_,Hij streek onder de arm sen we konden weer slikken' Meer samenhang in ouderenbeleid nodig IN DE NEVELEN ROND LEUSDEN ,Op de Emeloarsweg doar spoekte het altied" Cursus 'Engels' voor 55-plussers AOW, belasting en ziektekosten WOL-functionaris uitgeschakeld WOENSDAG 4 JANUARI 1989 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitniiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii In de tijd waarin in Hamersveld, toutenburg, Leusbroek en Achter- eld zelfs nog geen wijkzuster Dndfietste, was men hier in de om- eving aangewezen op huismid- elen. Slechts m het uiterste geval erd een dokter opgezocht, wan eer al andere mogelijkheden ge- robeerd waren „Belesen" was >'n middel. Wat het precies was loet iemand nuj alstublieft eens omen uitleggen. Uit de verhalen is p te maken dat handoplegging, Hides aanraking, een handeling 'as die daar bij hoorde. Niet leder en kon „belesen". Men moest de ave hebben. Zij die het konden erden bijzonder geacht. Zelden erden namen, of voor deze ru- riek nog beter; plaatsen, ge- oemd. Gerrit Lagerweij liet er een misverstand over bestaan dat ij wist wie het was en waar hij *V(foonde; Evert Boerse was een roomse nséoer, meer die kon goed belesen. ie woonde op Klem Daatselaar op toutenburg. 't Was een beste boer, j u oar niet van. IVTn broer en ik had- en een keer een huug in de keel. kon niks eten, niks kon je er door negen. Voader noar Evert en die *wam bie ons thuus. Evert belees- e ons. Hie streek eerst m'n broer '!Jr n daarnoa mie onder de arm. Coatte wat m z'n eigen en we kon en allebei weer slikken. Eerst kon je nog geen water deur kriegen en toen at je weer van alles. Die Evert Boerse had het, zeiden de mensen. Maar wat dat eigenlijk was, hek nooit eweten". Boer Boerse, of in andere verhalen boer Boersen, in Stoutenburg wordt meerdere ma len genoemd m de verhalen van oude Leusdenaren, Stoutenbur- gers, Achtervelders en zelfs Amersfoorters. Een bewijs dat zijn faam ver strekte; Jan van de Pol, geboren in 1879 in Hamersveld noemt Evert Boerse ook; „Evert Boerse kon belezen. As t'r een kind zich verbraandde dan hoalde men Evert d'r bie. Hie nam z'n petje of en streek over de zere plek. Min vader kon het ook. Ik heb het nooit willen leren. Ik heb wel eens ezien dat een jong dat zich verbraand haa an 't been zo weer vort runde. Hie had blaore op z'n been, nou dat was me wat. 't Wier deur voader belezen en toen ie er mee kloar was is die jongen zo vort erund. Maria Everarda Vos, geboren in 1899 in Leusden kende Evert Boer se van boerdenj Klem Daatselaar aan de Hessenweg eveneens; Zij noemde tenminste de naam Boer sen, maar situeerde hem aan de Heiligenbergerweg. Misschien was hij verhuisd, of vergiste Mana zich; „Belezen deden ze veel bij ons. Bij ziekte van het vee en bij mensen die ziek waren. Brandwon den werden altied direkt belezen en de pijn trok dan onmiddellijk weg Maar het bleef wel rotten, wou met genezen. Een boer van de Heiligenbergerweg, Boersen, stond er wijd en zijd om bekend. Hij bidde een gebedje en maakte een kruis en dan was 't over. Maar je moest altijd iets m de kerkezak gooien voor de armen, anders ging de pijn met over en had het gebed geen kracht, 't Was een barre macht die de mens had gekregen. Als diegeen die belezen kon dood ging, dan gaf hij de macht over aan een van zijn kinderen". Hendrik Hilgeman was smds 1925 bakker in Leusbroek. Ook hij noemde Boersen m zijn verhalen. Waarbij opgemerkt dat meneer Hilgeman Nederlands-hervormd was en het katholieke geloof van Boersen als een bijzonder kenmerk noemde. „Je had hier een man, Boersen heette hij, die kon belezen en zo meer. Hij was katholiek zie je. Op een keer had een buurman van ons een dik enkel en dat wilde maar met minder worden. Hij noar dat mannetje toe. Eerst wilde hij er met van weten, want ze vertelden dat hij ook toveren kon. Nou was doar wel iets van woar, maar hij heeft die buurman toch geholpen. Hü keek lang noar het dikke enkel en zei: ,,'t Ziet er met mooi uit, maar 't zal wel lukken". Toen nam hij een ei, dat op Witte Donderdag gelegd was, want die kon je wel een jaar bewaren zonder dat ze bederven en moakte alsmoar kruisjes over het zere been. Toen hij wegging kon hij aardig lopen. Toen hij er heen ging kon hij heel niet lopen. Dat belezen heeft hem toch goed geholpen". Uit de verhalen bleek wel dat de mens „die het had" in ere werd gehouden, maar niettemin eigen aardig werd gevonden. Daaraan is het te danken dat de verhalen over deze bijzondere geneeskunde in de verzameling van het Mertensin- stituut zijn opgenomen. De verza melaar, de heer E. Heupers, had vooral interesse in verhalen over bijgeloof, hekserij, spoken en schimmen. De man verdient veel waardering voor zijn jarenlange speurtocht naar volksverhalen. Jammer is dat hij zo weinig geïnte resseerd was in feiten; waar, wan neer, wie precies. Zo vaak gebrui ken de vertellers aanduidingen zo als „Hier", „Bij ons thuis", „onze buurman", „Bij ons in de buurt", zonder dat meneer Heupers om een nadere invulling vroeg. Jam mer want nu blijft het gissen of het volgende verhaal ook betrekking heeft op Evert Boerse. LEUSDEN - Dinsdag morgen 10 januari is er in de WOLboom een bijeen komst voor ouderen die zich een tijdje bezig wil len houden met Engels. Bij voldoende belangstelling worden een of twee con versatiegroepjes ge vormd. Je hebt een zoon of dochter die geemigreerd is naar Cana da, Nieuw-Zeeland, Australië of Amerika. Als je bij hen op bezoek wilt is het prettig als je ook met je kleinkinderen wat kunt praten. Zij spreken meestal geen Nederlands. Je hebt je huis verhuurd aan Amerikanen of andere Engels sprekende mensen. In al deze gevallen kan een mondje En gels erg nuttig en plezierig zijn. De WOL, Welzijn Ouderen Leusden, heeft een jonge se nior mevrouw C. de Caes, ge vonden die graag een of twee groepjes ouderen wat conver satielessen wil geven. Zij heeft al eerder een „cursus" Engels gegeven aan ouderen die kin deren in een Engels sprekend land hebben. Deze docente Engels zal de mhoud van de conversatie-groep sterk laten bepalen door de deelnemers. Het gaat bij deze groepen om het spreken van Engels. Op de informatieve bijeen komst dinsdagmorgen 10 ja nuari om 10 uur m de WOL boom kunnen zowel ouderen komen die tot nu toe geen En gels hebben geleerd als oude ren die wel Engels hebben ge had maar dat graag willen op halen of verbeteren. Iedere oudere die geïnte resseerd is, is welkom. Aan deze Engelse conversatiebij eenkomsten zijn geen kosten verbonden. De WOLboom is te vinden aan de Hamersveldse- weg 2a. ,,Dat mag ik uniet geven" Als je m een krant schrijft en je hebt tijd genoeg om een arti kel of een cursiefje voor te be reiden, dan probeer je zoveel mogehjk informatie te krijgen. Dan is een enkel kort telefoon gesprek bijna nooit voldoen de. Je gaat er dan ook per soonlijk op af, zodat je de grootst mogelijke duidelijk heid krijgt over het onderwerp van je verhaal. Hoe meer infor matie des te groter is de kans dat er een goed verhaal uit komt (Ik ga er maar even van uit, dat de betreffende journa list goed en duidelijk kan schrijven, want anders is alle inspanning met af te lezen uit het eindresultaat). Ik wilde ook wat weten. Op oudejaarsdag gmg ik daarom naar Amersfoort. Met emge moeilijke draaien lukte het me bij de Sociale Verzekerings bank te komen. Hoewel de Raad van Arbeid sinds 1 april vong jaar al is overgegaan m de Sociale Verzekeringsbank staat op het gebouw en de daarbij horende bordjes nog steeds de oude naam Raad van Arbeid. Ze zijn daar kennelijk met de vlugsten. Dat ze ook met bepaald vlug zijn in het geven van informatie ontdekte ik even later. Mijn vraag om een lijstje met pre- ciese gegevens over de hoog te van de AOW per 1 januan 1989 werd beantwoord met: „Dat hebben we met, tenmin ste ik mag het u met aeven Op mijn vraag waarom met, want het zijn toch pubheke ge gevens die iedereen mag we ten, werd opnieuw gezegd door de functionaris van de AOW-afdeling: „Ik kan u dat niet geven, alleen als ik over al uw gegevens beschik kan ik een bedrag noemen.Verwij zingen naar een overzicht in de dagbladen bracht hem niet tot andere gedachten: „Dat mag ik u met geven. Kennelijk had hij al teveel ohebollen gegeten om op een normale wijze gegevens te verstrekken die voor alle AOW-ers belangrijk zijn. In tussen weet ik wel dat de AOW-uitkenng voor 1989 niet lager is geworden al dreigt deze uitkering wel achter te gaan lopen op de verhoging van de levenskosten m dit jaar. U krijgt dus geen door wrocht artikel over de AOW en de invloed van de verande ring van de ziekenfondsverze kering. Maar gelukkig zorgen de ziekenfondsen en ziekte kostenverzekeringen voor duidehjke informatie via ad vertenties in de dagbladen. En zoals u elders op deze pagina kunt lezen, wil de WOL ook informatiebijeenkomsten ver zorgen. We zullen maar hopen dat ze bij de Sociale Verzekerings bank en ook bij andere over heidsinstanties in dit jaar een grotere bereidheid aan de dag zullen leggen om het pubhek duidehjke informatie te ver schaffen. Een goed 1989 toegewenst. VUTter LEUSDEN - De Vereni ging Welzijn Ouderen Leusden (WOL) wil graag weten of er belangstelling is voor een of meer bijeen komsten over vragen rond AOW, ziekenfondspre mie, ziektekostenverze kering en belasting. Bij voldoende interesse wil de WOL een aantal des kundigen uitnodigen om informatie en uitleg te ge ven. Een paar weken geleden heeft de heer J. Hoek in de WOLboom een inleiding ge houden over AOW, AWW en over rentezegels en kinderbij slag. Uit de vele interrupties, vragen en opmerkingen bleek dat er behoefte bestaat naar meer informatie maar dan over de samenhang tussen AOW, ziekenfonds en ziektekosten verzekering en belasting. De WOL wil graag weten hoeveel belangstelling er is bij ouderen voor één of meer bij eenkomsten over deze onder werpen. Bij voldoende belang stelling wil men de genoemde onderwerpen laten behande len door een aantal deskundi gen, waaronder de heer Hoek van de Sociale Verzekerings bank. (Deze bijeenkomsten staan los van de mogelijkheid om in februari of maart advies te krijgen bij het invullen van het aangiftebiljet inkomsten belasting). Ouderen die belangstelling hebben worden verzocht dit te laten weten in de WOLboom. Dat kan zowel mondeling als telefonisch (tel. 948426) bij de gastvrouwen tijdens de ope ningstijden van de WOLboom: maandag tot en met vrijdag van 9.30 tot 11.30 uur en van 13.30 tot 16.30 uur LEUDEN/ELST - Voor mensen die veel admini stratief werk doen en veel moeten praten is licha melijke inspanning erg belangrijk als tegenwicht tegen het vele zitten. Daar is de projectleider voor het Ouderenwerk in de re gio Zuid-Oost Utrecht, de heer Arie Vermeer, het helemaal mee eens. In zijn woonplaats Eist mag hij dan ook graag zijn tuin bij houden. Ook snoeit hij daarom van tijd tot tijd de bomen die daar staan. Een paar weken geleden moest er nodig een flinke tak van een boom wor den gezaagd. De projectleider de ladder op, dan kon hij er goed bij. Helaas was hij ver geten dat sommige ladders de neiging hebben om onderuit te gaan. Zijn ladder had deze nei ging ook en gaf daar aan toe. Gevolg: Ane Vermeer op de grond met een op dne plaat sen gebroken been. In het Julianaziekenhuis in Rhenen is zijn been voorzien van een stalen plaat en de nodige tapes zodat hij al weer snel thuis verder kan genezen. Het regionale ouderenwerk en de vele plaatselijke stichtingen welzijn ouderen, waaronder de WOL, zullen het voorlopig zonder de deskundige advie zen van Arie Vermeer moeten doen. Zolang deze WOL-functio naris uitgeschakeld is zal de voorzitter van de WOL, me vrouw T. de Schepper het don derdagse spreekuur waarne men. Elke donderdagmorgen kan men in de WOLboom voor vragen en informatie bij haar terecht van 9.30 tot 10.30 uur. De laatste maanden is er heel wat te doen bij de instan ties die zich in Nederland bezig houden met de ouderen. Opvallend hierbij is de grote rol van de ouderenbonden. Zowel landelijk, in de provincies als in de gemeenten komen de adviezen en nota's los. Onze seniormedewerker zal in drie artikelen in de rubriek „Ouder Worden" ingaan op de Landelijke Raad voor het Ouderenbeleid, op de Provinciale Ouderenraden en op de toename van de ge meentelijk seniorenraden. Vandaag zijn eerste artikel. Ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving blijven. Daarvoor is een goed functionerende thuiszorg nodig. Gezinsverzorging, kruiswerk, dienstencentra moe ten daarom nauwer samenwerken en hun activiteiten op elkaar afstemmen. In dit verband zouden ze per gemeente of stadsdeel één gezamenlijk meld- of coördinatiepunt moeten opzetten. Ouderen die op de een of andere manier hulp nodig hebben, kunnen daar dan aankloppen en hoe ven niet meer te zoeken van het ene naar het andere „loket". Zo luidt één van de aanbe velingen van de Raad voor het Ouderenbeleid in het twee we ken geleden aan de regering uitgebrachte advies „Ouderen en beleid: van objekt naar subjekt." Het is het eerste ad vies dat deze Raad uitbrengt. De Raad is vorig jaar februan, na jarenlange aandrang van vooral de ouderenbonden, door het kabinet ingesteld om „gevraagd en ongevraagd de regenng te adviseren in alle aangelegenheden betreffende het ouderenbeleid." De elf le den vait de Raad treden met op namens organisaties of oude renbonden. Wel heeft overleg met de ouderenbonden plaats gevonden over te benoemen personen. In het advies staan centraal de bevordering van een zo lang mogelijk durende zelf standigheid van ouderen en een betere onderlinge afstem ming van alle maatregelen die met ouderenbeleid te maken hebben. Ook krijgt de achter stand wat betreft inkomen en wonen bijzondere aandacht. ACHTERGEBLEVEN De Raad constateert dat de AOW is achtergebleven in vergelijking met de loonont wikkeling. En dat terwijl veel ouderen vrijwel geheel afhan kelijk zijn van hun AOW. Dat geldt vooral voor alleenstaan de ouderen, waarvan het me rendeel vrouwen zijn. Veel overheidsmaatregelen heb ben verstrekkende financiële gevolgen voor ouderen. Als voorbeelden daarvan noemt de Raad de jaarlijkse huurver hogingen (nu al besteedt de 65-plusser gemiddeld het hoogste percentage van zijn inkomen, bijna 29%aan huur), de beperkingen van de huur subsidie, de tariefsverhogin gen van telefoon en openbaar vervoer en de wijzigingen in de premies voor ziektekosten. KNELSITUATIES Veel aandacht besteedt de Raad in zijn advies aan de hulp en zorgvoorzieningen voor ou deren. De organisaties die zich daarmee bezighouden zullen zich anders moeten gaan in stellen, namelijk op de „be hoeften" en de „vraag" van de ouderen in plaats van uit te gaan van het eigen traditionele hulpaanbod. Zeker tachtig procent van de mensen boven de 65 jaar hoeft met of nauwelijks een be roep te doen op de hulp van het kruiswerk, de gezinsver zorging of andere instellingen. De meeste behoefte en hulp en zorgverlening bestaat bij de 80-plussers. Het aantal daar van stijgt snel. In 2010 zullen er al 560.000 mensen van 80 jaar en ouder zijn, dat is 30% meer dan nu. Dat zal, vindt de Raad, in de komende jaren tot knel- situaties leiden als de overheid haar huidig beleid voortzet d.w.z. dat de zorgvoorzienin gen alleen maar op het be staande peil worden gehou den. Of zelfs achteruit gaat, zo als bij de verzorgingstehuizen. OUDERE WERKNEMERS De Raad is ook bezorgd over de positie van de oudere werknemers. Van de groep mensen van 505 tot 65 jaar heeft nog maar 37% een be taalde baan. De arbeidsmarkt is te eenzijdig gericht op de uitstoot van oudere werkne mers. Dat betekent een toene mend verlies van ervaring en deskundigheid, terwijl binnen niet al te lange tijd de instroom van jongeren zal afnemen. De Raad meent dat daarom nu al een beleid moet worden ont wikkeld dat er op gericht is ouderen langer te behouden voor de arbeidsmarkt, onder andere door meer program ma's van her- en bijscholing. Over het wonen van oude ren en het belang van een goe de woonomgeving brengt de Raad binnenkort een apart ad vies uit. De nota „Ouderen en beleid: van objekt naar subjekt" van de (Voorlopige) Raad voor het Ouderenbeleid is verkrijgbaar via Postbus 416, 2280 AK Rijs wijk, tel. 070-405550. door Marianne de Valck Dwaallichten, heksen, lijkstaties, doodsvoorspellingen, tienuj-enhonden, erfluis, weerwolven en ijzeren veulens. Het zijn verswchijnselen die je niet verwacht in de nieuw bouwwijken van I.eusden, Toch zijn ze in deze omgeving ooit eens waargenoemen. Leusden was minder dan vijftig jaar geleden nog platteland. Zonder televisie en video en met niet meer literatuur dan de bijbel. De mensen zagen in hun omgeving meer dan wij nu om ons heen zien. Dingen om nooit te vergeten. Op stille heiden, in mistige weilan den, op slapende dijken en in donkere bossen. In Leusden en in de plaatsen er omheen. De mensen vertelden erover. En zo ontstonden de verhalen, die zich in de nevelen rond Leusden afspeelden. Spookverhalen zouden wij ze nu noe men. Tussen 1972 en 1977 verzamelde de heer W.E. Heupers in opdracht van het Amsterdams Instituut voor Dialectolo gie Volks- en naamkunde deze vertellingen. De Leusder Krant heeft toestemming een aantal van deze verhalen te publiceren. Zij werden door Marianne de Valck bewerkt. De plaatsen die in de verhalen voorkomen, werden met behulp van onze medewerker Goos van Leeuwen door onze fotograaf vastgelegd. Elke week wordt in deze krant iets van de sfeer teruggeroepen die hier vijftig jaar gele den nog heerste en misschien nog niet helemaal verdwe nen is. Deze keer gaat het over de kunst van het .belesen' en de spoken op de Emelaarseweg. Klaas Versteeg, in 1883 geboren Leusden vertelde; „Een man on er Leusden die had een bijzonde- e goaf. Hie kon toveren en dan ^eed hie an de andere kant weer floed an de mensen. Hie kon 't ook Mtflezen. Ik heb eens een kind noar ^Hem toe gebracht, 't Kind was met BB'r handje in de hete brij gevallen n had zich zo erg gebrand dat de jmgers aan mekaar zaten. Ik met kind noar die man toe en hij ;esde het af. De pijn was zo over. ij nam z'n petje of, legde 't noast "jich neer en streek over 't handje ^g/an 't kind Zo gauw had hij het niet ledaan of 't kind was de pijn kwiet. ieer het is zo dat wanneer zulke iensen die aan andere willen le- ^pen, zij zelf het niet meer kunnen. te verliezen dan hun goaf. Gijsbertha (Giepje) van Tweel- Westerlaak, geboren m 1897 in .chterveld, liep ruet graag over de melaarseweg, hoewel het binnen- loor was. Nog steeds is de Eme- larseweg een verlaten zijweg van Ie Hessenweg naar de Jan van Ar- :elweg, achter Achterveld om. Het ;it dat de Emelaarseweg, langs het onge week besproken, Vilders erkhofje loopt, zal hier mee te aken hebben. Giepje vertelde haar angst op ien manier die doet vermoeden at de rillingen haar alsnog over de ig liepen; „Op de Emeloarseweg laar spoekte het ok altied. Altied as er argens leven, heurde je wat. an heurde je het hier en dan doar, lan dichtbie en dan veerof, meer je ig nooit mks. Van ze leven gingen |e vroeger niet over die weg. 't Was artstikke duuster en dat was net ts veur spoeke". Thomas van de Hoef, geboren in Terschuur kon daar over meepra- urc ïcr enl hod 2 vil ^2X1^1 Hl I Hllllllllll I Hl Hl IIIMIIIIMIIIIIIM Ml milllllll Hl lllllll' I Hl I' II' IMIIIII 'I' lll'H'lllllllll I Hl IIIM1II' I l!l'llllll"llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll""""""""""l"""""""""""""l"""""" De Emelaarse weg. ,,'t Peerd begon direct te zwieten en te snurken, wilde er niet veurbie ten, „Je had toen van die spoek- plaatsen. Onder Emelaar, doar had je ook zo iets Willem Wouters, z'n bienaam was Willem Tod, kon ze peerd er met veurbie knegen, met veurbie die plek. 't Peerd begon direkt te zwieten en te snurken, wilde er niet veurbie. Een mens zag zo iets niet, meer een peerd wel en dat geleuf ik wel een beest en voor al een peerd is soms scharper as een mens. Wilhelmina Hühorst-van Daat selaar vulde aan; „Ik heb ook wel is hore vertellen, dat er woare, die de mense en ook een paord stil loaten stoan, zo midden op de weg. Dan kon je met verder en zo'n poard kregen ze niet an de gang. Dat waren van die konden dat. As ze een hekel an je hadde, dan lieten ze je op de weg stilstoan en of 't poard as je dat bij je had. En dan stond je doar Je most heel lang en vurig tot God bidden en dan kon je op 't lest verder En volgens Lambertus Rut ten, geboren in 1877 in Achterveld, ,,'t Is gebeurd richting Stoutenburg. Het was stil en rustig weer. Een boer reed met peerd en wagen over de zandweg langs de beek (De Emelaarseweg loopt langs de Haarbeek, dus Lambertus Rutten zou het daar best over kunnen heb ben. mdv). Ineens stak een sterke wind op, over een klein streekje moar. Alles boog voor die zware wind noar de grond Ze gmg vlak langs het peerd dat begon te snu- ven en te trappen. De wind was ook me ens weer veurbie. Eerst wilde het peerd nog niet verder en stond te krabben m de grond, moar toen eindelijk toen gmg het. Wat dat was, weet geen mens, dat verzeker ik je". Een koe wordt niet bont ge noemd of er zit wel een vlekje aan. Het is misschien toch beter om een beetje om te rijden. Door Achter veld over de Hessenweg nchting Stoutenburg. Of zijn die nieuwe Leusdenaren van die mensen die nu expres via de Emelaarseweg nchtmg Barneveld gaan fietsen? Bijgelovig blijft het.

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1989 | | pagina 11