eusdense Tekenacademie
stapt uit de anonimiteit
,Uw neus komt me zo bekend voor!"'
■eusder krant
Elta presenteert werk op de Culturade'89
Militairen uit de mobilisatie-tijd hielden een reünie in Leusden
7i
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1969
plaatselijk nieuws
fSDEN - „De naam van onze club is misschien wat preten-
maar we werken met een enorme inzet en met groeiende
en kunde." Aan het woord is Jetty Smith (54), voorzitter
j de Eerste Leusdense Tekenacademie. Hoe waar in ieder
het laatste deel van haar opmerking is, zal voor iedere
iker van de Culturade op zaterdag 23 september duidelijk
len. Zestien leerlingen zullen bij die gelegenheid, voor het
werk exposeren.
fle vormen met elkaar geen
e academie. We zijn een club,
jitgekomen uit de tekencursus-
f die gegeven werden bij Latent
>xit. We wilden en willen meer
dan een tekenclub. Wat wij
s mogelijk zelfs meer dan je
[een tekenacademie kan ver-
chten. We zijn enorm enthou-
jjt over de manier waarop het nu
gaat. We hebben een enorme inzet.
Met resultaat." Dat schrijven twee
bestuursleden van de Eerste Leus
dense Tekenacademie, kortweg
ELTA, in hun enthousiaste inlei
ding. „Bijna al onze leden hebben
bij Latent Talent cursussen gevolgd
die werden gegeven door Francien
van Westenng. Sommige twee jaar,
velen langer, tot vijf jaar toe. Deze
lessen werkten bijzonder inspire
rend, maar bleven steken op een
bepaald punt. Ieder jaar trad een
meuwe ploeg aan. Voor de oude
ploeg bracht een nieuwe cursus
steeds minder van waaraan be
hoefte was." Jetty Smith verklaart,
bijgestaan door Annemarie Nan-
ninga en 'ELTA-docente' Francien
van Westenng, het ontstaan van 'De
academie' in mei 1988.
UITDAGING
Vorig jaar besloot Francien van
Westering als cursusleidster bij
Latent Talent te stoppen. Ook bij
haar was de uitdaging op dit mveau
ngen van de Eerste Leusdense Teken Academie bezig met hun werk. Tijdens de Culturade treedt men voor
I eerst naar buiten.
er af. Een aantal cursisten zocht
naar een vorm waarop men met
elkaar verder kon gaan met teke
nen. Twintig mensen besloten met
elkaar te gaan tekenen naar een
model. Francien van Westering
deed mee, niet als leidinggevende
maar als één van de tekenliefheb-
bers. In basisschool de Wegwijzer
werd een lokaal gevonden en men
begon enthousiast aan tien geplan
de bijeenkomsten. „Bij de zesde
bijeenkomst was het iedereen dui
delijk dat deze opzet niet werkte.
Het model was niet komen opda
gen, net als meer dan de helft van
de tekenaars. Die keer hebben we
veel koffie gedronken en lang met
elkaar gesproken. We wilden te
kenen maar vooral, we wilden iets
leren. Dit gesprek leidde tot het
samenstellen van een enquête.
Deze enquête stuurden wij naar
alle oud-cursisten van Francien van
Westering. Wij vroegen aan deze
mensen of ze belangstelling had
den voor een tekencursus en wat zij
daarbij zouden willen. Begeleiding,
zo ja van wie en hoe er gewerkt zou
moeten worden. Dat soort vragen.
Van de 24 vragenlijsten kwamen er
23 terug. Zonder uitzondering vroe
gen zij om tekenlessen op niveau,
gegeven door Francien." Fran
cien van Westering heeft 'enige'
naam als ülustratice, zowel in Leus
den als ver daarbuiten. Illustraties
van haar hand zijn te vinden in
prentenboeken, tijdschriften, op
ansichtkaarten en kalenders en
waren al een aantal malen goed
voor de hoogste onderscheiding
die Nederland voor illustraties
heeft. Francien werd bereid ge
vonden aan een meuwe opzet mee
te werken. Het voorlopige bestuur
maakte een bedrijfsplan. Francien
maakte een werkplan. Op 19 mei
1988 werd door 18 serieuze kandi
daten Elta opgericht.
ELTA
Twee belangstellenden maakten
door
Marianne de Valck
de twintig vol. De zes mannen en
twaalf vrouwen hebben belang
stelling voor tekenen, maar geen
opleiding in die nchting. Afgespro
ken werd 25 bijeenkomsten van
twee uur te beleggen. 13 om te
tekenen onder begeleiding van
Francien, 12 om les te krijgen m
bijvoorbeeld kunstgeschiedenis.
Zelfwerkzaamheid zorgde ervoor
dat het gebouwtje De Kit tijdens de
bijeenkomsten in een handomdraai
tot atelier kon worden omgetoverd.
De deelnemers hadden emg
idee van hetgeen Francien van
Westenng wilde, maar konden met
voorzien hoe het zou uitpakken.
Francien van Westering: „Ik wilde
naast tekenlessen inzicht geven in
het tekenen door de eeuwen heen.
Daarbij groeide steeds meer het
verlangen om te gaan werken op
de manier van de vroegere leer
meesters. In een atelier waarin
naast 'de meester' een aantal leer
lingen rond hetzelfde thema bezig
is. Ik doe bij Elta eigelijk precies
datgene wat ik als leerling graag
gehad zou hebben op de acade
mie."
Iedere les bereidt Francien zorg
vuldig voor. Het lesboek van Jetty
Smith bestaat inmiddels uit twee
welgevulde ordners. De kunstge
schiedenis loopt als een rode
draad door het aangeboden mate
riaal heen. Veel zijwegen zijn te
bespeuren. Zelfwerkzaamheid
wordt op hoge pnjs gesteld en aan
gemoedigd. Met als gevolg dat in
de map van Jetty behalve het door
Francien aangedragen materiaal
veel foto's te vinden zijn van zelfge-
zochte voorbeelden en...eigen uit
werkingen. Iedere behandeling
van een tijdvak of stijl werd afge
sloten met een opdracht waarbij de
deelnemers op eigen wijze in de
stijl en volgens de symboliek van
het behandelde onderwerp een
impressie moesten geven. De uit-
Bewondering voor eikaars werk.
werking is verbluffend. In de loop
van het afgelopen jaar ontstonden
daardoor eigentijdse impressies
van beelden in Griekse stijl, getij
denboeken, Italiaanse Renaissan
ces, Gnekse vazen en vroeg
christelijke afbeeldingen. De uit
werking is vaak nauwelijks ama
teuristisch meer te noemen. Memg
uitgever zou zijn vingers aflikken
wanneer hij de beschikking zou
kunnen krijgen over dergelijke il
lustraties.
Naar het 'cultuur-historische'
werk werden vrije opdrachten ge
maakt. Hieraan gingen lessen m de
anatomie, veeg-en-kleur-en-ge-
voelstechnieken vooraf. De per
soonlijke opdrachten van Francien
van Westering werden 'berucht'
Het zijn en waren opdrachten waar
de kandidaten weken mee zoet
zijn. Met als resultaat speelgoed-
paarden m alle standen en maten,
ansichtkaarten met minutieus en
sfeervol weergegeven vlinders en
portretten gemaakt met een veeg-
techniek, die doen denken aan
trieste Franse films. Het was de
bedoeling om tijdens de grote
vakantie met de bijeenkomsten te
stoppen. Maar memand kon de we
kelijkse prikkel missen. Ze beslo
ten 'vrijwillige bijeenkomsten' te
houden om in de natuur te tekenen.
Behalve de mensen die op vakantie
waren, was iedere week, iedereen
aanwezig.
Na de vakantie gaat de groep
verder met de Italiaanse schilders-
kunst. „Wanneer we in dit tempo
doorgaan hebben we wel vijf jaar
nodig om bij het heden aan te ko
men en dan kunnen we nog zoveel
nchtmgen uit", zegt Francien ver
heugd. Het afgelopen jaar is inten
sief gewerkt. Veel intensiever dan
voorzien was. Twee leden moesten
wegens te drukke werkzaamhe
den afhaken, drie nieuwe mensen
konden van de wachtlijst geplukt
worden. „Het is onze eerste erva
ring met mensen die nu op de trein
spnngen. We weten niet of het lukt.
Wanneer je ziet hoe wij vooruit zijn
gegaan in vergelijking met wat we
deden voor Elta en wat we allemaal
hebben geleerd. De drie nieuwe
mensen hebben een paar keer met
ons meegedraaid en ze hebben
werk laten zien. Toen wij ter voor
bereiding van onze expositie op de
Culturade tijdens de laatste bijeen
komst ons werk uitstalden, gingen
ze geloof ik een beetje geschokt
naar huis. Ik denk er daarom hard
over om voor de nieuwe kandida
ten een soort mentorschap in te
stellen." peinst voorzitter Jetty
Smith.
EXPOSITIE
Heel aarzelend heeft de groep
besloten voor het eerst werk te
presenteren. Tijdens de Culturade
zal een kleine expositie te zien zijn
met een overzicht van de verschil
lende resultaten van het afgelopen
'academie-jaar'. „Aarzelend, want
we hebben nooit getekend met het
doel ons werk te exposeren. We
weten ook met hoe het ons beval
len zal. We zijn zeer benieuwd hoe
ons werk op de Culturade zal over
komen of het daar zal uitkomen.
Misschien moeten we eens serieus
gaan denken aan het voorbereiden
van een tentoonstelling alleen van
orize groep. Maar dat is nog toe
komstmuziek", volgens de beide
bestuursleden. Francien van Wes
tenng verwacht m de nabije toe
komst in toenmenende mate haar
eigen opdrachten te kunnen com
bineren met haar werk voor Elta:
„De hoop te gaan werken op de
manier die eeuwen Icing gebruike
lijk was. Een atelier waann leerlin
gen samen met hun leermeester
bezig zijn. Ieder op zijn of haar
eigen wijze en soms gezamelijk.
Misschien kan ik in de toekomst
opdrachten waar ik geen tijd voor
heb doorschuiven. Ik kan me zelfs
voorstellen dat één van deze men
sen ooit zelfstandig leermeester en
erkend illustrator zal worden.
Voorbeelden uit de geschiedenis
waarin de leerling zijn meester
overvleugelde, zijn er legio."
Het werk van de achttien Elta-le-
den, dat op de Culturade te zien zal
zijn, geeft verrassende versies
rond gemeenschappelijke thema's.
Hoewel grote verschillen in stijl en
vaardigheid te onderkennen zijn, is
de invloed van Francien van Wes
tering bij het meeste werk duidelijk
afleesbaar. De speelse hantering
van kaders bijvoorbeeld is bij veel
werk van 'haar leerlingen' terug te
vinden.
SDEN - „Uw neus komt me zo bekend voor!" Dat was een
1 gehoorde opmerking vorige week woensdag in de Til in
den. Iets minder dan honderd mannen en vrouwen van
rentig jaar en ouder waren daar op zoek naar oude makkers.
|1939 lagen de aanwezige mannen, tijdens de mobilisatie, als
plichtig militair ingekwartierd in het toenmalige Ha-
veld en Achterveld. De reünie werd voor de derde keer in
den gehouden. De eerste keer, vijfjaar geleden, waren 250
|d-militairen gekomen. De tweede maal, twee jaar geleden,
iderd minder. Dit jaar haalde men de honderd niet. Toch
ren er ook dit jaar mensen die voor het eerst op zoek gingen
r oude makkers die zij vijftig jaar geleden hier ontmoet
Iden. Soms lukte dat. Anders waren de oude verhalen sterk
eg om opnieuw van te genieten. Naarmate de dag vorder-
beloofden ze ook steeds sterker te worden.
ontvangst m Leusden was een boerenjongen in dezelfde
rganiseerd door de Oranjever- leeftijd, herinnert zich de 'invasie'
ig. Ter gelegenheid van het
dat het op 6 september bijna op
dag af vijftig jaar was dat de
:nte Hamersveld en Achter
twee regimenten kreeg inge-
ierd. Het zestiende en een-
itigste regiment infanterie,
ide uit jongens van 20 tot 35
afkomstig uit midden-Neder-
en Noord-Holland. Ze werden
dergebracht in boerderijen en in
'erscholen. De zaal van de Til
'oorbeeld, waarin de reünie ge
iden werd, was vijftig jaar gele-
1 in september net aangebouwd,
was de bedoeling om in sep-
"ber van dat jaar daarin een
uterklasje te beginnen. In plaats
Brvan werden er dertig jongens
ondergebracht. Zover was na te
an was niemand van de toen on
echt grote kinderen uit deze
s. vijftig jaar later op dezelfde
Jts gekomen.
^tardus van de Hengel, toen
in de rustige kleine gemeente nog
goed. In Achterveld schijnt de
pastoor de meisjes gewaarschuwd
te hebben voor het vreemde volk
en ze te hebben aangeraden bin
nen te blijven. Wanneer elf jongens
tegelijk in de schuur zijn onderge
bracht, zoals bij mevrouw Van Mal-
kenhorst, toen nog Veenendaal ge
heten, kan het met anders dan veel
gezelligheid geven. Mevrouw Vein
Malkenhorst heeft er vrienden voor
het leven aan over gehouden.
Dankzij haar zijn tientallen adres
sen achterhaald. Zij was de emge
gastvrouw van toen, die op deze
reünie aanwezig was. Behalve Ge-
rardus van de Hengel was nog een
oud-gastheer aanwezig.
Het gezelschap werd na een in
leidend woordje van de ex-voor
zitter van de Oranjevereniging, die
nog eenmaal de honneurs waar
nam, ontvangen door de burge
meester. Burgemeester Parus was
kleine honderd oud-strijders verzamelden zich in de Til om
^neringen op te halen aan de mobilisatietijd.
bij het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog nog maar een klein
jongetje van zeven jaar. Niettemin
maakten zijn herinneringen de aan
wezigen even stil. Als burgemees
terszoon en wonend tegenover een
kwamp waann gijzelaars werden
vastgehouden had hij meer gezien
dan je een kind wil toewensen. Een
aantal oud-militairen het ook m hun
persoonlijke gesprekken doorsij
pelen dat ze in de oorlog het een en
ander hebben meegemaakt waar
men niet graag over praat. Maar
over de tijd van de mobilisatie en
zelfs het weinige strijdgewoel
waarin zij zolang ze gestationneerd'
waren in Leusden te maken heb
ben gehad, leverde toch m de eer
ste plaats vrolijke anecdotes op.
Een aantal 'gabbers' was in el-
kaars gezelschap gekomen. Een
aantal anderen viel elkaar onmid
dellijk na binnenkomst om de nek
of schudde de handen stevig. Het
was niet alleen een weerzien. Ook
een „blij dat jij er nog bent". De
jongste deelnemer was 71 jaar, de
oudste aan het emde van de 80. Het
verschil in opkomst tussen deze en
de vorige reünie van twee jaar ge
leden was met alleen te wijten aan
afnemende interesse. Daar was
men zich ter dege van bewust. Jan
Ekkerman en de heer K.G. Kreps
hadden elkaar snel gevonden.
Hoewel de heer Kreps zijn mondje
flink kon roeren, spande Jan Ek
kerman beslist de kroon. De bur
gemeester was nog niet uitgespro
ken of hij greep al de microfoon om
navraag te doen naar mogelijke
kennissen. Daarbij merkte hij fijn
tjes op dat de appèllijst ontbrak. Hij
bleek één van de weinige aanwezi
ge oud-mihtairen die vijftig jaar
geleden in het toenmalige Hamers
veld gelegerd was. De meeste an
dere aanwezigen hadden hun mo
bilisatietijd in Achterveld doorge
bracht.
VERTELLEN
Jan Ekkerman kon smakelijk
vertellen over zijn tochten 's nachts
langs de Smoussesteeg, nu het Co-
henpad. Donker gelegen tussen de
weilanden. Zijn fietslamp verduis
terd. Dan kon het gebeuren dat hij
onverwachts languit lag over iets
groots en warms. Wanneer hij ge
luk had loeide het zachtjes. Had hij
pech dan was het lager, minstens
even warm en zo zacht als een ver
se vlaai maar kon zijn. Overdag
moesten ze loopgraven maken
rond de Liniedijk, die liep van de
Zuiderzee tot aan de Rijn bij Arn
hem. 's Avonds hielpen ze soms op
de boerderij van hun gastheer,
werd er veel gekaart en was er
regelmatig tijd om iemand een
poets te bakken.
Mooie tijden waren dat, achteraf
gezien. Wie naar de verhalen van
de oud-nulitairen luistert kan zich
niet aan de indruk ontrekken dat
het Nederlandse leger m die tijd op
bijzonder orginele wijze haar man
netje heeft gestaan. Een aantal ge
beurtenissen zouden daarbij zon
der twijfel goed kunnen zijn voor
een speelfilm, waarbij wel veel ge
lachen kan worden. Niet dat 'onze
jongens' zich misdragen zouden
hebben. Wel dat de kwajongens
streken gezocht werden in de wei
nige mogelijkheden die militair ge
zag (hard werken en in een vreemd
huis moeten verblijven) boden.
Neem nou kapitein Claversteyn.
Volgens Jan Ekkerman onder zijn
manschappen beter bekend als
Geurt Brandewijn. Een bijnaam, die
hij dankte aan zijn mooie blauwe
neus waarvan de kleur op peil
werd gehouden door het innemen
van sterk alcoholische versnape
ringen. Tijdens één van deze expe
dities wist een aantal manschappen
ongemerkt de kogels uit zijn wa
pen te verdwijderen. De vele ver
halen waarmee de manschappen
van toen nu nog weten hoe zij hun
directe onderofficieren misleidt
hebben, waardoor zij ongemerkt
hun hef dan wel ouders konden
bezoeken, waren te talrijk om hier
te vermelden.
GEHEIMEN
Sommige geheimen bleken ook
na vijftig jaar niet voor publicatie
geschikt. Want hoe kwam het dat
de motor van Jan van den Berg
totall-los in een sloot terecht kwam!
Dezelfde Jan van den Berg, die als
Leusdenaar een aantal hoge offi
cieren te eten uitnodigde en daar
voor personeel onder de dienst
plichtigen ronselde. Daarvoor
moesten ze het opdienen en afne
men oefenen volgens de regels.
Het opdienen ging op het noodza
kelijke moment zoals het moest.
Om te kunnen afruimen diende
men wachten tot de heren klaar
waren met tafelen. Om het wachten
te korten werd af en toe een
drankje genomen. Het wachten
„Zie je wel, uw neus kwam me ook al zo bekend voor!" Oud-mihtairen, die in de mobilisatie in Hamersveld en Achterveld gelegerd waren, helden
een reünie in De Til.
duurde lang. Het afnemen kon we
gen grote vrolijkheid onder de
manschappen met meer volgens
plan verlopen. En dan die erwten
soep die per vergissing minstens
drie maal werd 'afgezouten' of die
papegaai die gered moest worden,
maar wegvloog.
Zulke verhalen, de één na de
ander. Steeds opnieuw ontstonden
nieuwe groepjes mannen die on
der het gehoor van hun aanwezige
echtgenoten de oude verhalen
vertelden. Misschien voor de dui
zendste keer. Maar ieder verhaal
dat niet meer verteld kon worden,
was een verlies....
Een triest verhaal was in bijna
alle groepjes te horen. In verschil
lende varianten, van meelevend tot
crrote hilariteit. Het was het verhaal
van de enige dode die te betreuren
viel tijdens de komst van de Duit
sers. Het vermoeden dat er para
chutisten aan het landen waren,
was aanleiding om het bevel te ge
ven tot het maken van een omtrek
kende beweging. De luitenant, als
emge in leer gekleed, ging vervol
gens de manoeuvre controleren.
Hij werd door één van zijn eigen
manschappen aangezien voor een
parachutist en omdat het parool in
die dagen luidde 'eerst schieten,
dan vragen stellen', werd de onge
lukkige door een geweersalvo on
middellijk gedood.
HELD
Bn ieder sterk verhaal hoort een
held. Vorige week woensdag wa
ren vele helden uit sterke verhalen
aanwezig. Zoals de heer J. Pruis die
een compliment kreeg nadat hij
vier hoge officieren de doorgang
had geweigerd omdat ze het
wachtwoord met wilden zeggen.
„Hij was hoornblazer en echt de
brutaalste van de afdeling. Dat hij
dat durfde", zegt nu nog zijn oude
makker de heer A.B. Grift, toen
kok, nu gepensioneerd directeur
van een trappenfabnek bij Utrecht.
Foto's waren nodig om oude ka
meraden te identificeren. „Weet jij
wie dat was" via „Hoe heette onze
commandant ook al weer" tot „Ver
rek, u was onze commandant Hens
bergers, die inviel voor die andere
hoe heet hij ook al weer!" Een aan
tal mensen deed met mee aan de
drukke gesprekken in het midden
van de zaal. Zij keken vergeefs uit
naar een bekend gezicht. Een aan
tal andere mensen liep naar buiten
om de directe omgeving van de Til
te verkennen. Sommigen pakten
zelfs snel de auto om nog voor de
beloofde rondrit een paar per
soonlijke plekjes te bezoeken. De
burgemeester praatte zich via de
verschillende groepjes naar de uit
gang. Aan de actuele politiek ont
kwam hij niet. Op de dag waarop
gestemd kon worden, werd infor
meel met hem gepraat over het
ouderen-en-gehandicapten beleid
door de verschillende partijen. Mi
litairen van gisteren, ouderen van
vandaag.
