De onafzienbare ijsvlakte van februari 1940
28 FEBRUARI 1990
Nogmaals een beeld van de ijspatrouille. Overigens deden sommige soldaten ook mee aan ijswedstrijden en
de Elfstedentocht. Er wilde dan nog wel eens een geweer knallen als de eindstreep in zicht kwam.
Binnen slechts enkele seconden is het te bezetten object bereikt en omsingeld. Het
huis van de familie T. van der Pol De Bruin in het bevroren gebied.
De dorpgeschiedschrijver J.M.
houten uit Achterveld heeft de hand
xt jten te leggen op een aantal foto's uit
jruari 1940, van het gebied Asschat,
ibij Achterveld. De foto's werden ge-
men ten tijde van de innundatie ten
hoeve van de Valleistelling, waar
in ior er een enorme ijsvlakte ontstond,
houten schreef als 11 -jarige zijn per-
onlijke herinneringen op en vulde die
Ier aan met zijn kennis van de plaat-
be lijke (oorlogs)historie. De foto's ko-
V! zn onder meer uit het archief van de
ctie militaire geschiedenis van de
sp minklijke Landmacht en van ser-
ant H. Vink. Vijftig jaar terug in de
d, naar de Hollandse water- en ijsli-
itj e.
iCHTERVELD/HAMERSVELD/STOU-
INBERG - Schrikkeljaar 1940, februari. Het
lonnig, geen wind. Het vriest 12 graden. Het
•én grote ijsvlakte: de buurtschap Voskuilen
der Woudenberg, Leusbroek, de buurt-
lappen Laappeers en Asschat geklemd tus-
de kerkdorpen Achterveld en Hamersveld,
idom de kopermolen onder Stoutenburg,
orgaande naar Woudenberg. Hier is de Val-
stelling waar de Nederlands soldaten een
iveerfront moeten vormen tegen een mogelij-
aanval van Duitsland. Vijf maanden geleden
j-pesten meer dan vijftig gezinnen hun huizen,
(j, boerderijen en landerijen verlaten voor het
los mende water voor de Valleistelling, nu een
las afzienbare ijsvlakte.
?ebruari 1940. Het is acht uur oude tijd. Ik
>ie n op en de oliestook in de bakkerij stinkt
ds iselijk naar de oliegas. M'n vader is druk met
mtenbroodjes maken, voor een kwartje,
nt de soldaten hebben ze liever dan kuchÓp
aat komt een groep soldaten voorbij. Voorop
gil ee trommelslagers. Ik ken een hoop soldaten,
ioi ils Toon Pedoe, Jan Kareisen uit Gouda,
on Beuken uit Soest die slaapt boven bij
as os van Wieringen slager, Nico Bergstijn,
ijl) loolmeester Hoogedam, Engeltje, Hagen-
uk een beukvoetballer van Hoogland, Mole-
_ar die slaapt in het café van Garritje Blom en
Ruiter die slaapt in de houten kolenschuur
overbuurman Van den Hengel. Ze komen
iral vandaan,
ge lij de zaal Van Zandbrink hebben ze buiten
ko loppen meegenomen en twee karren met
len Die hebben ze nodig om ijs kapot te
(ken in Asschat. Samen met Arie Taling van
I jn klas gaan we schaatsen, bij Jansen de
lal^termaker gaan we de Modderbeek op. Ik zie
uders uit Wierden het ijs hakken. Er zijn nog
■JJI er mannen uit Wierden; ze verdienen er goed
oig e. Een paar wachten laten ons gaan, we zijn
jaar en ze zien ons niet voor spionnen aan,
nt die zijn hier ook. We schaatsen over het
Dallleikanaal en dan de Eem op. Achter Soest
jen we bij een soldatententje twee gevulde
ier iken met een amandel erop voor een dub-
sld tje \ye wjjjen naar de Zuiderzee, maar dat
g niet want enkele soldaten houden ons te-
1 Dan maar naar de grote toren van Eemnes.
ar is het nog kouder denk ik, misschien wel
i vijftien graden. Bij het haventje knopen we
hardbevroren linten van de schaatsen los.
ze jassen zitten vol bevroren snot Bij tante
rnelia op Stadwijk krijgen we lekkere war-
chocolademelk. Ik vind het niet leuk als
ie het vel onder de tafel weggooit, laat ie hem
au ar in zijn zak doen. Van de soldaten daar
jgen we spritsen. Ze zijn van het paarden-
dat kun je zien aan de leren konten in hun
iek. Ze hoeven geen ijs te hakken, maar de
eulfcrden voeren en roskammen. Bij ons is een
en dat heet De Roskam. Er zijn grote men-
die schaatsrijden door een staldeur, uit
ten op de hilt en door de andere open deur
er wegschaatsen. Op de ijsbaan De Maat bij
ogland gaan de soldaten uit Achterveld en
uit Scherpenzeel en Woudenberg wedstrij-
schaatsen. In de courant lees ik: „Achter-
d - Kranige rijders". Van de alhier gelegerde
itairen hebben 7 personen deelgenomen aan
Elfstedentocht. Vijf man hebben den heelen
ht meegemaakt. Ik heb gezien dat de solda-
met het schaatsenrijden gaan schieten met
zeren. Daarna gaan ze zich warmen bij de
e potkachel bij Geertje en Aart Tol in As-
iat
Midden in Ach
terveld, bij de zaal
van de coöperatie,
kijkt kapitein M.
van Zalingen naar
een groep soldaten
die naar de Val
leistelling trekt. De
'dorpsjongens' Jan
Schouten en Arie
Taling inspecteren
op de achtergrond
de „troepenbewe
gingen".
In de warme zon
nestralen is het
even goed toeven op
op de S 3-kazemat,
bijgenaamd het ste
kelvarken. Links
soldaat W.C. Joole
uit Utrecht. Enkele
maanden later zou
hij in opdracht de
door Duitsers be
zette „Zandbrinker
molen" in brand ste
ken.
Veldleger-oefeningen op het ijs. Een opname tijdens een oefening van een ijspatrouille, die tot taak had verloren gegane punten in het voorterrein te hernemen.
Het gaat om het bevroren innundatiegebied van de buurtschap Asschat ten zuidwesten van Achterveld.
- r. v
-K. t
- S
