,Ik zal het zelfstandig moeten waar maken'
Waarom zoeken wij het niet dichtbij
Blikschade bij
aanrijdingen
Irjam van de Waard (33) twaalfde huisarts in Leusden
Izing in 't Vooronder over sexueel aeweld
plaatselijk nieuws
dien durfde zij niet meer 's avonds
in donker over straat. Dit was niet
het enige zorgwekkende voor
beeld over de "openbare en sub
jectieve onveiligheid".
Onveiligheid
Over de "openbare onveiligheid"
wisten meerdere dames onder te
vertellen, dat er in Leusden vele
plekken zijn, waar een betere ver
lichting nodig is. Dat was met
name een mevrouw opgevallen,
die uit Den Haag naar Leusden-
Zuid was verhuisd. Zij vond Den
Haag minder donker dan Leus
den. Maar hoe kreeg ze de ge
meente zover, dat het op tal van
plaatsen zo schemerige Leusden
beter werd verlicht? Was de ge
meente met al te zuinig met ener
gie-verbruik? Een ander advi
seerde haar de gemeenteraad met
een gezamenlijke actie te benade
ren.
De "subjectieve onveiligheid"
bleek voor de ene vrouw te kun
nen worden verminderd door va
ker te beschikken over de auto
van de man. En een ander vond,
dat vrouwen iets bij zich moesten
hebben, wat hen zelfvertrouwen
geeft. Zo vertelde een mevrouw
eens een lastpost in grote verle
genheid te hebben gebracht met
het dreigement hem met haar
knalrode lipstick te zullen gaan
beschilderen, zodra hij in de buurt
durfde te komen.
Terwijl sommigen dat antwoord
wel zagen zitten voor vrouwen,
die over het algemeen niet ge
wend of getraind zijn zichzelf te
verdedigen, relativeerden ande
ren dat weer. Wat te doen bij
groepjes aanvallers en aanvallers
met een mes of ander wapen bij
zich? Afdoende werd het in ieder
geval niet gevonden.
Tegen het einde van de avond
werd verduidelijkt, dat dit ge
welddadige onderwerp met man
nen vooralsnog minder gemakke
lijk was te bespreken. Zo vertelde
een mevrouw, dat ze haar man in
lichtte over de belangrijkste uit
komst van het rapport van Nel
LEUSDEN - Bij een aanrijding
woensdagmiddag op de Asschat-
terweg, waarbij een fietser en
een automobilist betrokken wa
ren, ontstond materiële schade.
De fietser, R.C. uit Leusden stak
de Asschatterweg over zonder
uit te kijken. De automobilist,
R.E., kon daarna een aanrijding
niet meer voorkomen. Er deden
zich geen persoonlijke ongeluk
ken voor.
Twee automobilisten raakten
vrijdagavond betrokken bij een
aanrijding op de heiligenberger-
Draaier, volgens wie een op de
drie vrouwen te maken zou heb
ben met sexueel geweld. Dat wil
zeggen, vein een al te nadrukke
lijke toenadering tot en met ver
krachting. ,,Mijn man ging discus
siëren over de juistheid van het
cijfer en ik was geschokt." stelde
ze.
Tijdens de bijeenkomst maakten
de dames overigens niet of nau
welijks gebruik van de mogelijk
heid moeilijk te bespreken eigen
problemen of die van de buren
lands schriftelijke weg anoniem
onder de loupe te laten nemen.
Ook daaruit bleek, dat de Vrou
wenraad en de Maatschappelijke
Dienst Eemland die avond nog
lang niet alles dicht bij huis heb
ben besproken.
weg, onderaan het viaduct. Be
stuurder M. van D. wilde daar links
af de Dnftakkerweg op. R.H.B. uit
Leusden, die achterop reed, inter
preteerde het afremmen van zijn
voorganger verkeerd en wilde in
halen. Juist op dat moment sloeg
Van D. linksaf, waarna beide voer
tuigen onzacht met elkaar in aanra
king kwamen. De schade bleef be
perkt tot materiële. De auto's
moesten worden afgesleept. De
bestuurders legden tegenstrijdige
verklaringen af over het al dan niet
gebruiken van de richtingaanwij
zers.
OENSDAG 15 MAART 1989 IPT
„Voorlopig vind ik dat ik hier uitstekend zit."
voorbereidingsperiode aan vooraf
gaan. Ik zal daarvoor zeker een
paar keer terug willen naar Leiden
om onder begeleiding weer wat
te oefenen." Hetgeen de vraag op
nep hoe zij daar toe gekomen is.
„Ach hoe gaat dat. Meestal komt
de vrouw eerst. Na het bespreken
van de mogelijkheden lijkt het het
echtpaar het beste dat wat men
noemt, de man zich laat helpen.
Maar zeggen die vrouwen dan, ik
krijg mijn man daarvoor nooit het
ziekenhuis in. Nou gebeurt het in
een ziekenhuis ook poliklinisch,
maar in de praktijk vinden veel
mannen het toch prettiger op deze
manier. Vandaar."
Bijzondere ervaringen met andere
dan reguliere geneeswijzen heeft
mevrouw van der Waart niet ,,In
Leiden werkte een bijzonder
goede homeopatische arts bij mij
in de buurt. Hij stuurde af en toe
een patiënt naar mij toe met de
mededeling, nou moet ze echt
een kuurtje of kijk jij er eens goed
naar. Andersom raadde ik mensen
ook wel aan eens naar hem toe te
gaan". Dezelfde duidelijkheid
hanteerde zij bij het doorverwij
zen naar specialisten. „De verwijs
ze graag door naar de specialist
die ik het meest geschikt vindt.
Natuurlijk moet iedereen voor
zichzelf beslissen, maar ik ze het
wel wanneer ik het toch prettiger
zou vinden wanneer iemand naar
die of die zou gaan. In het belang
van mijn patiënten. Ik had in Lei
den keus genoeg. Er waren drie
ziekenhuizen m de buurt. Ik liep
ze allemaal regelmatig af, want het
was mijn gewoonte mijn patiënten
daar te bezoeken. Dat hoort er zo
bij, volgens mij
Voorlopig zal dokter Mirjam van
der Waart tijd genoeg hebben om
De kans dat u haar daardoor tegen
zal komen is aanwezig. Daarvoor
moet u wel ziek worden in de
week-enden. Maar wie zeker wil
weten, kan met haar kennisma
ken. Iedere werkdag van acht uur
's morgens tot 1 uur 's middags is
zij in haar praktijk aanwezig.
"even iets langer te blijven zitten
kletsen" met haar patiënten. Ze zal
er goed in zijn. Dat is zeker. Ze ver
moedt dat ze haar enige vrou
welijke collega in Leusden, Ma-
riëtte Kunz, wat eerder zal aan
spreken als de andere huisartsen.
„Naar vrouwen trek je als vrouw
toch wat sneller. Maar met de an
dere collegae hoop ik ook regel
matig ervaringen te mogen uitwis
selen". Samen met Mariëtte Kunz
is zij door het huisartsen-elftal dat
er al was, voorlopig ingedeeld
voor de vervangende diensten.
EN - De onderzoektafel staat opgeklapt tegen de muur.
eau is minder dan de helft zo groot als het gemiddelde
enbureau in Leusden. Mirjam van der Waart (33 jaar
evrouwt sinds maandag 4 maart haar letterlijk en figuur-
kleine praktijk aan de Lepelaar 8. Zij is de twaalfde
i in Leusden. Zij woont in bij de fysiotherapiepraktijk
j(«bert Engelsman tegenover "Jacco". "Klein maar fijn"
l dokter Mirjam van der Waart: „Ik heb in Leusden lang
t naar een geschikte ruimte. Ik heb tenslotte hiervoor
B. Lekker centraal gelegen en met het gebruik van de
ner van de fysiotherapiepraktijk". Ze is onderhuur-
Ift is geen samenwerkingsverband. De nieuwe huisart-
tijk werkte geheel zelfstandig. Mirjam van der Waart
Üjalleen moeten klaren. Ze heeft ruim vijf jaar ervaring in
als huisarts in loondienst bij een gezondheidscentrum,
|ze samenwerkte met wijkverpleegkundige, fystiothera-
imaatschappelijk werk en zelfs met de apotheker die
hoek zat". Mirjam van der Waart weet zeker dat zij
nenwerking in Leusden zal missen. Het opbouwen van
uwe, geheel zelfstandige praktijk biedt echter een on-
hte kans, die ze met beide handen heeft aangepakt.
door
ananne de Valck
_n der Waart is nog volop
I haar hart van het westen
jsden te verplaatsen. Ze is
meng, geïnteresseerd,
fechtuit. Ze lijkt in mets op
sarts waar je met bibbe-
«jiieën naar toe gaat omdat
Jr je heen lijkt te kijken. Het-
niet wil zeggen dat dokter
jrWaait niet streng zou kun-
t met de indruk een blad
ge mond te nemen en iets
|t hoofd te zien. Ze kijkt
Joch letterlijk, noch figuur-
T je hoofd heen. Ze is een
jieuwe stijl; jong, in voor
en doordrongen met
dat patiënt en dokter
om tot een
therapie te komen,
hart", heeft ze
in Leiden
nachtenlange
werd besloten dat het
leer reizen van Leusden
en het hebben van
>y niet langer gecombi-
worden. Ruim ander
geleden kwam het echt-
n der Waard in Leusden
wonen, voor het werk van mijn
man". Aanvankelijk met de be
doeling dat Mnjam in Leiden zou
blijven werken. Een jaar geleden
werd een zoon geboren.
„Tijdens het afbouwen van de
praktijk in Leiden bekroop mij in
toenemende mate de angst, in
Leusden slechts mt het raam te
kunnen gaan zitten kijken. Het was
een hele moeilijke beslissing.
Kans om ooit als huisarts, wat ik
toch zo enorm graag wil zijn, terug
te komen leek klein. En toen, het
is haast symbolisch te noemen,
precies toen ik mijn laatste patiënt
in Leiden voor me had zitten, ge
beurde het. De was echt in de
stemming van dit was het dan. Het
is op. Maar tijdens dit allerlaatste
consult belde de secretaris van de
vestigingscommissie van Leusden
op. Hij deelde mee dat ik was ge
selecteerd voor een nieuwe huis
artsenpraktijk in Leusden
De kersverse Leusdense huisarts
vertelt het niet, maar het is gemak
kelijk voor te stellen dat ze na het
rustig neerleggen van de telefoon,
nog voor het wegwerken van die
laatste patiënt, een gat in de lucht
gesprongen heeft. Waarbij het
niet denkbeeldig is dat de patiënt
uit puur meeleven even mee-
sprong. Een zodanige verhouding
met de Leidenaren die in haar
heb altijd huisarts willen worden.
praktijk kwamen, is uit haar en
thousiaste en warme verhaal wel
op te maken.
„Ook in Leiden ben ik begonnen
met nul patiënten. Wel had ik daar
een riante spreekkamer, een
aparte onderzoekkameren vooral
een aantal fijne collega's, waar
mee ik bij wijze van spreken op
ieder uur van de dag van gedach
ten kon wisselen. In Leusden zal ik
het zelfstandig waar moeten ma
ken. Hoewel ik weet zowel bij col
legae hier als in Leiden voor even
tueel advies terecht te kunnen. Dit
is mijn begin. Ik moet mijn eigen
praktijk hier eerst waarmaken. Zo
dra deze gegroeid is zal ik mis
schien een serieuze praktijk
ruimte zoeken. Voorlopig vind ik
dat ik hier uitstekend zit"
CRIME
„Ik heb altijd huisarts willen wor
den. Als klein kind ben ik veel
ziek geweest. Regelmatig stond er
een huisarts aan mijn bed. Dat
heeft mij vanaf het begin geïntri
geerd en geïnteresseerd Ik wilde
weten wat dit vak inhield en las al
heel jong boeken die met het dok
ter-zijn te maken hadden. Op de
middelbare school moest en zou
ik het B-pakket volgen. Dat was
een crime voor me. Leraren pro
beerden mij er van af te kletsen.
Dat lukte niet. De bleef zeggen: het
moet want ik wil medicijnen stu
deren. Het is me gelukt. Tijdens
mijn medicijnenstudie heb ik
voortdurend met huisartsen-ogen
naar het onderwijs gekeken. Ope
raties boeide me minder dan ver
loskunde of keel-, neus en oorpro
blemen. Want met die laatste za
ken zou ik als huisarts meer te ma
ken krijgen.
Toch heb ik nog even geaarzeld
na mijn co-assistentschap verlos
kunde. Ik heb overwogen daar in
door te gaan, maar heb toch voor
mijn oude ideaal gekozen. Vooral
om de direkte zorg voor mensen.
Het intense en persoonlijke con
tact. De praatpaalfunctie, versterkt
door de huisbezoeken, waardoor
je de mensen helemaal leert ken
nen. De van 'de haren tot de te-
nen'-problematiek. Waardoor je
ook een totaal pakket kan aanbie
den. Als huisarts breng je be
paalde zaken met elkaar in ver
band Het is niet alleen de hoofd
pijn van de moeder, het is mis
schien ook de voortdurende
ziekte van een kind, gecombi
neerd met spanningen met de
man. Bovendien coördineert een
huisarts de gegevens van diverse
specialisten, zodat je mogelijk
kunt voorkomen dat verschillende
specialisten over het hoofd van
een patiënt, langs elkaar heenwer-
ken."
Juist omdat Mirjam van der Waart
het contact met de mensen be
langrijk vindt, wacht ze met span
ning af hoe de mensen in Leusden
zullen reageren. „Het gezond
heidscentrum waar ik in Leiden
werkte, stond in een nieuwbouw
wijk waann veel oude en jonge,
maar rasechte Leidenaren woon
den. Ik denk naar verhouding iets
meer ouderen dan hier. Veel au
tochtonen; grootouders met kin
deren en kleinkinderen in de
buurt. Ik heb daar echt genoten
van die heerlijke vrije, meele
vende, recht toe-recht aan-men-
sen."
De nieuwe vrouwelijke huisarts
beseft, dat de bevolking in Leus
den over het algemeen anders zal
zijn dan ze gewend is in haar vo
rige praktijk. Ze realiseert zich dat
een vrouwelijke huisarts in Leus
den iets meer bijzonder is dan in
de randstad. „Veel verschil zal het
niet maken. In het functioneren als
arts sowieso niet. Hooguit dat
vrouwen uit ervaring misschien
wat meer geneigd zijn rekening te
houden met persoonlijke omstan
digheden. Rekening houden met
de tijden waarop het een moeder
van jonge kinderen uit komt te ko
men bijvoorbeeld. En natuurlijk
misschien, met nadruk misschien,
het eerder herkennen van typi
sche vrouwen-problemen. „Kin
deren hebben misschien wat min
der angst voor een vrouwelijke
huisarts, alhoewel een aardige
man ook een leuke arts kan zijn".
Mirjam van der Waart oogt jong.
"In Leiden zei eens iemand tegen
me toen ik aan zijn bed verscheen,
sturen ze nu al schoolkinderen op
me af. Maar over het algemeen
vinden de mensen mijn leeftijd
geen bezwaar. Naar mijn ervaring,
vaker andersom. Mensen zien het
eerder als iets positiefs. Een jong
iemand is vast goed op de hoogte
van de laatste ontwikkeling en mo
dern van opvattingen. Ze durven
je veel te vragen. Tegenwoordig
zijn de patiënten zich van veel be
wust. Ik vind dat mensen gerust
zelf mogen denken over wat er
met ze aan de hand zou kunnen
zijn. Maar ik eis wel dat ze open
blijven staan voor andere moge-
lijldieden. Ik heb liever dat ze te
gen mij hun mening zeggen dan
dat ze tegen een buurvrouw hun
memng ventileren, met als gevolg
dat ze bijvoorbeeld een bepaalde
kuur met innemen. Wanneer ik
denk niet goed of niet duidelijk te
zijn overgekomen, ga ik er op af.
Ik wil weten hoe en wat. Waarom
houdt iemand zich niet aan het
geen ik heb voorgeschreven.
Waarom kwamen ze dan. Ik pro
beer heel duidelijk te zijn en ga
daarbij óverleg niet uit de weg.
Maar men moet kunnen accepte
ren dat de oorzaak van de klach
ten iets anders kan zijn dan men
zelf vermoedt of dat een voorge
schreven medicijn noodzakelijk
kan zijn. De ben overigens vrij pre
cies in het voorschrijven, met
name van antibiotica, maar soms
zit er niets anders op."
VERANDERING
De grootste verandering na haar
praktijk in Leiden vindt dokter van
der Waart het moeten werken zon
der de direkte lijnen naar de an
dere disciplines in de eerstelijns
hulp. „Natuurlijk bestaat deze sa
menwerking in Leusden ook.
Maar de lijnen zullen langer zijn.
In Leiden was het gewoon dat je
tijdens de koffie van elf uur bij
voorbeeld de maatschappelijk
werkster vroeg even bij iemand te
gaan kijken en bij de thee van drie
uur hoorde dat ze al geweest was
en wat ze had gevonden. Of dat je
bij het onderzoek van een patiënt
er even de fysiotherapeut bij
haalde, die gelijk een afspraak
kon maken. Het grote verschil zal
zijn dat ik hier met verschillende
instanties te maken zal hebben,
terwijl ik daar met bekende men
sen werkte, waarvan ik wist dat ze
steeds m de buurt waren. Hetgeen
omgekeerd voor hen uiteraard
ook telde".
Mevrouw Mirjam van der Waart
heeft twee bijzondere interesse
gebieden binnen het huisart
senpakket, waarvan één niet ge
bruikelijk, zeker niet in Leusden
genoemd mag worden. Allereerst
noemt zij zichzelf „een fanatiek na-
scholer'. „In Leiden trad ik op als
coördinatrice bij een organisatie
waar bijscholingscursussen gege
ven werden. Ik had dus altijd de
eerste keus en heb daar intensief
gebruik van gemaakt. De laatste
trend daann is het oefenen van
medische vaardigheden. Maar
heb ik altijd betoogd, en in prak
tijk proberen te brengen, je moet
je niet nascholen uitsluitend en al
leen op die vakgebieden die je
leuk vindt. Je moet vooral blinde
vlekken wegwerken en die be
treffen vaak aspecten waar je het
liefst zo min mogelijk mee bezig
bent." Voorlopig ziet ze geen mo
gelijkheden tot „fanatiek nascho
len". maar „na de opbouw van de
praktijk, zeker weer".
VERRASSEND
Haar tweede interesse-gebied is
verrassend. Dokter Mirjam van
der Waart houdt zich graag bezig
met vasectomie, ofwel het sterili
seren van mannen. „In Leiden
deed ik dit in mijn praktijk. Op vrij
dagmiddag wanneer het lekker
rustig was. Met hulp van mijn as
sistente. Tijdens mijn opleiding
liep ik stage in een gezondheids
centrum waar de daarin geves
tigde huisarts het ook deed. Deze
arts: Frans Kemme, heeft het mij
geleerd en mij begeleid bij de
eerste keren."
In Leusden zou ze dit ook wel wil
len gaan doen: „Ja, maar om daar
nu de eerste de beste man die
hiervoor binnenkomt gelijk mee
te overvallen lijkt me met zo ge
slaagd. Voor ik het hier doe zal ik
mij gesteund moeten weten door
een uroloog. Die zal moeten we
ten waar ik mee bezig ben. Boven
dien moet hier zeker weer een
EN - Waarom zoeken we het niet dichter bij huis?",
één van de 26 vrouwelijke deelnemers aan een discussie
sexueel en ander lichamelijk geweld tegen vrouwen. Zij
bochten op woensdagavond in het Vooronder van het Ge-
éentehuis een door Sylvia Brilstra ingleide bijeenkomst van
fVrouwenraad en de Maatschappelijke Dienstverlening
nwezigheid van Sylvia Bril-
was niet toevallig. Zij heeft
Jgoedkeuring van het Ministe-
3 van Buitenlandse Zaken de
fenigde Naties bezocht. Vol-
ïns haar zeggen waardeerden
glal commissies met vrou-
ptike vertegenwoordigers in
ff York haar voordracht inzake
[eld van mannen tegen vrou-
ïrland speelt op dit gebied
jrnder meer de 'Blijf van mijn
zen' een voortrekkersrol.
it doen mensen mee, die
6Öi baantjesjager zijn. Daarente-
en gedroegen de Amerikanen
conservatief en beweerden
e kiezen, dat sexueel geweld
t hun land niet voorkomt. Over
et stenigen van overspelige vrou
wen, die geen drie mannen heb-
•en gevonden om hen vnj te plei-
spraken de Iranezen verder
ÊSt,aldus de inleider,
•ij benadrukte tijdens haar korte
Weiding, dat de positie van de
«uw bespreekbaar wordt. Eeu-
'tru 9 was de vrouw onderge-
•CWkt aan de man Dat gold zeker
door
Anne Bunt
ook voor de verkrachte vrouw. De
ongehuwde verkrachte vrouw
kreeg rechtsbijstand, omdat de
eer van de familie was aangetast.
En de verkrachte gehuwde vrouw
bracht met de eventuele komst
van een bastaard de eer van haar
man in het geding.
Ondertussen hadden die ver
krachte vrouwen de nodige pro
blemen bij de aangifte van een
dergelijk geweld. Maar zowel de
rechter als de politie speelden
volgens haar langzamerhand be
ter in op dergelijke problemen
van de vrouw. Instanties begon
nen zelfs vrouwvriendelijker te
reageren bij sexueel of ander li
chamelijk geweld binnen het hu
welijk.
Date raping
Dat die bespreekbaarheid ook Sylvia Brilstra: „Nederland speelt een voortrekkersrol."
voor jongeren belangrijk blijft, il
lustreerde zij met het uit Amerika
overgewaaide verschijnsel van
"date raping" (verkrachting op af
spraak). Zo zouden vele meisjes na
hun eerste afspraak met een jon
gen angst hebben voor verkrach
ting en daarom niet duidelijk neen
durven zeggen tegen zijn verzoek
met elkaar naar bed te gaan. On
danks dat vele jongeren de laatste
10 jaar preutser zouden zijn ge
worden, werd deze verkapte
vorm van aanranding of verkrach
ting als ernstig probleem be
schouwd.
Daarmee maakte Sylvia Brilstra het
nodige los bij een mevrouw, die in
eerste instantie geschrokken was
van haar volwassen zoon, toen die
haar vertelde, dat zijn afspraak
met een meisje de "investering"
niet waard was geweest. In die
taal zou zij hem beslist niet hebben
opgevoed Dat moest hij van de
straat en de televisie hebben op
gepikt. „Gelukkig kon ik er nog
wel openlijk met hem over pra
ten," concludeerde deze me
vrouw.
Een andere mevrouw onthulde,
dat zij na het bezoek aan een bio
scoop in Amersfoort van de fiets
werd getrapt door jongelui, terwijl
zij zichbaar zwanger was. Haar la
ter geboren land heeft er volgens
haar weliswaar niets vervelend
van over gehouden. Maar sinds
