, met name Bert Bakker,
beijverden zich voor de opheffmg
van de TBR. Zij veronderstelden
Portret van Gerrit Achterberg uit de laatste periode van zijn leven. Hij leefde met zijn vrouw Cathrien van 1952 tot
begin 1962 in Leusden.
