Van Gordelweg tot lijdensweg
■eustfen hrant
Aansluiting op A 28 klaar in 1990
plaatselijk nieuws
door
Stefan Steenkamp
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1989
£USDEN - Vandaag beginnen officieel de werkzaamheden
-au de aansluiting van Leusden op de A 28. Dat betekent ook
jat er een einde komt aan een lange periode van plannenmake-
jj en touwtrekkerij, waarbij nogal wat varianten de revue
asseerden. Daarbij waren niet alle betrokken partijen even
vertaigd van de noodzaak van de aansluiting, die uiteindelijk
aasden zal moeten ontsluiten en de belasting van het verkeer
,p de huidige aansluitingen (Hertenkop en Hogeweg) zal moe
ien verkleinen.
pat het allemaal zo lang zou duren - eind jaren zeventig ging
„en ervan uit dat de aansluiting in 1981 klaar zou zijn - hadden
Ie plannenmakers van het eerste uur nooit kunnen bedenken,
/laar die gingen er nog van uit dat Leusden bijna tweemaal
poter zou worden dan nu het geval is en dat het daarom nodig
pas het Leusdense wegennet op te nemen in het provinciale
rexkeersplan.
Er was voorzien in twee verbindingen met de regio: de T10
Amersfoort-Achterveld) en de Til (Leusden-Hoevelaken) en
*n Gordelweg, die de gemeente moest verbinden met Amers-
oort en de rijksweg. Een kleinere groei van Leusden en andere
ipvattingen over ruimtelijke ordening en milieu zorgden er
voor dat deze plannen rijp werden voor de prullebak. Over
bleef de aansluiting, waarmee vandaag dus wordt begonnen.
Maar de totstandkoming daarvan ging niet zonder slag of
stoot. Want buurgemeente Amersfoort zat niet zo te springen
om een aansluiting direct ten noordoosten van het viaduct van
de Heiligerbergerweg, terwijl de nu demissionaire minister
van Verkeer- en Waterstaat, Neellie Smit-Kroes, haar eigen
plan trok en Leusden blij maakte met een financiële toezeg
ging, die later een 'dode mus' bleek te zijn.
Redacteur Stefan Steenkamp nam enkele archiefstukken
door en reconstreerde een deel van het verhaal over de plan
nen die Leusden op een royale manier had moeten verbinden
met het rijks- en provinciale wegennet. Uiteindelijk bleek het
de geschiedenis te zijn van de lijdensweg1 van de totstandko
ming van de aansluiting. Deze krijgt de vorm van wat in
Rijkswaterstaatjargon de een halve Haarlemmermeer wordt
genoemd. Want dat was ook nog enige tijd onderwerp van
discussie. Moest er klaverblad- of een Haarlemmermeercon
structie komen. Er werd uiteindelijk gekozen voor het laatste.
Daarbij is het nog onzeker wanneer deze helemaal voltooid zal
zijn.
overzicht van het provinciale wegennet rondom Lensden, zoals dat in de jaren zestig gepland was. Belanrijke verbindingen waren de T10, de
en de S10. Geen van deze wegen zijn uitemdehjk aangelegd.
JUs je alle stukken over de aan-
hiiting nog eens doorneemt, blijkt
5i zoveel over dit onderwerp ge-
egd en geschreven te zijn. Zoveel
arianten zijn er aan de orde ge-
teest en zoveel ook weer verwor-
«n. Het is onvoorstelbaar," ver
licht gemeentevoorlichter Hans
lermans. Voor hem ligt een deel
tan de documentatie die hij over
et onderwerp heeft gevonden,
raar volgens hem is het veel meer
lan de stapel op zijn bureau. Uit de
apieren komt een kaartje tevoor-
chijn uit 1968, waarop het Leus-
lense wegennet van dat moment is
ptekend. Het kaartje geeft het
novinciale wegenplan 1968 weer,
roor zover dat betrekking heeft op
«usden. Drie dingen vallen op.
üat is de lijn die getekend is tussen
Lmersfoort en Achterveld, de ver-
linding tussen Leusden en Hoeve
laken en de halve parabool in de
uidwesthoek tussen Amersfoort
en Leusden. Verbindingen die men
m tevergeefs zal zoeken, want de
plannen voor deze wegen zijn niet
verder gekomen dan de tekentafel.
Kef verband tussen deze kaart of
igenlijk het niet doorgaan van de
wegen die erop zijn getekend en
de aansluiting van Leusden op de A
lijkt er op het eerste gezicht niet
fe zijn. Volgens ir. G. Timmerman,
fcoofd van de afdeling planstudies
nn Rijkswaterstaat Directie
ftrecht, heeft het een echter wel
Iegelijk met het andere te maken.
Immerman is vanaf 1976 als verte-
jenwoordiger van Rijkswaterstaat
iuect betrokken geweest bij de
oorbereidingen voor de aanslui-
ing en heeft een goed overzicht
nn de totstandkoming ervan.
„Eind jaren zestig werden er
tlannen gemaakt voor de aanleg
tan een zogenaamde Gordelweg,
lie Leusden rechtstreeks moest
erbinden met Amersfoort en de A
28," vertelt hij. „In die tijd ging men
er nog van uit dat Leusden zou uit-
iroeien tot een gemeente met
Ö.OOO inwoners. De wegenstruc-
toir moest daarop worden afge
remd De onsluitingswegen die op
dat moment beschikbaar waren,
wilden onvoldoende zijn voor de
ferwachte stroom auto's van het
foon/werkverkeer. In het zuid
westen van Leusden zou de S10
worden aangelegd, die vanaf Wou-
ienberg langs het Ponlijntje uit zou
De delegatie van CDA- en WD-raadsleden voor het vertrek naar de partijbijeenkomst, waar minister Smit-Kroes
zal spreken. De delegatie kwam terug met duidelijke uitspraken van de minister over de aansluiting.
komen bij het kruispunt de Herten-
kop. Daarmee zou de aansluiting
van de Arnhemseweg op de A 28
komen te vervallen. Samen met de
aanleg van de Gordelweg, de T10
(Amersfoort-Achterveld) en de Tl 1
(Leusden-Hoevelaken) zou dat
Leusden aansluiting geven op het
rijkswegennet."
GROEI
Maar de verwachte groei van Leus
den kwam er niet en het inwonertal
bleef steken op het huidige aantal
van ruim 27.000. Dat zal volgend de
prognoses hooguit nog kunnen
doorgroeien tot 30.000. Onder
meer door de groeistadfunctie van
Amersfoort zal dat getal echter met
hoger worden. Halverwege de ja
ren zeventig werden de plannen
daarom fiks bijgesteld. Enkele ci
taten uit een notitie van december
1979: „De belangrijkste wijzigingen
voor wat betreft de ontsluiting van
Leusden ten opzichte van het be
staande plan zijn: het vervallen van
het plan tot aanleg van de "Gordel-
weg"tussen Leusden en Amers-
foort-noord en het vervallen van de
T10 en de Til, welke als meuwe
verbindingen in het provinciale
wegenplan 1968 waren aangege
ven."
De argumenten om de ambitieu
ze plannen, die ruim 10 jaar een
belangrijk uitgangspunt waren van
het ruimtelijk beleid, naar de prul
lebak te verwijzen laten niets aan
duidelijkheid over. Over de Gor
delweg zegt het rapport: „Deze
weg is "slechts" van regionale be
tekenis maar heeft in de bestaande
plannen een autosnelwegallure
met begin- en eindpunt in de be
bouwde kommen van Leusden en
Amersfoort."
Die Gordelweg was dan ook niet
niks. Als de verbinding niet van de
plankaarten was 'gegomd', had de
Leusdense automobilist vanaf de
Groene Zoom via een stelsel van
hoofd- en parallelwegen naar keu
ze rechtstreeks naar de A 28 of naar
Amersfoort kunnen rijden. Nu moet
er worden omgereden via de Lock-
horsterweg (Hertenkop), de Heili
gerbergerweg of over Stoutenburg
via de Hogeweg. Iedereen die bui
ten Leusden moet zijn, weet wat het
is om bij één van deze punten in
een file of voor een stoplicht te
staan. Of de automobilist door de
aanleg van een Gordelweg gevrij
waard zou zijn geweest van frustra
ties is overigens nog maar de
vraag. „De aansluiting van wegen
dienen bij voorkeur alzijdig en dui
delijk herkenbaar te zijn. Het ont
werp van de "Gordelweg" voldoet
niet aan deze voorwaarden. De
weg heeft halve en niet als zodanig
herkenbare aansluitingen op de
rondweg Amersfoort," staat in het
rapport van Rijkswaterstaat.
Aan de redenen om de T10 en de
Til uit de plannen te schrappen,
maakt de notitie nauwelijks woor
den vuil. „De bestaande wegen en
de wegenstructuur van Leusden-
Centrum zullen de oorspronkelijke
functie van de T10 en Til overne
men," staat in het rapport. In de
praktijk betekent dat dus dat men
sen die van Leusden naar Achter
veld willen, over de Horsterweg of
over de Asschaterweg moeten blij
ven rijden. De weg naar Hoevela
ken zal via de Horsterweg over de
Hessenweg en de Hogeweg of over
Stoutenburgerlaan blijven gaan.
SCHRAPPEN
Toch kan het schrappen van we
gen niet ongestraft gebeuren. De
provinciale ambtenaar mr. D.H Kok
rapporteert in 1987 aan de Provin
ciale Staten van Utrecht: „In ver
band met de forse stedelijke ont
wikkeling van de gemeente Leus
den en de bij deze ontwikkeling
achtergebleven infrastructuur is
een situatie ontstaan, die zowel ver
keerskundig als uit een oogpunt
van verkeersveiligheid onaan
vaardbaar is." Daarvoor meldt de
afdeling planstudies van Rijkswa
terstaat ail in 1979 dat vermeden
moest worden dat de Lockhorster-
weg en de Barneveldseweg, waar
de Arnhemseweg respectievelijk
de Hogeweg aansluiten op de A 28
worden overbelast. „Bovendien is
de capaciteit van deze aansluitin
gen ook na vergroting te gering om
al het verkeer vanuit Leusden te
blijven verwerken," zo wordt ge
meld. „Voor dit verkeer is direct
ten noord-oosten van de Heiliger
bergerweg, op dezelfde plaats als
de aansluiting op de rondweg
Amersfoort van de Gordelweg van
uit Leusden, in de meuwe plannen
een meuwe alzijdige aansluiting
ontworpen," zo staat in het rapport.
Het mtgebreide wegennet dat eerst
gepland was, wordt hiermee gere
duceerd tot één enkele aansluiting.
Het viaduct van de Heiligerbergerweg over de A 28. Deze foto is genomen in 1978 toen de stroken voor de fietsers
nog niet waren gescheiden van de rijbanen voor de auto's. Als het aan Rijkswaterstaat ligt zal het viaduct ter zijner
tijd verdwijnen als verbinding tussen Amersfoort en Leusden voor het autoverkeer.
van de minister nog een addertje
onder het gras. Rijkswaterstaat
heeft namelijk plannen om de A 28
te zijner tijd (tusen 1990 en 1995) te
verbreden van 2 naar 3 rijstroken
per rijrichting. Het viaduct bij de
Heiligerbergerweg is echter te
smal voor een dergelijke verbre
ding. Deze overgang over de A 28
zal daarom gesloopt moeten wor
den en vervangen. De aanleg van
de aansluiting is een mooie kans
om een dergelijk kunstwerk te
realiseren. De minister is bereid
om in dit kader een financiële bij
drage te leveren voor de aanslui
ting. Maar dan moet de aansluiting
wel binnen de grenzen van
Amersfoort worden doorgetrok
ken, omdat het autoverkeer dan
niet meer via de Heiligerberger
weg naar Amersfoort of Leusden
kan.
apnl 1985 had de minister gezegd
dat de aansluiting van Leusden op
de A 28 alleen nog maar een kwes
tie van tijd is. „Het verbaast me, dat
die twee gemeenten (Leusden en
Amersfoort) nog niet op een lijn
zitten," zegt Smit-Kroes tegen de
Leusdense raadsleden. „Waar ligt
de vrees van Amersfoort?" vraagt
zij zich af. „Ik denk dat het koud
watervrees is," concludeert zij ver
volgens. Voor koud water hoeft
volgens haar niemand echter bang
te zijn. De angst van toenemend
verkeer op de Heiligerbergerweg
mag, zo vind zij, geen belemmering
zijn om de aansluiting te realiseren.
„Als Amersfoort die stap zou willen
zetten, zou ik weer de volgende
stap durven zetten om dat pro
bleem (van de verkeersoverlast)
op te lossen," belooft zij.
Op deze kaart is de Gordelweg getekend. Uiteindehjk werd deze verbin
dingsweg van de kaan gegomd.
Gezien de huidige en de te ver
wachten omvang van het Leusden
se verkeer lijkt dat een realisti
scher benadering, maar uiteinde
lijk zou blijken dat de aanleg van de
aansluiting en daarmee de oplos
sing van de verkeersproblemen
langer op zich laten wachten dan
de optimistische plannenmakers
hadden gedacht. Op 16 september
1976 kopt de Leusder Krant: „Aan
sluiting Rijksweg 28 via de Noor
derrandweg in 1981?" De verslage
ver citeert uit een notitie van het
gemeentebestuur, waarin deze
zegt goede hoop te hebben dat
omstreeks 1981 de voor Leusden
uiterst belangrijke aansluiting ge
realiseerd kan worden. Daarvoor
moet de Groene Zoom en de Mid
denweg v/orden verlengd en zal er
in het noorden van Leusden een
randweg worden aangelegd. Deze
is er inmiddels gekomen, maar met
de aansluiting wordt dus pas van
daag begonnen.
Dat het zolang moest duren,
komt omdat de betrokken partijen
verschillende belangen nastreven
of de noodzaak van de aansluiting
betwijfelen. Dat laatste geltd vooral
voor Amersfoort. Deze stelt in eer
ste instantie voorwaarden aan de
aanleg van de aansluiting. Zo moe
ten er vrijliggende fietspaden langs
de Heiligerbergerweg worden
aangelegd en moet deze verbin
ding zijn doorgetrokken naar de
Stadsring. De zaak word nog inge
wikkelder als het ministerie van
Verkeer- en Waterstaat zich in de
affaire mengt. Minister Smit-Kroes
zegt een financiële bijdrage van 5
miljoen gulden toe voor de aanleg
van de aansluiting. Dat is in februari
1985. Leusden, die inmiddels onge
duldig begint te worden, stuurt een
verheugde brief naar de minister,
waann zij zegt zeer erkentelijk te
zijn voor de toezegging. „U hebt
daarmee de spoedige realisering
van de aansluiting een belangrijke
stap dichterbij gebracht."
VREUGDE
De vreugde blijkt echter van korte
duur, want er zit bij de toezegging
Deze gemeente is echter niet
enthousiast te krijgen voor de plan
nen. Amersfoort laat een studie
verrichten door professor Hak-
kesteeg van de Technische Univer
siteit van Delft, waaruit blijkt dat
een doortrekking van de aanslui
ting op de Heiligerbergerweg on
gewenst is. Er zal daardoor een te
grote druk ontstaan op de binnen
stad en dat strookt niet met de plan
nen die Amersfoort heeft voor dat
gebied. Dat is voor minister Smit-
Kroes aanleiding om de toegezeg
de bijdrage terug te trekken.
De teleurstelling bij een aantal
Leusdense gemeenteraadsleden is
zo groot dat een delegatie van de
CDA- en WD-fracties op 15 april
1985 naar een partijbijeenkomst
van de WD in Soestduinen gaat om
Smit-Kroes persoonlijk vragen
hierover te stellen. „Leusden zon
der omwegen naar A 28" staat op
een van de spandoeken die de de
legatie bij zich heeft. Het WD-
raadshd Joost de Jongh (de huidige
wethouder van Ruimtelijke Orde
ning) laat zich zelfs liggend op de
grond fotograferen. „Voor de WD
doe ik alles, zelfs op de grond lig
gen," is zijn commentaar. Het is in
ieder geval ruet voor niets, want de
raadsleden komen tevreden uit
Soestduinen terug. Volgens een
kop in de Leusder Krant van 16
Zij overtuigt Amersfoort met met
deze toezegging, want de aanslui
ting waarmee vandaag begonnen
is, zal maar een halve aansluiting
zijn. Tot op dit moment voelt
Amersfoort er niet voor om op haar
grondgebied aan te sluiten op de
rijksweg. Toch worden in de plan
nen rekening gehouden met een
wijziging van dit standpunt. Mocht
de situatie veranderen, dan kan de
aansluiting vrij eenvoudig alsnog
voltooid worden. En dan zal
Amersfoort ook een deel van de
rekening krijgen, die nu nog be
taald wordt door de provincie
Utrecht en Leusden. De eerste in
stantie vindt het belangrijk dat er
een goede verbinding is tussen het
provinciale en rijkswegennet. De
aansluiting bij de Heiligerberger
weg is volgens de provincie een
goede stap in die richting. Zij is
daarom bereid daaraan een bijdra
ge te leveren. Leusden kon niet
langer meer wachten en besloot
om het fonds bovenwijkse voorzie
ningen aan te spreken voor een
bedrag van ruim 8,5 miljoen. Het
ongeduld van de gemeente is niet
alleen te verklaren uit het lange
wachten, maar heeft ook te maken
met de naderende voltooiing van
het bedrijventerrein van 't Ruige
Veld en de start van de ontwikke
ling van het bedrijventerrein De
Horst. In 1990 moet de aansluiting
klaar zijn. Dan komt er een einde
aan een 'lijdensweg' die bijna 20
jaar in beslag heeft genomèn.
uwtiAsat
De eerste voorbereidingen voor de aansluiting waren m 1987al klaar. Hier het punt waar de Randweg overgaat in
de Groene Zoom en waar de weg zal worden doorgetrokken naar de A 28.
