Ik sleep kinderen aan hun
haren mee naar mijn wereld
De Valleischool
en de paddentrek
Kinderboekenschrijver Sjoerd Kuyper komt naar Leusden-
■eustlen krant
Het schrijven van een kinderboek geeft me meer plezier
dan het schrijven van een boek voor volwassenen.
Zodra er fantasie bij mag komen, kan ik me uitleven."
Ik schrijf sprookjes. De locaties van sprookjes
zijn tegenwoordig dikwijls anders dan vroeger.
Mijn werk moet emotie opwekkende
kwaliteiten hebben. Liefst dezelfde emotie
als de schrijver had bij het schrijven."
eusder krant
plaatselijk nieuws
door
Marianne de Valck
BDEN - De bibliotheek in Leusden-Centrum bestaat deze
jnd twaalf- en een halfjaar. Dit feit wordt, in combinatie met
Nationale Bibliotheekdag, gevierd door middel van een
j aktiviteiten. Hoogtepunt zal voor veel kinderen de
jst van Sjoerd Kuyper (37) zijn, volgende week woensdag,
lid Kuyper is auteur van zowel poëzie als proza voor vol-
tenen en kinderen. Voor kinderen schreef hij onder andere,
|en met Burny Bos en Geert Brands 'Het boek van Ko de
Lachter' naar aanleiding van een VPRO radio-programma,
[ijl niet zo lang geleden de VPRO-televisie op zondagmor-
|de door Sjoerd Kuyper geschreven serie 'Majesteit, Uw
hjjt' uitzond. Bij elkaar schreef Sjoerd Kuyper een tiental
en voor kinderen in verschillende leeftijdsgroepen en
ilen in jeugdbladen zoals Okki en Taptoe. Sjoerd Kuyper
tp 22 april in de bibliotheek in Leusden praten voor en met
Ieren rond de twaalf jaar.
ven. Je zou meer gevoel moeten
opwekken voor alles wat er om hen
heen gebeurt, dan krijgen ze een
zuiverder kijk op hun omgeving"
zei Sjoerd Kuyper in een interview
>rd Kuyper schrijft alsof het
loelmg is, de tekst te zingen,
het door Rosemunde, de
5 uit 'Majesteit, Uw ontbijt' of
de paar jaar filosofiestudie
[e schrijver. In ieder geval la-
Ie woorden in zijn twee laatste
ken 'Majesteit, Uw Ontbijt' en
'ogen van het paard' zich lezen
angerige klanken, zonder veel
Jodie alsof de verhalen worden
gevoerd door de wind. Een
ue'rnaar lekkere gewaarwording.
so-: je cujtureel, maar toch niet
die a je zou kunnen verwijzen
zijn ss Sirenes uit de oude Griekse
17 alen, of naar oude barden in
piot ne boegen gelegen in woeste
wra] jege hooglanden. Je zou
7 plezie lok simpel kunnen houden met
I aststelling dat je bij het lezen
boeken van Sjoerd Kuyper
kunt wegdromen.
zeker met alleen voor
geldt. Volgens de kijk-
waardeerden volwassenen,
en meisjes van rond de
[twaalf jaar de serie 'Majesteit
intbijt' het hoogst. Vooral de
jes en de volwassenen bleken
de humor van Sjoerd Kuyper
jnjs te stellen. Sjoerd Kuyper
[zelf zijn teksten graag te laten
in. „Het schnjven van een kin-
ik geeft me meer plezier dan
:hnjven van een boek voor
lenen. Zodra er fantasie bij
jkomen, kan ik me lekker uitle-
In boeken voor volwassenen
iet wel of fantasie taboe is De
;ie die ik in een kinderboek
moet natuurlijk wel binnen het
lal kloppen. Ik neem een on-
irp dat aansluit bij de realiteit,
lerkenbaar is voor kinderen.
lende situaties die ik er in
irk, zijn gefantaseerd. In de
leit kom ik namelijk niet zoveel
lende situaties tegen. Ik ben
iet Willem Wilmink eens dat je
ideren iets warms moet ge-
I
naaiL
AA LEO
m 1980. In 1989 is hij het daar nog
mee eens, zei hij nu.
VANZELFSPREKEND
Sjoerd Kuyper werd op 6 maart
1972 geboren m Amsterdam. Het
grootste deel van zijn jeugd bracht
hij door m Noord-Holland en Zee
land. Zijn vader was hoofdonder
wijzer. Hij zei eens: „Eigelijk heb ik
het altijd als iets vanzelfsprekends
ervaren dat ik onderwijzer zou
worden, net als mijn moeder en
vader. Dat komt omdat ik een tijd
lang serieus heb overwogen mijn
vader te worden." Vlak voordat hij
HBS-examen deed, verscheen zijn
eerste verhaal in druk. Hij ging niet
voor onderwijzer studeren, maar
studeerde een aantal jaren filoso
fie. Uit hetgeen hij over die tijd
schreef, met name in zijn boek
'Kleine jongen en zijn beer', is op te
maken dat hij net als zoveel jonge
ren in die tijd in Amsterdam, wo
nend op een woonboot, droomde
over de mooie dingen van het le
ven.
Het was de tijd na de provo's.
Sjoerd Kuyper verzuchtte „Van alle
verloren generaties is mijn gene
ratie het meest verloren. Net na de
golf, gevormd in stilstaand wate-
r".In 1974 verscheen zijn poëzie
bundel. 'Ik herinner mij Klaas Kris-
tiaan'. Hoewel hij daarvoor al het
een en ander had gepubliceerd,
betekende de ontvangst van dit
boek, het einde van zijn filosofie
studie en het begm van zijn schrij
versloopbaan. Een jaar later ver
scheen zowel een kmderboek 'Het
boek van Ko de Boswachter' als
een boek voor volwassenen 'Hand
boek voor overleden knaagdieren'
Sindsdien schrijft Sjoerd Kuyper
poezie en proza voor volwassenen
en kinderen en maakte hij inter
views met jonge schrijvers. „Sinds-
Sjoerd Kuiper: „Verhalen doden de vijandelijke tijd. Daarom moeten wij ervoor zorgen dat de tijd onze verhalen niet doodt. Dat kan alleen maar door
te vertellen en te vertellen."
dien heb ik geen jonge schrijver
meer gelezen," zei hij. Hij vertaalde
verder Jack B.Yeats, Jamake High
water en Brian Froud uit het Engels
en hij schreef radio-en televisie-se
ries vooral voor VPRO. Kinderpro
gramma's, zoals Ko de Boswachter,
het eerder genoemde 'Majesteit' en
Max Laadvermogen. Op dit ogen
blik is hij bezig met het schrijven
van een nieuwe VPRO televisie-se
rie, die 'De freules' gaat heten. In
een tiental mappen op zijn werkka
mer met uitzicht op de duinen ach
ter Bakkum, zit werk te wachten op
tijd om het uit te werken. Hoewel
Sjoerd Kuyper toegeeft het best te
schrijven naar opdracht en met een
tijdslimiet.
STIJL
Sjoerd Kuyper houdt van poezie
en schrijft poëtisch. „Mijn werk
moet emotie opwekkende kwali
teiten hebben. Liefst dezelfde
emotie als de schrijver had bij het
schrijven." Daar staat tegenover
dat lang niet al zijn, met name kin
derboeken poëtisch zijn, wanneer
je dit tenminste wilt vertalen m dro
merig, zangerig of meisjesachtig.
In alle boeken staan wel mooie zin
nen, maar bijvoorbeeld het boek
'De Verborgen Steeg', geschreven
met de bedoeling een boek te
schrijven waar Sjoerd als jongen
van twaalf, in het jaar 1984, van ge
noten zou hebben, heeft een ande
re toon.
Alle mogelijke herkenbare figu
ren en situaties uit de begin tachti
ger jaren komen er m voor: Kraken,
slopen en de liefde voor kleine
winkeltjes die ten onder dreigen te
gaan voor een projectontwikke
laar. De hoofdpersonen: twee jon
gens, bijgestaan door een meisje
met bijzondere ideeën en initiatie
ven, lossen het mysterie van een
gevonden lijk op. Hoewel de fanta
sie in al zijn kinderboeken en ver
halen in ruime mate aanwezig is, is
steeds weer de realiteit terug te
vinden. Vaak doordat de hoofdper
soon of verteller ontwaakt uit een
droom, soms door een maatschap
pij-kritische ondertoon. Het laatste
werd door Sjoerd Kuyper in ons
interview ontkent: „Ik schrijf vanuit
mezelf. Natuurlijk zijn mijn boeken
gedateerd. Zeker m 'De Verborgen
Steeg' zetten wij, (hij schreef het
boek samen met Johan Diepstra
ten) ons een beetje af tegen de
manier van denken die toen bij veel
volwassenen gebruikelijk was.
Ik bied de kinderen die mijn
boeken lezen een wereld aan, en
hoop dat ze daarin verdwalen en
willen meespelen. Naar mijn me
ning ben je als kinderboeken
schrijver ook een beetje opvoe
dend bezig." Het door hem ge
schreven boek 'Het zakmes', be
doeld voor zevenjarigen, wordt
door dit laatste uitgangspunt over
heerst. Hoewel Sjoerd Kuyper mijn
kritiek op dit boek dat ze ven-jan
gen geen brieven schrijven in for
mele stijl en niet zelfstandig op de
trein stappen om een vnendje op te
zoeken, kan delen, blijft hij achter
het boek staan als een poging kin
deren uitleg te geven over commu
nicatiemiddelen.
Heel verbaasd lijkt hij wanneer
ik suggereer dat 'Majesteit Uw ont
bijt' eigenlijk gaat over het verwer
ken van verdriet, wanneer iemand
waar je heel van houdt is dood ge
gaan. Eerst wil je het niet geloven,
daarna word je opstandig, daarna
ga je fantaseren om het tenslotte
met heel veel moeite te gaan aan
vaarden. „Zo diep denk ik niet over
mijn teksten na", zegt hij. „Ik schrijf
sprookjes. De locaties van sprook
jes zijn tegenwoordig dikwijls an
ders dan vroeger. De wonderen
gaan de wereld een beetje uit. over
Amerika kon je vroeger dromen
als een land waar de meest onvoor
spelbare dingen konden gebeu
ren. Nu weten alle kinderen hoe het
er daar uitziet en toegaat. Ik sleep
kinderen aan de haren mee naar
mijn wereld"
KINDERBOEKEN
Sjoerd Kuyper begon met het
schrijven van kinderboeken vol
gens zijn zeggen door toeval. „Zo
als alles in mijn leven door toeval is
begonnen. Een vriend van mij was
begonnen aan een kinderboek en
kwam daar niet uit. Ik heb, onder
zijn naam, voor zijn honoronum, het
boek geschreven. Daarna wilde
men meer van hetzelfde en ben ik
onder mijn eigen naam verder ge
gaan. Dat werden de koddige ver
halen, die tussen de meer informa
tieve verhalen, in Ko de Boswach
ter zaten." Zijn eerste kmderboek
'De boommannetjes' heeft hij in ei
gen beheer uitgegeven, omdat hij
geen uitgever kon vmden. Het
boekje was geschreven als pop
penspel voor zijn zusje die poppen-
speelster is.
Sindsdien heeft hij nog drie pop
penspelen geschreven, onder an
dere het mooie verhaal 'Magiër en
de Middelman'. Het verhaal over
de gier die kon toveren om de
mensen te helpen, maar weg gmg,
toen bleek dat toverkunsten voor
geld verkocht werden en bij Simon
de poppenspeler terecht kwamen.
„Met het schrijven van poppen
spelen ben ik gestopt, omdat goe
de poppenspelers meestal zelf hun
verhalen schrijven. Minder goede
spelers speelden mijn verhalen
met zoals ik mij dat bij het schnjven
voorstelde."
Sjoerd Kuyper vindt dat hij bij
toeval schnjver is geworden. „Vol
gens mij moet je eerst schrijven en
later pas merken dat je schrijver
bent. Zo hoort het denk ik." Voor
dat hij een boek begint te schrijven
heeft hij ongeveer in zijn hoofd
waar het over zal gaan en vooral
hoe het zeil eindigen. „Ik begm met
het einde en denk net zo lang tot ik
weet waar ik uit kom. Hoewel, tij
dens het schrijven kan dit helemaal
anders worden. Dan gaat de hoofd
persoon bij wijze van spreken in
eens linksaf inplaats van rechtsaf
zoals ik verwacht had." Een kmder
boek moet volgens Sjoerd Kuyper
altijd hoopvol aflopen. „Iemand die
zwaar ziek is, mag van mij aan het
einde van het verhaal best sterven,
als dat tenminste aanvaardbaar
wordt gemaakt"
JONGENS
Zijn hoofdpersonen zijn meestal
jongens: „Eenvoudig omdat ik
schrijf vanuit mijn eigen beleving.
Schrijven over en vanuit jezelf gaat
altijd beter dan vanuit een ander,
omdat jij de emge bent die jezelf zo
goed kent. Als je het goed doet,
gaat het altijd over iedereen. Als je
het slecht doet, is het een onuit
staanbaar boek, totaal met lees
baar. Bij het schrijven vanuit jezelf
moet je als het ware deurtjes kun
nen openen of zichtbaar maken die
andere kinderen ook kunnen bin
nen gaan. Bij het schrijven ga ik
altijd uit van het kind dat ik was in
de leeftijd waarvoor ik dat bepaal
de boek schrijf. Sommige hoofd
personen lijken daardoor mis
schien een beetje op elkaar. Wan
neer ik een totaal ander iemand
opvoer is dat dikwijls een meisje.
Meisjes kan ik alles laten doen
waartoe ik mij niet m staat acht.
Het meisje Fleur in 'De Verbor
gen Steeg' neemt meestal het intia-
tief, is ondeugend en durft veel. Ik
schrijf de boeken die ik zelf graag
had willen lezen. Misschien ga ik
ooit nog eens, als ik groot ben,
historische boeken schrijven, goed
gedocumenteerd. Hier in de buurt
van Bakkum, vlakbij Castricum en
Egmond, is veel gebeurd. De
grond zit hier vol verhalen."
POEZIE
Sjoerd Kuyper schrijft boeken
voor kinderen van alle leeftijden.
'De boommannetjes' en het hele
leuke 'Wat moet je doen als je een
monster ziet dat erg op een berg
lijkt' is vooral bedoeld voor kleu
ters. 'Het zakmes voor middenbou
wers' en 'Ko de Boswachteri voor
kinderen vanaf acht jaar ongeveer,
'Majesteit', 'Magiër' en 'De Verbor
gen Steeg' voor de bovenbouw
leeftijd en 'De ogen van het paard'
voor brugklassers. In al zijn boeken
komen gedichtjes voor, in bijna al
zijn boeken wordt weggedroomd.
„Poëzie komt voort uit liedjes. Ik
vind het jammer als poëzie alleen
gelezen zou worden door een paar
mensen alleen voor de vorm. Poë
zie moet nut hebben.
Een schrijver heeft een dienst
verlenend bedrijf met slechts een
functie: hij moet de woorden leve
ren om met je emoties verder te
kunnen. „Ik zoek naar beeldenrijk
proza, wanneer daar ritme in zit,
zoals bij poëzieloopt het lekker bij
het schrijven. Wanneer in een ver
haal een klap wordt gegeven is dat
proza, waarschijnlijk geschreven
op mijn typemachine. De poëtische
zinnen schrijf ik vaak met vulpen
Dat is heerlijk, om die bewegingen
te voelen, het ntme. Met vulpen
schrijf ik poëzie, achter de typema
chine schrijf ik de andere dingen,
de grappigste ook. Ik kan heel
soms echt al tikkend m lachen uit
barsten. Heel soms. Veel van mijn
boeken ontstonden uit zoete inval
len van gedachtenspinsels en poë
zie, tegenwoordig schrijf ik minder
vanuit dromen en soberder. Ik ben
altijd heel enthousiast over wat ik
doe en nog ga doen. Achteraf heb
ik wel eens kritiek. Van mijn eerste
verhalen zou ik de laatste dne
hoofdstukken of bladzijden willen
verscheuren en herschrijven."
Ideeën voor boeken heeft hij nog
genoeg. „Soms denk ik weieens, ik
wou dat dit boek af was, ik zou zo
graag aan het volgende willen be
ginnen." De mening van koning Do
nald in 'Majesteit uw ontbijt' is de
zijne: „Hij vertelt en vertelt. Want
verhalen doden de vijandelijke tijd.
Daarom moeten wij ervoor zorgen
dat de tijd onze verhalen met doodt.
En dat kan alleen maar door te
vertellen en te vertellen...."
leuk om een EHBO diploma te heb
ben. „Gewoon weer een bewijs dat
je wat geleerd heb, net als bij
zwemdiploma's." Vooral de jon
gens, maar ook de meisjes, deden
heel voorzichtig met hun namaak-
wonden. Ze hoopten allemaal de
volgende dag op school indruk te
kunnen maken op hun medeleer
lingen en vooral op de leraren. De
eén hoopte de volgende dag met
zijn zogenaamde snijwond, die er
heel bloederig uitzag, onder
gymnastiek uit te komen. Een an
der zag mogelijkheden om een
proefwerk over te slaan. Tijdens
het wachten op de examen-uitslag
stelden zij zich voor hoe de volgen
de dag gereageerd zou kunnen
worden. Een beetje giechelend,
van de voorpret en van de span
ning. Want alle examenkandidaten
zaten behoorlijk in de zenuwen
voor de uitslag. Samen met hun
ouders kregen ze die: allemaal ge
slaagd. De bloemen konden wor
den uitgedeeld.
Aanstaande zaterdag gaan
dertig Leusdenaren, waaronder
de verse B-EHBO-ers, naar de re
gionale wedstrijden in Baam.
Een gedeelte van de EHBO-ers
die daarheen gaan, speelt voor
slachtoffer, opnieuw met net ech
te wonden, het andere deel laat
zien wat ze daarmee doen. Aan
het Jeugd-EHBO-toernooi doen
ploegen uit Leusden, Scherpen-
zeel, Veenendaal, Zeist, Utrecht,
Woerden, Maartensdijk, Doorn,
Rhenen en Baam mee. Wie wil
gaan kijken, en aanmoedigen is
op 22 april vanaf tien uur 's mor
gens in en om het Rode Kruis-ge-
bouw aan de Burgemeester Pen
straat 6 in Baam, welkom.
WOENSDAG 19 APRIL 1989
ndidaten laat op een pop zien wat ze kan.
vrouw Pijpekamp kijkt nauwlettend toe.
ie aan iemand met zo'n
en „waarom neem je niet
verband" en „wat zou je
iemand niet meer ademt",
dacht ik kijkend naar
wond, maar dat
met het goede antwoord. Ri-
02 jaar) wist het wel. Hij
diploma en een badge,
is een soort speld,
meeste kinderen deden aan
examen mee, omdat ze het
„leuK vonden, tstner (lo,/, Aman
da (13), Diana (12), Hüda (12),
Toos(13) en Amanda (13) haalden
hun diploma, omdat het misschien
goed is voor later. Esther en Aman
da willen later verpleegster wor
den, Diana kraamverzorgster, Toos
dacht eerst arts te worden, maar
denkt nu in de toekomst als advo
caat vluchtelingen te kunnen hel
pen en Amanda wordt dokter of
zenueimyc. L»e jongens nebben
muider vaste plannen. Zij vinden
het vooral handig, interessant en
brume kikkers. Er waren er onge
veer 20 doodgegaan. Totaal zijn er
dit jaar 69 doden geweest. 131 pad
den hebben wij overgezet. Een
keer lag er een dode spitsmuis in
een emmer."
„Padden zijn koudbloedige die
ren. Dat betekent dat zij hun li
chaamstemperatuur aanpassen
aan hun omgeving. Ze behoren tot
een groep van dieren die amfi
bieën genoemd worden. Amfibie
betekent zowel m water als op land
levend. Padden hebben geen kie-
wen maar longen, net als de mens.
Padden paren in de sloot waar ze
geboren zijn. Waarom ze dat doen,
daar zijn de mensen nog met ach
ter. Ze hebben een dun velletjes en
gifbuiten op him rug. Dus als je ze
hard knijpt komen de gifbuiten om
hoog en gaat dat gif eruit. Dat is hun
bescherming tegen vijanden. Die
vijanden dat zijn: de ooievaar, rei
gers en natuurlijk de auto. In de
winter houden padden en kikkers
hun winterslaap. In het voorjaar ko
men ze uit hun hol om te gaan pa
ren. Dan komt de paddentrek en
zoekt ieder mannetje een vrouwtje.
Als hij er een gevonden heeft, zoe
ken ze samen een paarplaats. Het
mannetje is kleiner dan het vrouw
tje. Daar, op de paarplaats, klimt
het mannetje bij het vrouwtje op de
rug, hij klemt zijn dikke voorpoten
onder de oksels van het vrouwtje.
En dan gebeurt 't. Het vrouwtje
stoot de eieren uit, die aan elkaar
zitten als parels aan een lange ket
ting. Wat om de eitjes heenzit dient
als bescherming en voedsel voor
de larven. Het mannetje vangt de
eitjes met zijn achterpoten op. En
bevrucht ze één voor één. Dat alles
gebeurt m het water De snoeren
bevruchte eitjes wikkelen zich om
de waterplanten heen, zodat de zon
er goed op kan schijnen. Zo'n snoer
is soms wel twee meter lang. Na
ongeveer een week komen de
paddevisjes uit de eieren. Ze zijn
nog heel klein en hebben een staart
en ze eten de eitjes op waar ze
inzaten. Ze ademen door kieuwen,
net als vissen. Daarom worden ze
ook wel kikkervisjes genoemd. Of
donderkopjes. Later komen de
achterpootjes en daarna de voor
pootjes. Dan verdwijnt langzamer
hand de staart en wordt de bek
groter en op het laatst is het een
echte pad. En zoekt een vrouwtje
en het begint weer van voor af aan."
Tot zover het verslag samenge
steld uit de opstellen door leerlin
gen van de Valleischool.
Collage van de tekeningen die de kinderen van de Vallei maakten naar
aanleiding van de paddentrek.
LEUSDEN - Leerlingen van de basisschool 'De Vallei' hebben
geholpen bij het helpen oversteken van padden bij de Groene
Zoom. Zij hadden daarvoor een 152 meter lang net geplaatst.
Hierdoor werden de padden die de weg wilden oversteken om
naar het water te gaan waar ze zijn geboren, en waar zij willen
gaan paren, tegengehouden. De leerlingen van de Valleischool
raapten de padden op en brachten ze veilig naar de overkant.
Van deze aktie hebben de leerlingen verslag gedaan door
middel van opstellen en tekeningen. Hier volgt daarvan een
samenvatting.
„Mensen vragen wel eens waar- goed We hebben twintlg emmers
voor dienden de paddenetten. Nou precies naas, he, net m de
die dienen ten eerste, omdat die gepiaatst. De padden springen,
padden naar de overkant willen, vlak he, ne, precjes m de
daar is de paarplaats. Als ze ge- emmers De voigende dag komen
woon met de voet oversteken wor- een kmderen, die halen de
den. ze misschien wel over gere- dden m, de emmers en brengen
den. De paddentrek doen ze wel ze naaJ de aa^laats. Zo lo^en
eens met z n honderden. Van die de padden velkg oversteken en dat
honderd worden er snel veertig zullen ze best fjjn vulden Toen W1J
doodgereden en raken er twirut me( de meesler mee waren ge-
gewond. Dus een paddennet dient .wees(> waren er ,4 padden en 10
