Uitnodiging voor een
fijne herfstwandeling
t |i rÉ
|f
leusder krant
WOENSDAG 25 OKTOBER 1989
\'e beleven op 't ogenblik een prachtige herfst. Wie weet blijft er een middag over voor een
natuurwandeling in het Lunterse Buurtbos. Verschillende natuurliefhebbers denken dan
meteen aan: platgetreden paden, rumoerige jongelui en veel lawaai. Het tegendeel is waar. In
eze tijd van het jaar is het heel rustig in het Lunterse Buurtbos. De paden zijn bedekt met
gallen bladeren en er groeien nu veel paddestoelen. Er hangt een kruidige lucht van rottend
ilad en als je van het pad afgaat krijg je meteen een paar draden van een spinneweb in het
plicht. Hier en daar ligt het bezaaid met tamme kastanjes. De route op bijgaand kaartje is
mgeveer 5 km lang. Op een enkele moeilijke plek staat een bordje BK langs de route. Als er
■jnderen meegaanlaat die dan de verschillende punten opzoeken en het kortje verhaaltje
oplezen. Onderweg passeren we de 25 meter hoge Koepel, die in de maand oktober iedere dag
'an 14.00-17.00 uur te beklimmen is. Vanaf de Koepel heb je een fantastisch uitzicht over de
jmgeving. Veel plezier in het Lunterse Buurtbos.
XÜ0
Het Lunterse
legen de bebouwde kom van Lunteren ligt het Buurtbos. Een heuvelachtig bos
met als hoogste punt de Koepel op de Galgenberg. De stichter van het Lunterse
Buurtbos is notaris Van den Ham. Toen hij in 1912 overleed schonk hij het hele
bos aan de bevolking van Lunteren. Iets dat uniek is in ons land.
De heer J. W. Th. W. van den Ham kwam in 1863 naar Lunteren als notaris.
Naast zijn dagelijks werk hield hij zich ook bezig met het kweken van allerlei
soorten appels, peren en frambozen in de grote tuin achter zijn huis. Hij deed
dat ook in verenigingsverband. De bekende notarisappel en de Lunterse
pippeling zijn kweekprodukten van Van den Ham.
De Lunterseberg was honderd jaar geleden een kale heuvel, bedekt met heide
en stuifzand. Het was gemeenschappelijk bezit van de boeren in het dorp. Ze
weidden er hun schapen, staken er plaggen en haalden er grind. De mensen
hadden het niet breed in die dagen. In 1886 kwam er een wet die de verdeling
van deze buurtgronden mogelijk maakte. Dat gaf hier en daar nogal wat
strubbelingen, maar in Lunteren ging dat vrij vlot. Toen ieder zijn stuk grond
en zijn eigendomsbewijs in bezit had, liet notaris Van den Ham weten, dat zij,
die hun grond wilden verkopen, bij hem terecht konden.
De meeste boeren hadden liever wat geld, dan een stuk hei waar je toen niet
veel aan had. Hierdoor kreeg notaris Van den Ham spoedig uitgestrekte
leidevelden in bezit. Hij liet de verworven grond beplanten met jonge
loompjes. De boeren, waarvan hij de grond gekocht had, nodigde hij uit om te
komen helpen bij het planten en bood hun daarmee, vooral in de winter, een
stuk werkgelegenheid. Van den Ham was al 70 jaar toen hij het bos liet
planten. Op de Galgenberg liet hij een stenen koepel bouwen, waar hij kon
rasten en schuilen. Hij heeft het bos nog meegemaakt als een goed groeiend
20-jarig bos. Notaris Van den Ham overleed in 1912 op 90-jarige leeftijd. Pas
nadat zijn testament werd geopend bleek waarom „de oude notaris" zo
vasthoudend was geweest ten aanzien van zijn grondbezit. Het hele door
'item geplante bos had hij vermaakt aan de Lunterse bevolking en daarbij ook
noS 3000,- als basisfonds voor het onderhoud. Bovendien moest er een
stichting in het leven worden geroepen, die de naam „Het Luntersche Buurt
bos" zou dragen. En zo is het geschied tot nu toe.
Notaris Van den Ham heeft het Buurtbos op een speciale manier aangelegd.
Hij heeft in het ontwerp een bladmotief in het padenstelsel toegepast. Kijk
maar eens op bijgaand kaartje. Er zijn honderden paadjes, die rondlopen. Heel
wat mensen zijn dan ook verdwaald in het Lunterse Buurtbos. Een route
uitzetten in dit bos is bijna niet mogelijk. U zult het zelf wel merken, als u in
het Buurtbos komt. Notaris Van den Ham was helemaal weg van de Ameri
kaanse eik. Deze boomsoort zie je overal in het Buurtbos. Het is daar zelfs een
beetje een plaag geworden.
5. Het nieuwe gebouw van de Lunterse padvinders
Buurtbos
8. De 25 meter hoge Koepel in het Lunterse Buurtbos is 's middags van 2 tot 5 uur open.
De burcht van een vos of een das bestaat altijd uit meerdere holen
1. Het beginpunt van
de wandeling
De wandeling begint bij het sta
tion te Lunteren. Parkeer uw
auto over het spoor, links of daar
in de buurt. Bekijk voor u ver
trekt de situatie op het kaartje.
Een klein stukje over de Boslaan
en dan links aanhouden de Bos
rand op. Rechts ligt dan het Fis-
Ierwoud.
2. Dingerboom
Op het punt waar de Reigerlaan
en de Bosrand samenkomen,
staat rechts de Notaris Dinger
boom. Notaris Dinger was net
zo'n man als notaris Van den
Ham. Hij kocht in 1924 het Fis-
Ierwoud van de Duitse mevrouw
Reiger-Fisier om het later bij het
Buurtbos te voegen. Deze bruine
beuk is een blijvende herinne
ring aan deze notaris Dinger. De
Lunterse bevolking heeft de
boom twee jaar na zijn overlij
den, omstreeks 1948, geplant.
Nu rechtdoor tot de Molenweg
en daar linksaf.
3. Kikkerberg
U loopt hier op de Engweg On
getwijfeld ziet u rechts de steen
met opschrift ,,De Kikkerberg".
Na ongeveer 65 passen moet u
rechtsaf (voor groene paal 8) een
smal laantje in. Verderop voor
bij een wit hek, linksaf de route
vervolgen. Jammer dat ze die
beuken daar hebben „ont
hoofd". Ongetwijfeld vraagt u
zich af waar die grote, van zwart
plastic gemaakte, bakken voor
dienen. Het is een verwaarloos
de wormen kwekerij
4. Pinetum
U loopt hier langs de achterkant
van het Pinetum. Een verzame
ling coniferen uit alle delen van
de wereld. Het is het werk van
twee generaties familie Dinger.
In 1918 zijn hier de eerste
boompjes geplant De verzamel
woede van deze familie heeft tot
resultaat gehad dat hier nu ruim
1500 coniferen groeien in aller
lei vorm en kleur. Het is mis
schien aardig om het pinetum
eens apart te gaan bekijken. De
ingang is bij het restaurant De
Lunterse Boer aan de Boslaan
5. Het Houten Hes
In het bos aan de rechterkant
van het pad staat een nieuw ste
nen gebouw. Het is van de pad
vinders van Scouting Neder
land. Een paar jaar geleden is
het houten padvindersgebouw
tot de grond toe afgebrand. Door
middel van acties in Barneveld
en Lunteren is geld bijeen ge
bracht voor een nieuw clubhuis.
Het resultaat mag er zijn. En u
weet waar het staat.
6. Vossenburcht
Aan de linkerkant van het pad
passeert u een zogenaamde vos
senburcht. Zo'n burcht bestaat
altijd uit een aantal ingangen.
Aan de achterkant is nog een
hol. Of de burcht op 't ogenblik
nog door vossen in gebruik is
valt te betwijfelen, want er zijn
geen verse sporen te zien. Maar
het is leuk om eens te zien hoe
een vossenburcht eruit ziet.
Neem het 2e pad links, want dit
pad loopt verder dood. U moet
verderop een stukje over de Hes
senweg.
7. Het hongerlaantje
Hier verlaten we de Boslaan en
gaan het Buurtbos weer in.
Neem het pad achter de slag
boom. Al kronkelend komt u
vanzelf bij de Koepel terecht.
Onderweg loopt u tussen grote
pollen Amerikaanse eiken door,
die zijn in de oorlog gekapt: van
daar Hongerlaantje. De eiken
zijn opnieuw uitgelopen en na 45
jaar weer grote bomen gewor
den. In enkele pollen is een vij
vertje. Kijk er maar eens in. Let
in deze omgeving ook eens op de
paddestoelen.
8. De Koepel
De Koepel staat op de Galgen
berg. Hier werden vroeger vol
gens overleveringen schapen
dieven berecht. Het is het hoog
ste punt van het Lunterse Buurt
bos. Informatie over de Koepel
kunt u lezen op de 3e verdieping.
Omdat er veel vernielingen
plaatsvonden was de toren in de
zeventiger jaren gesloten. In
1962 is de dienstwoning hier ge
bouwd. De toren is toen geres
taureerd en weer opengesteld
Op de verschillende verdiepin
gen zijn exposities. De Koepel is
tegen betaling te beklimmen van
's middags 14.00 tot 17.00 uur.
Als u weer verder gaat neem dan
het pad bij de oude berk met
nestkastje nr 37!
9. De Blije Werelt
Door de bomen ziet u het
vakantie- en conferentiecen
trum De Blije Werelt. Houd een
beetje rechtsaan, dan kunt u nog
een poosje in het bos blijven lo
pen. Maar even later komt u toch
op het asfalt. Steek de Molenweg
over en een breed pad brengt u
bij een dikke Amerikaanse eik
met een hek eromheen.
10. Gedenkboom
Een paar jaar na het overlijden
van notaris Van den Ham werd
deze boom geplant. Men koos
hiervoor zijn lievelingsboom, de
Amerikaanse eik. Met man en
macht heeft men deze boom, die
hij een tiental jaren voor zijn
overlijden aan een vriend had
geschonken, naar het Buurtbos
gesleept Dorpssmid Koops
maakte het fraaie smeedijzeren
hek, dat door de burgenj werd
bekostigd. Ga nu aan de kant
van het hek staan bij de letters
„LUNTEREN AAN" en loop
vandaar naar de eendenvijver.
Dat is het Jan ten Hamplant
soen. Jan ten Ham was van
1973-1981 bestuurslid van het
Buurtbos. Een smal paadje
brengt u bij de Kastanjelaan-
Oost.
11. Slangeden
Tot slot wil ik u nog een prachti
ge slangeden (Araucaria arauca-
na) laten zien Hij staat rechts in
de tuin van het huis „Silvana".
De slangeden is afkomstig uit
Chili. Jonge exemplaren kunnen
slecht tegen de vorst. Deze boom
is ongeveer 70 jaar oud en ziet er
prachtig uit De bruine toppen
zijn bloemen geweest. Door het
zachte weer heeft hij gebloeid.
Nu rechtsaf en u bent spoedig
weer bij het station. De wande
ling is ten einde. Hopelijk heeft
het weer een beetje meegewerkt.
De volgende keer hoop ik met u
een ander gedeelte van de Lun
terseberg te bekijken.
TEKST EN FOTO'S
GERRIT DE GRAAFF
Cijfers op het kaartje corresponderen met de cijfers in de tekst en bide foto's
Het Lunterse Buurtbos
ivicH, Q£flV«c6P^:
ANNO 1914 - -
i?*
'AZT1 -
i
U. In de tuin van het huis „Sylvana". Kastanjelaan-Oost, staat deze
fraaie slange-den. Vroeger woonde hier dominee Schaafsma.
7. In sommige pollen Amerikaanse eiken is een vijvertje. Deze bomen zijn in 1944 afgezaagd en opnieuw
uitgelopen.
10. Deze gedenkboom, met zwaar ijzeren hek, is een herinnering aan Notaris Van den Ham. Men koo
hiervoor zijn lievelingsboom: de Amerikaanse eik.
