Leusdense buurtschappen krijgen identiteit terug
Snorrenhoef
Asschat
Musschendorp
leusilen k
flusschendorp^v;;v
OV bank.
Als u
uitkijkt naar
de hoogste
Asschat, Snorrenhoef en Musschendorp krijgen eigen borden
OV bank
Een schat in
Musschendorp
plaatselijk nieuws
WOENSDAG 14 JUNI 1989
door
Daan Bleuel
Welke spaarvorm u ook
kiest, bij OV bank krijgt u altijd
de hoogste rente. Wat denkt u
bijvoorbeeld van het Saldo
Spaarplan (een doorlopende
maanddeposito-rekening) met
een stijgende rente tot 6,25%?
KIVII
I 'IN'VMv
RhKEMIMt
De bank mee de vriendelijke rente
OV BANK N V ZONNEHOF 1.
(HOEK UTRECHTSÉWEG)
'SM NC AMERSFOORT TEL 0J1M4 MC
De oorsprong van de naam
Snorrenhoef kan worden
ontleend aan het woorden
boek, waar bij het woord
'snorren' te lezen valt: 'Al rij
dende trachten medereizi
gers te krijgen. Een eigen
tijds synoniem zou 'liften'
kunnen zijn, alleen in omge
keerde zin. Het volksgezeg
de: 'Dat hettie handig bie el
kaar gesjord' zegt ook iets
over de betekenis van het
woord. De buurtschap Snor
renhoef was een geliefd oord
voor zwervers en woonwa
genbewoners, die rondom de
hoeven en uit de bermen nog
weieens een kippetje of hooi
'bij elkaar snorden'. En dat in
de buurt van de Koninklijke
Weg, zoals de Postweg be
kend stond. Begin 1500 zijn er
46 inwoners, acht gezinnen
en een kleine zeven huizen.
Op boerderij De Droffelaar
is het kindertal groot. Jan
Jansen had er acht, evenals
Jan Helmsen, terwijl een an
dere Jan Jansen goed was
voor tien nakomelingen. Ver
driet is er als in korte tijd een
aantal kinderen overlijdt.
Drie zuigelingen, de achtjari
ge Jacobus Henrixen en zes
dagen eerder diens broertje
Joannes vielen in na elkaar te
betreuren. Maar ook de elfja
rige Gerrit stierf, evenals
zijn broertje, die nog geen
half jaar oud werd. Wilmintje
bereikte de gezegende leef
tijd van 77 jaar, maar zij kon
niet van het Laatste Sacra
ment worden voorzien, om
dat zij 's morgens door op bed
werd gevonden.
In Snorrenhoef is er 'ta-
baksland' en op de heide
graast een kudde schapen.
Op een koopakte uit die da
gen staat: Tegen goed groft
gangbaar Silvergeld, gouden
rijders en gouden Nederland-
sche dukaten. De huurder
mag er niet stropen en de
verhuurder brengen 500 tak-
kebossen, 500 talhout, 500
bosjes without, 12 Neder
landse ponden boter, met Pa
sen 50 eieren en de helft van
de boomvruchten en drui-
venwijngaard."
De boerderijen Hardeveld
en De Riet worden voor het
huisgeld gewaardeerd op
15.000,- en 13.500,-. Snor
renhoef ligt: 'één driekwart
uur gaande ten oosten van
Amersfoort'. We schrijven
1700, als Snorrenhoef veertig
inwoners telt, verdeeld over
acht huizen.
Midden 1800 is Aalt Bak
ker molenaar op de Zand-
brinkermolen. Hij belijdt de
Nederlands Hervomde gods
dienst. Zijn vrouw is Christe
lijk Gereformeerd, de knecht
Oud-Rooms en de meid
'Roomsch-Catholijck'. En dat
samen onder één dak
Alleen de naamsvermel
ding van de huizen Zand-
brink, Grote- en Kleine Riet,
Penhut en Hardeveld zijn
voldoende om de post ter be
stemder plekke bezorgd te
krijgen. Dat schrijft M. Pott
in 1913.
1927: Dwars door de bos
sen van het uitgestrekte
landgoed 'De Boom' kronkelt
zich de eeuwenoude 'Go-
weg', de huidige Postweg.
Mooi zijn de boerderijen en
voor de kleine bedoeningen
staan de geraniums volop in
bloei tussen de lage palm-
heggetjes. Bij 't Hoendernest
staat buiten een zwengel-
pomp en menig voorbijgan
ger laat zich het frisse nat
daar goed smaken. Er zijn
drie vrijgezelle zusters;
Dirkje, Keetje en Niesje van
Voorthuizen, goed protestant
en trouwe kerkgangers. Ze
kopen echter brood van de
roomse bakker Hein Schou
ten uit Achterveld. Daarover
komt de dominee eens met de
vrouwen praten. Ze zouden
hun brood toch van een ge
loofsgenoot moeten betrek
ken. Maar de gezusters wij
ken niet; ze blijven Schouten
trouw. Ze wijken evenmin
voor de Duitsers, die jacht
maken op de joden. Velen
van hen vonden onderdak in
huize Eben Haëzer ('Tot
zover heeft de Heere ons ge
bracht').
Bijna alle huizen kennen,
naast de reeds genoemde na
men, waarbij Schouwburg,
een eigen naam: Korvet of
Klaveet, Hoendernest, Fik-
kerie, De Doofpot en Rotten-
daal.
In de Tweede Wereldoor
log werd er turf aangemaakt
op het heideveld. Tientallen
geallieerde piloten, die in
handen dreigen te vallen van
de Duitsers, vonden onder
dak in een bosschuur bij Har-
reveld. Zij gaan van hieruit
hun vrijheid tegemoet. De
onderduiker Bertus Midden
werd in de Hoendersteeg
door Duitse soldaten doodge
slagen, terwijl de Duitsers en
de Canadezen in gevechten
elkaar dicht zijn genaderd.
1989: Snorrenhoef is nog
altijd een prachtig natuurrijk
gebied, waar de toeristische
Valleitocht doorheen kron
kelt. Er zijn een geschenken-
bedrijf, een mengvoederbe-
drijf en een pandenbewaker
gevestigd. Snorrenhoef telt
31 huizen en 109 inwoners.
Er wordt geschreven over
de Heerlijkheid A-schat, la
ter Asschat of Asgat. Het ont
staan van de naam is voor
alsnog onbekend. Vermoe
delijk heeft het wel iets te
maken met het 'stelselmatig
afgraven van woeste grond'.
Asschat was goed bekend
bij mensen met blauw bloed.
Karei de Vijfde bijvoorbeeld,
verordonneerde dat vier
schopgravers uit Asschat
mee moesten helpen met het
uitdiepen van de rivier De
Eem.
Voor die tijd telde de 'Ge-
regte Asschat' ruim zeven
tien huizen, dertien gezins
hoofden en vijf-en-zeventig
inwoners. Heren van As
schat waren onder meer de
Duitse baron Jacob Petersen,
Joan Agges Scholten, oud
schepen van Amsterdam en
bewindvoerder der Oost-In
dische Maatschappij. Er was
een groot schip dat de naam
A'schat voerde en waarvan
de kapitein begraven ligt in
Batavia, het huidige Djakar
ta in Indonesië. De laatste
heer van Asschat was Carel
Alexander van Berck, die
zich Jonkheer liet noemen.
Naast het huis Asschat, dat
vlakbij Wijnbergen moet
hebben gestaan, was er de
versterkte boerderij 'Steen
beek', compleet met bmen-
krans en diepe grachten.
Jong trouwen of trouwen
met een familielid was in As
schat vaak het gevolg van
een 'moetje'. De kinderen
werden voor het leven gete
kend als 'Veurkiend'. Zo was
er Cornelius, zoon van Jantje
Arissen, gehecht door een
huwelijk met Tönis. Willem
van Agteveld huwde met de
minderjarige Maria Hendrik -
sen, wonend op Steenbeek.
Cornelius trouwde met zijn
nicht Barbara Hannesen van
Steenbeek.
In 1840 wordt de 'Voorpost'
genoemd, een verdeidgingsl-
kinie, die al meer dan een
eeuw oud is. In 1940 wordt de
stelling bezet gehouden door
Nederlandse soldaten van
het Zestiende Regiment In
fanterie, die het moeten zien
te verdedigen in de strijd met
de Duitsers. Rondom As
schat brandden in 1940 en
1945 tientallen boerderijen
en andere behuizingen af
door het oorlogsgeweld.
In 1901 is er in Asschat een
Zondagsschool, waaraan ene
juffrouw De Beaufort jaren
achtereen les geeft. De jong
ste scholieren zijn de vijfjari
ge Dina van Duinsbergen en
Gerrit Bloemendaal. Afge
schreven werden de zusjes
Dijkhuizen, want die gingen
naar de 'grote' kerk. De acht
en negenjarige broers Van
Doornik werden thuis ge
wenst. Zij moesten melkrij-
den, werden om die reden
van de zondagsschool ge
haald. Barend van de Brug,
wonend op Krakhorst, liet
het ook afweten. Hij was te
bang om alleen te komen.
Lina Geerestein, die in een
kippenhok woont, is met elf
jaar inmiddels te oud voor de
school, terwijl Lena van Dijk
niet meer komt omdat zij het
vanaf de Voskuilerbuurt 'te
ver lopen' vindt.
Een brief met de ver
melding 'Groot of Klein Brin-
kenstein' is duidelijk genoeg
voor de post. Althans, vol-
Asschat: de voormalige boomzagenj is nog vrijwel ongewijzigd terug te
vwden.
gens M. Pott, die dat in 1913
constateert. Volgens Pott is
voornoemd adres 'een huis in
Leusden, op anderhalf uur te
voet gaande van Utrecht'.
In 1937 wordt een begin
gemaakt met het schopgraaf-
v/erk voor het Valleikanaal,
dat het gebied moet ontwate
ren.
Boven de heren van As
schat mag Aart Tolboom ze
ker genoemd worden. Tol
boom heeft 33 jaar een smar
telijk ziekbed gehad. Hij her
kende iedere bezoeker aan
de voetstappen, evenals de
boeren, die met hun paarden
aan het huis van de zieke
voorbij trokken. Later werd
hij blind en doof en zijn li
chaam vergroeide door de
bedlegerigheid dusdanig,
dat hij bij zijn begrafenis
door een breed raam zijn huis
uit moest worden getild. In
de herinnering leefde hij
voort als een blijmoedig man.
Tot in de verre omtrek ge
noot de boomzagerij van de
familie Schreuder bekend
heid. Een prachtig schilderij,
waarop een voerman, zijn
paard en mallejan (een rij
tuig) staan afgebeeld, herin
nert daaraan. Enige tijd gele
den wilde Leusden op deze
plaats huizen bouwen, waar
tegen de boeren met succes
in actie kwamen. Asschat is
mede daarom tot op de dag
van vandaag ongerept geble
ven.
Asschat ligt tussen Snor
renhoef en het Valleikanaal
en binnen de grenzen van
Laappeers en Hagenouw.
Erin ligt het beschermde na
tuurgebied De Schans, een
uitstekende biotoop voor
padden. Er is een landboaw-
mechanisatiebedrijf en er
wonen een boswachter, een
man met 'gouden handen'.
Die repareert klokken, pom-
pleertjes, ijzerkunstwerk en
nog veel meer.
Asschat telt twee-en-twin
tig woningen en 72 inwoners.
(door Daan Bleuel)
LEUSDEN/ACHTERVELD - De gemeente Leusden krijgt er
zaterdag drie kernen bij. Naast Achterveld, Stoutenburg en
Leusden zullen vanaf die dag ook de voormalige buurtschap
pen Snorrenhoef, Asschat en Musschendorp als zodanig met
borden worden aangegeven. Wethouder Vroon, voorzitter van
de Werkgroep Naamgeving Wegen (en bij wie, als geschiede
nisleraar, enig historisch besef verondersteld mag worden) zal,
aamen met de oudste bewoners van de genoemde buurtschap
pen, de officiële handeling verrichten.
De actie is het resultaat van Achtervelder Jan Schouten (die
zichzelf als 'Dorpsschrijver' omschrijft). Schouten wendde zich
oktober vorig jaar tot het college, met het verzoek de buurt
schappen, die onderdeel van de gemeente uitmaken, ook als
zodanig herkenbaar te laten zijn. Daarbij spelen vooral histori
sche overwegingen een rol, hoewel het ook zo nu en dan om
praktische redenen gewenst zou kunnen zijn. Veel van de
buurtschappen zijn op officiële kaarten nog als zodanig terug te
vinden, hetgeen weieens aanleiding kan zijn voor gezoek bij
bezoekers van de gemeente.
In zijn verzoek aan de gemeente somt Schouten een tiental
buurtschappen op, dat naar zijn mening in aanmerking komt
voor het plaatsen van 'buurtschapsborden', zoals die bijvoor
beeld in Overijssel veel meer gebruikelijk zijn. Naast Asschat,
Snorrenhoef en Musschendorp, breekt Schouten ook een lans
voor De Ruif, Kieftkamp, De Emelaar, De Fliert, Jannendorp,
Oud Gelders Achterveld en De Hessen.
(advertentie)
Jan Schouten over zijn motieven
voor de actie, die vooral door histo
rische overwegingen lijken te zijn
ingegeven: „Op veel kaarten van
Nederland zijn de buurtschappen
Asschat, Snorrenhoef en Mus
schendorp nog als zodanig terug te
vinden. Vaak zelfs vaker dan bij
voorbeeld Stoutenburg. Toch zijn
ze voor een automobilist absoluut
niet terug te vmden. Een fietser zou
nog enig succes kunnen hebben,
als hij een fietskaart nauwkeurig
bestudeerd. Maar als zodanig zijn
de buurtschappen nauwelijks her
kenbaar."
„In Musschendorp herinneren
alleen twee namen van huizen nog
aan de ligging van het buurtschap.
Dat zijn de huizen 'Musschendorp'
van de familie Van de Hengel en
'Klein Musschendorp' van de fami
lie Van Dijk. Maar Asschat en Snor
renhoef zijn zelfs helemaal niet
meer terug te vinden. Ook de be
woners van de buurtschappen zelf
weten vaak niet eens precies waar
de grenzen liggen. Laatst vertelde
een bewoner nog, dat een automo
bilist aan haar had gevraagd waar
Snoorenhoef lag. Ze wist niet beter
te antwoorden dan: ,Ik denk dat dit
al Snorrenhoef is."
De borden worden zaterdag ge
plaatst. Om tien uur wordt het bord
'Musschendorp' geplaatst in Ach
terveld, ter hoogte van het pand
Hessenweg 220. De oudste inwo
ner, de 82-jarige heer Eggenkamp,
zal bij de onthulling aanwezig zijn.
Ten westen van de Zandbrinker-
Huize 't Muisdorp, later Musschendorp genaamd, of de kazerne. De laatste naam vmdt zijn oorsprong in het feit
dat het huis door meerdere gezinnen tegelijk werd bewoond. Het huis wordt thans bewoond door mevrouw Var.
Egdom-van Soeren en haar zoon.
Overbuurman H.P. Ossendrijver toont het buurtschapsbord, dat zaterdag zal worden onthuld.
molen, op de grens van Asschat (22
woningen en 72 inwoners) en Snor
renhoef (31 woningen en 109 inwo
ners), zullen om 11 uur twee borden
worden onthuld. Het bord dat de
andere grens van Asschat zou
moeten markeren, wordt geplaatst
op een plek die historisch niet he
lemaal verantwoord is. Schouten:
„Eigenlijk zou die bij het huidige
winkelcentrum De Biezenkamp
moeten komen. Maar door de ver
stedelijking ter plaatse, is besloten
dat bord net over de brug over het
Valleikanaal neer te zetten." De
onthulling zal worden verricht, c.q.
bijgewoond door de oudste inwo
ners, respectievelijk mevrouw De
Wit (89) en mevrouw Schreuder
(85).
Om de achtergrond van de
buurtschappen, die vanaf zaterdag
weer herkenbaar zijn terug te vin
den, te schetsen, volgt hierbij eer
korte karakterisering van Snorren
hoef, Asschat en Musschendorp
(Research:Jan Schouten).
Op veel kaarten zijn de buurtschappen nog terug te vinden. Hier een
detail van een kaart uit 1950.
Het college, dat positief reageerde op het verzoek van Schou
ten, besloot op ambtelijk advies het aantal genoemde plaatsen
tot drie terug te brengen. Dat betekent dat vanaf zaterdag
Asschat, Snorrenhoef en Musschendorp met een buurtschaps
bord hernieuwd leven zullen worden ingeblazen.
Gerrit van Eek is Schout
van Stoutenburg. Op 16 fe
bruari verschijnt hij als
geerfde en als één van de
rechslieden vanStoutenburg
bij het transport van de her
berg 'De Muys' bij de brou
wer Willem Bosch. De Muys
is een begin van de latere
naam Musschendorp.
In 1692 loopt dwars door de
gemeente Stoutenburg 'Den
Arnhemse Wegh', de latere
Hessenweg. In het midden
van de gemeente staat aan de
noordkant van de slecht
begaanbare zandweg een
langgerekt, slecht onderhou
den huis. Het huis is van bin
nen afgeschoten, zodat er
vier woningen in werden on
dergebracht. Daarin woon
den arme bedelaarsgezin-
nen. De gezinnen hebben
veel kinderen. Omwonenden
reageerden daar op een ei
gen manier op: ,,'t is net een
morsennest, zo vol", was een
Buurtschap Musschendorp: Huis De Punt met Janna van de Berg-Tijmensen en haar zoon. de Sgarige Dnes De
Punt is in de oorlogsdagen van 1940 afgebrand en later herbouwd.
gevleugeld gezegde in die
dagen. Omdat er in die tijd
nog geen huisnummering be
stond, werden de vier krot-
tenwoningen ter herkenning
'Het Muisdorp' genoemd. Die
benaming is ook terug te vin
den in doopcelen, trouw- en
doodboeken.
In 't Muisdorp woont enige
tijd het gezin van Marien
Jansen, dat acht kinderen
had. Door armoede gedre
ven, moest het gezin in korte
tijd vier keer verhuizen.
Musschendorper Gijsbetam
is zijn leven lang getekend
door het feit dat hij te boek
staat als onecht kind van ene
Libbertje. De vader zou Be
rend Jansen zijn geweest.
Het grootste gezin dat
Muisdorp bewoonde, was dat
van Jorden Aartzen, dat liefst
12 kinderen op de wereld zet
te.
Van dopen naar trouwen:
Gaarit Cornellisen trouwt
met Geerdje Jan. Kennelijk
moesten zij trouwen, omdat
er een kind op komst was. In
dat geval werd niet alleen ter
burgerlijke stand genoteerd
dat zij minderjarig waren,
maar ook hun klasse bleef
niet onvermeld: arbeiders.
Wie er ook woonden in Muis
dorp? Barbara Plattneuse en
de Fransman Lau Nigrelle en
(veel later) de gebroeders
Klee, de vogeltjesvangers,
bijvoorbeeld.
De dood slaat snel toe in
Muisdorp. Jacoba komt bij
voorbeeld op negenjarige
leeftijd te overlijden en vijf
dagen later volgt een nieuw
sterfgeval in hetzelfde gezin:
de zevenjarige Frans moet
ten grave worden gedragen.
Nog meer verdriet en ge
ween volgt in het midden van
1700, vanwege een zuigeling
van twee manden, twee kin
deren van amper één jaar,
een meisje van twintig en een
jongeman van vijfentwintig.
Na te zijn bediend (voorzien
van het Laatste Sacrament),
komt te overlijden Wouter
Baerien (hij was zanger in de
kerk). Wolberi Wolbersen
sterft de verdrinkingsdood.
De gemiddelde leeftijd van
de bewoners van het huis
aan het Muisdorp ligt niet
hoger dan 33 jaar
De buurtschap telt twee
boerderijen en zes bedoe-
ninkjes, samen goed voor
ruim zestig inwoners. In 1825
zal H. van den Hengel, als
Schout, de schouwbrief teke
nen. Hij is 's winters school
meester en woont op 'Orkan-
je' in Musschendorp. In 1855
moet de bevolking vluchten
vanwege een overstroming
door het Rijnwater. Als de
zaak weer drrog is, is Rijer
Kleinveld kastelein in 'De
Drie Linden'. Zeventien jaar
later wordt door een brieven
besteller voor het eerst de
post bezorgd. Bij Rijer 'De
Kwansel' wordt tezelfdertijd
stevig ingenomen.
De post weet te melden dat
'Strijdhorst' een huis is in
Stoutenburg en Musschen
dorp een buurtschap, drie
kwartier te voet zuid-oost
van Amersfoort.
In 1933 wordt het electrici-
teitslaagspanningsnet omge
bouwd. Bij de familie Peters
ontdekt de pastoor van 'Ach-
teveld' een waardevol Ma-
riabeeldje, dat dateert van
omstreeks 1450. In het huis
De Tempel (B 47) is een ne
ring van grutters- en kolo
niale waren gevestigd. Meer
winkels volgen, zoals dat van
berenhouder Kobus Kok
(nummer C 49) Mas van der
Span, die zich automaatpe-
troleumverkoper noemt.
Tijdens de oorlogsdagen
van 1940 gaan zeven boerde
rij-woningen door brand
verloren. In 1944 stort een
Engels vliegtuig neer, be
stuurd door een Franse piloot
die het ongeval niet overleef
de. De veldwachters behoren
tot: 'De post Musschendorp'
en maken daarvan in hun
rapporten melding.
In 1989 is Musschendorp
1150 meter lang en telt dertig
woningen, bewoond door 98
inwoners. De postbode kent
de namen van de huizen, ge
sierd met een mooi bord: Or-
kanje, Klein Orkanje, 't Stee-
nen Paert, Drie Linden, Klein
Musschendorp, gasthuis
Daatselaar, De Strijdhorst en
Nieuw Strijdhorst. Er wonen
een hovenier, een fietsenma
ker en een tandarts. De eens
zo mooie, bochtige weg, is
verdwenen en maakte plaats
voor een kaarsrechte race
baan, waarover de automo
bilist zich haastig verplaatst,
zonder de sappige groene
weiden en de glanzende
koeien van het Musschen
dorp op te merken.
In augustus 1909 meldt de
krant; De landbouwer H. Os
sendrijver vond voor eenige
dagen geleden bij het aardap-
pelrooien vijf en dertig stuks
oude zilveren munten. Enkele
waren zo gaaf en ongeschon
den dat de woorden 'Zeelan-
dia', 'Westlandia' en 'Campen'
duidelijk te lezen zijn. Eén der
munten draagt het jaartal 1714. Huis De Punt vandaag de dag.
mnfp
