)ns oudste folklore feest
Piet in de vijver
Geef Sint en Piet een kleurtje
leusder krant:
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1989
Sint Nicolaas 1989
5
6 DECEMBER FILAN-
IOOP
joral in vroeger eeuwen heeft ons volk vele folkloristische feesten
ikend. Ze raakten echter stuk voor stuk in onbruik, iets waar de
[.wikkeling van onze moderne tijd veel schuld aan draagt. Veel van
jhcus wel zinvolle feesten werden als onzin aan de kapstok van de
„chiedenis gehangen om nooit meer te worden aangekeken. Oh
[er, soms bleven ze als streekfeest nog honderden jaren een kwij-
gd bestaan lijden, maar van nationale betekenis waren ze niet meer.
Er is één folkloristisch feest, dat het
niet minder dan ruim zestien eeu
wen heeft uitgehouden en nog
steeds springlevend is en dat is het
sinterklaasfeest. Nog steeds rijdt
de goede Sint omstreeks begin de
cember op zijn schimmel over onze
daken en hebben de winkeliers
een gouden tijd. Nog altijd kloppen
de harten vol verwachting en ziet
vrijwel iedereen uit naar die be
roemde pakjesavond. Ja, het sin
terklaasfeest leeft nog in aller har
ten. Waarom eigenlijk zal men zich
afvragen, is dit feest met als zovele
andere als onzin opgeborgen? De
ware oorzaak daarvan zal wel altijd
Vorig jaar gebeurde er iets
verschrikkelijks bij ons thuis.
Iets verschrikkelijks en toch
leuk. Het begon 's nachts. Ik
lag te slapen. Toen opeens-
lawaai, vreselijk veel lawaai.
Van schrik zat ik meteen recht
op in bed. Van buiten leek van
alles tegen de muur te schuren,
daarna een gekletter en toen
een klap, nee een plons van
iets in de vijver en toen...het
allerengste...een hele harde
gil! "Auwww, hè-hè-hèlp." Ik
zat stijf van schrik, met grote
ogen in het donker te kijken.
Wat kon er gebeurd zijn? Een
dief..die bij ons in wilde bre
ken? Op de gang ging een licht
aan. Pappa was ook wakker
geworden. Ik hoorde hem de
trap af gaan. Ik kroop heel
diep onder de dekens. Buiten
hoorde ik nog steeds een ge
kreun en gejammer van jewel
ste. Misschien was die dief wel
derk. Misschien had hij wel
een pistool bij zich. Zou pappa
sterk genoeg zijn? Oh, Pappa
fvees alsjeblieft voorzichtig. Ik
hield mijn adem in om goed te
kunnen luisteren en toen-
koorde ik...lachen. Iemand
stond te lachen. Die iemand
was mijn vader! Dat moest ik
zien. Ik sprong uit bed en keek
door het raam naar beneden.
En daar...zag ik het raarste wat
ik ooit gezien heb. In onze vij
ver, onze eigen vijver, za-
L. een Zwarte Piet! Met zijn
benen omhoog spartelde hij in
het water. Om hem heen dre
ven pakjes.
De Zwarte Piet zag er bijzon
der eigenaardig uit. Hij was
laf, vooral nat. Nat met overal
ntjes aan zijn pak. Een vre
selijk ongeluk maar wel om te
mdhen.
Mijn ouders probeerde de
tte Piet uit de vijver te trek-
Piet kreunde verschrik
kelijk. Hij bleef maar spartelen
ons op de bank. Hij droeg een
pyama van mijn vader en had
zeker drie dekens over zich
heen. Hij kreunde nog steeds,
„ooo mijn been" en „oo wat zal
Sinterklaas wel zeggen" en
,„oo wat heb ik het koud'" en
„oo alle pakjes nat" en voora-
l„oo wat moet ik nou". Zwarte
Piet was nu wel gered maar het
verhaal is nog niet afgelopen.
De dokter kwam en onder
zocht de kreunende Zwarte
Piet die bij ons op de bank lag.
Door de val m de vijver was
zijn been gekneusd. De dokter
zei dat hij een paar dagen bij
ons op de bank moest blijven
liggen. Bovendien had Piet kou
gevat. Het was tenslotte bijna
winter en veel te koud om bui
ten te zwemmen. En ons vis
water is nu eenmaal niet ver
warmd.
Piet was het helemaal niet
met de dokter eens. Wat ging
die man tekeer. „Dat gaat hele
maal niet,riep hij. „Ik wil een
pilletje! U moet mij beter ma
ken. Ik moet weg. De kinderen
wachten op hun cadeautje. Ik
moet van Sinterklaas die pak
jes wegbrengen. Het moet, het
moet echt." We probeerden
van alles om hem rustig te hou
den. „Piet, je pak zit nog in de
wasmachine!" „Kan me niet
schelen,"riep hij: „Het is toch
donker, niemand die me ziet."
„Piet je bent ziek!" „Morgen
ben ik ziek, eerst de pakjes
wegbrengen.„Piet, je been!"
„Daar voel ik morgen weer
wat van. Nu is het bijna over. Ik
leg de pakjes wel bij de kinde
ren voor de deur. Dan klim ik
één avond niet over de daken.
Heb ik trouwens altijd makke-
hjker gevonden, maar ja, het
hoort niet.Dapper stond Piet
op om met een harde AUUWW
weer terug te vallen op de
bank. Zijn been deed niet al
leen zeer, zijn hoofd ook. Hij
zag sterretjes.
rte Piet ligt in bed bij te komen van zijn val van het dak.
au roepen. Eindelijk kregen
)pa en mamma ieder een
ld van de Piet te pakkeq en
'onnen ze hem uit het water
trekken. Ze trokken en trok-
Het viel niet mee want zijn
zat vol water. Toen ze hem
overeind hadden, plons,
viel hij weer, achterover,
enorm gespetter. Mijn ou-
zaten onder de modder-
ippels, plantjes en andere
Igheid. En die Piet maar
>unen. Zijn been deed zeer.
kon er niet op staan. Heel
>rzichtig probeerden we het
een keer. Ik hielp mee en
■door lukte het waar-
inlijk. Piet stond in de
Wat zag hij eruit. Zijn kan-
kraag leek wel een melk-
letje. Hij rilde van de kou.
koude, bibberende,
mende en hinkende Piet
\chten we snel naar binnen.
Van mijn moeder moest hij
snel zijn kleren uit trekken en
m een warm bad. Terwijl Piet
ffi bad zat en mijn moeder mid
den in de nacht aan de was
begon, mocht ik mijn vader
helpen met pakjes vissen. Dat
*as spannend, in het donker,
met een zaklantaarn. Toen we
klaar waren lag er een zielige,
"laar schone en droge Piet bij
„Ik wil de pakjes wel weg
brengen" riep ik. Ach, ik wilde
ook wat zeggen maar dacht
niet dat het mocht. Het was nog
steeds midden in de nacht.
Maar Piet zei kreunend „Oooo
als je dat voor eén keer zou
willen doen." „Natuurlijk." Ja,
wie zou dat nou niet willen?
Piet vertelde toen precies
welk pakje waar heen moest.
Samen met mijn vader bracht
ik alle pakjes weg. We kwa
men pas terug toen het bijna
licht was. Piet lag te slapen op
de bank. We gingen zachtjes
door de kamer naar ons eigen
bed. De pakjes waren op tijd
bezorgd. Maar het verhaal is
nog niet afgelopen.
Op de bank in onze huiska
mer lag vorig jaar dus een
Zwarte Piet. Een Piet met een
zeer been en een verkouden
hoofd. Mijn moeder probeer
de Sinterklaas op te bellen,
maar dat ging niet zo makke-
hjk. Eerst wist ze niet waar ze
zoeken moest en toen ze het
telefoonnummer gevonden
had, was hij met thuis. Een Piet
beloofde Smterklaas alles te
vertellen en dat heeft hij ook
gedaan. Toen Sinterklaas te
rugbelde, shep de zieke Piet
nog. Gek idee hoor, Sint aan de
telefoon. Als er geen Piet op de
bank lag was het moeilijk te
geloven. Maar goed, Piet sliep
nog en Sint wilde op bezoek
komen. Maar mijn moeder zei:
„Gaat U nou eerst maar lekker
slapen. Komt U vanmiddag al
stublieft. Dat werd afgespro
ken. We werden allemaal ze
nuwachtig. Het was nog lang
geen vijf december en dan
toch die man op bezoek. We
poetsten de huiskamer
schoon. Overal zaten nog mod-
derspetten. En we ruimden de
tuin op. Helemaal goed werd
de vijver niet meer. Zodra Piet
wakker werd, en het hoorde,
raakte hij weer helemaal op-
gewonen, een beetje bang
zelfs. Zou Smterklaas boos zijn
omdat hij van het dak in de
vijver was gevallen? Om drie
uur precies stopte er een auto
voor onze deur. Alle kinderen
die buiten aan het spelen wa
ren, kwamen kijken. Ik had er
voor gezorgd dat ze wisten wie
er kwam. Smterklaas stapte uit.
Hij droeg een grote zak sinaas
appelen voor de zieke. Piet
vertelde stotterend hoe hij was
uitgegeleden op het dak. Sint
schrok. Ik vertelde hoe bang
ik was geweest door de herrie
midden in de nacht en dat ik
daarna zo had moeten lachen.
Sint begreep het. Toen vertel
de mijn moeder wat de dokter
had gezegd. Sint keek be
zorgd. „Hoe moet dat nu," zei
hij. Wij hebben geen tijd om
voor je te zorgen." „Nou, dat
doen wij wel,zei mijn vader.
Dat werd afgesproken. En Sint
ging opgelucht weer weg.
Zwarte Piet bleef dne dagen
bij ons op de bank hggen. Zijn
pak werd gewassen en gestre
ken. Zodra Piet het aantrok zag
hij er weer uit zoals een Piet er
uit hoort te zien. Een Zwarte
Piet in een streepjes pyama
bhjft een gek gezicht. Toen hij
een beetje beter werd was het
erg gezelhg bij Piet op de
bank. Hij vertelde verhalen
over Spanje en ik vertelde van
mijn vrienden. Ik weet nu dat
Pieten met altijd van die brave
pakjesdragers zijn. Hij hield,
net als ik, van spelletjes. Met
Ganzenborden won ik steeds,
maar bij het Mens-erger-je niet
was Piet beter.
Eigenlijk vond ik het wel
jammer dat hij zo snel beter
werd. Maar ja, niets aan te
doen. Piet vond het bij ons best
gezellig maar hij wist hoe druk
de andere Pieten het hadden.
Hij wilde snel een handje gaan
helpen. Dus toen hij met een
stok kon lopen ging hij weg.
Hij bestelde een taxi en ver
trok. 's Nachts hoorde ik nie
zen op het dak. Ik weet het
zeker. De volgende morgen
kreeg ik iets heel lekkers in
mijn schoen. Dat was het
dachten we. Maar niks hoor,
op vijf december stopte er op
nieuw een auto voor onze deur,
met een Zwarte Piet achter het
stuur. Of we maar in wilden
stappen. Dat wilden we. We
gmgen naar Sinterklaas en
onze eigen zwarte Piet. We
kregen heel veel lekkers en
mochten uitzoeken wat we het
aller-allerhefste wilden heb
ben. Fantastisch toch!
Nu is het bijna weer Sin
terklaas. Ik mag natuurlijk niet
wensen dat er weer een Zwar
te Piet van ons dak in onze
vijver valt. Dat zou te ziehg zijn
voor die Zwarte Piet. Maar
toch, als er opnieuw een
Zwarte Piet een weekje bij ons
op de bank zou willen komen
liggen, zou ik dat wel heel leuk
vinden.
(Met toestemming vrij over
genomen uit Tan Dag tot
dag*, 366 versjes, verhaal
tjes, spelletjes, kunstjes en
recepten van Marianne de
Valck. Uitgegeven door Hel
mond B.V.)
duister blijven, maar dat neemt niet
weg, dat er wel factoren te noemen
zouden zijn die er aan hebben mee
gewerkt, dat dit feest nog altijd ge
vierd wordt. Het gaat waarschijn
lijk in eerste instantie om de pure
christelijkheid van dit feest. Ieder
mens voelt in zijn diepste binnenste
aan, dat deze Nicolaas de personi
ficatie van het goede is. En zo een
maal in het jaar wil men dat zelf ook
wel eens beleven, het geluk erva
ren van het spontaan geven, het
zien van die blijde gezichten, al die
dingen zijn belangrijke factoren
die een rol spelen.
Toch heeft het sint-nicolaasfeest
ook wel moeilijke tijden gekend.
WEG MET SINTERKLAAS!
In de zeventiende eeuw heeft het
feest het wel bijzonder moeilijk ge
had. De oorzaak hiervan moet ge
zocht worden in de reformatie.
Trouwe volgelingen van de hervor
ming zagen in het sint-nicolaasfeest
een zuiver rooms feest van de heili
ge Nicolaas en dat moest in een
hervormd land als Nederland ver
boden worden. De stedelijke over
heden deden daar aan mee. Ver
scheidene stadsbesturen stelden
verbodsbepalingen in, vooral met
betrekking tot de toen in zwang
zijnde „Sinterklaasmarkt", waar op
Sint-Nicolaasavond de geschenken
worden gekocht. Een Amsterdam
se keur van 1613 verbood in de
cember het plaatsen van
kraampjes op de Dam, omdat er
goederen werden verkocht „die
men de cleynen duets maeckte dat
Nicolaes hun luyden gaf'.
De bepaling was zeer streng, zo
zelfs dat er niet alleen een boete
stond op het plaatsen van zo'n
kraampje, maar ook was er een
boete bepaald voor hen die er
kochten! Het merkwaardige is wel,
dat het volk er zich weinig of mets
van aan trok en het feest m ere
bleef houden.
De kerkeraden hadden trouwens
nog meer bezwaren, zoals wij dat
later ook konden lezen in de Came
ra Obscura, was het gewoonte om
op de avond voor het feest ten hui
ze van de bakker een verguld
avondje te houden, waar de jonge
lui, de vrijers en vnjsters bijeen
kwamen om gezamenlijk de bak
ker met zijn verguldwerk te assis
teren. Diverse kronieken vertellen
ons, dat het op zulke avondjes bij
zonder vrolijk toeging, ja dat er zich
soms wel eens excessen voorde
den, die beslist niet getolereerd
konden worden.
HOE OUD IS SINT?
Toch heeft de goede oude Sint dit
alles doorstaan en is hij er nog
steeds. Ja, oud is hij wel: met min
der dan zo'n zestien en een halve
eeuw. Omstreeks het jaar 300 is
namelijk te Patara m Lycië een jon
gen van rijke ouders geboren, die
Nicolaas heette. Reeds jong verloor
hij zijn vader en moeder en erfde al
hun bezittingen. Deze bezittingen
heeft Nicolaas alle weggeschon
ken. Hij is zelf m een klooster ge
gaan, studeerde voor priester en
werd nog zeer jong bisschop van
Myra in Klein Azië. Door zijn grote
zachtmoedigheid en liefdadigheid
is hij bijzonder populair geworden.
Zijn roem van waar christen heeft
hem al die eeuwen overleefd. De
6e december is zijn sterfdag en
werd naar hem vernoemd.
Wanneer Nicolaas zo'n bijzonder
christen was en zijn feest dus een
bij uitstek christelijk feest, dan zal
memgeen zich ongetwijfeld afvra
gen hoe die verschillende merk
waardige elementen van heidense
origine m zijn feest zijn terecht ge
komen. De oorzaak hiervan is, dat
in de eerste eeuwen na onze jaar
telling waarin het feest ontstaan is,
het volk wel christelijk was gewor
den, maar er toch nog veel neigin
gen tot het oude heidense geloof
aanwezig waren. Deze heidense
symboliek werd dan rustig in een
christelijk feest ingeweven en men
zag daar geen kwaad in.
Voor de kleintjes ook dit jaar weer een leuke tekening die er wat kleurloos uitziet. Het is de
bedoeling dat Sint en Piet eens flink in de kleuren worden gezet. Waarmee dat gebeurt is
niet zo belangrijk, de enige voorwaarde is dat de knecht en de goedheiligman er ,,op en
top" komen uit te zien. Ga aan de slag en lever de kleurplaat in voor vrijdag 1 december a.s.
bij Kohlmann Intertoys in winkelcentrum Hamershof. Sinterklaas beloont de tien leukste
met een kadobon. Het is belangrijk dat als je de kleurplaat inlevert, je je naam, adres,
telefoonnummer en vooral je leeftijd goed vermeldt in onderstaande strook. Bij inlevering
ontvangt ieder kind een leuke attentie!
Doen jullie mee? Veel succes.
Naam:
Adres:
Tel:
Leeftijd: jaar
