c
„We behoren zo langzamerhand tot
het meubilair"
U
leusder krant
Kerstmenu 1989
Zes vrijwilligers in Leusden-Zuid zijn bibliotheek al jarenlang trouw:
3
s
J
WOENSDAG 20 DECEMBER 1989
plaatselijk nieuws
16
9
(door Marianne de Valck)
LEUSDEN-ZUID - Wie bij de bibliotheek in Leusden-Zuid als
vrijwilliger begint, schijnt geen enkele behoefte te krijgen om
weg te gaan. Zes van de veertien vrijwillige medewerksters
zijn al een tiental, tot tientallen,
jaren in bibliotheek de Boekenmolen werkzaam. Dat zegt iets
over de sfeer van de kleine dorpsbibliotheek. Mensen die zich
zolang ergens inzetten drukken een stempel op de manier van
werken. Andersom moet de bibliotheek
iets voor de medewerkers zijn gaan betekenen waar ze geen
afstand van willen doen.
Lien Haag werkt nu veertien jaar
in de bibliotheek, Mengs de Jong
vijftien jaar. Ger Burger negentien
jaar, Lineke Jonker, één-en-twintig
jaar, Reina Stein twee-en-twintig
jaar en Ger van Triet, zelfs dertig
jaar. De enige bibliotecaresse in
part-time dienst, mevrouw Van
Aken, vierde onlangs in besloten
kring haar twaalf-en-half jarig
dienstverband in Leusden-Zuid. Bij
de overige zeven vrijwilligers zit
ten vier jongeren. De anderen
werken meestal ook al een aantal
jaren m de bibliotheek. Volgens
Van Aken zijn vooral de jongeren
heel welkom. Lineke Jonker onder
schrijft dit, want: „Jongeren weten
zo veel beter dan wij wat de tegen
woordig geeiste studieboeken zijn.
Wat de jongeren moeten lezen
voor de litteratuurlijst bijvoorbeeld
en waar ze daarbij op moeten let
ten."
Alle vrijwilligsters zijn van alle
bibliotheekmarkten thuis. In ver
gelijking tot bibliotheken in grote
re kernen, zoals de bibliotheek in
Leusden-Centrum doen de vrijwil
ligers m de kleine bibliotheek van
Leusden-Zuid meer. Bijna alle ta
ken. ..Hier houden zij zich bezig
met het catalogiseren, de admini
straties en beoordelen ze boeken
die al dan niet afgeschreven moe
ten worden. Bij de grotere biblio
theken doen de vrijwilligers over
het algemeen alleen baliewerk en
kijken ze de kasten na."
BIBLIOTHECARESSE
De bibliothecaresse onder
scheidt zich m de praktijk nog vaag
van haar medewerksters. „Ik on-
derhou de contacten met de pro
vinciale centrale,
met de andere bibliotheken en het
bestuur. Ik besluit over de inkoop
en heb het overzicht over de be
groting. Maar ik besluit bijna nooit
alleen. We overleggen over veel.
Veel gebeurt ook dankzij de in
breng van de vrijwilligers."
Slechts één van de zeven lang-
dienenden heeft zelf een studie bi
bliotheekwerk gevolgd. Ger Bur
ger volgde een PBNA cursus bi
bliotheek administratie. Reina Stein
zegt „De opleiding in het biblio
theekwerk lijkt me een leuke stu
die maar duurt erg lang. Vijf jaar
tegenwoordig. Hier ben ik inge
groeid en daar voel ik me heel
lekker bij."
Ger van Triet is een vrijwilligster
van het eerste uur. Zij kan zich nog
herinneren hoe het was toen de
bibliotheek gevestigd was op de
zolder van de bewaarschool aan de
Ooiervaarshorsterweg. „De be
waarschool werd geleid door tante
Rietje. Hoe ze verder heette? Ik zou
het niet weten, tante Rietje was een
begrip. Het was een ongediplo
meerde kleuterjuf van de bijzonder
goede soort. 'Haar* zolder boven de
bewaarplaats functioneerde zo
ongeveer als Sociaal Cultureel
Centrum. Daar werden vergade
ringen gehouden en kwamen ver
schillende clubs bijeen. Daar was
ook de bibliotheek."
„De bibliotheek was in die tijd nog
van de Jongerenvereniging. Van de
jongens- en meisjes verenigingen
Samuel en Edelweiss. Iedereen
mocht komen lezen tegen een ver
goeding van vijf cent per boek.
Voor de leden van de jongerenver
eniging golden aparte regels. Ze
zaten ook in een aparte bak."
„Op de zolder stonden twee kolen-
kachels. We hebben daar last ge
had van roetontploffingen. Die ga
ven een flinke schade aan de boe
ken."
KRUIDENIERSZAAK
Boeken uit die begin-periode
zijn nu niet meer aanwezig in het
bezit van de bibliotheek. Even
wordt nog gedacht dat de uitgaven
van Dickens 'op stock' moeten lig
gen want die moeten antiquarische
waarde hebben.
De bibliotheek verhuisde in het
begin van de jaren zeventig naar
het schuurtje naast de kruideniers
zaak van Veenendaal aan de Arn-
hemseweg. „We hadden natuurlijk
nog niet zoveel boeken als tegen
woordig. Maar onze nieuwe ruimte
was met meer dan een grote gara
ge waar nog een hoek voor de
administratie afging. Het was er
laag en vochtig. De twee kachels
konden daar niets aan verande
ren." Het zwaartepunt van de be
woning kwam steeds nadrukkelij
ker op Leusden-Zuid te liggen. Na
nog een jaar bij openbare school 't
Palet in een noodlokaal gezeten te
hebben, kregen ze hun 'eigen' on
derkomen aan de Prinses Irene-
laan.
De grootste veranderingen m het
bibliotheekwerk vonden plaats na
dat de bibliotheek werd aangeslo
ten bij de openbare bibliotheek fe
deratie en toen het Siso systeem
werd ingevoerd. Van Triet en Jon
ker weten nog haarfijn hoe het
oude systeem werkt. „Alles stond
op beginletter van de schrijver. We
wisten precies de schrijver Hulst
stond bijvoorbeeld op H 52. Zijn
boek Brammetje was dus H 52-1 en
Rozemarijntje H 52-2." „Tegen
woordig met het internationale
SISO-systeem kan iedereen alles
vinden. Zelfs kinderen weten al
snel precies waar ze op moeten
letten. Dat was vroeger wel an
ders."
Lien Haag, Mengs de Jong, Ger Burger, Lineke Jonker. Reina Stein en Ger van Tnet (in willekeurige volgorde): Jarenlange trouw aan de bibliotheek.
„En tegenwoordig boekloneren
we alles." Boekloneren? „Tja, het is
misschien geen goed Nederlands
maar wel een echte bibliotheek-
term." Een alternatief wordt na eni
ge discussie gevonden. Plastifice
ren. Ger van Tnet: „We hebben
vroeger wat boeken gekaft. In dat
brume papier, weet je wel. Daarna
op de rug de keurig beschreven
etiketten plakken." ,Ja," vult een
ander direct aan: „En voonn het
boek stond Gelieve voor het lezen
de handen te waschen, met sch."
STREEKROMANS
Wat ook veranderde was niet
alleen de hoeveelheid boeken
maar ook de soort. Van Aken:
„Vroeger hadden we toch vooral
streekromans. Tegenwoordig heb
ben we nog veel streekromans
maar ook veel ander genre. Het
pubhek is in Leusden-Zuid in ver
gelijking tot twintig en dertig jaar
geleden natuurlijk veranderd. De
import leest over het algemeen an
dere boeken dan de mensen die
hier van oudsher wonen. Mijn
dochter werkt ook in een biblio
theek elders in het land. Af en toe
overleggen we met elkaar. Het
komt regelmatig voor dat ik boe
ken aanschaf omdat er hier vraag
naar is, waarvan zij zegt dat het
voor haar pubhek te moeilijk zou
zijn." „Wat natuurlijk ook verdwe
nen is, is de censuur," zegt De Jong,
aangevuld door de anderen. „De
mensen lezen vrijer. Door de televi
sie komen ze toch overal mee in
aanraking. De televisie heeft in dit
opzicht zeker bijgedragen tot een
maatschappehjke ontwikkeling
waardoor de mensen opener te
genover meuwe ontwerpen en be
naderingen staan."
De rol van de televisie leidt later
in het gesprek nog tot een discus
sie. Van Aken wijst op de kranten
publicaties waarin op het belang
van het vrije lezen gewezen wordt.
Daarbij knjgen de scholen op
nieuw een rol toebedeeld. In Leus-
den-Zmd hebben de dne basis
scholen een goed contact met de
bibliotheek. De leerkrachten ko
men boeken voor gebruik op
school halen en de kinderen van 't
Palet komen al jaren in schoolver
band. Het feit dat de echtgenoot
van Van Aken jarenlang school
hoofd van 't Palet is geweest, zal
daar zeker iets mee te maken heb
ben. Het belang van een goed ge
bruik van de bibliotheek en het
stimuleren van het lezen van boe
ken werd al jaren onderschreven.
„In deze bibliotheek kunnen we
erg veel aandacht aan kinderen
besteden. Op vrijdagavond heb
ben we altijd een famikeuurtje.
Hele gezinnen komen dan. De
kleinste kruipen weg in de school
bank waar ze voor hun geschikte
boekjes vinden. Andere zoeken
naar hun gading of gaan aan de
tafel tijdschriften zitten lezen. Heel
gezellig is dat altijd."
BEZIGHEDEN
Alle medewerksters verklaren
'gek op lezen' te zijn. Rema Stein
heeft af en toe nog last van de tele
visie en trekt dus rustig een dag uit
om een boek uit te krijgen. Ande
ren lezen dwars door de televisie
heen en gaan er ongezellig maar
rustig met de rug naar toe zitten. De
meest fanatieke is zonder enige
twijfel Ger Burger „Ik heb vier be
zigheden: lezen, handwerken en
mijn man en mijn huishouden." Zij
leest bij voorkeur 's nachts. Ze ver
zamelt ook boeken.
Lien Haag zoekt het in beschei
dener formaat. Zij spaart geboorte
kaartjes. Ze heeft er al 16.000 en
houdt zich aanbevolen voor meer.
Haar dag eindigt en begint met een
boek. „Voor ik 's morgens begin
nen kan, moet ik toch altijd even
een kwartiertje lezen." Van Triet:
„Ik kan de hele dag lezen. Af en toe
moet ik mezelf vermanend toe
spreken. Meid je moet nou echt wat
gaan doen hoor. Het kost me moei
te een boek weg te leggen." Het
geen al net zo is bij Reina Stein:
„Met een mooi boek ga ik zitten,
dan moet ik gewoon lezen. Geen
ontkomen aan."
SCIENCEFICTION
De smaken van de medewerk
sters lopen uiteen. Ger Burger leest
graag science fiction. „Vooral de
fantasieverhalen." Daarbij is ze bij
na een deskundige op het gebied
van sprookjes geworden. „De ver
halen van Tolkien, heerlijk." Ver
der leest ze met plezier historische
romans en Franse en Engelse boe
ken. Dankzij haar, zijn haar mede-
vrijwilligers regelmatig geatten
deerd op boeken in deze genres.
Wat betreft haar liefde voor scien
ce fiction staat ze nog grotendeels
alleen. „We wisselen regelmatig
ervaringen uit. Dan ben je enthou
siast over een boek en dan zeg je al
snel dat een ander dat beslist ook
eens moet lezen." Zonder uitzonde
ring hebben de dames daarbij ook
de verleiding hun enthousiasme op
een geïnteresseerde lezer over te
brengen. ,Je moet daarbij natuur
lijk niets opdringen. Maar als ze
vragen weet u iets, dan kom je toch
graag met iets waar je zelf van ge
noten hebt."
Mengs de Jong houdt vooral van
historische romans, Ger van Tnet
verkiest streekromans, Reina Stein
houdt van veel en brengt uit per
soonlijk enthousiasme een aantal
tijdschriften mee naar de biblio
theek die „anders thuis toch maar
onder tafel blijven liggen en daar
veel te interessant voor zijn." De
bibliotheek heeft een klein budget
voor de aanschaf van tijdschriften.
De vrijwilligsters blijken op eigen
initiatief meer in te brengen. Ger
Burger zorgt voor het blad Panda
en National Geographies en de rest
regelmatig voor handwerk- en da
mesbladen.
BREDERE INTERESSE
Allemaal bevestigen ze dat ze
doordat ze in aanraking met zoveel
boeken komen een bredere inte
resse hebben gekregen. Hetgeen
niet alleen tot een breedschalige
keuze leidt maar ook tot een alge
mene interesse in wat er in Neder
land verschijnt. Met enthousiasme
pluizen ze de boekenbijlagen uit en
houden ze de top-tien van meest
gelezen boeken in de gaten. De
Jong: „Soms schrijf ik dingen uit
recensies over om ze later aan mijn
eigen ervaringen te kunnen toet
sen." Reina Stein omschrijft het als:
„Vroeger kocht je, kreeg je en las
je een boek en dat was dat. Tegen
woordig kijk je verder, ben je na
drukkelijker bezig met hetgeen je
gelezen hebt omdat je in je achter
hoofd hebt dat je misschien ooit
eens een mening kunt geven over
dat boek."
Die adviserende rol is in Leus
den-Zuid een belangrijk onder
deel. Van Aken: „In Leusden-Zuid
is de bibliotheek de enige plaats
waar cultuur aanwezig is. Doordat
de vrijwilligers zo goed zijn inge
werkt en regelmatig de werkzaam
heden rouleren, zijn ze volledig in
zetbaar. Wanneer ik met aanwezig
ben, draait de bibliotheek gewoon
door." Doordat de vrijwilligster in
de loop der jaren belezen zijn ge
raakt en precies weten wat er in
huis is, kunnen ze veel vragen
beantwoorden en mensen een
boek voorstellen dat in de lijn der
verwachtingen ligt. „Soms werkt
dit heel positief. Het is wel eens
gebeurd dat mensen bijvoorbeeld
uitgelezen raken in de streekro
mans, iets anders willen maar met
goed weten wat. Wanneer je ze dan
iets nieuws hebt aangeraden dat
bevallen is, heb je toch het gevoel
dat je een nieuwe deur voor men
sen hebt opengedaan," zegt Reina
Stein. De dames bevestigen dat ze
de meeste mensen die boeken ko
men lenen kennen, niet alleen van
uit de bibliotheek maar ook als
dorpsbewoners. Daardoor zijn ze
soms in staat beter te adviseren
dan bij een onbekende het geval
zal zijn. Van Aken wijst daarbij op
de andere zijde van de medaille.
„Veel mensen hebben het gevoel
dat je iets van ze te weten komt
wanneer je weet wat voor boeken
ze lezen. Dat is precies de reden
waarom een aantal mensen uit
Leusden-Zuid in het Centrum boe
ken gaat halen. Zij verkiezen de
anonimiteit. Overigens hechten wij
erg aan de bescherming van de
privacy van onze leners. Juist om
dat veel mensen hier elkaar ken
nen moeten we er voor waken bij
voorbeeld aan de balie geen op
merkingen te maken."
ADMINISTRATIEF
Het werk in de bibliotheek is
vooral 'administratief.' „Als we één
ding wel geleerd hebben is dat er
voor een bibliotheek veel meer
werk komt kijken dan een buiten
staander ooit vermoedt. Ze staan
soms met de oren te klapperen
wanneer je er iets van vertelt." Bij
de vele taken hebben de vrijwilli
gers eigen voorkeuren gevonden
waar de ander graag gebruik van
maakt. Mengs de Jong is goed in
puzzels oplossen. „Ach ik heb ge
leerd waar welke fouten vaak ge
maakt worden en hoe. Bovendien
heb ik een redelijke goede kijk op
het alfabet." „Dat is heel belang
rijk," vult Reina Stein aan: „We lo
pen hier de hele dag het alfabet op
te zeggen." „De bibliotheek rust op
de gebruikte systematiek. Geluk
kig ben ik systematisch en dat ge
combineerd met een behoorlijke
taalgevoeligheid weet ik meestal
de raadsels wel op te lossen." Ger
van Triet is het liefste achter de
balie te vinden en volgens haar
collega's „een kei in boekloneren."
Reina Stein notuleert waar nodig.
Lineke Jonker helpt vooral de mid
delbare scholieren. Ger Burger
catalogiseert („Ik wil graag ieder
boek door mijn vingers laten glij
den") en Lien Haag weet ook wat
goed zoeken is. „Lien Haag is een
voorbeeld van een trouwe leenster
die op een gegeven moment is ge
vraagd om medewerkster te wor
den. Je ziet op een gegeven mo
ment of iemand goed met mensen
kan omgaan, interesse heeft in boe
ken en geinteresseerd is in het
werk. Zo'n iemand vraag ik dan,"
verklaart Van Aken.
De dames zijn in de loop der
jaren op elkaar ingewerkt geraakt.
„We blijven komen, omdat het hier
gezellig is." En: „Be zou dit niet wil
len missen, ik zeg er alles voor af."
„Ik moet het rustiger aan doen
maar de bibliotheek blijf ik doen
anders zou ik zeer onrustig wor
den." Het
zijn regelmatig terugkerende op
merkingen. Er wordt heel wat af-
gelachen, maar ook regelmatig ge
mopperd. De boeken die de afge
lopen jaren zijn zoekgeraakt
(„soms na eenmaal lezen!") weten
de dames zonder mankeren op te
noemen. Mensen die niet met res
pect met boeken omgaan passen
niet in hun straatje. Mensen die
boeken in de brievenbus proppen,
of op de stoep leggen. Of erger nog
na een inbraak boeken verscheu
ren en op de grond laten liggen.
Ger Triet: „Had ze dan meegeno
men. Dat had ik dan nog beter ge
vonden." De verontwaardiging is
algemeen.
HOEVELAKEN - leder aar is het voor veel mensen dikwijls een
probleem een geschikt kerstmenu te verzinnen. Hoe bedenk /e
weer eens wat anders? Hoe kom je origineel voor de dag? Kook
boeken worden erop nageslagen, tijdschriften uitgespit en ideeën
worden opgedaan bij vrienden. Natuurlijk kunt u een grote pan
boerenkool met worst maken. Gemakkelijk als er veel gasten ko
men. Snel klaar, altijd goed en weinig afwas. Maar velen willen er
toch wel wat meer werk aan besteden.
Volgens traditie helpt de chef-kok van hotel-restaurant De Klop
perman Theo van Wandelen daar ieder jaar een handje bij. Dit jaar
geeft hij de receptuur prijs van het kerstmenu, dat ook in de Traiterie
te bestellen is voor f 48,50 per persoon. Maar maakt u het zelf, dan
bent u uiteraard aanmerkelijk goedkoper uit. Het is maar waaraan u
de voorkeur geeft!
KERSTMENU 1989 VOOR 4 PERSONEN
LUCHTIGE MOUSSE VAN GEROOKTE ZALMFOREL MET GROENE SAUS
ROSE GEBRADEN KONIJNENRUG MET PRUIMENSAUS
CARAMELPUDDING
LUCHTIGE MOUSSE VAN GEROOKTE ZALMFOREL MET GROENE
SAUS
Ingrediënten:
- 2 gerookte zalmforellen a 300 gram
- 1 '/2 dl. slagroom
- 1dl. slagroom voor de saus
- 6 bladeren van kropsla
- 1 handje peterselie en kervel geplukt
- peper, zout, citroen en 2 slasoorten
Bereiding:
Maak de zalmforellen schoon D. w.z. haal aan beide zijden het vel van de
vissen weg. Haal nu voorzichtig de visfilets van de graat weg en let ook op
de graatjes bij de kopkant. Zet de visfilets voor het verwerken van de
mousse direct zo koud mogelijk weg
Sla 1V2 dl. slagroom bijna stijf.
Draai in een hoog tempo de visfilet in de foodprocessor zeer fijn (of
eventueel 3x door de fijne plaat van de gehaktmolen). Spatel de vispuree
door de luchtig geslagen slagroom en breng de mousse met een weinig
peper en zout op smaak en zet deze nu koel weg
De saus
1 Vz dl. slagroom en de gewassen slabladeren en groene kruiden inkoken
op een laag vuur tot sausdikte.
Op smaak brengen met peper en zout en deze in de blender warm goed
door elkaar draaien. De saus door een fijne zeef passeren en ook koud
wegzetten.
Nappeer op 4 mooie borden een spiegeltje van de lichtgroene saus.
Maak nu met een eetlepel (met heet water) mooie quenelles (staafrolletjes)
en dresseer deze op de borden. Garneren met 2 slasoorten en plakjes
citroen. Apart serveren met geroosterd brood en boter.
Wijnadvies: een witten Bourgogne of Elzas.
ROSE GEBRADEN KONIJNENRUG MET PRUIMENSAUS
Ingrediënten:
- 4 kleine konijneruggen
- 80 gram boter
- ca. 16 gedroogde pruimen
- 1 glas bruine rum
- 1 dl. slagroom
- 2 dl konijnefond
Voor de fond:
- 4 rugkarkassen
- 1 eetlepel olie
- 2 eetlepels bloem
- 1 glas witte wijn
- 3 tomaten
-15 gekneusde peperkorrels
- bouquetje gesneden prei, ui, wortel, selerie en 3 takjes thijm.
Haal bij uw poelier 4 kleine konijneruggen en vraag hen de filets van de
rug te filteren en de karkassen in kleine stukken te hakken
De fond:
Doe de gehakte rugkarkassen in een braadpan met 1 lepel olie. Kleur dit
in de oven stevig aan zonder te laten aanbranden. Voeg hierbij het gesne
den bouquet en de thijm, peperkorrels en tomaten. Laat dit even goed mee
aan kleuren. Meng er nu 2 eetlepels bloem door en blus het geheel met de
witte wijn. Doe het geheel in een andere passende (koeke)pan met V2 liter
water en laat dit op een zacht vuurtje 2 uur trekken. De fond nu zeven en
wegzetten. U kunt deze 3 dagen in de koelkast bewaren.
Week de pruimen V2 uur in lauwwarm water en verwijder de pitten Doe
het water weg en marineer de pruimen 1 uur in de rum.
Wrijf de rugfilets licht in met peper en zout en wentel ze door de bloem.
Bak ze in de koekepan in de bruine boter aan 2 kanten bruin. Dit hooguit 8
minuten. Haal ze nu uit de pan en dresseer ze op een voorverwarmde
schaal (eventueel in mooie plakjes gerancheerd). Voeg in de koekepan de
pruimen met de rum toe evenals de room en de fond. Laat dit nu inkoken tot
goede sausdikte en controleer de saus op smaak. Nappeer deze nu over de
rugfilets en dien ze direct op. Serveren met rode kool en spruitjes en
aardappelpuree
Wijnadvies: Cötes du Rhóne
CARAMELPUDDING
Ingrediënten:
-125 gram suiker
- 6 dl. melk
- 1V2 dl. water
- 4 eieren
- V2 theelepel vanillescence
Strooi 110 gram suiker in het water en laat het al roerend oplossen. Laten
inkoken totdat de suiker gaat carrameliseren. Neem voorverwarmde 1
persoons puddingvormpjes en bestrijk ze van binnen dun met boter en
bestrooi ze met suiker. Doe in elk vormpje een deel van de carramel
Klop nu de eieren met de rest van de suiker glad en vermeng de melk en
de vanillescence erdoor. Doorkloppen dat er als het ware iets stand in komt
Dit nu dooreen zeef passeren. Verdeel nu over de puddingvormpjes. Plaats
deze vervolgens in een pan of slee met heet water. Laat ze nu ca. 45
minuten pocheren met de oven op 180 graden. Controleren op gaarheid
(het mes moet er schoon uitkomen) Voor het opdienen op een schaal
storten. Garneren naar eigen Idee
Succes!!
Theo van Wandelen
i
