„Ieder glas heeft zijn verhaaltje"
Verrassend strijkkwartet in ,Doe-het-zelf concert
leusder krant
'Fusion juice' in
café De Brouwerij
oos Egtberts over zijn uit de hand gelopen hobby:
v 5 !l I8IH i 3»
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1989
s Egtberts tussen zijn boeken over glas en een deel van zijn verzameling glazen voorwerpen.
I USDEN - Deze maand organiseert de Culturele Raad de
I nifestatie ,Glas'. Op het eerste gezicht een thema dat nogal
1 jerkt lijkt. Toch zijn er mensen die door dit materiaal zo
t )oeid worden, dat zij er hun hobby van hebben gemaakt om
I in alle vormen en maten te verzamelen en er alles over
■en weten. De Leusdenaar Koos Egtberts is zo'n hobbyist
een op een plezierige manier uit de hand gelopen liefheb-
ij. Hij werkt als procestechnicus in de chemische industrie,
[engen en roeren," zo omschrijft hij zijn beroep, een techniek
overeenkomsten vertoont met de fabricage van glas. Egt-
rts is vooral geïnteresseerd vooral in blauw glas.
verband daarmee is het aardig
een voorbeeld van dat men-
en roeren te nemen", vertelt
tberts. "Je kunt de bestandde-
van glas, zand, soda en kalk
in verhitten tot 1400 graden en
ngen met cobaltzout, waardoor
glas blauw kleurt. Ook kun je
dat zwaar verhitte materiaal
in roeren met een houten stok,
ardoor alle verontreiniging
it gaat Je krijgt dan uiteindelijk
01 optisch glas."
ijn interesse voor glas werd 15
geleden gewekt toen mijn
uw een blauwe spuitwatersy-
kocht. Later kocht ze er nog
Uje bij. Blauw glas sprak ons
teen aan Daarbij komt. dat we
tag op de rommelmarkt rondkij-
n Je wordt op den duur steeds
tischer. Eerst let je alleen op
uw glas en later ga je letten op
uwe gesigneerde glazen en op
leeftijd van glazen Bijvoor-
eld, daar op de plank staan tien
en borrelglazen. Geen enkele
m is gelijk en bijna alle glazen
bben een eigen nuance van
uw Voornamelijk nuances tus-
turquoise- en cobaltblauw
uwgroene glazen doen al met
b, omdat we ons zoveel moge-
willen beperken.
ok hebben we geen geverfd
iuw glas. Hoe zie je dat? Welnu,
je met je nagel erop krast of het
gen het licht houdt, dan valt op
er een verflaag op is aange-
icht Het is handig om zoiets te
ten. omdat sommige antiquairs
leen handje van hebben geverfd
|uw voor ongeverfd blauw te
Vkopen."
GESIGNEERD
"Hier zie je een likeurglaasje dat
gesigneerd is. Ik ontdekte bij toe
val. van wie die signering was. Dat
vond ik ergens in een boek Die is
van Jaap Gidding, een vroegere
Leerdamse glasblazer, die in 1928
eens een sene likeurglaasjes heeft
ontworpen en gemaakt. En als je
dat hebt gevonden, dan houd je
dat niet voor jezelf. Juist door ge
sprekken met anderen wordt zo'n
interesse nog leuker. Overigens
beweer ik met. dat ongesigneerd
glas met mooi zou zijn. Weer geldt
dat we ons beperken Ook al om
dat er volgens de boeken nogal
weinig blauw gesigneerde glazen
zijn."
"Over die boeken, waarvan ik er
inmiddels wel 200 heb. is ook nog
wel iets te vertellen. Ooit zocht ik
stad en land af naar de Unica Cata
logus van Leerdam. Het was ner
gens te krijgen. Ten einde raad
heb ik de KRO opgebeld om mijn
stem te mogen laten horen in een
radioprogramma, dat 's nachts om
twee uur wordt uitgezonden
Daarom kunnen mensen vragen
stellen over iets, waar ze behoefte
aanhebben
"Zonder daar nu verder op te re
kenen, mocht ik op een zeker mo
ment toch de ether in. Ik kreeg
zeer veel reacties, zoals tips over
boeken, die de luisteraar al dan
niet bezat, en adressen van perso
nen. die dat ene boek misschien
hadden Maar de Umca Catalogus
zat er niet bij. Dat trof ik pas ander
half jaar later in mijn brievenbus
door
Anne Bont
aan. Met een aardje bnefje van
een dame erbij. Die schonk het
mij."
OPGRAVINGEN
"Ik ben lid van "De oude fles",
een kleine vereniging. Behalve le
zingen en excursies organiseert
de vereniging ook opgravingen.
Zo hebben we eens in een al 80
jaar gesloten vuilnisbelt in Gronin
gen allerlei interessante dingen
gevonden. We vonden er onder
meer inktpotjes. In het algemeen
gebruikersglas uit de periode van
vlak na de eeuwwisseling. Som
mige dingen zijn zo zeldzaam, om
dat er maar weinig exemplaren
van zijn gemaakt. Omdat je daar
mee bezig bent gaat de geschie
denis weer voor je leven"
"Je hoort dan ook over fabricage
methodes. Of er een naad in het
glas zit op de plaats, waar de glas
blazer zijn produkt klaarmaakte
Hoe ziet het pontiel eruit, het litte
ken van de contrapijp, waarmee
het produkt is vastgehouden tij
dens het blazen. Verder vraag je
je af of het glas vnj is geblazen of
binnen een matrijs, waardoor een
bepaalde kleur of vorm ontstaat."
"Bij zo'n opgraving ontmoetten
we iemand, die meegedaan heeft
i bij het onderzoek naar het wrak
van een oud VOC-schip bij Has
tings. Daar kwamen zeer vele fles
sen naar boven. Vaak waren die al
kapot of zwaar beschadigd door
het naar boven brengen. Dat-
kwam niet door onvoorzichtig
heid Maar onder meer door grote
veranderingen in de glasstruc
tuur. In de loop der tijden ging het
zeezout namelijk m de glasstruc
tuur zitten, waardoor die minder
hecht werd en bij het naar boven
brengen scheurt. Dat hebben de
opgravers trouwens duidelijk kun
nen horen De geluiden van het
scheuren schijnen angstaanja
gend te zijn geweest."
"Een ander voorbeeld is iriserend
glas met een metaalglans erop
Glasblazers maken dat, door heet
en warm glas boven tindampen te
houden. Je treft dat ook wel aan bij
Romeins glas. dat eeuwen lang in
KUNSTOBJECTEN
"Niettemin kopen we tegenwoor
dig af en toe dure dingen. We blij
ven op de blauwe toer bij het aflo
pen van galenes Bijvoorbeeld ge-
bruiks- en gesigneerd glas van
moderne kunstenaars als de
Tsjech Mischa Igrus en de Neder
lander Willem Heesen. Heesen
heeft overigens een prachtig ate
lier bij Apeldoorn. Hier zie je de
schaal van Ignis. Het bijzondere
ervan is de ogenschijnlijk wat
vlekkerige compositie van blauw-
nuances."
"En hier is het kleine cobalt-
blauwe en gesigneerde vaasje
van Willem Heesen. Het speciale
eraan is een fors aandoend afge
rond object, dat weliswaar met de
functie van een vaasje heeft, maar
in het licht njk genuanceerd
blauw wordt. Ook dit is een unica,
dat wil zeggen, er bestaat volgens
de registratie van de kunstenaars
geen tweede exemplaar van dit
kunstvaasje
humusnjke grond heeft gezeten.
Verder kun je door aan blaaspij
pen een bepaalde draaiing te ge
ven de binnenkant van mooi glad
glas van allerlei ribbeltjes voor
zien. Zo heb ik hier een Floris Mij-
dam-vaasje, genoemd naar een
vroegere ontwerper van Leerdam
Door al die gekke kronkels lijkt
het met rond. maar het is het wel
degelijk. Dit vaasje hebben we
eveneens op de rommelmarkt ge
kocht."
"Dat geldt bovendien voor dit
schitterende lentevaasje. Volgens
dit boek hier is het 60 jaar geleden
door van de Bazel, weer iemand
uit Leerdam, gemaakt. Hoewel het
nu eens met blauw maar licht
groen is, zijn we eraan gehecht. In
het voorjaar zetten we er madelief
jes in. Daar is het vaasje voor ont
worpen
GEBRUIKSGLAS
"Over het algemeen trekt ons het
gebruiksglas nogal aan. Zo heb ik
hier een donkerblauwe fles van
een halve meter hoog en 15 centi
meter doorsnee Daarin werden
vroeger de essences gestopt Es
sences. die in licht ontleden, moe
ten in een gekleurde fles worden
bewaard. Zo worden chèmicaliën
bewaard in blauwe of bruine fles
sen. Onder op deze grote fles
staat: Polak en Schwarz Dat is een
firma, die eerst in Zaandam, later
in Amersfoort zat en nu in Bame-
veld. Alleen de naam is anders:
Parfums Flavers Worldwide. Deze
firma nu heeft slechts één exem
plaar van zo'n fles. die je soms op
een vuilnisbelt vindt Het leuke
van dit soort gebruiksglas is ver
der. dat ze in allerlei formaten zijn
gemaakt. Het is dan de sport die
verschillende maten op te snor
ren."
"Ik blijf nog even bij de parfum.
Hier heb ik drie parfumflessen,
merk "Soir de Paris". Er bestaan
allerlei gradaties van. Op een ge
geven moment zag ik in een
Amersfoortse winkel een etalage
model staan. Tien die winkel werd
opgedoekt, heb ik dat exemplaar
uiteindelijk gekregen Ik vertel dit
met een speciale bedoelmg. Ik
kreeg het. omdat mijn opa vroe
ger Sinterklaas is geweest bij de
vroegere eigenaar van die winkel.
Denk nu met, dat de liefde altijd
één kant opgaat Ik aeef ook wel
eens wat weg
"Heel interessant is dit mineraal
waterflesje uit Vichy. Niet zozeer
het flesje, als wel de originele stop
erop. Het is niet zomaar kurk, maar
het heeft een gecompliceerde sa
menstelling van kurk en hout. Dat
kom je met vaak tegen. Ik heb dat
gevonden bij een oud-collega in
de kelder van een spoorweghuis
in Baarle Nassau. Hij ging daar wo
nen. toen hij met pensioen ging Ik
vond daar twee flesjes, waarvan ik
een exemplaar hield en het an
dere weg gaf aan een medeverza
melaar. Het is ongeveer 60 jaar
oud."
"Er is heel wat bekend over kur
ken en doppen. Toevallig kocht ik
van de week een boekje in een
tweedehands boekwinkel, dat uit
sluitend en alleen gaat over het af
dichten van mineraalwaterflesjes
Het is ongelooflijk, wat je aantreft.
Ik lees daar met belangstelling
over Zo ontdek je bijvoorbeeld,
waarom er een scheplje in een
glasblaasoven zit. Dat fungeert als
trekmeter. Bij voldoende trek
zorgt dat schelpje namelijk voor
een specifieke fluittoon."
MUSEA
"We bezoeken geregeld musea
Niet alleen die in Diever en Leer
dam Ook m het buitenland, zoals
in Rheinbach. onder Koblenz, in
Wertheim bij Frankfurt en in Düs-
seldorf. Düsseldorf heeft een
kunstmuseum met een mooie
glascollectie. Verder tref je glas
uit de Romeinse tijd - het glas van
de keizers - aan in oud-Romeinse
steden als Keulen en Trier. De af
gelopen zomer was er Romeinse
kunst in Keulen Daar ben je zo
met de auto of trein."
"Een schitterend voorbeeld van
Romeinse glaskunst is de Lycur-
gusbeker Die neemt als een ka
meleon bij een andere lichtval een
andere kleur aan. De ene keer
oranjerood en de andere keer
mosgroen. Hoe kan dat? Deskun
digen hebben een heel klein
beetje van dat glas eraf gepeuterd
en dat chemisch geanalyseerd
Vraag me met hoe, want dat is een
ingewikkelde zaak. Wel weet ik,
dat het om lichtgevoelige metaal-
oxydes gaat. En hoewel de wer
king bekend is, kan men die be
ker nog steeds niet namaken. Ver
der hebben de Romeinen glaspro
ducten laten maken, die nu van
wege de enorme tijdsinvestering
ruet worden nagemaakt Om een
klomp geslepen glas hebben glas
blazers een zeer gedetailleerd
netwerk gemaakt, wat als geheel
een fraai siervoorwerp wordt."
MODERN
"Mensen, die extra enthousiast
willen raken over glas, raad ik het
boekje van Elka Schrijver over
"Glas en knstal" aan. Ze kan het zo
treffend zeggen Daar heeft ze re
centelijk een prijs voor gekregen
van de vrienden van de ver
eniging "Modern glasSamen
met enkele andere Leusdenaren
ben ik daar ook lid van. Glas is zo
fascinerend, er is aan gewerkt, het
wordt gebruikt en je wordt er
door gevangen. In die vereniging
van 200 leden maken we kennis
met werk van jonge kunstenaars,
die glas als kunstobject beschou
wen. We wisselen in die ver
eniging ook glas uit".
De Culturele Raad organiseert van 18 februari tot en met 12
maart de manifestatie ,,Glas".
Erico Oorthuis, bestuurslid van de Raad, vertelt waar die belang
stelling voor Glas vandaan komt. ,,Hoe vreemd het op het eerste
gezicht ook lijkt, het succes van de Simenon-herdenking de aan
leiding," zegt hij. „Daaruit bleek de behoefte bij een breed pu
bliek aan een manifestatie over een bepaald onderwerp".
Eerst dachten de leden van de Culturele Raad aan het onderwerp
"papier". Koos Egtberts kwam uiteindelijk met het thema ,Glas'
op de proppen. Zijn glasliefhebberij, contacten en lidmaatschap
pen van organisaties waren nuttig voor de werkgroep Manifesta
tie "Glas". De werkgroep vond eveneens dicht bij huis Dr. J.
Brongers van het Instituut voor Rijksoudheidkundig Bodemon
derzoek, die zijn hulp aanbood.
Vanwege alle interessante historische achtergronden kwam het
deelonderwerp "Oud glas" erbij. Brongers stimuleerde de werk
groep met zijn grote kennis over de technische kanten van glas.
Zo kwamen er telkens meer ideeën bij.
Ook de glasblazer en eigenaar van het glasmuseum te Diever,
Kees van Olst, heet de groep, volgens Erico Oorthuis, geweldig
geholpen. Ze kregen van hem adviezen over de tentoonstelling
en volgen dan ook, grotendeels dezelfde rode draad als in zijn
museum.
Verder opperde Frits Haselhoff het idee ook op "Venetiaans
glas" te letten. De PTT zegde het gebruik van een kast met laser
stralen toe, waardoor bezoekers de glasvezel van telefoonkabels
kunnen zien. De leiding van het museum van Leerdam, de
"Glas"-stad bij uitstek, zag echter af van medewerking aan deze
manifestatie. Maar volgens Erico Oorthuis beschikte men inmid
dels al wel over genoeg ideeën voor een gevarieerde Manifesta
tie.
PROGRAMMA
- tentoonstelling Kelder Gemeentehuis van 18 februari tot en met
12 maart
- tentoonstelling 't Claeverenblad vanaf 17 februari
- ruil - verkoopbeurs 12 maart 10.00 -17.00 uur.
- lezing historisch glas 2 maart.
- lezing modern glas 21 februari.
Scholen kunnen de tentoonstelling in de kelder van het Gemeen
tehuis bezoeken, waar video's worden vertoond over de bewer
king van glas. Overigens wordt de bekende film van Bert Haan
stra over glas alleen vertoond bij een van de lezingen.
"Hoewel modern glas de associa
tie oproept van iets geheel
nieuws, moet ik er wel aan toe
voegen, dat de Egyptenaren en
Romeinen de hedendaagse vor
men ook hebben gekend". Egt
berts laat een foto uit een van zijn
boeken zien. Je ziet nauwelijks
enig verschil in vormgeving tus
sen een blauwe vogel uit de eer
ste eeuw na Christus en een an
dere blauwe 20ste-eeuwse vogel
van de beroemde Italiaanse firma
uit Murano." zegt hij.
Glas kan op vele manieren beke
ken worden Voor Koos Egtberts,
zijn vrouw en langzamerhand ook
zijn kinderen, heeft het vooral
communicatieve waarde "Ieder
glas heeft wel een verhaaltje",
zegt hij aan het einde van het ge
sprek.
Koos aan het bureau met boeken
over glas en een vaasje, dat hij on
langs op de rommelmarkt heeft
gekocht en nog moet dateren.
Glashuisje, glasgalene met glas
resten. die altijd door de familie
worden bewaard. Glasliefhebbers
gooien geen glas weg.
Deglasgalenevan de familie Egtberts. Glasresten worden niet weggegooid, maar krijgen een plaats m een van deze huisjes.
3W91
LEUSDEN - In de opgevrolijkte aula van de Muziekschool
Leusden werd zaterdagavond het eerste "Doe het zelf'-concert
door de Stichting Valleiconcerten georganiseerd. In totaal 20
muzikanten, waaronder drie Leusdenaren, bezorgden de 60 be
zoekers een muzikale avond.
he deelnemers aan hetDoe-het-zelfconcert in de Muziekschool,
^eur-musici konden laten horen, wat hun muzikale vorderingen zijn.
door
Anne Bunt
De aula van de Muziekschool zag
er anders uit dan anders. Dan
kwam door vlotte, kleurrijke
wandversieringen van Ins, doch
ter van bestuurslid Els Oorthuis.
Ook het programma zag er anders
uit. Niet meer dan zes onderdelen,
drie voor en dne na de pauze.
Twee keer een stnjkkwartet, twee
keer een sopraan met pianobe
geleiding en verder voor de
pauze een strijktno en na de pauze
een blaaskwintet. Niet minder dan
negen muzikanten voor en zelfs 11
muzikanten na de pauze. Boven
dien waren er zoveel meuwe ge
zichten Om met voorzitter Frits
Haselhoff te spreken, slechts twee
"recidivisten"
Zelfs dne muzikanten kwamen uit
de randgewesten Noord-Brabant
en Fnesland. Deze door twee
Amersfoorters uitgenodigde bla
zers motiveerden hun komst naar
Leusden met wat vlakke meet
kunde Volgens hen zou het
zwaartepunt van Nederland pre
cies in Leusden liggen Verder
vormde een van de twee oudge
dienden, Pieter Padmos uit
Amersfoort, het ene kwartet met
strijkers uit Maarn, Bussum en
Huissen, die hij tijdens een zomer
cursus had ontmoet.
De andere oudgediende, Rob
Verbeek uit Hoevelaken, had voor
het andere stnjkkwartet twee
Leusdenaren en een Amersfoorter
opgetrommeld. De leden van het
strijktno, de begeleidende pianis
tes en de ene sopraanm Aimee
Doudari de la Gree, kwamen uit
Amersfoort. En de laatste uit Leus
den was sopraan Nel van Walsum.
Al met al 11 Amersfoorters, drie
Leusdenaren, een Hoevelakenaar
en zes van buiten de Vallei Alleen
de Barnevelders ontbraken he
laas.
Alle gebruikelijke kwetsbaarhe
den tijdens zo'n amateursconcert
verder negerend, vielen er een
aantal verheugende dingen op.
Ronald Waldhober (viool), Ed Zui-
derwijk (viool), Didie Verhoeven
(altviool) en Rob Verbeek (cello)
waagden zich aan een strijkkwar
tet van Haydn, zonder het publiek
hun plezier daarin te onthouden.
En Aimee Doudart de la Gree (so
praan) en Tineke van Diggelen
(pianobegeleiding) hielden dat
vooral bij Monteverdi en Gluck
goed vol.
Pikant werd het spel van Tom
Rombach (viool), Jan van de Starre
(altviool) en Jan van Dixhoorn
(cello). Deze hadden een Sere
nade uit 1966 van de nauwelijks te
identificeren Hongaar Sandor Kuti
in een muziekwinkel ontdekt en er
hard op gestudeerd Zij speelden
geregeld als trio en bovendien
kwamen de kwinkslagen uit de
verf. Het publiek gniffelde
Het al over het land verspreide
Ania Kwintet met Huug Kruyt
(dwarsfluit), Frits Klosterman
(hobo), Reineke Hesselt (klarinet),
Ania Lentz (hoorn) en Jan Coppens
(fagot) hadden te maken met een
bijkomende moeilijkheid. Ver
schillende manieren van aanbla
zen luistert nauw Gelukkig brak
hun speelplezier door in een deel
uit een blaaskwintet van George
Onslow (1784-1852), een compo
nist met alle tijd van de wereld,
maar ook met beslist gezellige mu
ziek.
In contrast daarmee zong sopraan
Nel van Walsum bescheiden,
doch zuiver en genuanceerd Mo
zart. wat aangenaam is. Hoewel
Alie Vonkeman haar kordaat op
de grote vleugel begeleidde, zou
begeleiding op het spinet van de
voorzitter ook stijlvol zijn geweest.
Het meest aangenaam was het
luisteren naar het stnjkkwartet
opus 12 in Es van Mendelssohn.
Nico Hensems (viool), Pieter
Groen (viool), Herman Duin (alt
viool) en Pieter Padmos (cello)
maakten in de laatste delen een
stnjkkwartetklank, wat wijst op
aanzienlijke vorderingen in het sa
menspel. Waar een zomercursus
al met goed voor is.
Al met al beleefden de 60 bezoe
kers een genoeglijk concert met
een programma, dat precies om
half elf was afgelopen Tijdens het
nuttigen van een goed glas wijn na
afloop was het nog wel even wen
nen aan zoveel nieuwe gezichten.
Velen moesten elkaar nog leren
kennen. En met zoveel spelers en
aanhang uit Amersfoort was het
verhelderend, dat bestuurslid en
programma-inleider Wim Velt-
heer herinnerde aan de beginpe
riode van de Stichting Valleicon
certen, waarin ook werd gere
kend op kamermuziekpubliek uit
Amersfoort. Waarom niet met zo'n
akoestisch uitstekende kerk en
met zo'n fraai concertprogramma?
Verder zal de tijd het leren of een
volgend "Doe het zelf'-concert in
de meuwe aula meer meuwe ge
zichten van Leusdense muziekan
ten trekt.
Tom Rombach, viool, Jan van de
Starre, altviool, Jan van Dixhoom,
cello. (Speelden Kuti met kwink
slagen).
LEUSDEN - In café De Brouwerij
treedt zondag 12 februari de
Utrechtse jazz-rock formatie 'Fu
sion juice' op. De band, die instru
mentale muziek speelt, bestaat
inmiddels drie jaar en heeft gedu
rende die periode in het gehele
land opgetreden. De optredens
van de band worden gekenmerkt
door een groot enthousiasme,
waardoor de vonk niet zelden
naar het publiek overslaat.
Fusion Juice speelt nummers van
muzikanten en groepen als Mike
Stern, Yellow Jackets, David San
born en Spyro Gyra, die naar eigen
inzicht gearrangeerd worden. Ook
technisch staan de muzikanten van
Fusion Juice hun mannetje.
Fusion Juice bestaat uit: Rob
Puyk (drums), Robert Rook (key
boards), Yuri Honing (sax), Branko
Perunücic (bas) en Herman Onnen
(gitaar).
Het optreden van Fusion Juice
begmt om 17.00 uur.
