ROND LEUSDEN
■eusdep fcn—C
van Kees Passchier
IN DE NEVELEN
Wickenhage is inspiratie
voor kwartet Haanstra
Persoonlijk handschrift
Minse, minse, wat woaren
ze veur dat spoek bang
Dronken bestuurster
Fietser aangereden
Gebroken achteras
1990 maatregel!*
Kaartavond in
Leusden-Zuid
plaatselijk nieuws
door
Anco Mali
Dwaallichten, heksen, lijkstaties, doodsvoorspellingen,
tienurenhonden, erfluis, weerwolven en ijzeren veulens.
Het zijn verschijnselen die je niet verwacht in de nieuw
bouwwijken van Leusden. Toch zijn ze in deze omgeving
ooit eens waargenomen. Leusden was minder dan vijftig
jaar geleden nog platteland. Zonder televisie en video en
met niet meer literatuur dan de bijbel. De mensen zagen in
hun omgeving meer dan wij nu om ons heen zien. Dingen
om nooit te vergeten. Op stille heiden, in mistige weilan
den, op slapende dijken en in donkere bossen. In Leusden
en in de plaatsen er omheen. De mensen vertelden erover.
En zo ontstonden de verhalen, die zich in de nevelen rond
Leusden afspeelden. Spookverhalen zouden wij ze nu noe
men.
Tussen 19Z2 en 1977 verzamelde de heer W.E. Heupers
in opdracht van het Amsterdams Instituut voor Dialectolo
gie Volks- en naamkunde deze vertellingen. De Leusder
Krant heeft toestemming een aantal van deze verhalen te
publiceren. Zij werden door Marianne de Valck bewerkt.
De plaatsen die in de verhalen voorkomen, werden met
behulp van onze medewerker Goos van Leeuwen door
onze fotograaf vastgelegd. Elke week wordt in deze krant
iets van de sfeer teruggeroepen die hier vijftig jaar gele
den nog heerste en misschien nog niet helemaal verdwe
nen is.
Deze week de laatste aflevering van de serie Nevelen
rond Leusden.
WOENSDAG 1 MAART 1989
LEUSDEN - Tot en met 16 maart toont Kees Passchier in het
Gereformeerd Dienstencentrum, De Beaufortweg 18 in Leus
den-centrum, zijn schilderwerk in acryl, olieverf en gemengde
technieken op doek en papier, en een reeks monotypes en et-
Sen'zoals bij het schilderij 'Eten', zijn
1 zeer perspectivisch geaccen-
tueerde strepen van tafels en stoe
len door de figuren om wie het
gaat heen geschilderd: hun hou
ding heeft te maken met het meu
bilair waaraan ze staan of waarop
ze zitten. Zonder dat meubilair zijn
mensen in onze contreien in hun
interviews vrijwel met denkbaar.
Een Kenyase wasvrouw is in sterk
afgepaste toetsen in gemengde
techniek op papier genoteerd. In
heldere kleuren en driftige pen
seelvoering voor de kledij en in
ritmische smal gehouden streken
voor het twinkelende water. Hoog
aan de horizon verschijnen de
meer schilderachtig impressionis-
tisch-realistisch gedane silhouet
ten van exotische bomen.
Het werk van Passchier heeft
vooral in zijn acryl- en olieverf
schilderingen een zeer eigen ka
rakteristiek en persoonlijk hand
schrift. Ook in zijn keuze van on
derwerpen is Passchier een ei
genzinnig schilder. Hij brengt on
derwerpen op papier en doek die
met mensen en hun leven van alle
dag te maken hebben. Hij portret
teert mensen in hun dagelijkse
omgeving en schildert die omge
ving er soms letterlijk doorheen
Het ruitjespatroon van witte tegels
in een keuken loopt door de
vrouw heen die voor het aanrecht
staat.
Telkens suggereert de wijze van
schilderen dat de mens bepaald
wordt door zijn omgeving. Soms,
Een Ugandese serveerster is in ku
bistische toets weergegeven,
kleurig, en heel verscnipperd in
vlakjes, die hier en daar om de
vormen van lichaam en omrin
gende voorwerpen toch weer sa
men te voegen een contouraccen
tuering in zwarte belijning krijgen.
Op dit schilderij is ook sprake van
eriige mate van omschilderde col
lage.
De afwas in de keuken, een para
sol, een koffieapparaat: ze worden
alle in hun eigen sfeer weergege
ven. Met een helder oog voor het
realistisch herkenbare detail dat
wordt weggewerkt doordat voor-
en achtergrond van het objekt
zich aan het objekt opdringen en
er als het ware mee worden door
trokken. Zo is het doekje 'Koffie' in
een haast druipende toetsensoort
geschilderd om het vloeistofeffect
van de drank te karakteriseren.
Mensen in interieurs met bloe
men, ramen, een wastafel, een pe
daalemmer aan tafels, op keuken
stoelen worden licht geabstra
heerd om op te gaan in en één te
zijn met hun omgeving. Er zijn ook
realistischer geschilderde men
sen die aan het telefoneren of het
schaken ziin. Ze ziin in rake toet
sen en met grote vaardig1!
neergezet.
Het boeiende werk van Keesf
schier is in het Diensteneer
der Gereformeerde Kerken tel
den m de kantine, de gang, dei
de vergaderzaal en de confef
tiezaal.
LEUSDEN - Vanaf 1990 wordet»
18-jarigen verondersteld zelf.™
dig te zijn. Dat is niet alleen
financiële zelfstandigheid,
ook een zorgzelfstandigheid
wassen, koken enzoveert). 1
ke de Witte, emancipatiewerk!
bij een vrouwenbond, zal ove|
onderwerp op donderdag 9 r-
een lezmg houden in Het Voc
der in de kelder van het geniet
huis. Het begint om 20.00 uui.|
toegang is gratis.
LEUSDEN - Zangeres Colette Wickenhagen is in Leusden geen
onbekende meer. Na haar recente optreden in de Swartesteegh
maakte ze afgelopen zondagmiddag haar opwachting in De
Hakhorst op uitnodiging van de Jazz-Sociëteit. Tot groot genoe
gen ook van het Jan Verwey/Wiebe Haanstra-kwartet, dat deze
middag bewees de kunst van het begeleiden uitstekend te be
heersen. De diverse ballads waren de muzikale hoogtepunten
van deze sessie. Het was jammer, dat deze combinatie niet wat
meer experimenteerde met stukken in up-tempo.
Dat piarust Wiebe Haanstra spoe- middag-evenement van de socië-
dig weer zou aantreden in de Hak
horst, werd m januari tijdens de
riieuwjaarsinstuif van de Jazz-so-
ciéteit al duidelijk. Haanstra le
verde, onder meer begeleid door
bassist Willem Meyboom, een be
langrijke bijdrage aan het welsla
gen daarvan. Beide musici, aange
vuld met slagwerker Ab van de
Berg en mede-naamgever Jan Ver-
wey openden met drie instrumen
tale stukken het derde zondag-
teit.
Het kwartet werd geïntroduceerd
door de zichtbaar tevreden voor
zitter Kees Hundepool, die en pas
sant opmerkte dat de leden van de
sociëteit het benzinemerk vanaf
nu naar eigen keuze konden tan
ken, omdat één sponsor zich had
teruggetrokken.
Terwijl het publiek gestaag bin
nendruppelde toonde mondhar
monicaspeler Jan Verwey in
,,Over the rainbow" aan, dat hij in
derdaad de kunst verstaat jazz te
spelen op dit moeilijke instru
ment Een vergelijking met vir
tuoos Toots Thielemans ligt voor
de hand, maar zal ik niet maken.
Het lijkt mij voor Verwey m dit sta
dium de grootste uitdaging om
zich qua stijl- en spel-opvatting
juist te onderscheiden van zijn be
roemde Belgische collega. Wel
licht was later op de middag zijn
solo-break in het instrumentale in
termezzo ,,On Green Dolphin
Street" een aanzet daartoe.
SYMPATHIE
Om exact drie uur betrad Colette
Wickenhagen het podium en
opende haar bijdrage met de El
lington klassieker 'Satin Doll'. Het
publiek reageerde met een en
thousiast applaus. Voorzitter Hun
depool stak zijn sympathie voor
deze zangeres dan ook met onder
stoelen of banken.
Colette zit al geruime tijd 'in het
vak' en heeft een all-round thea
ter-opleiding achter zich. Vanaf
haar zesde jaar heeft zij gedanst en
vanaf haar twaalfde volgde zij di
verse beroepsopleidingen, waar
onder de Kleinkunst Academie in
Amsterdam. Bij het gezelschap
'Introdans' werkte zij mee aan
schoolvoorstellingen en ook was
zij betrokken bij de tv-film 'De
weg naar Peruwela'. Kortom een
dame met veel kunstzinnige edu
catie in haar mars.
Een chronische beenblessure
deed Colette besluiten zich ge
heel aan de zangkunst te gaan wij
den. Gedurende He laatste tien
jaar heeft Colette Wickenhagen
ervaring opgedaan in een grote
verscheidenheid aan zangstijlen,
variërend van musical, hard rock
en blues tot Afrikaans en jazz. In
de jazz voelt zij zich het meest
thuis Colettes voorkeur voor het
repertoire van Bilhe Holiday
kwam in haar optreden onder
meer naar voren in stukken als
'The man I love' en 'Lover man'.
Het getuigt van een professionele
instelling van de zangeres en het
kwartet, als je in staat bent deze
subtiele ballads geconcentreerd
uit te voeren in een wat luidruch
tige ambiance, waar het publiek
natuurlijk ook komt voor de gezel
ligheid en een drankje.
Jammer, dat Colette en haar bege
leiders deze confrontatie een
beetje uit de weg gingen door te
blijven kiezen voor stukken in me
dium en slow tempo. Bij de uit
smijter 'My baby just cares for me'
bleek, dat het publiek best wel in
was voor een feestje. De opbouw
van het repertoire was misschien
te ad hoe samengesteld om het er
echt van te laten komen. Hoewel,
stukken als 'My funny Valentine'
en 'Willow weep for me' zijn
prachtige standaards en werden
goed vertolkt. En als het pubhek
dat weet te waarderen op een win
derige zondagmiddag kan men
van een zeer geslaagde jazz-rrud-
dag spreken.
Jin ten Boske
Colette Wickenhagen temidden van het kwartet van Wiebe Haanstra. Zij wist het kwartet met haar bijdra
mspireren.
Lambertus Rutten, geboren in 1877 in Achterveld, Nederlands Hervormd, boerenknecht, los-arbeider, vertelde
in 1962,Ja, 't was roar vroeger. De mensen hadden het arm hier in de streek en ze aten dikwijls roggemeel deur
de knollen. Ook geloofden ze an alles. Dan was die of die een hjkkoets op de Koedijkerweg tegengekomen. Dat
was een veurteken en later kwam doar ook een lijk heen. Een dag of wat later was het al zo. 't Waren ook weer
geen gekke proatjes want de mensen die dat zo zagen, waren met de helm op geboren. Zij konden dat.
Peel van de Hengel, in 1885 geboren in Stoutenburg, sinds 1954 woonachtig te Achterveld, rooms-katholieke
boer, vertelde op 2 oktober 1962:
„Drie of vier daggelders woaren an 't sloten graven en aan 't spitten. Woar noen de Stoutenburgerlaan is, door
moest dat gebeuren. Een van die kerels vertelde mmg dat hie de duvel was tegen ekomme en met hem
gevochten had. De anderen geloofden dat ook vast. Hullie wisten het. Die daggelder was nie de boerderie van
Donzelaar tegen de achterdeur gekwakt, 't Was net een klein beetje donker en toen had ie z'n schup niet kunnen
vinden. Hie vleukte een poar keer stevig en doar opeens vliegt hem wat op de rug. 't Was de duvel eweest want 's
morgens bie lichten zag hie dat z'n kleren vol met lange zwarte hoaren zaten, 't Zat an z'n kleer. 't Was 'tbewiesdat
de het de duvel was eweest. Hoe zou hie anders an die lange hoaren zijn gekommen."
Gerrit Lagerweij, geboren in 1874 in Renswoude, vroeger te Stoutenburg, daarna te Barneveld, Nederlands
Hervormde boer. „Op de boerderij Groot Hohorst, op Stoutenburg, hep m 't donker bij valoavond een witte dame
rond. Ze had een lichtje bij zich en zwierf over de hei en deur de veenplassen die doar toen nog woaren. Minse,
minse, wat woaren ze veur dat spoek bang. 't Is afelopen met dat gespoek nu. Toen lagen er genoeg velden te
rusten en woaren het land met houten slieten ofstoaken ofevreed (afgescheiden mdv). 't Spoken hield op toen er
droad kwam dat deur de zee gelegen had. Kon je kopen in Amersfoort en de boeren gebruukten het al gauw veur
vrejings.
Peel van de Hengel geboren in 1885 in Stoutenburg vertelde ook: „Zak je is vertellen wat echt gebeurd is in
mien jonge tied toen ik nog maar zo'n jonge was. M'n voader had een dienstmeid en die had verkering. Ze vriede
met een knecht uut de buurt van Blauwkapel. Ze kreeg tieding dat hoar moeder die ook in Blauwkapel woonde
hard ziek was. Ze was al bediend. Nadat ze bie ons had gemolken en kaas had gemaakt vertrok ze naar
Blauwkapel noar haar moeder. Noa een poar dagen kwam ze terug. Haar vnejer brocht hoar. Ze was glad van
streek. Ze huilde maar en vertelde dat haar moeder wel dood zou goan. Die was er slim an toe. M'n voader troostte
hoar, moar ze wilde niet tot bedaring kommen. „Ik weet het vast, zei ze, „Ik heb de begrafenis al gezien. Op de
Zandweg in de Kieftkamp zag ik de begrafenisstoet naar Achterveld trekken. Vier vrouwen zaten op de kist. Ik
weet het zeker, het wagentje van Ane Steenkamp liep er achter. Je weet wel dat Utrechtse tentwagentje van hem.
Er verliep een hele tied. De moeder van onze dienstmeid wier weer beter en ze knapte oardig op. Een jaar
verhep. Moar toen gebeurde het. Ze ging weer eens noar hoar aanstoande in Blauwkapel en ze moest in de Bilt
overstappen op het station en doar kwam ze onder de trem en was op slag dood. Vader ging hoar halen want bie
die moeder was geen centen veur de begrafenis, dus zou ze hier op Achterveld begraven worden. En toen
gebeurde het precies zo zoals zij die begrafenis had gezien, op kloarlichte dag doar m de Kieftkamp ruim een joar
geleden. Vier vrouwen op de kist en er waren een paar ouwe mensen bie die met konden lopen en die gingen
mee in zo'n tentwagentje van Arie Steenkamp achter het liek an. Ze trokken over de Ouwe Zandweg deur de
Kieftkamp noar de kerk in Achterveld. Precies zoas ze het verteld had. 't Gebeurde krek zo. Toen had ze een
veurgezicht ehad van hoar eigen begrafenis, 't Was een veurteken eweest dat ze die dag had gezien.
LEUSDEN/ACHTERVELD/STOU-
TENBURG - Met enige weemoed
plaatsen we hierbij de laatste af
levering van de Nevelen rond
Leusden. De rubriek vol oude
dingen die voorbijgingen. Men
sen die zich stoorden aan de ver
halen van duistere waarheden
hebben de waarden van de over
levering niet begrepen. Wie het
bijgeloof van vroeger tot dom
heid durft te bestempelen, doet
de oude streekgenoten onrecht
aan. Wij missen anno 1989 veel.
Elektrisch licht verwijderde de
schaduwen en geluiden van de
schemering. De auto ontnam ons
de ervaring van een lange ver
plichte wandeling door avond
schemering of ochtendnevel
De televisie tenslotte ontnamte
de gewoonte elkaar verhalef
vertellen en daarmee culti|j
goed over te dragen aan onze»)
deren en kleinkinderen. Grffl
len, vermoeden, suggererecl
vooral verklaren blijven ge|
koosde bezigheden. Onze
streekgenoten waren daar i
in. De opgetekende volksvel
len vormden een hommage
hen die wilden vertellen.
De rubriek wordt afgesk
met een aantal foto's van be)
de plaatsen in Leusden,
zich volgens de verhalen het
en ander afspeelde.
Het was mij een genoegen.
ACHTERVELD - Een inwoonster
uit Leusden kreeg in de nacht van
woensdag op donderdag een rij
verbod en een proces-verbaal we
gens het rijden onder invloed. De
vrouw werd op de Koningin Julia-
naweg bij een routinecontrole op
de Koningin Julianaweg stas
gehouden. Na het afnemen van
blaasproef en een ademana!
zag de politie voldoende aï
dmg de vrouw een rijverbod
negen uur op te leggen.
LEUSDEN - Een twaalfjarig meisje
kwam donderdag bij een aanrij
ding op de oversteekplaats Groene
Zoom/Burgemeester de Beaufort
weg met de schrik vrij. De aan
dacht van het meisje, M.B. uit Leus
den, werd bij het oversteken afge
leid, waardoor ze een nadere
auto niet opmerkte. De bestuui
van de auto, M. van de B. uit
schuur, kon een aanrijding me
fietser daama niet meer voet-
men. De fiets en de auto wer
beschadigd.
LEUSDEN - Materiële schade was
het gevolg van een ongeval, waar
bij een automobilist op de Doornse-
weg tegen een lantaarnpaal op
reed. De bestuurder reed in een
auto met aanhanger, toen de ach
teras van het voertuig brak. I
tomobilist raakte de controle
het' stuur dientengevolge i
waarna de auto ging slingerer.^
avontuur eindigde tegen eet 1
taarnpaal.
LEUSDEN - In de Woelige Hoek
aan de Irenelaan 1 in Leusden-
Zuid wordt wordt op donderdag 2
maart een kaartavond gehouden.
Er is deze avond volop gelegen
heid om te klaverjassen en te joke
ren. Er zijn diverse leuke prijsjes
voor de beste kaarters en ook voor
degenen die de minste punten be
halen.
Er wordt om 19.30 uur begonnen,
inschrijven is mogelijk vanaf
uur.
Voor inlichtingen kan
bellen met de Werkgroep Ij
den-Zuid, telefoon 940046.
VEILIGING
UNETO-TBBSgj
ERKEND
TEL. 033-941^
