Aleida, Alie, Alie, Yvonne en Jordi:
Vijf generaties Leusden in één familie
1 eu
SS1
en kran
Is
inton_
!M$
UW AANKONDIGINGEN IN
DE SNELSTE KRANT VAN
LEUSDEN?
LEUSDER KABELKRANT
WOENSDAG 20 DECEMBER 1989
plaatselijk nieuws
20
(door Marianne de Valck)
LEUSDEN - Vijf generaties van één familie in leven, dat is een
feit bij de familie De Wit. Een feit te danken aan een sterk
geslacht en jong trouwen. Alle dames van het gezelschap zijn
getrouwd rond hun negentiende en zijn zelfs eerste of tweede in
de landerrij. Alle generaties zijn geboren en getogen binnen de
gemeente-grenzen van het tegenwoordige Leusden. De twee
oudste leden van de familie zijn geboren in Stoutenburg. Aleida
de Wit-van Donkelaar zag het levenslicht in 1900. Haar dochter
Alie van den Berg- de Wit werd in hetzelfde huis in 1917
geboren. Zij kreeg in 1942 haar eigen Alie in Hamersveld. Op
haar beurt kreeg die als mevrouw Van de Berg-Tijmensen in
1966 in Leusden dochter Yvonne. Het jonge gezin woonde toen
in het bakhuis van boerderij Klein Hakhorst. Yvonne is onlangs
moeder geworden. De jongste aanwinst is een jongen. Jordi
werd geboren op 19 november 1989. Hij woont in een modern
rijtjeshuis in Leusden.
Pratend met de vijf, nou ja vier
want de jongste brulde behoorlijk
maar zei weinig, generaties vereist
een nauwkeurig inzicht in de stam
boom. De meegekomen familiele
den zorgen daarbij voor extra ver
warring. Leeftijdgenoten blijken
tante en mcht „Dat krijg je," licht de
kersverse oma toe: „Ik was de
tweede van twaalf kinderen. Toen
ik trouwde was de jongste dne
jaar." Een andere opa blijkt de
broer van de overgrootmoeder.
Hoe noem je zo iemand in familie
betrekkingen?
De moeders hebben ieder hun
eigen verhaal met hier en daar zo
wel opvallende verschillen als
overeenkomsten. Drie van de vier
hebben bijvoorbeeld in de huis
houding gewerkt: „Dat was toen
heel gebruikelijk." En allemaal zijn
ze met buitenshuis werken gestopt
bij de geboorte van hun eerste
kind.
Er zijn ook verschillen. Aller
eerst de verschillen teweeg ge
bracht door veranderende tijden.
Oma De Wit liep grote afstanden,
haar dochter fietste veel, dier
dochter kocht vijf jaar geleden de
eerste auto en voor de laatste
dochter is het bezit van een auto
heel gewoon.
Pratend over vijf generaties in
Leusden ontstaat een beeld van
een dorp m ontwikkeling waarbij
de mensen met achter konden blij
ven. Soms zouden ze dat wel even
willen. „Het dorp had voor mij best
klein mogen blijven," zegt de kers
verse opa Anton Tijmensen, ook
een geboren en getogen Leusde
naar „Zeker tegenwoordig vallen
veel van de oude mensen weg.
Daarmee verdwijnt steeds meer
van het vertrouwde beeld dat we
ondanks alles hadden," vindt zijn
schoonmoeder.
JORDI
Vijf verhalen over geboren wor
den, wonen en leven in Leusden.
Het verhaal van Jordi is nog maar
een maand lang. Hij werd geboren
in het ziekenhuis. Zijn moeder ging
na 24 uur naar huis en mocht acht
uur na de bevalling uit bed. Jordi
maakt het uitstekend. Hij heeft bo
ven een prachtig kamertje in een
huis dat voorzien is van alles waar
de gemiddelde Nederlander anno
1989 op mag rekenen. Niets bijzon
ders maar totaal anders dan de
omstandigheden waarin zijn moe
der, laat staan zijn oma, overgroot
moeder en bet-overgrootmoeder
in terecht kwamen. Zijn vader is
ook geen Leusdenaar. Hij komt uit
Zeeland. In tegenstelling tot zijn
opa, overgrootvader en bet-over
grootvader die allemaal uit Stouten
burg of Leusden kwamen. De reik
wijdte is tegenwoordig groter en
tijdens verre vakanties ontmoet je
nieuwe gezichten. Vroeger kwam
een Leusdens gezin niet snel in
Zeeland.
Jordi staat al op de video. Het
eerste album is al bijna vol met
foto's.
Van zijn moederis jeugd zijn ook
wel foto's maar niet zoveel. Van zijn
oma's jeugd zijn vooral de kaarten
waarop het gewicht en de vaccina
ties vermeld staan bewaard geble
ven en van zijn verdere voorouders
zijn de jeugdfoto's helemaal
schaars tot niet gemaakt.
YVONNE
Zijn moeder Yvonne werd in
1966 geboren. Zij zou de middelste
van het gezin blijven. Haar ouders
woonden in het bakhuis van de
boerderij Klein Krakhorst. Deze
boerderij van Willen van den Hen
gel stond ongeveer waar nu basis
school de Klimrakker staat. Yvon
ne bezocht deze school die toen
nog de Klimop heette. Ze herinnert
zich weinig van het bakhuis. Haar
moeder: „Het was één van de bij
gebouwen van de boerderij. Vroe
ger hadden boerderijen vaak een
bakhuis. In het bakhuis werd aan
vankelijk het brood gebakken.
Vaak woonde het boerengezin er 's
zomers in. Ik herinner mij nog goed
de grote deeL Vlak voor onze deur
had de boer de gewoont de bruine
bonen voor de varkens te koken.
Na een jaar zijn we verhuisd naar
de Wilgenlaan."
Het was 1967. Leusden ging uit
breiden, maar hard ging het nog
met. Yvonne: „Ik herinner mij nog
hoe ik met mijn vader meemocht
naar de autocross. We moesten
door heel veel weilanden. Daar
staan nu de Eurowoningen. Het au
tocrossterrein was waar nu de ski
woningen in All an ds beek staan."
De keuze van de school stond bij
voorbaat vast. Eerst ging Yvonne
een jaar naar de kleuterschool.
Deze was gevestigd in één lokaal in
de tegenwoordige Til. Het gezin
was katholiek, dus als meisje be
zocht je de Bernadetteschool. „Het
was de school van de nonnetjes, in
de buurt van de kerk. We noemden
het ook wel 'het gesticht' of 'Ansfri-
dusgesticht'. De zustertjes zorgden
ook voor de oude mensen, van
daar.
ZUSTER IMELDA
Zodra de Klimop klaar was ging
Yvonne daar naar toe. deze school
stond onder leiding van zuster
Imelda. Een zuster, die bijna alle
katholieke Leusdenaren onder
haar hoede heeft gehad en nog
steeds actief is. Yvonne zat van
meet af aan met meisjes en jongens
in de klas. Na de lagere school
leerde ze als eerste vrouwelijke
generatie van de fanmilie door. Ze
ging naar huishoudschool De Vuur
vogel in Amersfoort en daarna be
zocht ze de laboratoriumschool.
Als laborante heeft ze echter niet
gewerkt. Ze zocht en vond een
baantje in de buurt en velen ken
nen haar als één van de meisjes uit
de Spar.
Haar jeugd in Leusden speelde
zich af tussen de nieuwbouwhui
zen, die nu tot de oudste delen van
onze gemeente horen. Ze speelde
op straat, had vriendinnen en ging
winkelen in Amersfoort. Een bio-
scoopje pakken was gewoon en de
televisie niet meer weg te denken..
„De eerste televisie schafte mijn
moeder aan bij de bruiloft van Bea
trix. Dat was in 1966. Het was een
zwart-wit apparaat. Dat ding was
met kapot te knjgen. Toen al mijn
vriendinnen allang kleur hadden
zaten wij nog naar zwart-wit te kij
ken. Haar moeder vult aan: „Maar
toen jij klein was, was de televisie
nog iets bijzonders. Vriendjes en
vriendinnen kwamen bij ons kijken
omdat ze thuis zelf geen televisie
Yvonne, Alie, Aleida, Jordi en Alie: Vijf generaties leusden'
hadden." Haar ouders waren zo
gelukkig af en toe over de auto van
pa's werk te mogen beschikken.
Daarmee konden ze af en toe een
dagje uit. Echte vakanties waren er
lang met bij. Het logeren bij tante
To in Amsterdam was een beleve
nis. „Dagjes naar Artis en naar de
zee. Daar keek ik het hele jaar naar
uit."
Begin jaren zeventig werd de
eerste vakantie gepland. Er werd
een huisje gehuurd in Zeeland. „En
sindsdien gaan we dus nergens an
ders meer naar toe." In Zeeland
ontmoette Yvonne Ronnie
Adriaans, het raakte aan en weer
uit en de volgende vakantie weer
aan. Uiteindelijk bleef het aan en
trouwde ze op 4 juli 1986 in het
gemeentehuis in Leusden. Ze was
19 jaar toen. Het jonge echtpaar
bleef in de buurt van de vele oma's.
Yvonne kon aan waterpolo blijven
doen bij haar vereniging De Haai-
ALIE
Yvonnes moeder is Alie van de
Berg. Net als haar oma en over
grootmoeder heet ze voluit Aleida.
Zij werd geboren in 1942 als twee
de kind. De eerste was een jongen
en na haar kwamen er nog tien.
Daarmee waren haar jeugdjaren
bepaald. Ze werd geboren in het
huisje aan de Postweg nummer 6,
waar nu haar oma woont. Bij de
geboorte hielp haar moeders
schoonmoeder. Deze baakster
woonde een paar huizen verderop
in een boerderij met de bedenkelij
ke naam 'In de Lorum'.
Toen Alie vijf jaar oud was ver
huisde ze naar de nieuwbouwwijk
van het toenmalige Hamersveld.
De eerste meuwbouw, gebouwd
voor eigen behoefte. Ze gingen wo
nen aan de Asschatterweg op num
mer 87. Haar moeder woont er nu
nog. Maar de omstandigheden zijn
sterk gewijzigd. Alie herinnert zich
nog de grote tuin waarin haar moe
der de groente voor eigen gebruik
kweekte. „En weet je nog, die lan
ge waslijn die tot achterin de tuin
doorliep?" De waslijn zal wel nodig
zijn geweest met een dergelijke
kinderrij waar er trouw ieder jaar
één bij kwam. „Een wasmachine
hadden we uiteraard niet. Ik kan
me nog herinneren dat de eerste
wringer in huis kwam."
De grote tuin werd bij de uitbrei
dingsplannen van Leusden Groei
kern door de gemeente opge
kocht. Wat rest is een 'bloemen
tuintje' die zich in niets onder
scheidt van de rest van de Leus-
dense turnen. „Eens hielden we
een varken, konijnen, kippen na
tuurlijk, nee geen koeien en zeker
geen geit. Mijn moeder is als de
dood voor koeien."
SPOORWEGEN
Het gezin was dan ook geen boe-
ren-gezin. Alies vader werkte net
als haar opa bij de spoorwegen.
„We waren burgers. Dat was een
duidelijk onderscheid m die tijd. Je
had boeren, burgers en knechten.
Op school was één van de eerste
dingen die ze aan je vroegen, hoe
veel koeien je thuis had. Geen dus."
Nietemin hadden ze nog het gevoel
"buiten het dorp' te wonen. De
dichtstbijzijnde dichte bebouwing
was de Hamersveldseweg.
Tegenover hun eigen huis was het
links tot en met rechts weiland met
hier en daar een paar kleine huis
jes. In één van die huisjes woonde
overigens haar toekomstige echt
genoot, maar die leerde ze pas tij
dens de dansles in Amersfoort
kennen. Bij Van Tnet, tegenwoor
dig Parmentier. „Ach je had het
veel te druk om op je overburen te
letten."
Klein Alie, nu een maand oma,
zorgde voor haar vele broertjes en
zusjes. „Ik volgde zes jaar lagere
school. Natuurlijk bij de zusters van
de Bernadetteschool. Daarna nog
twee jaar 'kniples' ofwel lingerie-
en kostuumnaaien." De rest van
haar familie vult aan: „En daarom
kan ze nog steeds goed naaien
want ze zette al haar broers en zus
sen in de kleren, wat jaren achter
een betekende dat ze eens per jaar
meuwe kleren ter gelegenheid van
weer een trouwpartij moest maken.
Allemaal dezelfde kleertjes." Een
beetje creatief moet Alie wel zijn.
Ze zocht en vond haar ontspanning
bij de toneelvereniging de Een
dracht en trok haar vriendje Anton
mee. Anton bleef 25 jaar lid. Alie is
nog steeds lid. Ze volgde een
schmink cursus waar Sinterklaas
regelmatig goed gebruik van
maakt. Ze trouwde in 1964. 22 jaar
oud.
DRIE KINDEREN
Ze kreeg zelf drie kinderen („In
twaalf had ik niet zo'n zin") en zag
Leusden veranderen. In het begin
van haar trouwen ging ze voor het
eerst in haar leven een weekje op
vakantie. Naar Hoenderloo en zon
der Anton, want die moest werken.
Aangevuld door Anton die zo te
horen tot de Leusdense kwajon
gens hoorde, schets zij het beeld
van het Leusden van haar jeugd.
„De dorpsagent was politie Bak
ker. Een kwaaie. Hij was in staat om
zijn eigen vrouw een bekeuring te
geven. De gemeenteraad bestond
uit boeren op witte klompen en met
een dikke sigaar in de mond. Zij
vergaderden over één van de vijf
gemeentelampen die uitgevallen
was. Veel straten waren nog met
bestraat. Veel zandwegen, vol
diepe kuilen. We hebben lang alles
op de fiets gedaan. Dat was voor
ons gewoon. Ver buiten het dorp
kwamen we niet. Hooguit in
Amersfoort voor de winkels en de
markt. In Leusden was niet veel.
Een paar kruideniertjes, een smid,
een café en een postkantoortje en
een kapper die iedereen in hetzelf
de model knipte. Zo bleef het lang
hier, heel lang."
„De veranderingen ging daarna
ineens heel hard. Dat heeft wel het
een en ander kapot gemaakt. De
sfeer vooral. Van mij had Leusden
klein mogen blijven," zegt Anton.
Overigens verhuisde Alie na haar
trouwen eerst naar het Bakhuis en
later naar de Wilgenlaan. Zodat
vastgesteld kan worden dat de
laatste vier generaties steeds tot de
eerste bewoners van de nieuwste
uitbreidingsplannen behoren.
ALEIDA DE WIT
De moeder van Alie van de Berg,
is Alie de Wit. Het is de overgroot
moeder van Jordi. Zij werd gebo
ren in Stoutenburg in het koetshuis
van 't Slot. 't Slot aan de Eemelaar-
seweg was al verdwenen voordat
zij geboren werd. Het koetshuis is
inmiddels ook gesloopt Toen Alie
van de Berg op 10 november 1919
het levenslicht zag hadden haar ou
ders het niet breed. Vader was
daggelder. Haar moeder omschrijft
hun omstandigheden van toen als
'een arme troep.' Alleen voor zon
dags was er een wit schortje en op
zaterdag werden de klompen wit
geschuurd. Aleida van de Berg
werd geboren in een protestants
nest. Het trouwen met een katholie
ke man had later nog heel wat voe
ten in de aarde.
Na een paar jaar verhuisde het
gezin naar een kleine boerderij aan
de Hessenweg met de naam 'Paas
maandag'. Dit huis is vorig jaar af
gebroken. Alie had nog tien broers
en zussen. Zij was de oudste dus
wist al gauw wat haar taak was. Het
gezin was meer op Achterveld ge
richt dan op Hamersveld. In Ha
mersveld kwamen ze alleen als ze
naar Amersfoort gingen naar de
markt. Ze gingen in Hoevelaken
naar de kerk. Alie ging in de Glind
op school. Na zeven klassen was ze
12 of 13 jaar. Omdat ze klaarblijke
lijk van aanpakken wist mocht ze
bij de bovenmeester in het huis
houden komen werken. Daar bleef
ze drie jaar. Ze verdiende 0,25 per
dag. Na de bovenmeester kwam ze
bij de bakker. Opnieuw in de huis
houding.
AFWAS
Maar Aleida zocht het als eerste
van haar familie verderop. Ze nam
een baan aan bij de uitspanning in
Valkenveen. „Met een stel meiden
achter het buffet. We zorgden voor
de hele afwas. Met de hand natuur
lijk. En schilden bakken vol aard
appelen. In de winter mocht ik op
nieuw blijven om in de huishouding
te werken. Af en toe ging ik naar
huis. Eens in de maand had ik op
zaterdagmiddag vrij. Dan fietste ik
in ongeveer anderhalf uur naar
Leusden. De volgende ochtend om
tien uur moest ik weer terug zijn."
Veel tijd om op vrijerspad te
gaan, had ze niet. Maar zie, ze
bleek een aardige buurjongen te
hebben. Hij fietste regelmatig naar
Valkenveen om zijn verloofde even
tussen de bedrijven door te zien.
De oorlog brak uit. De inwoners
van Hamersveld werden op 11 mei
geevacuueerd. Op deze zelfde dag
kreeg 'smorgens om vijf uur Alei-
da's moeder een land. Ze werd
onmiddellijk daarna vervoerd naar
een ziekenhuis ergens in Noord
Holland. „Daar had ik tien dagen
vakantie, want zo was dat toen, tien
dagen kraambed." Eind mei waren
ze weer terug, op 10 oktober trouw
de haar oudste dochter met de
buurjongen. Ze betrokken het huis
aan de Postweg nummer 11. „Te
genwoordig hebben we een ander
huisnummer zoals ook het nummer
aan de Asschatterweg veranderd
is. Ze telden op een gegeven mo
ment einders of ze zetten er huizen
tussen."
In 1947 verhuisden ze naar het
huis aan de Asschatterweg waar ze
nu nog wonen. Zij het dat het huis
toen ze het betrokken nog niet aan
gesloten was op de nolenng en
geen electrisch licht had. Ze waren
aangewezen op olielampen. Zelf
boordbakken was heel gewoon en
het meeste kon aan de deur ge
kocht worden. „Weet je nog die
man met bezems die altijd kwam
met de inleidende mededeling dat
we zeker niets nodig hadden."
OUDSTE
De oudste generatie bestaat uit
Aleida de Wit, nu 89 jaar. Haar her
inneringen zijn vaak beter dan die
van haar dochter. Ze spreekt in het
echte Leusdens. Ook al een bijna
verdwenen dialect. Ze werd gebo
ren in 1900 in hetzelfde koetshuis
waar ze later zelf haar dochter zou
krijgen. Ze zou nog twee zussen en
vier broers knjgen waar er nu nog
twee van over zijn.
Haar ouders hadden het met
breed. Ze kan zich nog herinneren
dat haar moeder een knipmuts
droeg. Aan de muts kon je zien hoe
rijk iemand was. Op zondag droeg
haar moeder een kanten muts. Veel
meer vanatie was er niet.
Ze verbouwden een beetje tabak
rond hun kleine huisje. Slechts een
enkele weg in de verre omtrek was
verhard Alie groeide op tussen de
weilanden en zandwegen. Haar
grootste rijkdom was een fiets die
ze tweedehands kreeg toen ze vijf
tien jaar was. De fiets was vooral
bedoeld om sneller op de molen te
zijn. Aleida werkte op de Zandbrin-
kermolen. Dat was anderhalf uur
lopen, twee maal per dag. Met de
fiets ging het vlugger. Ze werkte
vijf dagen m de week. Haar moeder
werkte op haar vrije zaterdag zodat
ze samen twee gulden per week
verdienden. Aleida volgde geen
school. Alleen de zondagsschool
van freule De Beaufort ofwel juf
frouw Van de Boom. het landgoed
om haar ouderlijk huis heen be
hoorde tot haar landgoed. Contact
had ze verder niet met de notabe
len. De wettelijke macht werd ge
controleerd door Henk Kuit en later
Kraaykamp. Ze was bang voor ze.
Thuis werd het brood zelf gebak-
ken. Naar de dokter, eerst Bergink
daarna Lantingh, gmg ze zelden. Ze
heeft vooral een leven van heel
hard werken achter de rug, thuis en
in haar diensten. Voor hobbies laat
staan een opleiding was tijd, noch
geld. „We dachten er niet eens
aan."
Zomaar vijf generaties in Lens
den. Geen familie vol helden en
grote namen. Maar toch bijzon
der. Allereerst omdat vijf genera
ties in leven niet vaak voorkomt.
Bovendien vertegenwoordigen
ze iets van de wortels waar im
port-bewoners zo gemakkelijk
overheen lopen. Jordi boft. Hij
weet waar hij van moederszijde
van afkomt. Wat dat betreft is zijn
familiegeschiedenis hierbij op
een uitgebreidere manier vast
gelegd als van menig andere
Leusdenaar.
SENIOREN
Welpen
LHV 1 - Laren 1
6-4 ZATERDAG
Unitas 4 - Antiolopen 6
Ermelo 3 - Antilopen 7
7-19
19-2
Hoevelaken 1 - Roda 1
Hoevelaken 2 - Roda 2
14 3Q JUNIOREN
Dindoa 01 - Antiolopen 01 3-0
Antilopen R1 - MLAR1 2-0
Antilopen R2 - Dindoa R4 0-4
Heren
LHV 1 - UHV/DSO
LHV 2 - DWSM 1
Dames
LHV 1 - UDSV 2
LHV 2 - HHC 2
20-16
4-23 ZATERDAG
SKFJ1 - Antilopen J1
Antilopen J2 - Unitas J1
5-13
7-11
"tedmi
ASPIRANTEN
13-
JEUGD
Damesjunioren
LHV 1 - BHC 1
Roda 1 - Veensche Boys 1 1-0
Roda 2 - Valleivogels 4 2-1
Horst 2-Roda 3 afg.
Veluwse Boys - Roda 4 afg
Roda 5 - Veensche Boys afg.
Posthoorn 5 - Roda 6 afg.
Hoevelaken 10 - Roda 7 2-4
1CDW 6 - Roda 8 afg.
SENIOREN
Antilopen 1 - Sparta 1 9-17
Antilopen 2 - DKOD 15-10
DOS'46 3 - Antilopen 3 18-10
Luno 2 - Antilopen 4 7-7
Antilopen 5 - De Vinken 6 7-11
Spuit Al - Antilopen Al 1-1
Antilopen B2 - De Meeuwen B1 0-1
Antilopen C1 - Telstar C1 6-1
Victum Cl - Antilopen C2 4-5
Dindoa Dl - Antiolopen Dl 4-1
PUPILLEN
Woudenberg PI - Antilopen PI
2-1
BCL 1 - Irene 2 5-3
BCL2 - Zeewolde 1 7-1
Flevomeppers 10 - BCL 3 3-5
BCL 5 was vrij
Kantjils 10 - BCL 6 0-8
JEUGD
BCL 2 - ABC A 3
Inside 5 - BCL 3
BCL 5 -'t Slot 7
BCL 6 - Thiela 5
6-2
8-0
1-7
4-4
(advertentie)
Bel 03420-94292
en vraag naar Boudewina de Boer
Uw bencht vanmorgen opgegeven, vanmiddag al
te zien op de
de beeldbuis krant van Leasden!
