IN DE NEVELEN ROND LEUSDEN ,Een lijkstaatsie heeft een starke kracht' Dertien nieuwe cursus sen bij Latent Talent leusder1 krant Ruud Maas vertrekt bij Roda'46 (zo.) LEUSDEN 'TW weekinclegMmie/\ HET WEER IN LEUSDEN leusder1 krant Achterveld Nieuwjaars- instuiven UW AANKONDIGINGEN IN DE SNELSTE KRANT VAN LEUSDEN? LEUSDER KABELKRANT LEUSDER KABELKRANT KANAAL 4 1988: Warm, nat en somber VRIJDAG 30 DECEMBER 1988 plaatselijk nieuws Dwaallichten, heksen, lijkstaties, doods voorspellingen, tienurenhonden, erfluis, weerwolven en ijzeren veulens. Het zijn verswchijnselen die je niet verwacht in de nieuw bouwwijken van Leusden. Toch zijn ze in deze omgeving ooit eens waargenoemen. Leusden was minder dan vijftig jaar geleden nog platteland. Zonder televisie en video en met niet meer literatuur dan de bijbel. De mensen zagen in hun omgeving meer dan wij nu om ons heen zien. Dingen om nooit te vergeten. Op stille heiden, in mistige weilan den, op slapende dijken en in donkere bossen. In Leusden en in de plaatsen er omheen. De mensen vertelden erover. En zo ontstonden de verhalen, die zich in de nevelen rond Leusden afspeelden. Spookverhalen zouden wij ze nu noe men. Tussen 1972 en 1977 verzamelde de heer W.E. Heupers in opdracht van het Amsterdams Instituut voor Dialectolo gie Volks- en naamkunde deze vertellingen. De Leusder Krant heeft toestemming een aantal van deze verhalen te publiceren. Zij werden door Marianne de Valck bewerkt. De plaatsen die in de verhalen voorkomen, werden met behulp van onze medewerker Goos van Leeuwen door onze fotograaf vastgelegd. Elke week wordt in deze krant iets van de sfeer teruggeroepen die hier vijftig jaar gele den nog heerste en misschien nog niet helemaal verdwe nen is. Deze week gaat het over voortekens en het Vilders kerkhof. Boerderij Het Vliet aan de Horsterweg richting Stoutenburg LEUSDEN - Het kon met uitblij- i/en.... bij een kerkhof gebeuren Baken die het daglicht met kunnen verdragen. In de nevelen van een kerkhof, zeker wanneer dit kerk hof vervallen is of een laatste rust plaats biedt aan duistere figuren, antstaan per definitie verhalen. Bin nen de gemeentegrenzen van Leusden was, sterker nog is, een dergelijk kerkhof dat voldeed en voldoet aan het voorstellingsver mogen van iedere horror-liefheb- ber. Met een beetje fantasie uiter aard. Het Vilders kerkhof is te vin den vlakbij de Hessenweg, de ver bindingsweg tussen Stoutenburg en Achterveld. De „toegang" be vond zich aan de Emelaarseweg. (4u lijkt het een verwaarloosd stuk je grond. Oude en jonge bomen |ijken willekeurig op te schieten. Dude grafstenen zijn niet of nau- jvelijks te vinden. Zijn daar ook met pf nauwelijks geweest. Hier wer den vroeger de armoedzaaiers be graven. De landlopers, mensen tonder have en goed, zij die nooit ben trouw lidmaat van een of ande- je kerk waren geweest en al die pidere die om wat voor reden ook Ïiet in oud-Leusden begraven wer en. Bijvoorbeeld omdat ze overle- len aan een besmettelijke ziekte. 5e bewoners en bezoekers van jeusden zoals deze ongeveer wintig jaar geleden door de heer p. Heupers geïnterviewd werden, geloofden in „veurtekens". Voorte pens waaruit viel op te maken dat binnenkort iemand m de buurt zou Overlijden. Lijkstaatsies werden ^aargenomen. Of alleen maar ge loeid doordat mensen zich ineens ran de stille weg afgedrukt voel den worden. Honden die huilden [oorspelden niet veel goeds. Net ;o als katuilen. Dwaallichtjes zou- ien kunnen duiden op zowel ko- •nende sterfgevallen als onrustige Helen. Het Vilderskerkhof had jeen beste naam. Zij die daar te- [echt kwamen konden maar al te raak geen rust vinden, volgens de >ude volksverhalen. Doden, be- praven op het Vilderskerkhof, ble- ien terugkomen. Herbegraven in eusbroek bracht soms de verlos ing en was vaak de inmge wens an de nabestaanden. Gijs de Kruijff bijvoorbeeld werd 1876 geboren m Stoutenburg, ertelde ,,'t Is in m'n familie voorge- allen. Een oom van me zag mid- en m de nacht een lijkstoet gaon. )at kan natuurlijk niet, want 's iachts wier met begraven. Meer hij was hem teugengekommen op de weg, meer pas veel later gebeurde wat hij toen had gezien. Een neef van ons of een ander, dat weet ik zo niet meer, die was gestorven en hij wier begraven op het Vilderskerk- hofje daar bij Stoutenburg. De bur gemeester wilde niet hebben, dat hij in Leusden wier begraven, want hij was gestorven an de ziekte. Wat veur ziekte dat was, dat weet ik niet, want het is al zo lang geleden. Meer een joar loater wier dat lijk toch overgebracht naar 't kerkhof op Leusden hier. Toen mocht dat. En m'n oom Mastenbroek, zo heet te hij, had dat al lang van teveuren gezien. Hier had een bijzondere gave Hie was een helderziende. Ik heur het de mensen hier in de buurt nog zeggen." Die familie de Kruijff komt vaker in de analen van het Volkskunde bureau m Amsterdam. Gerrit Jan Berkhof woonde in Maarn en ken de de familie de Kruijff in Leusden goed. Vandaar het volgende ver haal; „Ik weet 't nog best. 't Gebeur de in m'n vaders tijd. Hij min vader, most op een keer noar Ammers- fort. 't Gung de Leusderhei over op Leusden an. Net bie 't huusje van vrouw de Kruijff doar, er stonden er toen twee van die lage huusjes, doar wordt hij deur een lijkstaatsie mooi opzijgezet, zo de hei in. Meer over veertien dagen was vrouw Kruijf dood. 't Is soms een lelijk ding, want zo'n lijkstaatsie heeft een starke kracht. Als je bie de zee woont kun je ook zo in de zee gezet worden en dan verdrunk je natuur lijk. Gelukkig overkwam het min vader op Leusden an." De verhalen over lijkstaatsies en van de weg afzetten zijn talrijk. Ze worden steeds opnieuw verhaald door tientallen oud streekbewoners. Het overlijden van deze vader van Gerrit Jan Berkhof werd even eens voorafgegaan door „een „voorschinsel". „D'r was een voor- schinsel van m'n vaders dood, dat heb ik zelf meegemoakt. De ouwe man was heel niet ziek, zo gezond as 't meer kon. Hij sliep in de bed stee en ik m een ledikant. Op 'n keer word ik midden in de nacht wakker en 't is net of ze me iedere keer met 'n giep in m'n rug steken. Op vier ploatsen noast mekoar en een giep het vier tanden. Ik eruut, an m'n rug gevoeld, meer niks. In bed gekeken of er wat in zat, meer niks. Toen noar buuten in de nacht, meer niks te zien. Toen riep m'n vader, of er wat an de hand was. Ik stelde de ouwe man gerust en hij hung weer sloapen. Ik ok weer noar bed toe. Veertien dagen loa ter was m'n vader een liek. 't Was een voorschinsel geweest. Joa jon gen, de bestonden toe Terug naar het Vilderskerkhof, waarover we dit maal het licht in de nevelen laten schijnen. Jacob van Donkelaar, in 1887 geboren in Leusden, vermeldde het Vilders kerkhofje ook in zijn verhalen: „Je hoorde altied vertellen van mensen die met de helm op geboren was sen. Ze waren helderziend, ze wisten veuruut als er een lijk kwam. Een oom van m'n vrouw was ook zo iemand, die most alle nachten 't bed uut. Er wier gezegd dat ie noar 't Vilders kerkhof toe ging. Hij wier gewoonweg gedwongen ernoar toe te goan." Ook in de buurt van het Vilders-kerkhofje „Geburde 't hir toen er nog geen fietsers was sen. Auto's ook nog niet, alles ge beurde lopens. Een man en een vrouw kwamen lopen uut Stouten burg en meens wieren ze an de kant van de weg gezet. Een lijk staatsie moest erlangs, 't Was een veurteken of zo iets." De aanduiding Vilder voor het kerkhofje gaf in die tijd al de klasse aan. Vilders waren uiteraard nood zakelijk wanneer ze nodig waren, net als scharenslijpers en marskra mers, erg geacht werden ze niet. Jacob van Donkelaar gaf daar een voorbeeld van; „Bie ons kwam al tied een ouwe vilder de rommel weghalen van de slacht en zo en Onafhankelijk Nieuwsblad voor de gemeente Leusden. Verschijnt elke dinsdag en donderdag. Redaktie: Daan Bleuel. Redaktie-secretariaat: Mia Veen en Marijke Bakker Inlevering kopij en advertenties Voor het dinsdagnummer tot uiterlijk maandagmiddag 12 00 uur. voor het donderdagnummer tot uiterlijk woensdagmiddag 12 00 Redaktie en administratie: Kantoor Leuder Krant. Asschatterweg 19. Leusden-Centrum Op werkdagen geopend van 9 00 tot 12 00 uur en van 14 00 tot 17 00 uur. ™j Telefoon 033-941495 (administratie en redaktie) Abonnementsgeld: 6$.80 per jaar. 34.90 per half jaar 17 70 per kwartaal Klachten bezorging: Als abonnee dient u de krant voor dinsdag- of donderdagmiddag 18 00 uur te hebben ontvangen Is dat niet het geval, neem dan kontakt op met onze hoofdagent bezorging (dinsdag en donderdag tussen 18.30 en 19.30 uur), tel 033-940691 Bij geen gehoor kunt u kontakt opnemen met onze inspekteur bezorging, overdag 03420-94206 Nabestellen foto's: De meeste in de Leusder Krant gepubliceerde foto's kunt u nabestellen (met uitzondering van archief- en historische foto's) bij vooruitbetaling op giro 871441, t.n.v. BDU B.V. te Barneveld, met duidelijke vermelding van de gewenste foto, het aantal, het nummer van de krant, pagina waarop de foto werd geplaatst. Nabestellen kost 7,50 per exemplaar (formaat 13x18 cm) en 15,- voor luchtfoto's (formaat 20x25 cm). U kunt ook contant betalen op ons kantoor Leusden-Centrum. Ongeveer drie tot vier weken na betaling ontvangt u de gewen ste foto('s) thuis. DE LEUSDER KRANT is een uitgave van de BDU-krantenkombinatie te Barneveld. Het Vilderskerkhof tussen Stoutenburg en Achterveld. die had het noew altied over tove ren. Hij wist altied te vertellen. Zo ook dat hier een ouwe vrouw woonde, die dat moar wat goed kon. Hij had een keer gezien, dat ze an 't muizen maken was, zo meer. Ze kropen uut hoar mond. D'r uut en dan weer terug, 't Wassen allemoal witte muzien, gin ene zwarte d'r bie. Dat zei die vilder." Wilhelmina Hilhorst-van Daat- selaar wist ook nog een mooi ver haal waarin het Vilders Kerkhofje genoemd werd; „Ach ze zaggen zo'n hoop vroeger. Ze vertelde vroeger ook, dat de ouwe Jan van den Hengel was teruggekomen, 's Oavonds liep hij rond in Stouten burg. Hij was al lang dood, lag op het Vilderskerkhof, meer die is te ruggekomen. Hij kon doar geen rust vinden in 't graf meer of het woar is weet ik met. Maar ze zeggen 't". Ach ze zaggen zo'n hoop vroe- LEUSDEN - De voetbalvereniging Roda '46 en trainer van de zondagafdeling Ruud Maas gaan aan het einde van het seizoen 1988/1989 uit elkaar. Ruud Maas, die 17 jaar geleden zijn trainerscarriere bij Roda begon, heeft aan het einde van dit seizoen de zondagafdeling twee jaar onder zijn hoede gehad. Ben te Brake. De officiële verklaring van de kant van Roda luidde dat het in het kader van het uitgestippelde be leid een trainer zoekt die meer affi niteit met de jeugd heeft. Roda zal1 de komende weken op zoek gaan naar een trainer, die in de profiel schets past. De 49-jarige Ruud Maas reageerde gelaten op de scheiding die zich in mei 1989 for meel zal voltrekken. „Ik loop al heel wat jaren mee in het wereldje en weet dan ook dat zulke dingen gebeuren. Het is alleen jammer dat het net nu moet gebeuren, terwijl we volop meedraaien in de stnjd Ruud Maas. om het kampioenschap. Ik heb ge woon de strijd verloren, die ik ben aangegaan met een bepaalde vij andige stroming. In het restant van het seizoen zal ik er alles aan doen om met een goed resultaat waardig afscheid te nemen van Roda." De jeugdafdeling van Roda'46 heeft voor het komende seizoen het contract met jeugdtrainer Ben te Brake verlengd. Beide partijen kwamen voor het daaropvolgende seizoen een optie overeen. Wie de technische leiding m handen knjgt bij de zaterdagafdeling wordt de komende weken beslist. (advertentie) Bel 03420-94292 en vraag naar Boudewina de Boer Uw bencht vanmorgen opgegeven, vanmiddag al te zien op de de beeldbniskrant van Lensden! LEUSDEN - Liefst dertien nieuwe cursussen zijn in het voor- jaarsprogramma van Latent Talent opgenomen. „We hoeven voor dit nieuwe aanbod eigenlijk niets te doen," zegt Latent Talent-vertegenwoordigster Friedy Borghuis hierover. „De mensen komen vanzelf naar ons toe met de vraag of zij bij ons les kunnen geven." In totaal gaat het om 63 cursussen, waarvan er dus 13 dit keer voor het eerst gegeven worden. Het meuwe aanbod bestaat uit lessen m erfelijkheidsleer, kunst in de Middeleeuwen, Do-Yn, Klassie ke homeopathie, videocamera, jazz-balletmoderne dansen, kin dertoneel, japanse snijkunst, bor duren op papier, tekenen, nouvelle cuisine en oosterse keuken. De cursus erfelijkheidsleer gaat onder meer over vruchtwaterpunctie en gen manipulatie. De pelgrimswe gen in Spanje en Frankrijk komen aan de orde bij kunst in de middel eeuwen. Klassieke Homeopathie gaat onder meer over wat men kan doen bij kleine verwondingen en eenvoudige acute ziektes. Do-Yn is een oosterse zelfmassage tech- niek. Bij de cursus videocamera leert men de techniek van de ca- mera. Jazz-ballet is bestemd voor jongens en meisjes. Elke week j worden weer nieuwe variaties ge- leerd. Bij de lessen van modern dansen wordt ingegaan op zaken als evenwicht, gebruik van zwaar- j tekracht, ademhaling en energie. De deelnemers van de cursus kindertoneel kunnen aan het eind van de lessen een stukje laten zien aan de vaders en moeders. Bij ja panse snijkunst staan de origami- j technieken centraal en bij bordu ren op papier worden de deelne- mers onder meer geleerd wens- en geboortekaartjes te ontwerpen, na vijf lessen kunnende deelnemers van de cursus tekenen een foto natekenen. Mensen die denken het aan te kunnen om een vier- a vijfgangen diner te verzorgen, kun nen inschrijven voor de cursus Nouvelle Cuisine en in zes lessen kan men kennismaken met de oos terse keuken. In het vooij aarsprogramma van Latent Talent zijn vrijwel geen taal cursussen opgenomen. Er worden wel taallessen gegeven, maar de inschrijving daarvoor was al m september Deze cursussen lopen door tot in het meuwe jaar en nieu- ger. M'n moeder was overal mach tig bang voor. Op een keer komt ze met d'r zuster lopen naar Stouten burg toe. Tussen Hamersveld en Achterveld bij boerderij Het Vliet, die er nog is (inderdaad, aan de Horsterweg nchting Stoutenburg, de boerderij voor 't Valleikanaal rechts), toen zei d'r zuster tegen hoar; „Zie, daor komt een lichtje an, an de kant joh, er komt een lijk an." Naor een tijdje; „Gaot meer weer midden op de weg lopen, 't Is voor bij". An elke haor had m'n moeder een zweetdruppel hangen, want zij zag niks, meer hoar zuster zag 't wel. Veertien dage laoter komt er een boer te sterven op Stoutenburg an een besmettelijke ziekte en die zou begraven worden op het Vil derskerkhof. De familie had er een hekel an en zo wier hij in aovond opgegroeven en toen hebben ze hem noar 't kerkhof noar Leus broek gebrocht en doar begraven. En dat was noe dat lichtje dat moe ders zuster veur die tijd al had ge zien." Aan het einde van het jaar den ken we graag terug aan wat ge weest is. Wanneer U echt in een nostalgische stemmmg bent, sta dan eens stil op het Vilders kerk hofje aan de Hessenweg. Het is klein, armetierig en nauwelijks het aanzien waard. Maar wat een verle den. Zoveel mensen kwamen daar slechts aarzelend, slechts wanneer zij daartoe gedwongen werden. Hoe zwaar woog het oordeel van de burgemeester wanneer hij toe stemming voor een begrafenis op Leusbroek weigerde. Welk een angst, verdnet, last en verhalen be reikte hij daarmee. Sta stil en laat de nevelen rond U optrekken. Ge denk. Aktueel en snel. De Leusder Kabelkrant is dagelijks 24 uur per etmaal te zien op kanaal 4 van het Leusdens kabelnet. Naast een aktuele lokale berichtgeving brengt de kabelkrant de volgende dagelijkse rubrieken: De agenda van de dag Het weer in Leusden Filmagenda Aankondigingen Verenigingsnienws Regionaal nieuws Met als extra in het weekeinde: Aktueel sportnieuws Sportuitslagen Recept van de week Theater-agenda Filmtips Medische diensten Aanvangstijden kerken En natuurlijk aanbiedingen van onze adverteerders! Voor uw aankondigingen en andere berichten kunt u dagelijks bellen met de kabella-ant-centrale: 03420-94292 (Boudewina de Boer) Advertenties: Voor het adverteren op de Leusder Kabelkrant zijn er de volgende mogelijkheden: Volledige BEELDPAGINA met logo Tarieven op aanvraag. Kortingen op kontrakt. KABELSPOTS, deelpagina met kleurgebruik, zonder logo: 75,- per dag. KABELTJES, vraag aanbod. Eerste twee regels 6,- per dag, elke regel meer 6,- (betaling kontant op ons kantoor). Van harte gefeliciteerd! Felicitatie-rubriek. Hetzelfde tarief als de KABELTJES. Informatie over adverteren: BEL Henk-Jan Westland, telefoon 033-941495. Hij komt desgewenst graag eens bij u langs voor een gesprek over adverteren op de LEUSDER KABELKRANT, de huis-aan-huis BEELDBUISKRANT! we deelnemers zullen moeten wachten tot september van het meuwe jaar. Dan komt het najaarsboekje bij de leusdenaren in de bus en kan er opnieuw worden ingeschreven. De meeste cursussen zijn gepro- grameerd tot eind april van het nieuwe jaar. De inhoud ervan, de wijze van inschrijving, de docenten en het inschrijvingsgeld staan m het programmaboekje van Latent Talent, dat deze week huis-aan huis bezorgd is. Verder ligt het bij de bibliotheken, zowel in Leusden als in Amersfoort (Zonnehof), bij de kantoren van de Rabobank en in het gemeentehuis. Op 15 januari is er van 14.00 uur tot 16.00 uur een open dag m boer derij „Groot Krakhorst", waar ook de meeste cursussen gegeven worden. Zaterdag 31 januari 20.00 uur: Disco Show de Klaveet Zondag 1 januari 20.00 uur: Disco de Klaveet Dinsdag 3 januari 9.00 uur: Welfareclub Zonne bloem Ons Gebouw Dinsdag 3 januari 19.30 uur: Nieuwjaarsreceptie Huize St. Joseph Woensdag 4 januari 9.00 uur: Handwerkhobbyclub de Moespot ACHTERVELD - Tijdens de jaar wisseling wordt in De Moespot in Achterveld een nieuwjaarsin- stuif gehouden. De Moespot is vanaf 0.30 uur geopend, waarna er tot 3.00 uur gelegenheid is nieuwjaarswensen uit te wisse len. Op dinsdag 3 januari is er een nieuwjaarsreceptie in huize St-Jo- seph, waar iedereen welkom is vanaf 19.30 uur (tot 21.30 uur). De receptie wordt gehouden in de re creatiezaal van het huis. Het ziet er niet naar uit dat we op korte termijn in de winter geraken. De weer kaart vertoont nog altijd een luchtdrukverdeling die de liefhebbers van winterweer niet graag wensen. De lucht druk is hoog in een groot ge bied ten zuiden van ons land, terwijl diepe depressies zich voortdurend ophouden in de omgeving van IJsland. Daar door staat er in een groot deel van Europa een brede zuid westelijke stroming, waar mee onophoudelijk zachte en vochtige lucht wordt aange voerd. De laatste dagen kwam het kwik geregeld bo ven de tien graden uit en ook in de nacht koelde het nau welijks af. Gisteren bleef het kwik wat achter door hard nekkige lage bewolking. Het werd maximaal 8 graden. Door de nabijheid van het hogedrukgebied valt er geen neerslag, maar door het hoge vochtgehalte van de lucht krijgt de zon in deze tijd van nei jctcu weuug Kans. Al met al valt er niet veel te beleven aan het huidige weer. Het ziet er niet naar uit dat hierin op korte termijn grote veran dering zal optreden. Het ho gedrukgebied gaat in de ko mende dagen wat aan de wandel en ligt volgens de be rekeningen op de eerste dag van het nieuwe jaar boven het zuiden van Engeland. Het knoopt dan tijdelijk een ver binding aan met wat hoge druk boven de Noorse Zee. Voor het weer bij ons bete kent het dat de wind geleide lijk wat naar het oosten tot zuiden draait, zonder dat de temperatuur sterk zal dalen. Hooguit kan het tijdens en kele opklaringen in de nacht wat kouder worden. Overdag loopt de temperatuur toch weer op naar een graad of 6. De jaarwisseling zal dan ook rustig verlopen met weinig of geen neerslag. Begin volgen de week trekt het hogedruk gebied zich weer terug en komt dan boven Midden Eu ropa te liggen. Computerbe rekeningen van hedenoch tend laten de druk in de kern toenemen tot 1040 hpa. De pressies blijven nog op grote afstand. Het lijkt erop dat de winterkou zich richt op Oost Europa. De situatie in de ho gere luchtlagen blijft geblok keerd, alleen gaat de koude stroming aan onze neus voor bij. Voorlopig dus nog zacht weer ook in de eerste week van het nieuwe jaar. Het jaar 1988 is een zeer somber jaar geweest. Vrijwel alle maanden kenden te wei nig zon, uitgezonderd de maand april. De winter werd dit jaar overgeslagen, de zo mer stelde met name in de vakantiemaand juli erg te leur. Er viel dit jaar bijzonder veel regen. De gemiddelde 'landelijke temperatuur ligt met 10.3 meer dan een graad boven normaal. Conclusie: 1988 is een zeer somber, nat en warm jaar ge worden. Ik wens iedere lezer een voorspoedig 1989 toe, in de hoop dat het voor een ieder goed weer zal brengen.

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1988 | | pagina 3