r
H
z
wn
EEN PUZZELKLUIF VOOR DE FEESTDAGEN
Tl
F
De Kerstman;
de achterneef
van Sinterklaas
-
JONDERDAG 22 DECEMBER 1988
19
8 Kluifje, hè, deze puzzel? Voor het geval u de eerstko-
1 mende week niets te doen heeft, zullen we maar J
zeggen... Mocht u het ongebreidelde enthousiasme, j
dat nodig is om deze puzzel tot een goed einde te q
brengen, in zo grote mate voorhanden hebben dat u
2 deze puzzel helemaal oplost, schroom dan niet ons de
J oplossing (uitsluitend per briefkaart) toe te zenden.
8 We hebben vier prijzen beschikbaar, te weten een o
J waardebon van vijftig gulden als hoofdprijs en vier J
5 troostprijzen, die bestaan uit waardebonnen van een
J tientje. K
Oplossingen vóór vrijdag 6 januari inleveren bij Kantoor
Leusder Krant, Asschatterweg 119.
sis
US
J 7l
y/v
577
3/2
ks
/Of
vsl
3Lo
17
SIS
JW
2f6
vot>
82 boy I
70S
V8S
S9
99
171
228
77
¥tê
f/V
339
VS
w
3/
2/3
39/
S/o
fio
HORIZONTAAL 1 jaargetijde; 6 spe
ciale tijdschriftuitgave. 15 blizzard, 24
deel v e sluis; 29 vroegere naam van
Thailand; 31 lidwoord; 32 pl. in Overijs
sel, 34 ouderwets; 35 rivier in Italië; 36
telwoord. 38 maanstand. 41 siersteen;
43 web. 44 kerstversiering; 46 boom; 48
rangtelw 51 tin; 52 voegw 53 onder
scheiding; 54 vogel; 57 doopvader; 59
fors; 61 roofvogel. 62 partijgenoot. 63
eenvoudig. 66 eens, 68 vogel; 70 voor
zetsel. 71 aantekening; 74 kruiderij; 75
zoogdier; 76voorzetsel 77 familielid; 79
bergplaats. 81 onbeschofte vlegel. 83
Kon titel; 85 pl op Ameland; 87 pl in
Noord-Brabant, 89 klein paard. 90 wier;
92 pausennaam. 94 tijdrekening; 96
kerstlied; 99 stuk chocolade 101 die
rengeluid; 102 deel v e wet; 105 zoog
dier, 106 delfstof; 107 man dier; 108
rangtelw 110 pl in Noord-Brabant. 112
vlaktemaat. 113 dierenverblijf; 114 en
zovoort; 115 ingeraamd plaatje; 116
titel. 117 onzes inziens; 119 weg met
bomen. 120 vooraanzicht; 122 noot; 123
tijdmaat; 125 groet. 127 soort verlich
ting; 129 de dato; 131 laatstleden; 132
onderdompeling; 133 Bijb plaats; 134
boom, 136 geiteleer; 138 Europeaan;
140 Javaans orkest. 142 sprookjesfig
143 soort verwarming. 145 spil. 147 deel
v e boom; 148 familielid; 149 en om
streken, 150 daar; 152 voorschrift; 154
vogel; 160 generale staf (Fr); 163 pers
vnw 164 voegwoord 165 pl in Noord-
Holland; 169 overblijfsel. 170 naar mijn
mening. 171 soort onderwijs; 172 rust
teken. 173 werkplaats. 176 de oudere.
177 kathedraal. 178 versiering; 181 vette
vloeistof; 183 windrichting; 185 pl. in
Zwitserland. 188 grappenmaker; 189
bijwoord; 191 acteur, 194 indien; 196
gebouw v godsdienstoefening. 198
uniek; 200 vernis; 202 scheik. element;
205 herdersspel 207 verbinding; 209
rijksdaalder (Ind n 211 wolpluisje.
212 verbetering; 214wmtervoertuig; 215
Bijb vrouw.; 216 vroegere Chin, leider.
218 voorzetsel, 220 vr. drank; 221 alstu
blieft; 222 Alg Ned persbureau; 224
onderricht; 225 op dit moment. 226
duw; 228 vriend (Barg 229 niet strak.
231 hetzelfde, 233 diocese. 234 vr munt;
237 luizeëi, 239 een zekere; 241 ogen
blik, 242 stuurboord; 244 familielid; 245
lidwoord; 246 gevangenis; 247 vogel,
249 morsdoek. 251 duinvallei; 252 fami
lielid; 254 tegenover; 255 voorzetsel,
257 vogel. 258 motorrace. 259 poste
restante. 260 oude maat. 261 spleet; 263
uitroep, 264 voegwoord; 265 via. 266
duin; 268 veter, 271 zoogdier 273 voer
bak; 275 bedrijfspremie; 276 grond om
boerderi|. 278 voorzetsel; 279 onbep
telw 280 steegje. 282 rugaandoening.
284 uiteinde; 285 pl in Zuid-Holland,
287 voeg. 289 deel v h hoofd. 290 Vrije
Universiteit; 291 leraar. 292 ter zake; 293
hoofd; 295 Europeaan; 298 onderdeel
torenbei; 302 oliestaat. 304 reservoir;
307 nadruk. 311 gereedschap. 314 tan
deloos zoogdier. 316 watering. 317 vod
318 onwaarheid. 319 ieder; 321 geaard
heid. 322 nieuw. 323 lof, 324 noot; 325
onbep vnw327 entstof; 329 kosten
koper; 330 elektrische tractie; 331 pers
vnw.. 332 Indiaans symbool. 334 groei;
335 god v d liefde. 337 paard. 338
slang; 339 kanon; 341 nummer; 342
kleed. 343 verharde huid; 344 noodsein,
345 reptiel; 346 huisdier. 348 paling; 349
rivier in Noord-Brabant; 351 gravin van
Holland. 353 plaaggeest. 354 deel v.h
hoofd. 356 maanstand; 358 per order;
359 plant. 363 woud; 364 frequentie
modulatie; 365 zoogdier; 369 medicijn;
370 vrucht; 372 voor 373 onverschrok
kenheid; 374 boom, 375 Rijkslucht
vaartschool; 377 niet fair, 379 zuivel-
produkt, 380 vogeleigenschap; 381 na
melijk. 383 drukfout, 386 telwoord; 388
nikkel; 389 pl in Japan, 392 Eur kam
pioenschap; 393 Seleen, 394 zoetwa
tervis. 395 vaartuig, 396 voorzetsel; 397
bevestiging. 398 landbouwwerktuig;
399 dwaas, 400 omroepvereniging: 401
Deo Volente, 403 pelotonscomman
dant. 405 eenheid v elektr weerstand,
407 conflict; 410 ontkenning; 412 Krip-
ton. 414 vordering; 416 kwab; 418 na
trium; 419 vaatwerk, 420 lumen, 421
haast; 423 regeringsreglement; 424
zoogdier; 427 kledingstuk. 429 per ex
presse. 430 naaigerei; 432 hond; 434
voorzetsel, 436 broeibak. 438 aanko-
mend; 440gewichtje; 442 myth koning,
444 vrouw v Aegir. 445 op zekere
plaats; 447 traag. 449 strik, 451 kle
dingstuk. 454 Bijb vrouw; 455 slot; 456
dierengeluid; 457 korst v.e wond; 459
hoekpilaar, 460 boom; 461 anisette; 463
gereedschap, 465 familielid; 466obliga-
tie; 467 gelofte. 470 roeispaan. 472
kansbriefje; 474 houding; 476 maatstaf,
478 naar mijn mening; 480 pl in Noord-
Brabant; 483 getijde: 485 testinstituut;
486 fut, 487 gebogen been. 489 Ver.
Staten van Amerika. 490 laatstleden;
491 weinig flink; 495 verdorven, 497
reeds; 499 warme maaltijd, 501 warm
tebron. 503 en andere. 504 waterbouwk
werk. 505 deel vd Bijbel, 506 liefde; 508
schil; 509 telwoord. 511 voorzetsel. 513
ongekunsteldheid. 515 lidwoord; 516
water in Friesland; 517 voor alles. 518
plaaggeest; 521 onbep vnw 523 Euro
peaan; 525 boekhoudk term; 526 oude
maat; 528 verwonding. 529 vogelpro-
dukt; 531 langer maken. 535 textielbe
werker; 538 titel. 539zuivelprodukt, 542
gestadig. 543 grote vogel. 544 carillon,
545 deftig
VERTIKAAL 2 pers. vnw 3 Techn
School; 4 vrucht; 5 vreemd; 7 adellijk; 8
noot; 9 open plek i.h. bos. 10 brilslang;
11 uitgesloten aansprakelijkheid, ^in
houdsmaat; 13 soort onderwijs; 14 ver
gissingen voorbehouden; 16 dichtbij;
17 bouwland, 18 elektr, tractie; 19 bol
gewas 20 deel v h jaar; 21 sportbeno-
digheid; 22 voorzetsel; 23 oxidatie, 24
vorderen; 25 bewolkt; 26 dyne, 27 klein
kind. 28 pl in Noord-Holland; 30 mada
me (Fr. afk 33 ton; 36 oplosmiddel; 37
hemelgeest 39 deel v.h been; 40 bron
zen munten, 42 getij; 43 godsdienst; 44
vruchtje; 45 watering. 47 beroep. 49
insekteneter; 50 vaandel; 51 ijzeren pin;
55 noot; 56 woonboot. 57 kerstversie
ring; 58 gebruik. 59 boom. 60 titel. 64
mil politie. 65 daar. 67 geol hoofdtijd
perk; 69 gevormd. 72 bekende bóeren-
rechter; 73 te koop. 77 rivier in Siberië;
78 Noorse goden, 80 klaar, 82 muziek
term; 84 veebewaker; 85 niet echt; 86
chr viering; 88 vaatwerk. 90 dierentuin.
91 Bijb vrouw, 93 trek; 95 tentoonstel
lingsgebouw; 97 ijzerhoudende grond.
98 briefaanhef; 100 godsd lied. 101
mand. 103 omroepvereniging. 104 uni
form. 109 tegenover; 111 korte overjas.
113 bidden, 118 hetzelfde; 120 enthou
siasteling. 121 ijzeren drievoet 124
dwarshout; 126 deel v h been. 128 vr
munt; 130 gewicht; 132 mop. 135 par
couvert; 137 evenzo. 139 naaigerei. 141
pl in Noord-Holland; 142 noot; 144
huid; 146 monster; 148 honingdrank;
151 wildwestspel; 152 bron. 153 verl
toon, 154 scharnier; 155 werelddeel,
156 lumen, 157 uitroep; 158 zwarte stof;
159 nimmer; 161 voorzetsel, 162 kle
dingstuk. 163 reukstof; 165 opening,
166 schrobnet. 167 lengtemaat. 168
godsdienst; 169 soort. 174 schoeisel,
175 smalle opening; 176 boom, 179 deel
v.e schip, 180 letterreeks; 182 maan
stand; 184 soortelijk gewicht; 186 ba
nier; 187 in orde. 190 schoon. 191 splin
ter; 192 militair. 193 toespijs; 195 licht
bron; 197 ransel; 198 zelfzuchtig mens
(vr.); 199wasteil; 201 insekteneter; 203
Scandium. 204 zoogdier, 206 deel v e
etmaal; 208 aanmoediging; 210 Geach
te Heer (afk.). 211 tegenwoordig; 213
scheepseigenaar; 216 schaakterm, 217
langwerpig rechthoekig, 219vervoers-
ond.; 221 voor de middag; 222 streng
vroom christen. 223 klomp planten. 226
schil; 227 deel v d. Bijbel; 230 de lezer
heil; 232 emeritus. 235 bouwland; 236
insekt; 238 telwoord; 239 Eng titel. 240
toen; 243 snibbig; 245 soort aap. 247 pl.
in Zwitserland; 248 pl. in Noorwegen:
250 zangstem; 252 bezit v.e. boer; 253
bedorven; 256 niet echt; 259 voor; 261
bijzonder (afk 262 open plek i.h. bos.
265 ijskegel; 267 inw orgaan, 269water
in Friesland; 270 kustvorm; 272 li
chaamsholte; 273 heilig moham boek;
274 Binnenlandse Strijdkrachten; 275
de drie koningen; 277 Perzische der
wisj; 279 lor; 281 trop visje; 283 voor
zetsel; 284 hoofddeksel. 286 Ronde
tafelconferentie. 288 ligpl v schepen.
294 vriend; 296 vordering; 297 draai
kolk, 298 werk; 299 schooltype. 300 we-
derk. vnw 301 Fr lidwoord; 302zintuig,
303 voorzetsel; 305 achter 306 karaat.
307 uitroep v pijn, 308 chroom; 309vis-
benodigheid; 310 koppel; 311 loods,
312 belemmering. 313 getal voor plaats
bij adressering; 315 Europeaan. 319
watervogel; 320 kroon, 324 laagte; 326
Ned Omroepstichting; 328 omgang,
329 koraalmos; 333 huisraad. 334 uit
stekend, 336 schriftelijke overhoring,
338 zangstem; 339 moeilijkheid. 340
waaronder 343 en andere; 346 Hoge
Raad; 347 wraakgodin; 350 slede; 351
welpenleidster; 352 indien. 355 rund;
357 regelmatig zesvlak; 358 jeugdig.
360 vruchtbare pl. i.d. woestijn 361 niet
genoemd; 362 aanbouw; 364 vr taal;
366 voorm Nw Guinea. 367 water in
Noord-Brabant; 368 patrones v d geh
vrouwen; 370 Verenigde Naties; 371
hofstede; 372 familielid; 376 keel; 377
familielid; 378 zetel. 379 karakteristiek;
380 gard, 382 niet ziek; 384 Rijksscho
lengemeenschap; 385 resultaat; 387 ti
tel. 390 hoofddeksel. 391 vruchtje; 398
Eminentie; 399 hemellichaam. 402 wa
terdier; 404 inh maat; 406 scharnier
407 onderdompeling; 408 bijenhouder;
409 pers. vnw 411 bijwoord; 412 burch
ten. 413 dwarshout. 415 rekenopgave.
417 halfedelsteen, 419kaarsdrager; 422
bos (in samenst425 schildersbeno-
digheid, 426 ik; 428 lengtemaat; 431
voorzetsel; 432 open plek i.h. bos; 433
knevel; 435 onmeetbaar getal; 437 deel
v.e. wet; 439 zoen; 441 eenh. v. atoom
straling; 443 debiteuren; 445 watervo
gel; 446 het zij zo (Fr448 voorzetsel.
450 tuingereedschap. 451 projectiel;
452 regeringsreglement; 453 gegadig
de; 458 myth vogel; 461 zangstuk, 462
lekkernij; 463 vruchtje; 464 bidt!. 468
tijdrekening; 469 pers vnw 471 soorl
onderwijs. 473 toegankelijk; 475 land in
Azië; 476 tegenwoordig. 477 ooster
lengte. 479 sporeplantje; 480 verblijven;
481 hoekpilaster; 482 Amsterdamse
Tijd. 484 grote schop; 486 dikke boter
ham; 488 Bruto-Registerton. 490 vulka
nisch produkt. 492 tijdelijk, 493 half
edelsteen; 494 larve v d langpootmug.
496 staatsman; 498 inh maat. 499 lid
woord. 500 koor; 501 lidwoord; 502
noot; 503 tussen (Fr.); 504 borstharnas;
507 vr. munt; 508 lol; 510 scheepstouw;
512 deel v.e, trap; 514 zwaardwalvis. 519
vogel. 520 verdwenen, 522 vroeger
Chin, leider; 524 grafvaas 527 grond
toon; 528 selenium. 530 dat is; 532 kilo-
volt. 533 uitgeteld; 534 deel van een Fr
ontkenning. 535 westerlengte; 536
maanstad; 537 kosten koper. 538 mijl
paal, 540 aansporing. 541 noot
(door Atty Davidse)
Ook in Nederland is in de loop der
jaren een soort Kersttraditie
ontstaan. Naast het vieren van het
eigenlijke Kerstfeest, de geboorte
van Jezus Christus, is een aantal
gebruiken erop gericht, de sfeer in
huis en op straat zo gezellig mogeh/k
temaken.
Zo hangt er bijvoorbeeld in de
kersttijd voor veel ramen een
verlichte kerstster Zo n ster zou
eigenlijk betekenen dat iedereen
welkom Is, net zoals in het
kerstverhaal de Ster van Bethlehem
de weg naar de kribbe in de stal
wees Een journalist kreeg eens
opdracht aan te bellen bijmensen
die zo n ster voor het raam hadden
hangen met de vraag of hij welkom
was. Op enkele hartverwarmende
verwelkomingen na waren de
reacties bepaald ontmoedigend.
En hoe is men ertoe gekomen op het
feest van Jezus 'geboorte een spar
of een denneboom te versieren en te
verlichten?
Men zegt dat daaraan een verhaal
uit Saksen ten oorsprong ligt. In 725
zou de christenprediker Winfried
een bende woestelingen hebben
ontmoet, die aan de heidense
dondergod Thor een kind wilden
offeren, aan de voet van een, aan die
godheid gewijde reusachtige eik.
Winfried, die later Bonifatius werd
genoemd, redde het kind en hakte
tot ieders verbazing de eik om, van
het hout bouwde hij daar een kapel
De legende zegt dat op de plek waar
de eik stond, een /onge spar begon
te groeien
Toen zou Winfried hebben
verklaard:Van nu af zal de spar, die
met zijn takken naar de hemel wijst,
een heilige boom zijnI" Of Winfried
dit al dan niet gezegd heeft, laten we
in het midden. Het is wel zo dat de
heidenen aan bomen goddelijke eer
bewezen en dat het
kerstboomgebruik daarvan een
overblijfsel is. In onze streken is het
gebruik van de kerstboom echter
nog niet zo oud. In de 16e eeuw
wordt hij voor het eerst vermeld in
Straatsburg Pas in de 19e eeuw
deed hij zijn intrede in Nederland en
België. Hij werd in de huiskamer
geplaatst en versierd. De allerlaatste
ontwikkeling heeft hem vanuit de
huiskamer in de voortuin gebracht
en ook op veel markten en pleinen.
DE KERSTMAN
Zou, in een verre toekomst, de
kerstman Sint Nicolaas in Nederland
kunnen verdringen? In de 20ste
eeuw is ook het kerstmannetje in de
folkloren van het kerstfeest
verschenen.
Hoe oud de kerstman is, weten we
niet. De Amerikaanse kerstman,
Santa Claus, werd in ieder geval in
1822 geboren en als je de woorden
Santa Claus en St. Nicolaas met
elkaar vergelijkt, rijst meteen al het
sterke vermoeden, dat er toch in
ieder geval wel sterke
familiebanden tussen deze twee
goedheiligmannen moeten bestaan.
En dat is ook zo: imigranten
brachten de figuur naar Amerika.
In 1822 zette de Amerikaanse
dichter-dominee Clement Clark
Moore een nachtelijke ontmoeting
met de kerstman op rijm. „Een
bezoek van Sint-Nicolaas" heet zijn
vers maar de eerste regels melden
al dat de hier genoemde St. Nick als
kerstman door de schoorsteen
binnenkomt. Het gedicht begint
immers met:
't Was Kerstnacht: in het hele huis
bewoog geen wezen, zelfs geen
muis;
de kousen hingen bij de haard
afgebeeld in een slee getrokken,
dooreen span rendieren.
Het andere verhaal vertelt, dat
Duitse immigranten het geloof in
deze geschenkenbrenger mee naar
Amenka brachten.
Thomas Nast, de tekenaar, was één
van die immigranten Zijn
jongensjaren bracht hij door in de
Palts in Duitsland, waar hij
ongetwijfeld kennisgemaakt heeft
met de twee bekendste Germaanse
boemanfiguren: Knecht Ruprecht
en Hans Trapp Net als Zwarte Piet
stonden deze „duivels 'eenmaal
gekerstend, bekend als hulpje van
een christelijke
geschenkenbrenger. In veel
Midden- en Noordduitse streken
traden beiden echter ook wel in hun
eentje op. In de kersttijd trokken zij
dan 's avonds langs de huizen met
hun grote cadeau-zak of korf
gekleed in laarzen en een pij-
achtige mantel met capuchon of een
rode winter/as en een muts met
hermelijnen randen
Hoe het ook zij, dankzij de mooie
prentenboeken, tekenfilms en niet te
vergeten de verhalen in het blad
Donald Duck, maken steeds meer
Nederlandse kinderen kennis met
het fenomeen kerstman. Vooralsnog
lijken zij het nog niet moeilijk te
hebben met de
gedaanteverwisseling van St.
Nicolaas in Santa Claus. De eerste
komt toch meer over als een
serieuze kindervriend, terwijl de
laatste ook een wat ongrijpbare
indruk maakt wanneer hij zich hoog
in de lucht voortspoedt in zijn
rendierslee. Hoe moetje zo 'n jolige
man met zijn joho-geroep trouwens
een passend welkom bereiden? Van
oorsprong zijn we toch een
zeevarende natie en we zullen dan
ook wel niet snel van de gewoonte
afwijken St Nicolaas bij een haven
op te wachten, turend naar de
horizon, en niet naar de lucht.
ledereen vindt het vanzelfsprekend
dat Kerstmis gevierd wordt op 25
december. Men denkt dat het paus
Telesphorus was die de herdenking
van de geboorte van Christus heeft
ingevoerd. Er was toen wel heel wat
discussie over de juiste datum.
Oorspronkelijk werd het kerstfeest
op 6 januari gevierd, op Drie
koningendag dus In het jaar 354
werd voor het eerst te Rome
Kerstmis op 25 december gevierd.
In het Oosten bleef men nog lang de
datum van 6 januari aanhouden en
dat doet men in Armenië nog steeds
te wachten op Sint-Nicolaas
De regels die volgen beschrijven de
kerstman als een breedgebouwd
dikkert/e dat zich. van top tot teen in
bontgekleed, vrolijk fluitend per
rendierslee langs de wolken
verplaatst. De Santa Claus van de
kerstkaart dus.
Moores gedicht bleef niet
onopgemerkt maar het was vooral
dankzij de tekeningen van Thomas
Nast dat de kerstman voortaan als
een joviale grootvader door de
wereld ging. Die tekeningen
verschenen tussen 1863 en 1890in
talloze Amerikaanse kinderboeken
en tijdschriften.
Bij het zoeken naar de herkomst van
het (Amerikaanse) kerstmannetje,
zegt het ene verhaal, dat deze
goedmoedige grootvaderfiguur
niemand anders is dan onze
Sinterklaas: Nederlandse kolonisten
namen de gebruiken van Sinterklaas
in de 19e eeuw mee naar Amerika en
in het begin van deze eeuw kwam
die Santa Claus hier terug als
kerstmannetje. Hij wordt doorgaans
