Gratis 'Doe-het-zelf concert
voor eerste keer in Leusden
Sfeervol concert in Ons Gebouw
Acrobatische en stijlvolle smaakmakers in De Hakhorst
Beeld in
de tuin
lEMSiien hrnt
Aanstaande zaterdag in de Muziekschool
Bernard Berkhout'sSwingmates' spelen m propvolle jazz-sociëteit
Avondvluchten
WOENSDAG 1 FEBRUARI 1989
jEUSDEN - Voor het eerst organiseert de overwegend uit Leus-
lenaren bestaande Stichting Valleiconcerten haar jaarlijkse
fDoe-het-zelf'-concert in deze plaats, in de Leusder Muziek-
ichool. Die gebeurtenis voor abonnementshouders, familie,
rrienden en kennissen op 4 februari aanstaande is een ge-
ichikte aanleiding om meer Leusdenaren te laten kennismaken
net dat traditionele amateurconcert. De door de Stichting ten
loei gestelde gezlligheid voor, tijdens en na dat concert wordt
rerder geïllustreerd met gerelativeerde en reeds relativerende
.rbeelden van vorige Doe-het-zelf'-concerten en uit de be-
pspraktijk.
zoekers zullen vast wel willen we-
t|5n. hoe zo'n feest wordt voorbe-
ieid en hoe dat er verder uitziet.
door
Anne Bunt
>letDoe-het-zelf'-concert, dat de
jwchting Valleiconcerten voor de
ISde keer organiseert, heeft als
i°' spelende abonnementshou-
lers gratis te laten musiceren voor
liet-spelende abonnementshou-
lers, familie en vrienden. Dat con-
:en door amateurs heeft elk jaar in
ebruan plaats. Alle voorgaande
aren moesten Leusdenaren en
Jamevelders daarvoor naar 'Spar-
'éndam' te Hoevelaken, maar op 4
ebruan aanstaande heeft de uit-
foenng voor het eerst in Leusden
jlaats. in de aula van de Muziek-
I tchool De voorzitter van het be-
ituur van de Stichting, Frits Hasel-
loff noemde als hoofdreden voor
iié verandenng, dat de in Leus-
ien wonende meerderheid be-
:oekers nu dichter bij huis terecht
can Een andere door hem ge-
ïoemde reden was, dat de bege-
eidende pianisten niet meer op
ie slecht onderhouden, oude
llüthner vleugel hoeven te spe
len ding is zeker- de pianisten,
he in tegenstelling tot andere
pëlers hun eigen instrument nu
lenmaal niet eenvoudig kunnen
tieenemen, treffen het. De plaat-
elijke Muziekschool beschikt na-
iielijk over een vrij nieuwe Bösen-
oifei en een zeer nieuwe Ya-
taha vleugel, die beide langer
ijn. voller klinken en regelmati-
er spelen dan de oude bekende
leugel. Maar een nieuwe vleugel
laakt nog geen eerste jaarfeest in
eusden. Vooral de rueuwe be-
PLANKENKOORTS
Om met het belangrijkste te ver-
volgen, de amateurs worden met
geselecteerd op hun muzikale er
varing. Ook deze keer heeft elke
abonnementshouder zich vanaf de
afgelopen herfst mogen opgeven
bij Els Oorthuis of Dirk van Dorp,
bestuursleden van de Stichting.
Die wijzen hem of haar alleen af,
als het muziekstuk veel langer dan
10 minuten duurt of als het totale
programma al meer dan twee uur
in beslag neemt. Zij willen een
programma, dat om kwart over
acht begint en na een pauze van
20 minuten omstreeks half elf klaar
is. Deze programmatische selectie
heeft verder te maken met het ver
leden. Bijvoorbeeld, zo'n 12 jaar
geleden waren er nog twee pau
zes en viel althans het voorlaatste
programma-onderdeel bijna op
de volgende dag.
Niet moet worden vergeten, dat
de meeste amateurs zich bij sa
menspel prettiger voelen dan bij
solospel. Veruit de meeste abon
nementshouders geven dan ook
meer dan één naam op. Zo is het
voorgekomen, dat de pianospe
lende voorzitter vijf namen van
blazers aan zijn naam toevoegde,
omdat zij een prachtig deel van
een blaassextet van een onbe
kende negentiende eeuwse ro
manticus ten doop wilden hou
den. Hoewel er wel degelijk
piano-, harp- of dwarsfluitsolo is
gespeeld tijdens vonge afleverin
gen van het concert, is samenspe
len voor de Stichting zelf ook ple
zierig. Vele repetities bevorderen
een band tussen spelende con
certbezoekers en familie of vrien
den, die nog geen abonnements
houder zijn.
En als er al veel is geoefend en
plezier gemaakt, dan wil iedereen
dat op de avond van het concert
publiekelijk tonen Iedereen ziet
daar naar uit, maar het blijft span
nend. Terwijl althans drukbezette
beroepsmusici al zelden geheel
vrij blijven van plankenkoorts, ko
men amateurs al weining in aanra
king met acteersituaües. Plotse
ling al dat publiek voor de neus,
vrees voor enkele loopjes en
vrees voor het elkaar niet opvan
gen bij onvoorspelbare en ook
wel voorspelbare missers. Sommi
gen nemen dat zichzelf kwalijk,
wat weet jammer kan zijn voor hun
persoonlijke omgeving en voor
anderen. In dat geval dreigt dat
jaarlijkse feest voor sommigen ten
onrechte aangenomen werk te
worden.
GEZELLIGHEID
Ten onrechte ook, omdat dat druk
bezochte feest na het concert nog
lang met is afgelopen. Talloze fris-
drank- en wijndnnkende bezoe
kers en spelers praten dan nog ge
zellig na. Of, wat gelukkig vaak is
gebeurd, velen spelen en zingen
frank en vrij operette - of andere
luchtige partijen. Temeer daar bij
die napret de plankenkoorts geen
enkele rol meer kan spelen en de
voorpret al geheel geslaagd was,
blijft verder het tussenliggende
vaste programma ook voor het be
stuur van de Stichting een aan
dachtspunt.
Het standpunt van enkele op hun
verzoek anoniem gehouden be
stuursleden komt erop neer, dat
het ,,Doe-het-zelf'-concert geen
echt concert, maar gezellige
avond met muzikale en andere ac
tiviteiten moet zijn. Ook zij trekken
de zin van deze jaarlijkse gebeur
tenis met in twijfel. Er zijn nog zo
veel andere leuke dingen te be
denken op zo'n avond, zoals het
vertellen over de eigen muzikale
liefhebberij. Spelers kunnen, als
ze daar even bij stilstaan, op hon
derd en één manieren een voor.
hun persoonlijke en sociale leven
zo belangrijke boodschap illustre
ren. Onder meer, door in korte
stukjes een bepaalde ervaring te
laten horen, dia's over het leven
van een vrij moderne compomst
te vertonen en door korte stukken
van ideaal gevonden opnames te
laten horen.
SPELEN
Niettemin blijft het een ijzeren
wet, dat spelen in het openbaar op
den duur beslist alüjd verbetert,
zolang de verwachtingen maar
niet te laag of te hoog gespannen
zijn. Alle ingewikkelde emotio
nele bezigheden, die tijd nodig
hebben om zo goed mogelijk bij
ieder afzonderlijk te passen, luk
ken nu eenmaal heel aardig bij
een niet te ernstige en soms rond
uit ludieke houding. Dat zit vooral
in het woord 'spelen', zoals verder
blijkt uit voorbeelden, die zijn ont
leend aan vorige jaarfeesten en
aan de beroepspraktijk.
Natuurlijk speelde dat echtpaar
op leeftijd jaren geleden verre van
plezierig. Het deel uit de Sonate
voor saxofoon en piano van Saint-
Saens mislukte zodanig, dat zij
nooit meer aan het „Doe-het-zelf '-
concert hebben meegedaan.
Niemand heeft hen weliswaar on
heus bejegend, het moet hun ei
gen vrije keus zijn geweest. Onge
twijfeld hebben zij zelf dan ook het
meest last gehad van dat niet meer
te volgen spel. Maar zij misten na
hun al te krachtdadige besluit wel
een kans op aangenamere alterna
tieven.
Hun oorspronkelijke plan was te
vermetel, omdat Saint-Saens vaak
een virtuose stijl vraagt. Korte illu
straties daaruit of andere, eenvou
diger stukken lagen meer voor de
hand. Maar voor alles vergat dit
echtpaar misschien wel hun zeer
lange geschiedenis van samen
spelen voor elkaar en anderen.
Dat nu hadden zij andere behalve
met noten ook in woorden kunnen
vertellen. Hoe dan ook hoeft nie
mand zich een buil te vallen aan
dat jaarlijkse feest.
Ook de vier strijkers niet, die zo
verzot waren op een strijkkwar-
tetje van Haydn, dat ze publiek
vergaten. Buigingen of knikjes
bleven zelfs achterwege, terwijl
dat stimulerend is voor een duide
lijk begin en eind en daartussen
enkele minuten speelplezier. Ze
wilden vooral de trouw ingestu
deerde noten stuk voor stuk nauw
gezet spelen. Hun muzikale en
thousiasme verdween daardoor
vrijwel geheel. Mede omdat ze
ook het totale notenbeeld uit het
oog verloren, raakten ze juist eer
der in de war. Om even radeloos
van te worden.
GEEN MISSERS
Ze zouden evenwel minder fouten
hebben gemaakt, als ze elkaar
voortdurend hadden wijsge
maakt, dat foute noten het jaar
lijkse feest veraangenamen. Ge
woon m geloven. Hoewel het be
lachelijk lijkt, levert het zich niet
fixeren op aparte fouten namelijk
meer speelruimte op, waardoor
extra en zelfs storende fouten ach
terwege blijven. Bovendien heb
ben sommige beroepsmusici alle
records in dezen reeds gebroken.
Zo sloeg de vroegere pianiste
Clara Haskik bij een pianoconcert
van Beethoven er zo vaak naast,
dat Beethoven, volgens haar, er
een meuw concert van had kun
nen maken Ondertussen redde zij
zich met deze grap uit een lastige
situatie, wat ook bij het spel hoort.
Dat bleek verder op een met alle
daagse manier bij een pianoduo,
die de bekende 16 walsen van
Brahms onder handen hadden.
Terwijl de meeste walsen op zich
speelbaar zijn voor niet weinig
amateurs, was het de zesde wals.
waar de beide pianisten het even
heten afweten De linker speler
moet telkens drie tellen in de maat
Plezier in het spelen tijdens het Doe-het zelf-concert.
of drie keer twee tellen over twee
maten spelen en precies op tijd
met de mooie slotzin beginnen
De rechter speler moet met strui
kelen over een tegen de maat in
gaand notenbeeld en vanaf die
slotzin met de linkerhand nog iets
moeilijks doen. Het publiek bij het
„Doe-het-zelf'-concert kreeg het
er even benauwd van, toen de be
wuste slotzin uitbleef.
Hoewel de rechterspeler in de
lach schoot en concludeerde, dat
deze zesde wals deze avond te
veel van het goede was, sprak de
linkerspeler in alle ernst precies
zes historische woorden: „Dat kun
je niet maken, man." En dankzij
die verschillende reacties was het
pubhek al helemaal bevrijd van
dat akelige gevoel. Men ver
moedde zelfs een „two men
show" en lachte steeds luider.
Daarna was het nog maar een
koud kunstje voor de spelers om
die en de nog volgende walsen
behoorlijk rechtuit voor te spelen.
Misschien zijn echte missers wel
hoogst zeldzaam in het leven.
Althans, dat hebben de vroegere
piamst Sergei Rachmaninof en vio
list Frits Kreisler in de beroemde
Camegie Hall te New York erva
ren. Voor degenen, die hun fraaie
opnames van onder meer Beet
hoven en Gneg nog niet kennen,
is het van belang te weten, dat
Rachmaninof niet als klavierleeuw
speelde, maar zich aanpaste aan
de kamermuziekvisie van Kreisler,
die op zijn beurt bijna niet meer
vals speelde. Deze vrienden nu
hadden na een 'black out' van
Kreisler m die gigantische con
certzaal een korte dialoog. Krei
sler vroeg: „Where are we?"
Rachmaninof antwoordde: „In
Camegie Hall."
SPEELPLEZIER
Zelfs een onbekend gebleven pia
nist, die een Scherzo (scherts) van
Chopm uit het hoofd speelde, zal
hooguit zijn vleugel te snel heb
ben gevonden. Dat stuk heeft een
aantal 'sequenzen', motiefjes, die
telkens hoger op de piano worden
herhaald. Die houden natuurlijk
een keer op, omdat de compomst
op een zeker moment daar een
punt achter zet. door enkele an
dere noten. Omdat deze piamst
zich die noten niet tijdig herin
nerde, bedacht hij een list. Hij
componeerde er terloops sequen
zen bij.
Zo van, wat ik nu kwijt ben,
schiet me straks wel weer te bin
nen. Helaas bleef het geheugen
hem in de steek laten, waardoor
zijn laatste sequens rechts naast
de piano op het podium terecht
kwam. Wie wil dat niet eens mee
maken?
Misschien waren bij enkele jaar
feesten sommige uitvoeringen van
complete werken wel eens wat te
veel van het goede. Zelfs de nog
verrassend geluxte walsen van
Brahms werden door een vroeger ij
Frans pianoduo niet allemaal ge- J
speeld, omdat ze dat vervelend
vonden voor het publiek. Ze ko- j
zen er zeven uit, waarvan een, de jl
beruchte zesde, aan het begin en 1
en het einde moet worden ge- ;j
speeld. Nog veel eerder heeft 1
Beethoven ook al gereageerd op
de drang naar compleetheid.
Zo gaf hij zijn leerling Czerny, die
op toemee naar Engeland ging, ij
eens de dringende raad hooguit I;
twee delen van enkele van zijn
pianosonates ten gehore te bren
gen.
De volgorde mocht zelfs wil
lekeurig zijn. Hoewel hij op die j
manier zeker ook het publiek
wilde laten wennen aan toentertijd
moderne muziek, relativeert dat
een 20ste eeuwse opvatüng com
plete werken, ja zelfs complete
bundels met werken met dezelfde
titels te moeten spelen. Is enkele
minuten speelplezier niet veel be-
langnjker dan het compleet willen I
zijn?
Hoe het ook zij, alle reden om met
te zwaar te tillen aan een concert,
waar eigen en andermans fouten
ondergeschikt zijn aan de gezel-
ligheid, die zeker daarna verder 1
haar hoogtepunt bereikt. Dat gra-
tis toegankelijke jaarlijkse feest
heeft op 4 februari om 20.15 plaats
in de Aula van de Muziekschool 1
Leusden.
ACHTERVELD - Onder grote belangstelling debuteerden afge
lopen zondag twee zangeressen en een pianiste in ,,Ons Ge-
Buw".
Sopraan Riet Wijnands, alt Leontine van Wieringen en Hilde-
flard Scchaeffner brachten hun liederen-programma overtui
gend. Hoofdbestanddeel van het recital vormden de grote
Duitse liedcomponisten uit de tijd van de Romantiek: Schubert,
Schumann en Hugo Wolff.
De uitvoerenden zijn alle drie ge
lieerd aan Achterveld en presen
teerden zich als trio voor het eerst
Buiten de huiskamer en kerk.
Hiermee namen zij dezelfde stap
als hun gemeenschappelijke voor
liefde; het romantische lied uit de
negentiende eeuw, dat ook steeds
meer het karakter van huismuziek
aflegt en zich ontwikkelt tot con
certlied.
Het recital werd echter geopend
met twee duetten van Anton Dvo
rak. Beide zangeressen slaagden
er direkt al in hun enthousiasme
voor deze muziek over het voet
licht te brengen, geheel in over
eenkomst met de intentie, die
deze optimistische Tsjechische
componist met zijn muziek
beoogt.
Leontine van Wieringen beet so
listisch de spits af met twee Lede
ren van Franz Schubert de vrucht
baarste en meest geliefde liede-
rencompomst van alle tijden. Ze
deed dat met verve en zette daar
mee de toon voor het verdere ver
loop van het concert, dat in een
zeer ontspennen sfeer plaatsvond.
Hoewel haar concentratie het in
„Fussreise"van Hugo Wolff het
even liet afweten, wist Leontine
van Wieringen zich knap te her
stellen.
Van Riet Wijnands werd achteraf
gezegd, dat ze opvallend ingeto
gen was toen ze binnenkwam.
Daar was tijdens haar optreden
niets véin te merken Met overtui
ging en een opvallend zuivere in
tonatie vertolkte zij een vijftal lie
deren, waaronder ook Beet
hoven's „Mit einem gemalten
Band".
Karakteristiek voor het romanti
sche lied is een nieuw soort na
tuurgevoel, hetgeen onder meer
tot uiting komt in titels als „Früh-
lingsglaube", Gott ïm Frlihling",
„Wenn ich ein Vöglein" en
„Schön Blümelein". Uiteraard
mocht „Die Forelle" niet op het
programma ontbreken. Evenals
bovengenoemde werken, herin
nert deze melodie sterk aan het
volkslied. Later zou Schubert er
een thema voor variaties in een
pianokwintet van maken. Ook in
„Die Forelle" nam Schubert ele
menten van vroegere composities
op.
Dit lied vormde een van de char
mante hoogtepunten van het con
cert, waarbij het publiek gecon
centreerd en aandachtig mee
leefde.
Een ander kenmerk voor het ro
mantische bed is de piano als ge
lijkberechtigd instrument naast de
zangstem. Hildegard Schaeffer
ontpopte zich als een zeer ver-
dienstehjk begeleidster, hetgeen
in dit genre bepaald geen gemak-
kebjke opgave is. Ook in haar so
fistische bijdragen kwam ze goed
voor de dag Haar interpretatie
van „Impromptu" in Bes oogstte
een dankbaar applaus.
„Dit is het mooiste van alles", zo
kondigde Riet Wijnands de „uit
smijter" van Schumanns volgeling
Franz Hot aan. Het werd de
schlager: „O, wie wunderschön ist
die Frühlingszeit". De tekst van dit
duet sprak ons op deze toch wat
kille en natte zondagmiddag in ja
nuari zeer aan.
Het concerterende trio werd be
loond met een warm applaus en
een blijvende herinnering in de
vorm van een aantal portretteke
ningen, die tijdens het concert
door vier uitgenodigde kunste
naars werden gemaakt.
Een deel van het applaus was on
getwijfeld ook voor hen bedoeld.
LEUSDEN - Vorige week stond
een artikel in deze krant over een
uitleenproject van de Stichting
Kunstkwartier. Deze zomer kun
nen Leusdenaren enige weken
icing een beeld in hun tuin krij
gen. Het gaat daarbij vooral on
tuinen die aan de Hamersveldse
weg zijn gelegen. Een van dez<
beelden zal daarna worden aan
gekocht en ergens in Leusdei
een plek krijgen. In het artike
was geen contactadres genoemd
voor mensen die een beeld in hui
tuin zouden willen. Dat is: Stich
ting Kunstkwartier, Postbus 1(
3830 AA Leusden, telefoon
942042.
SOESTERBERG/LEUSDEN - Op de
vliegbasis Soesterberg wordt op
maandag 6, dinsdag 7, woensdag 8
en donderdag 9 februari tot 22.00
uur doorgevlogen. F-15 straalja
gers van het Amerikaanse 32ste
Tactical Fighter Squadron nemen I
deel aan deze avondvliegoefenin- j
gen. Gedurende één van deze j
avondvliegavonden nemen even- 1
eens helicopters van het Neder-
landse 298 squadron deel aan de
oefeningen. De oefeningen zijn be
doeld om de vliegers te trainen in
hun vliegprocedures bij duisternis.
zijn vlotte virtuositeit geheel weg
speelde, pakte Bernard Berkhout
het meteen weer op en vaneerde
het bijna op een klassieke manier.
Hoewel hij onder meer in het ge
noemde slotnummer, de 'Air Mail
Special', zijn supersnelle 'special'
niet uit de hand liep, onthulde
eveneens zijn verdere spel een
andere specialiteit.
In de rustiger nummers, 'It might
as well be spring', 'Devil in be
tween' en 'Moonlight in Vermont',
hoorden de bezoekers de meest
schitterende klankkleuren uit de
klannet tevoorschijn komen. Ber
nard Berkhout bracht met meer in
getogen spel de warme sfeer in
het al wel propvolle huis. Voor de
fraaie thema's nam hij bijna zoveel
tijd als Schubert in zijn composi
ties, een wellicht nog steeds niet
verouderde manier bij rustiger
nummers. Daarna volgden vaak in
teressante improvisaties met een
duidelijk herkenbaar slot.
In tegenstelling tot de rijpere kla
rinettist Benny Goodman met al
zijn joyeuze vrijheden, waardoor
bijvoorbeeld zijn laatste Mozart-
concert door een klassiek orkest
nauwelijks meer was te begelei
den, koos de veel jongere klari
nettist vooralsnog een degelijker
aanpak. Zijn optreden was meer
stijlvol dan echt uitbundig.
Behalve deze wellicht vruchtbare
tegenstelling tussen de smaakma
kers véin de 'Swingmates', viel er
nog meer te genieten. Een schitte
rende versnelling aan het slot van
de samba en een harmonisch
eiende begeleiding en solo van
gitarist Jeroen de Koning in
'You're driving me crazy' en
'Cheek tot cheek'.
Verder ogenschijnlijk spontaan te
gen de maat in spelen in nummers
als 'Love', terwijl het totaalgeluid
in het algemeen njk gevarieerd
was en de discipline ook bij hoge
tempi enorm. Bassist Frans Bouw
meester trad weliswaar nog min
der dan drummer Bob Dekker so
listisch op de voorgrond, maar
een orkest met veel meer dan
twee smaakmakers hoeft nu ook
weer met.
Deze tweede sessie van de Jazz-
sociëteit Leusden bracht het pu
bliek tot applaus, zittende en
staande ovaties, staand geklap en
bisgeroep. Vooral voor vier uur
viel er uitstekend te luisteren naar
de 'Swingmates'. Later moest het 1
orkest luider worden ingesteld, Bj
wat sommigen minder plezierig
luisteren vinden. Ook omdat de 1
meerderheid voor gezellige ge- f
sprekken blijft, was het bestuur J,
blij met een financierbaar feest.
Volgende sessie: 26 februari,
14.30, Wiebe Haanstra en anderen
in 'De Hakhorst'
SPECIAL
LEUSDEN - Op zondagmiddag 29 januari, tussen half drie en
half zes, speelden de Bernard Berkhout's 'Swingmates' in 'De
Hakhorst' voor de Jazz-sociëteit Leusden. Bassist Frans Bouw
meester, drummer Bos Dekker, gitarist Jeroen de Koning, Kla
rinettist Bernard Berkhout en vibrafonist Frits Landesberger
maakten voor zeer vele bezoekers hun reputatie meer dan
waar.
Het aantal bezoekers van de tweede sessie van de Jazz-sociëteit
Leusden in 1989 was om half drie al anderhalf keer zo groot als
anders om half vijf. En vanaf vier uur groeide het aantal zelfs
tot minstens 150 mensen, bijna twee keer zoveel als anders. 'De
Hakhorst' was propvol voor een door zes sponsors gesteund
concert van de 'Swingmates', een jonge jazzcombo met grote
reputatie. Met name vibrafonist Frits Landesberger en klari
nettist Bernard Berkhout waren de smaakmakers.
Zonder vibrafonist Frits Landes
berger echt buiten de 'Swingma
tes' te willen plaatsen, toonde hij
wel overduidelijke trekken van
een circusartiest. Met maar liefst
vier hamers bespeelde hij zijn in
strument. En als hij er drie nodig
had, dan hield hij de vierde nog
steeds achter de hand. Alleen
toen drummer Bob Dekker een
ongekend gevarieerde en opzwe
pende solo ten beste gaf bij een
samba, deed hij het meestal met
één hamer af
Zijn speelhouding en bewegings
patroon waren dermate soepel,
dat hij zelfs bij zeer hoge tempi
moeiteloos ritmisch bleef door
spelen, zoals in 'Slip disc' en
vooral in 'Air Mail Special' van
Benny Goodman Die vooral bij
hem opvallende energie werd
door niets geremd. Het was be
halve jazz, ook zuivere acrobatiek.
De drummer van de Swingmatesin aktie.
Reeds bij een improvisatie op 'Die
Fledermaus' van Johann Strauss
ontpopte Bernard Berkhout zich
als een andere solist. Terwijl Fnts
Landesberger het thema met al
Een overzicht van het optreden van Bernard Berkhout's Swingmatesin de Hakhorst.
