.Aandacht voor de stervende, zonder familie te vergeten' Concurrentiebedingen leusiler hront Wel of niet (te)recht? 'zakelijkheden nieuwe =®uit net bedrijfsleven Curio Cave reikt prijzen uit sv^upillen Hulpdienst voor terminale zorg start in Leusden Sinterklaas Kaartavond in Leusden-Zuid Bijeenkomst over brooddeeg I DONDERDAG 1 DECEMBER 1988 L plaatselijk nieuws LEUSDEN - Steeds meer mensen willen thuis doodgaan. Ziekenhuizen zijn prima instellingen, maar bedoeld om beter te worden. Wanneer dat niet mogelijk is, willen steeds meer mensen naar huis om daar in hun eigen omgeving, eigen bed en met eigen familie en vrienden afscheid te nemen van het leven op een eigen wijze. Zonder rekening te moeten houden met bezoekuren, doelmatige verzorgingseisen, kilte. Thuis sterven is steeds vaker een laatste grote wens van patiënten, waarbij de verwerking van zo'n afscheid door de achterblijvende familieleden dikwijls ook beter verloopt. Dat moet wel mogelijk zijn. Sterven is een moment. Daaraan vooraf gaan dagen waarin de patient en de familieleden en vrienden daaromheen zich moeten zien te redden met zowel de praktische als emotionele zorgen. In Leusden is een groep vrijwilligers geformeerd die willen helpen in de laatste weken van de terminale zorg. Tot het einde van dit jaar steunt de nieuwe hulpdienst op de ervaringen van de terminale hulpdienst van Amersfoort. Daarna gaat de Leusdense hulpdienst zelfstandig werken. Han Nabuurs (46) is coordinator, Marijke Elizabeth de Waard (34) is één van de vrijwilligsters. door Marianne de Valck Wat beweegt mensen ertoe om zich vrijwillig bezig te houden met mensen die gaan sterven Han Nabuurs: „Het idee om mij met iets dergelijks te willen bezig houden groeide enige tijd geleden. Ik heb een paar bijzonder intensie ve ervaringen gehad met mensen die thuis wilden sterven, maar door het ontbreken van opvang uitein delijk m het ziekenhuis stierven. Het verdriet, de teleurstelling van zowel de patient als de mensen om hem of haar heen. spraken mij aan. Die ervaringen droeg ik een tijdje met mij mee. Ik werkte een aantal jaren bij de telefonische hulp dienst. Nadat ik daar mee gestopt was. besloot ik mij te willen uizetten bij de terminale zorg thuis. Toen bleek dat een dergelijke organisa tie in Leusden met bestond, maar wel gewenst werd volgens de or ganisatie in Amersfoort. Ik heb toen het initiatief genomen m sa menwerking met de coordinator in Amersfoort. We hebben alle betreffende in stanties om medewerking ge vraagd. Dat leidde ertoe dat we nu samenwerken met twee verpleeg kundigen van de kruisvereniging, de voorzitter van de Zonnebloem en Marijke Elizabeth, die met haar werk in Amersfoort gestopt is, om in haar eigen woonplaats Leusden te beginnen." Manjke Elizabeth de Waard (34) heeft jarenlange ervaring in de be jaardenverzorging opgedaan. „Ik heb bijna tien jaar nachtdiensten gedraaid. Daann heb ik ervaren wat zorg m nachtelijke uren en in de laatste levensfase kan beteke nen. Veel mensen sterven 's nachts. Daar bij zijn bleek belangrijk. Veel meer is vaak niet nodig. Alleen daar bij zijn. Sterven blijkt steeds weer een authentieke gebeurtenis. Het is fijn wanneer je daar iets aan kunt bijdragen, maar niet te ont kennen valt dat je er zelf ook iets van meeneemt. De dood maakt je zelf heel doorschijnend. Je eigen sterfelijkheid onontkoombaar. Je wordt je bewust van je eigen situa tie, wat je doet en nog te doen hebt." Hoe moet men zich de terminaJe zorg door vrijwilligers voorstellen? Han Nabuurs: „Het is de bedoe ling aanvullende professionele hulp te verlenen ter ondersteunmg van de familie en vrienden. Dit kan betekenen dat een van onze vrij willigers een aantal malen komt waken, boodschappen doet, komt praten of soms alleen af en toe te Nan Nabuurs (coördinatrice) links en Marijke Elizabeth de Waard (vrijwilliger): „Het belangrijkste is erbij te zijn, met het hart op de goede plaats. /ACHT lefonisch contact heeft. We willen zeker geen hulp in de huishouding zijn, verrichten geen medische handelingen noch willen we de lei ding thuis overnemen. We willen slechts de familie en/of vrienden in staat stellen de stervende te bege leiden." Marijke Elizabeth de Waard ver woordt het aldus: „Ik heb twee han den om te helpen, twee ogen om te zien, twee oren om te horen, slechts eén mond om mee te praten. Ge bruik die dus maar het minst." Veel verschillende situaties zijn moge lijk. Bijvoorbeeld dat een vrijwilli ger van deze hulpdienst de tijden regelt waarop de familieleden sa men of alleen, aanwezig zullen zijn, bijvoorbeeld dat een vrijwilliger aanbiedt om een middag de kinde ren mee naar buiten te nemen, maar het belangrijkste is dat je aan wezig kunt zijn Waarom? Marijke Elizabeth de Waard: „Sterven is nog steeds een taboe. Mensen raken daarbij dikwijls in een isolement Ze weten met wat en hoe ze iets moeten zeggen, of doen en zeggen en doen daarom te vaak maar niets of vervallen in cliches Terwijl je niets hoeft te zeggen of doen. Je moet er alleen zijn Terminaal is een medisch be grip De huisarts weet wanneer dit begrip van toepassing is Zodra de patient en de familie dit weet be gint de periode van acceptatie en afscheid nemen. In die laatste pe riode, meestal niet langer dan vier weken, soms maar een dag, gemid Het vignet van de stichting Hulpdienst TerminaJe Zorg voor Leusden en Achterveld is getekend door Hans Weusten. Het geeft weer hoe handen een klem vlammetje, symbool voor het leven, beschutten of andersom, hoe de handen zich warmen aan dit dovend licht deld een week, kan de hulpdienst terminale zorg gevraagd worden een vrijwilliger te sturen. Hoe wordt hulp gevraagd en wat gebeurt daarmee9 Han Nabuurs. „Een aanvraag kan binnen komen via de Dokterscen trale, telefoon 722000 of bij mij, ie dere morgen tussen negen en tien uur, telefoon 03425-1242. De huis artsen m Leusden en Achterveld zijn geïnformeerd over onze werk wijze. Het is mogelijk dat zij fami lieleden wijzen op de mogelijkhe den van onze hulpdienst. Dit zal moeten groeien. Familieleden kun nen ons via de dokterscentrale of rechtstreeks bellen zonder overleg met de betreffende arts Het is ge bruikelijk zo n verzoek te doen na overleg met familieleden of vrien den, waaruit gebleken is dat er be hoefte is aan de komst van onze vrijwilliger, die toch een buiten staander is. Wanneer wij, bij wijze van spreken, al binnen zijn op het verzoek van de stervende en met instemming van bijvoorbeeld de vrouw of echtgenoot dan blijven wij komen." Dit laatste geeft zij als ant woord op de suggestie wat gebeurt wanneer familieleden achteraf be zwaar tegen „een buitenstaander" blijken te hebben. „De wens van de stervende is voor ons de richt snoer." zegt zij. EERSTE BEZOEK Han Nabuurs. „Zodra een aan vraag is binnengekomen, maak ik als coordinator een afspraak voor een bezoek. Bij dat bezoek inventa riseer ik de wensen en leg ik uit wat de mogelijkheden zijn. Het eerste bezoek is heel belangrijk Hierna moet ik een geschikte vrijwilliger aanwijzen. We beschikken mo menteel over drie vrijwilligers. We hopen nog meer mensen aan te kunnen trekken. Tijdens het eerste gesprek wordt niet alleen overlegd wat voor hulp, wanneer en door wie gegeven kan worden; de prak tische zaken, maar ook de emotio nele verhoudingen moeten inge schat worden. Hoeveel familiele den er zijn, waar ze wonen, wat ze willen doen. wat ze kunnen doen en hoe de onderlinge banden zijn. Zonder familie beginnen we niets! Verder probeer je m dit gesprek in te schatten welke vrijwilliger in deze situatie zal passen Een gelo vig iemand of juist een niet gelovig iemand. Iemand die m alle emoties wat nuchterheid brengt, of juist ie mand die emoties weet te verwoor den waar de familieleden moeite mee hebben Marijke Elizabeth de Waard vult aan met een eigen ervaring: „Ik heb meegemaakt dat iemand mij eerlijk zei dat ze liever een andere vrijwilliger had, nadat ze hadden gehoord dat ik gescheiden ben. Ik kan mij heel goed voorstellen dat mensen daar moeite mee kunnen hebben en in die situatie geen extra beladenheid kunnen gebruiken." Mensen die een beroep doen op de terminale hulpdienst halen in een moeilijke situatie een onbe kende in huis, waarmee ze emotio nele dagen doormaken. Wanneer een dergelijke con frontatie niet klikt, komt daar extra spanning bij, hetgeen niet de be doeling is van de hulpdienst. Inte gendeel Het is van weerszijde, vrij williger en stervende, mogelijk het contact te verbreken, te verande ren en te bespreken. Han Nabuurs wijst opmeuw op het eerste ge sprek waarbij het belangrijk is ge noeg duidelijkheid te knjgen om tot een direkt goede keuze van vrij willigers te komen. Desalniettemin is het met moei lijk om voor te stellen hoe de uitein delijke situatie anders kan zijn dan verwacht werd. De voorbeelden van mensen die tijdens hun leven fel gekant waren tegen iedere vorm van geloof, maar zich op hun sterfbed tot God wenden zijn tal rijk. Manjke Elizabeth de Waard: „Je ziet mensen daarbij dikwijls te rugvallen op kinderlijke zekerhe den en kinderlijk geloof. Soms met een enorme beladenheid welke niet altijd door de familieleden be grepen wordt. Hierdoor kan erger rus en verwijdering bij beide partij en ontstaan. Nog versterkt doordat mensen die weten dat zij gaan ster ven soms veeleisend kunnen zijn. De familie kan woedend worden van onmacht, onbegrip en wan hoop Ik probeer steeds weer dui delijk te maken dat alles gezegd moet kunnen worden, zonder dat men oordeelt. Vraagt het vrijwilliger zijn bij de hulpdienst voor termmale zorg speciale vaardigheden, of kennis? „Degene die sterft moet in z'n waarde gelaten worden. Ook als hij het ruet met je eens is. Zijn mening niet alleen respecteren, ook ac cepteren als de zijne. Onze taak is ons dienstbaar op te stellen in die situatie." Coordinator Han Nabuur: „We vertellen de vrijwilligers iets over ziekenzorg. Bijvoorbeeld hoe ze een kussen goed kunnen leggen, een patiënt kunnen draaien of op de pot kunnen zetten. Handelingen die een vrijwilliger niet verplicht is te doen, want in pnncipe verlenen we geen medi sche zorg. Maar wanneer je 's nachts bij iemand waakt en je ziet hoe ongelukkig hij of zij ligt. is het prettig wanneer je weet hoe je daar iets aan kunt doen. Verder staat mijn telefoonnummer vierentwintig uur voor de vrijwilliger beschik baar, zodat wie behoefte heeft aan overleg of een luisterend oor weet dat hij of zij terecht kan. Bovendien zijn we van plan vanaf januari, wanneer we echt van start zijn gegaan, regelmatig bijeen komsten voor de vrijwilligers te or ganiseren. Bij zo'n gelegenheid kunnen ervaringen worden uitge wisseld of een gastspreker kan in formatie verschaffen over zijn erva ring of kennis. Bijvoorbeeld eer huisarts, een maatschappelijk werker of een ervaren vrijwilliger." Marijke Elizabeth de Waard: „Nogmaals, er zijn, daar komt het op neer. Iemand met het hart op de goede plaats. Iemand met eigen onzekerheden. Persoonlijk heeft mij het lied van Herman van Veen altijd veel gedaan „Een vriend zien huilen kan ik niet, dus kom ik niet" Uit eigen ervaring heb ik geleerd dat het niet de kundigheid van een mens is waar je emotioneel soms veel van leert, maar de mens er achter." Han Nabuurs: „Om dit werk te doen moet je voelend nuchter zijn. Je hoeft niet alles te begrijpen, je moet goed kunnen luisteren en open staan voor de symboliek." Marijke Elizabeth de Waard: „Zon der direkt in zweverigheid te ver vallen, moet je kunnen herkennen dat mensen die met grote emoties bezig zijn soms moeite hebben zich begrijpelijk uit te drukken Ze kie zen dikwijls voor beelden. Ik maakte bijvoorbeeld eens mee dat een man zijn vrouw vertelde dat hij het gevoel had steeds hoger op een trap te klimmen, terwijl hij naar zijn vrouw keek die niet volgen kon. De vrouw was helemaal overstuur en dacht dat haar man gek werd, want er was helemaal geen trap. Ont kennen of hetgeen de stervende vertelt, bestempelen tot flauwekul, is storend. Je moet proberen aan te voelen wat zo iemand bedoelt. Vol gens mij probeerde hij zijn on macht over de verwijdering tussen zijn vrouw en zichzelf, doordat hij ging sterven, duidelijk te maken. Zodra ik mevrouw had uitgelegd kwamen ze weer nader tot elkaar." Een vrijwilliger komt als buiten staander binnen bij een intiem ge beuren. Hoe wordt zo iemand snel vertrouwd met de situatie. Manjke Elizabeth de Waard: „Je vloeit toe naar de ander. Dat lijkt misschien overdreven gezegd. Zo dra je met iemand een nacht door brengt, lange tijd met zijn tweeen m het holst van de nacht zit, kom je niet om dingen heen." LEEDVERMAAK Is het niet eigenaardig om je aan te melden als iemand die zich vnjwil- hg wil bezighouden, nachtenlang, met andermans leed? Han Nabuurs vmdt het een harde vraag, zeker wanneer het woord leedvermaak valt. „Mensen die dit werk willen doen. omdat ze daar een eigenaardig genoegen in vin den. vallen volgens mij snel af. Ik denk niet dat hun zorg werkt. Ik gooi het idee heel ver weg." Marijke Elizabeth reageerde ge nuanceerder „Ik herken wel iets van dit gevoel bij sommige men sen. Het is mij met helemaal vreemd, zo'n reactie van de buiten wacht. Vrienden en kennissen heb ben ook wel tegeri mij gezegd dat ze het eng vmden dat ik mij met terminale zorg bezighoud." Han Nabuurs- „Mensen vergeten soms dat bij ons werk met de meeste nadruk valt op de dood. De nadruk valt op het proces dat daar aan vooraf gaat Niet alleen het pro ces van de man of de vrouw die gaat sterven, ook van de mensen die daar om heen staan." Betekent dit dat jullie ook na het sterven bij de nabestaanden blij ven komen? Han Nabuurs. „Wanneer daar aan behoefte bestaat wel, hoewel het contact langzaam maar zeker afgebouwd zal worden. Manjke Elizabeth de Waard over het ver werken van het verdriet en het zich voegen in de nieuw ontstane situa tie „Mensen realiseren zich dik wijls niet dat het tweede jaar na het overlijden van bijvoorbeeld de echtgenoot, dikwijls het moeilijkste jaar is. In het eerste jaar is iedereen attent, begrijpend en zorgzaam. De nabestaande heeft veel te re gelen, veel meuwe wegen te vin den waarbij hij of zij steeds kan terugvallen op ervaringen van het vonge jaar. In het tweede jaar kan hij of zij niet meer zeggen: „Vorig jaar deden we dit". Het begrip van de omgevmg neemt af. de nabe staande staat er alleen voor. In het tweede jaar huilt men dikwijls va ker dan in het eerste jaar. Het is dan prettig te weten dat zij ons kunnen bellen." De hulpdienst terminale zorg be geleidt mensen in hun laatste da gen, van alle leeftijden, die thuis wensen te sterven en aan allen die hierbij betrokken zijn. De aard van de hulp kan daarbij liggen op het verzorgende, huishoudelijke en/of geestelijke vlak. Ze willen daarbij uitdrukkelijk een aanvulling zijn op reeds bestaande vormen van hulp verlening. Aan de hulp zijn geen kosten verbonden. De vrijwilligers accepteren geen geschenken of giften. Wel accepteert de stichting giften, waarmee de noodzakelijke kosten bestreden kunnen worden. Han Nabuur: „We zouden graag een WA-vrijwilligersverzekering voor onze mensen willen afsluiten. Bovendien zou het fijn zijn, wanneer we eventuele reiskosten kunnen vergoeden. Bijvoorbeeld wanneer een vrijwilliger die 's nachts geroe pen wordt de taxi moet nemen." Wie contact op willen nemen met de hulpdienst, hetzij om zich aan te melden als vrijwilliger, hetzij om een aanvrage te doen voor hulp, kan terecht bij de coör dinator, iedere morgen tussen ne gen en tien uur, 03425-1242 of 24 uur per dag bij de dokterscentra le 722000. Vele werknemers moeten )ij het aangaan van een ar- jeidsovereenkomst een zoge naamd concurrentiebeding tekenen. Dit betekent dat zij verplicht worden in te stem men met de verklaring dat zij binnen een bepaalde tijd en linnen een bepaald gebied liet direct of indirect werk zaam zullen zijn in de zelfde >ector als waarbinnen de werkgever werkzaam is. Dit s een ruwe omschrijving. De omvang van een concurren- iebeding is doorgaans veel lauwkeuriger omschreven. Hoe dan ook, een concurrentie- >edmg verbiedt de werknemer na •eediging van de arbeidsovereen komst in een bepaalde branche en unnen een bepaald gebied werk- aam te zijn. Werkgevers willen net zo'n concurrentiebeding de loor de werknemer binnen hun «dnjf vergaarde kennis bescher- iien. Veelal worden concurrentie- «dingen in de arbeidsovereen komst gesanctioneerd met boete- lepalmgen. Dat wil zeggen dat als le werknemer zich niet aan dit be ling houdt hij een onmiddellijk op eisbare boete verbeurt. Deze >oete kan een éénmalige som zijn, naar kan ook een bedrag inhou- len voor iedere dag dat hij zich niet an het concurrentiebeding houdt, n de praktijk zien we veelal een lombmatie van beiden, dus zowel ien éénmalige som als een boete- ledrag per dag waarop de werk nemer m overtreding is. Kortom loor het overeenkomen van een noncurrentiebeding legt de werk- lemer zich met handen en voeten 'ast. In ons land is het gelukkig de Mr. H. G. Punt. rechter die uiteindelijk beslist en er is dan ook een grote stroom van rechtelijke uitspraken op dit ge bied. De rechter beslist of de voor malige werkgever, want daar gaat het dan om, zich terecht op zo'n concurrentiebeding beroept. De wet kent overigens aan de rechter in dit soort zaken een matigings- recht toe. Dit betekent dat de rech ter, in casu de Kantonrechter om dat deze over arbeidsgeschillen in eerste aanleg beslist, kan beslissen of de ex-werkgever terecht zich op het ondertekende concurrentiebe ding beroept. Hierbij dient te wor den overwogen dat een concur rent ïebedmg doorgaans wordt ge tekend door een werknemer die bij een werkgever m dienst gaat treden danwel pas bij de werkge ver in dienst is. Gezien de arbeids marktsituatie kan het voorkomen dat een werkgever zo'n bepaling moet tekenen omdat hij anders geen werk krijgt. Naar Nederlands recht geldt een contract tussen partijen als wet. Dit betekent dat partijen gehouden zijn aan het door hen ondertekende contract. Daarentegen kan het van omstandigheden afhangen of nale ving van het contract in redelijk heid gevorderd kan worden. Een werkgever die een werknemer houdt aan een concurrentiebeding zal zich uit dien hoofde moeten realiseren dat er sprake moet zijn van redelijkheid. Zo is in de juris prudentie, dit zijn de rechterlijke uitspraken, naar voren gekomen dat een concurrentiebeding niet wat tijd betreft te ruim mag zijn; dus een werkgever die een werkne mer voor zijn verdere arbeidsleven verbiedt bepaalde werkzaamhe den uit te voeren zal zich m rede lijkheid met op dit beding beroe pen. De rechter zal zo'n langdurig verbod niet toestaan. Een termijn beperking van enkele jaren wordt beoordeeld naar de leeftijd van de werknemer, de duur van het dienstverband en de aard van de werkzaamheden. Ook kan het werkingsgebied van een concurrentie beding te ruim zijn. In de praktijk hanteren we meestal een straal van zoveel kilometer rond de betreffende plaats. De redelijkheid van de ge hanteerde straal waarbinnen het concurrentiebeding geldt is afhan kelijk van de aard van de werk zaamheden Voor een geavanceer de super-specialist zal een ruimere straal kunnen gelden dan voor een ander Het matigmgsrecht van de rech ter houdt niet alleen in dat deze kijkt naar de redelijkheid van het concurrentiebeding wat tijdsduur en gebiedsomschrijving betreft, maar ook naar de hoogte van de opgelegde boete. De aard van de werkzaamheden is van wezenlijk belang voor het matigingsrecht. Uitgangspunt is evenwel in de juris prudentie steeds meer dat partijen gehouden worden aan hun concur rentiebeding. De moraal van dit verhaal is indien u een concurren tiebeding heeft en beëindiging van het dienstverband overweegt, dan wel indien u deze beëindiging ver wacht, raadpleeg voordat u een I nieuwe baan aanvaard of iets voor 1 uzelf gaat beginnen eerst een des kundige over de vraag in hoeverre u aan uw concurrentie beding ge houden kunt worden. LEUSDEN - In de Woelige Hoek aan de Prinses Irenelaan 1 m Leus- den-Zuid wordt donderdag 1 de cember een kaartavond gehouden. Klaverjassers en jokeraars zijn daar van harte welkom Er zijn di verse leuke prijzen te verdienen. Inschrijven is mogelijk vanaf 19.00 uur. Het startsein klinkt om 19.30 uur. LEUSDEN - In het vrouwenont moetingscentrum 't Vooronder wordt woensdag 7 december een bijeenkomst gehouden, waarin het maken van brooddeegfiguren uit de doeken zal worden gedaan. Be langstellenden dienen een keu kenmesje, een knoflookpers een kwastje, een bakblik en versier- materiaal mee te nemen. Voor brooddeeg wordt gezorgd. De bij eenkomst begint om 9.15 uur, maar 't Vooronder is al vanaf 9.00 uur geopend. Voor meer informatie kunnen geïnteresseerden bellen met 942519. LEUSDEN - Woensdagmiddag kregen de winnaars van de limerickwedstrijd, die Curio Cave m het kader van een Engelse week organiseerde, hun prijzen uitgereikt. Eerste pnjs wmnares mevrouw E.H. Korelage hoeft zich voorlopig geen zorgen te maken over haar drankvoorraad. Zij kreeg een gallon (liefst 4,5 liter) whiskey als beloning voor haar rijmpje, waarw ze de lage prijzen en de dienstverlening van de drankenhandel w de Hamershof prees. De troostprijzen gmgen naar mevrouw S. van Leen en de heer G.J. Tijmensen, die ieder een klemere Qes whiskey kregen De winnares van de loterij, mevrouw Klemveld ontving uit handen van de bedrijfsleider, de heer M. Sengers, een 2-hter fles Cm. Alle winnaars komen uit Leusden ACHTERVELD - Door de jeugd commissie van de SVA zal zaterdag voor alle pupillen van de vereni ging een Sinterklaasmiddag wor den gehouden in de kantine op het sportpark De aanvang is om 13.30 uur. Door de commissie wordt er wel de nadruk op gelegd dat deze middag uitsluitend toegankelijk is vooi de pupillen.

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1988 | | pagina 5