5pel- en beeldtherapie vormen
Dasis van hulp aan kinderen
Koor krijgt ook in de
regio meer bekendheid
lustrumconcert Gemengd Koor Leusden met Mozart en Handel
Innelies Hoving en Janneke van Beek starten pedagogisch bureau
plaatselijk nieuws
door
Anne Bunt
WOENSDAG 19 APRIL 1989 I Ie—salen kimib
cassettebandjes voorgespeeld, zo
dat iedereen zijn of haar partij thuis
reeds tot in de perfectie kon instu
deren. Eveneens is inmiddels een
bandopname gemaakt van ge
deelten van het uit te voeren lu
strumconcert. Binnenkort is men in
soorten problemen door elkaar lo
pen, onderscheiden we voor de
duidelijkheid gedrags-, emotione
le -, sociale - en leerproblemen,"
vervolgen de beide dames. „Bij ge
dragsproblemen ervaart vooral de
omgevmg hinder van het kind of de
jongere. Bij emotionele problemen
betrekt het kind of de jongere de
moeilijkheden meer op zichzelf. Bij
sociale problemen staat de versto
ring van het contact met anderen
op de voorgrond. En bij leerpro
blemen valt op, dat het kind of de
jongere op school niet kan meeko
men op school, met alle nare gevol
gen van dien. Vaak vormen deze
probleemtypes voor de cliënten
een aanknopingspunt om het een
ander nader samen met de peda
goog te bespreken."
„Om te onderkennen, wat er aan
de hand is met een kind of jongere,
moet je zijn geschiedenis kennen
en de mensen, die voor hem of haar
belangrijk zijn. Dit kan door middel
van gesprekken met de betrokke
nen. En als we er met gesprekken
alleen niet uitkomen, dan doen we
ook psychodiagnostisch onder
zoek. Daarbij zijn aandachtspunten
de intelligentie, de schoolse kennis
en de persoonlijkheid zelf. Kortom,
wat kinderen of jongeren op een
bepaald moment aan verstandelij
ke en emotionele ervaring laten
zien."
„Aan de hand van die informatie
wordt met de betrokkene over
legd, hoe verder te gaan. Soms is
een enkel gesprek voldoende ver
helderend, soms is een intensieve
begeleiding van kind en opvoe
ders gewenst. Vormen van behan
delingen, die wij toepassen, zijn
speltherapie voor de jongste kin
deren en beeldcommunicatie voor
oudere kinderen en jongeren." Jan
neke van Beek geeft daarvan en
kele voorbeelden.
SPELTHERAPIE
„Kinderen worden vaak aange
meld door de ouders, omdat ze hun
klachten weliswaar uiten, maar niet
onderkennen. Met speltherapie
breng je de gevoelens van deze
kinderen naar de oppervlakte. Ze
kunnen die in hun spel afreageren
en de spelleidster of therapeut kan
dan meehelpen een nieuw licht te
werpen op die emotionele proble
matiek. Zo speelde een kind in een
poppenhuis-spel een vader en
moeder, die uit elkaar gmgen.
Voor het in moeilijkheden geraakte
kind was dat tot dan toe de enige
manier om het probleem te verwer
ken. Daardoor ontstond er de mo
gelijkheid het bespreekbaar te ma
ken met het kind en ook met de
ouders."
„Een nog duidelijker voorbeeld
is dat van een 10-jang kind, dat
gedurende drie sessies spelthera
pie de begrafenis van een persoon
heeft gespeeld. Dat spel luchtte dat
kind enorm op. Wat was er aan de
hand? Zijn lieve oom was overle
den en om hem extra leed te be
sparen, mocht hij hem met mee om
hem te begraven. Daardoor moest
hij die begrafenis, dat rouwritueel
m zijn eentje overdoen. Want zon
der dat was die lieve oom voor hem
beslist niet begraven. Maar omdat
hij niet wist, hoe dat ritueel er pre
cies uit zag, vroeg hij telkens uitleg
aan de spelleidster. Samen zorg
den ze ervoor, dat de begrafenis in
de beleving van het land een feit
werd. Een feit, waarna geen ver
dere hulp nodig was."
„Hiermee is met gesuggereerd,
dat de begeleiding van de ouders
vaak overbodig zou zijn. Integen
deel. Het voorbeeld moet wat dat
betreft geen eigen leven gaan lei
den. Lang met altijd zijn problemen
zo overduidelijk te delegeren naar
de spelleidster. Wel kan spelthera
pie worden beschouwd als een op
zichzelf staand onderdeel van de
hulpverlening. Dus als het kind
echt goed uitgespeeld is, dan hoeft
het daar ook met beslist uitvoerig
met de ouders over te praten. Zijn
probleem is dan dankzij een tijde
lijke binding met de spelleidster
behandeld."
BEELDCOMMUNICATIE
„Oudere kinderen en jongeren
hebben baat bij een andere proce
dure, namelijk bij beeldcommuni-
catie Zo kan een kind bang zijn
voor een spook of heks. Door nu
een beeldje van klei te maken en
zelf te beslissen of dat kapot moet,
raakt het dat probleem kwijt. Deze 1
aanpak sluit aan bij angstbeelden 1
van primitieve volkeren. Zo heb
ben primitieve volkeren in de
grotten van Lascaut afbeeldingen i
van bedreigende dieren gemaakt.
Dat zou deze grottenschilders het i
gevoel hebben gegeven bezwe
rende macht over die dieren te be
zitten. Vorm geven aan iets, wat
beangstigend is, geeft het gevoel
vat te krijgen op de eigen werke- i
lijkheid."
Maar moet dat kleibeeldje van
het spook dan kapot? „Ja, het
spook moet worden verdreven, het
kwaad moet onschadelijk worden
gemaakt In die zin bestaat er dus
verschil tussen deze creatieve
vorm van hulpverlening en het
voorbeeld van de creatieve grot-
tenbewoners van Lascaut."
„Een ander voorbeeld van
beeldcommunicatie gaat over een
jochie, dat op school de aansluiting
miste. Hij was zeer onzeker in het
contact met andere kinderen. We
hebben hem geholpen bij het ma
ken van verhalen. Daann nam hij in
toenemende mate het initiatief
daarin zelf centraal te staan. We
hielpen hem eerst met magische
toverformules en later was hij zelf 1
de tovenaar, die in zijn verhaal heel
wat voor elkaar kreeg. Ondertus
sen herstelde zich het contact op
school," aldus Janneke van Beek.
De dames, die beiden huismoe
der zijn en daarom pas later peda
gogiek zijn gaan studeren, hebben
bij de hulpverlening tenslotte het
volgende doel voor ogen: „Afhan
kelijk van de problematiek is hulp
van buiten af nuttig, zodra onderlin
ge relaties van het kmd en opvoe
ders verstoord raken en betrokke
nen vaak in een vicieuze cirkel te
recht komen. Die vicieuze cirkel
wordt bij de hulpverlening door
broken, waardoor goede relaties
zich kunnen herstellen," aldus een
geschreven tekst van Janneke van
Beek en Anneloes Hoving.
Het koor tijdens de repetitie. Het bestaat uit negentig leden, waaroonder tien tenoren en tien bassen.
LEUSDEN - Leusden krijgt er een Pedagogische Adviesbu
reau bij. De Leusdense Anneloes Hoving en Nieuwegeinse
anneke van Beek bieden hun diensten aan bij opvoedings - en
eerproblemen van kinderen van ongeveer vier jaar tot en met
5 jaar. Het gaat dus om problemen thuis en op school, die lang
niet altijd door de kinderen zelf, maar door hun opvoeders
worden gesignaleerd. Huisartsen en scholen kunnen dan ook
leer binnenkort brieven van hen verwachten, waarin zij wat
meer bekendheid geven aan hun werkzaamheden. Hoving en
Van Beek zijn in september 1988 in Nieuwegein begonnen en
breiden hun werkzaamheden naar Leusden uit. Bij Anneloes
Hoving in Leusden-Zuid wordt één en ander nader toegelicht.
„We zijn in 1987 afgestudeerd in
de klinische pedagogiek," begint
fcnneke van Beek. „Dat is de rich
ting, waarbij het 'klinische' staat
voor vragen van het kind en het
^agogische' doelt op vragen
'var opvoeders. Omdat opvoeders
en kinderen nauw bij elkaar be
trokken zijn lopen die vragen gauw
door elkaar. Zo kan een kind op
school meer dan nodig vastlopen in
een penode, dat zijn leerkracht
Seen puf meer heeft om het een
nieuwe leersituatie aan te bieden.
Wel beschouwd zitten het kind en
de leerkracht dan beiden met een
vraag,"
„Maar dat wordt vaak beleefd
een ongescheiden geheel van
®€n met lopende schoolse opvoe-
Het gevoel, dat er iets mis is,
is eerder duidelijk dan het weten,
jat er precies aan de hand kan zijn.
Vooral het land geeft dat lang niet
«tijd in zoveel woorden aan. En de
Opvoeder kan zo betrokken zijn op
die vastlopende situatie, dat zijn of
saai verhaal voorlopig alleen wijst
?P noodzakelijke hulp Daarom
"~iten die beide vragen zeker
ïst apart worden bekeken."
erschil
Omdat zowel orthopedagogen
ti® klinisch pedagogen praktize-
ik graag het verschil tussen
richtingen duidelijk ma-
vervolgt Janneke van Beek.
jj® termen 'ortho' en 'klinisch' heb-
Ede Praktijk weliswaar de-
üde betekenis. Volgens beide
rcnen gaat het om hulp aan het
dividuele kmd, dat zich voorals-
met naar een of andere norm
Dan wordt van beslis-
nd belang, welke achtergronden
°°r de pedagogische leermees-
rs zijn aanbevolen".
'Zo zoekt de ene universitaire
agoog zijn heil in specifiek
gnostisch onderzoek (met tests
vragenlijsten) en de ander be-
•^t zich nadrukkelijker tot het
RIAGG
uitleggen van allerlei invloeden op
de opvoeding van een tijdelijk
moeilijk land. De invloed daarvan
op in de praktijk werkende peda
gogen is als volgt merkbaar."
„Terwijl orthopedagogen in de
regel een van beide benaderingen
volgen, leggen klinisch pedagogen
het accent op de tweede benade
ring. Ten aanzien van die meer ra
tionele en een meer intuïtieve be
nadering mogen cliënten bij kli
nisch pedagogen altijd die tweede,
in emotionele problematiek sterke
benadering verwachten."
Omdat de vakgroep klinische
pedagogiek van professor Lubbers
in Utrecht onlangs is opgeheven,
kan het misverstand ontstaan, dat
de desbetreffende pedagogen
geen praktische hulp zouden kun
nen bieden. Dat de belangrijkste
leermeester de strijd bepaald niet
heeft verloren, illustreert Janneke
van Beek.
„De vakgroep is opgeheven,
maar ik werk nog regelmatig met
de heer Lubbers samen in het am
bulatorium, waarin hij naar harte
lust mag praktizeren. Weet u, dat
hij in 1988 een belangwekkend en
leesbaar boek heeft geschreven
over zijn benadering? Daarin biedt
de klinisch psycholoog en peda
goog Lubbers de achtergrond,
waarmee hulpverleners zich ade
quaat in leefsituaties van cliënten
kunnen leren verplaatsen. Onop
gemerkte, wezenlijke betekenis
sen ervan kunnen zij hen dan op
nieuw uitleggen en met hulpmid
delen zeker ook zelf laten uitleg
gen."
Kortom, een voor leefsituaties
geëigend antwoord op de ver
vreemding van zichzelf en anderen
bij moeilijkheden. „Hij mag het de
bat dan theoretisch hebben verlo
ren, praktisch is hij er flink op voor
uit gegaan," ondersteunt Janneke
van Beek haar leermeester.
De Leusdense Anneloes Hoving
heeft dezelfde achtergrond. Maar
ze benadrukt nog een andere erva
ring. „Afgezien van een jaar stage
kinderpsychopathologie in Zon en
Schild heb ik meegedaan aan on
derzoek bij de RIAGG's over kin
deren van gescheiden ouders. Dat
ging vooral over de aandacht voor
de met verzorgende ouders. Zoals
bekend lukt het gescheiden ou
ders lang niet altijd om samen over
de opvoeding van hun kinderen te
blijven praten. En als die kinderen
dan in de problemen komen, kan
dat belemmerend zijn bij het bie
den van hulp."
„Daarom hebben we onderzoek
willen doen in alle RIAGG's. Wat
bleek? In de uiteindelijk 52 mee
werkende RIAGG's vonden we in
slechts twee op de 10 gevallen, dat
met-verzorgende ouders, meest
vaders, wel bij de hulpverlening
aan kinderen werden betrokken.
We vonden, dat dat wel deaeliik
afhing van de stijl van de hulpverle
ners. Hulpverleners, die zich daar
positief voor inzetten, kregen dat
wel voor elkaar. De hoofdconclusie
ging dan ook over de angst bij de
hulpverleners voor hantenngspro-
blemen bij het laten deelnemen van
de niet dagelijks opvoedende ou
der."
„Die hoofdconclusie heeft geen
betrekking op de kwaliteit van de
therapie van individuele hulpverle
ners. Dat zou te bedreigend zijn
geweest. Eerder hebben we ons
beperkt tot het aantonen van een
tekort bij hulpverleners in het alge
meen. Dat houdt verder een hoge
drempel in voor de niet-verzorgen-
de ouders, waardoor de hulp te
eenzijdig kan worden."
„Ook heb ik m het Academisch
Ziekenhuis Utrecht (AZU) taal- en
spraakstoornissen pedagogisch
behandeld," vervolgt Anneloes Ho
ving. Het verschil met de logopedi
sche benadering is, dat voor ons de
vraagstelling breder is. We richten
ons met alleen op de taal. Voor ons
is de sociaal-emotionele proble
matiek het uitgangspunt. We doen
ouders ideeen aan de hand over
spelletjes, hometraining en derge
lijke. Ouders en kinderen krijgen
.daardoor terloops wat meer zelf
vertrouwen," besluit Anneloes het
relaas over haar ervanng.
PRAKTIJK
Over hun praktijkervaring ver
tellen de dames eerst, dat zij maan
delijks met andere praktizerende
pedagogen video's van hulpverle
ningssituaties bekijken en elkaar
ideeen aan de hand te doen. „Dat
helpt", stellen ze. In Nieuwegem
hebben ze al de nodige initiatieven
ontwikkeld. Zo hebben ze de
schoolhoofden en huisartsen
schriftelijk benaderd. Mede in ver
band met de lange wachtlijsten bij
de RIAGG's willen die in principe
wel van hun diensten gebruik ma
ken.
„Dat blijkt uit telefoontjes om na
dere informatie." Of ze meewerken
aan het verwerven van cliënten,
moet nog worden afgewacht „De
ene school was wel bereid, de an
dere haakte af op het tarief. Wel
hebben we al via huisartsen enig
werk gekregen. Dat is ook wel be
grijpelijk. Want de school raad
pleegt eerst de ouders, die dan
vervolgens de hulp inroepen van
de huisarts. Het is dan aan hem of
haar te concluderen of pedagogi
sche hulp noodzakelijk wordt," al
dus de toelichting van Janneke van
Beek en Anneloes Hoving.
„Aan Leusden moet nog worden
begonnen. We hebben inmiddels
de scholen en de huisartsen hier
aangeschreven. We noemen daar
in het soort hulp, de overigens aan
pasbare tarieven - de hulpverle-
ningskosten zijn overigens aftrek
baar van de belasting. Op hun mee
werking hopen we. Verder kunnen
de ouders ook direct contact met
ons opnemen. Het hoeft met altijd
via een andere instantie."
„Helaas is de drempel voor een
bezoek aan hulpverleners nogal
hoog. Clienten erkennen moeilijk
hulp nodig te hebben. Ze verdra
gen het overlijden van hun kind of
van een ouder, de geboorte van
een gehandicapt land, problemen
met een schoolland, problemen
met de werkloosheid van een van
de gezinsleden heel lang. Vaak
moet hun omgeving hen er op
merkzaam op maken, dat zij daar
door te zwaar worden belast. Maar
als ze eenmaal over de drempel
zijn, dan hebben ze gauw het ge
voel, dat er een last van hun afvalt."
WERKWIJZE
„Hoewel vaak verschillende
Annelies Hoving rechtsen Janneke van Beek: „Helaas is de drempel voor een bezoek aan hulpverleners nogal hoog
de gelegenheid om cassetteband
jes hiervan te kopen.
TOEKOMST
Het Gemengd Koor Leusden
staat open voor iedereen. Ieder
koorlid kan zijn wensen kennis ma
ken ten aanzien van hetgeen hij of
zij graag wil zingen. Zo wordt aan
ieder nieuw lid meteen gevraagd
door middel van een enquêtefor
mulier wat zijn of haar voorkeuren
zijn. Het accent heeft m de voorbije
tijd gelegen op klassieke en reli
gieuze muziek. In de komende ja
ren zal het koor een meer moder
ner richting opgaan, waarbij te
denken valt aan mooie melodieën
uit musicals, popsongs, enzovoort.
Woordvoerder Wim van Holstein:
„We hebben een actief bestuur dat
niet alleen zorgt voor een goede
gang van zaken met betrekking tot
concerten en repetities. Grote aan
dacht wordt er ook besteed aan het
gezelligheidsaspect. Zo wordt er
bijvoorbeeld jaarlijks een feest
georganiseerd m de vorm van een
gezellige barbecue, een avondje
gourmetten enzovoort."
Het concert begint vrijdag 21
april 's avonds om 20.00 uur in de
Koningshof aan de Hamersveld-
seweg te Leusden-Centrum. De
toegangsprijs is 5,-- per per
soon. Kinderen tot 12 jaar, vijfen
zestigplussers en CPJ-ers betalen
slechts 3,50. Kaarten zijn in de
voorverkoop verkrijgbaar bij
Mevrouw L. Bleeker, Gagelhof
11 te Leusden-Centrum (telefoon:
033-942819). Verder bij de ingang
van de kerk vóór de aanvang van
het concert.
Op vrijdagavond 28 april a.s. zal
het Gemengd Koor Leusden mee
werken aan een bouwconcert ten
behoeve van de nieuwe muziek-
school. Dit concert vindt even-
eens plaats in De Koningshof.
Vervolgens is het koor in juni te 1
gast bij de bewoners van de Lisi-
dunahof.
van Holstein van het Gemengd Koor Leusden:We hebben een actief
dat niet alleen zorgt voor een goede gang van zaken met betrek-
ig tot concerten en repetities.
(door Jaap Riewald)
IUSDEN - Oorspronkelijk werk van Mozart en Handel zal
last moderne versies op het werk van deze componisten
nstaande vrijdagavond in de Koningshof aan de Hamers-
•ldseweg te beluisteren zijn. Het Gemengd Koor Leusden
ieft dan zijn jubileumconcert bij gelegenheid van de viering
ian zijn eerste lustrum. Dit bijna negentig leden tellende koor
ider leiding van dirigent John van Hoek wordt muzikaal
igeleid door Rob de Jong (piano) en Rein van Leeuwen (syn-
esizer).
De woordvoerder van het koor,
Wim van Holstein, zegt naar aanlei
ding van het komend concert: „Tij
dens het concert zal het oudere
werk van Handel in de moderne
Mozartstijl overvloeien. Het pro
gramma bestaat uit gedeelten van
'The Young Messiah', die voor het
koor bewerkt zijn door John van
Hoek. Daarnaast zingt het koor van
G.F. Handel in originele versie het
bekende 'Halleluja' en vervolgens,
van dezelfde compomst 'And the
Glory of the Lord'. Van Mozart ver
tolken wij het 'Ave Verum' en het
'Laudate Dominum' in hun oor
spronkelijke vorm. De moderne
bewerkingen zijn dan weer verder
ontleend aan 'The Young Wolfgang
Amadeus Mozart' m arrangemen
ten van dirigent John van Hoek."
„Het koor begint ook in de regio
steeds meer bekendheid te krij
gen," zegt Wim van Holstein niet
zonder trots. „Nog vorige week za
terdagmiddag trad het koor op in
het Congrescentrum van het Jaar
beursgebouw m Utrecht. Een en
ander gebeurde op uitnodiging van
'De Zonnebloem', die zich inzet
voor de zieke medemens. Veel vrij
willige hulpverleners uit de provin
cie Utrecht, die samen het veertig
jarig bestaan van hun organisatie
vierden, konden een uur lang ge
nieten van de hoogtepunten uit het
repertoire van ons lustrumcon
cert."
In de voorbije jaren heeft het
Gemengd Koor Leusden onder
meer concerten verzorgd in Vee-
nendaal, Wijk bij Duurstede, het
Drentse Roden en niet te vergeten
natuurlijk in Leusden zelf. „In sep
tember 1984 is het koor van start
gegaan met vijfenzestig leden in
het Leusdense Claeverenblad. Het
ledental heeft m die jaren een forse
groei te zien gegeven. Op het
ogenblik hebben we bijna negen
tig leden, onder wie tien tenoren en
tien bassen. Voor het Claeveren
blad groeide het Gemengd Koor
Leusden al gauw uit zijn jasje. Er
werd daarom uitgezien naar een
grotere accommodatie die gevon
den werd in 'De Hakhorst'. Mo
menteel repeteren wij trouwens in
het gebouw van de Muziekschool
aan de Zwarteweg. Aan motivatie
hadden de zangkoorleden geen
gebrek. Zelfs bij extreem lage tem
peraturen werd er ijveng gerepe
teerd door in dikke winterkledij
gestoken zangers en zangeressen.
De goede sfeer binnen het koor is
er mede aanleiding toe geweest,
dat zonder al te grote problemen al
vrij snel een waardige uniforme
koorkleding aangeschaft werd:
stropdassen en blouses zijn uitge
voerd in een mooie mintgroene
kleur."
Het Gemengd Koor Leusden
heeft de afgelopen jaren regelma
tig acte de présence gegeven tij
dens de Leusdense Culturadeda-
gen. Ook met behulp van een vi
deoband is al eens een beeld gege
ven van de muzikale prestaties van
het koor. „De omstandigheden
waaronder je moet optreden tij
dens de Culturade zijn niet altijd
even ideaal te noemen: eerlijk ge
zegd kunnen we constateren dat
Leusden eigenlijk geen enkele ge
schikte kooraccommodatie heeft
voor uitvoeringen (op twee of drie
kerken na). Mogelijk of meer wèn-
selijk is het dat hier in de naaste
toekomst aandacht aan geschon
ken wordt. Bovendien is het tijdstip
van de Culturade, vlak né de zo
mervakantie, voor een koor niet
erg gelukkig te noemen. Afgezien
daarvan hechten wij er als koor
toch wel grote waarde aan om ook
hier ons beste beentje voor te zet
ten. Maar naar ons idee kan dat
slechts wanneer plaats en tijdstip
van de Culturade voor ons dan ook
werkelijk gunstiger gekozen wor
den."
Vóór de pauze brengt het koor
een aantal werken uit het repertoi
re van de afgelopen jaren ten geho
re. Zo zal uit „The Sound of Music'
van Rodgers Hammerstein het
„Climb Ev'ry Mountain' te beluiste
ren zijn. Opnieuw zullen de „Canti-
que de Jean Racine' van Gabnël
Fauré en het bekende „Seventy Six
Trombones' in een arrangement
van Gerard Myrow weer op het
programma staan. Na de pauze ligt
het accent op Mozart en Handel.
Er is behoorlijk aan de voorberei
ding voor dit concert gewerkt,
weet Wim van Holstem te vertellen:
„Zo zijn de verschillende stemmen
voor sopraan, alt, tenor en bas op
