Aids is een ramp in Afrika"
I leusilen k
Sint Joseph volop in de bloemen
lieuws uit de verenigingen
[ntermst-tropenarts Steven Smits (48) over zijn Afrikaanse ervaringen:
Smeerwortel
plaatselijk nieuws
JSDEN - Aids is voor veel mensen een 'ver van mijn bed
Aids lijkt zich in Nederland te beperken tot een kleine
iep specifieke mensen, die naar het schijnt niet in de ge-
ente Lensden woont. In Leusden woont in ieder geval wel de
jnüst-tropenarts Steven Smits. Hij is gespecialiseerd in de
handeling van tropische ziekten met een extra aandachts-
it voor aids in Afrika. Hij probeert ogen te openen. In Afrika
trekt zich een ramp. Westerse artsen kunnen waar mogelijk
p bieden, maar dienen daarbij over voldoende middelen te
chikken waarmee zij zichzelf en de medewerkers kunnen
chermen. Door de groeiende internationale contacten
rdt de wereld kleiner, met andere woorden wat in Afrika
>eurt, gaat ook ons aan.
AIDSVIRUS
even Smits bracht de laatste
nden van 1989 opnieuw door in
lania, is net terug uit de Ver
fde Staten waar hij een voorbe-
(ëlring over tropische ziekten
andere over een bestri]-
«programma voor rivierblind-
1) bijwoonde. „Waar ik vreemd
oeg ongeveer de enige was die
woord aids liet vallen." Smits
voor de opdracht een 'proto-
e schrijven voor de artsen die
frika met aids-patienten te ma-
hebben.
is in dienst van het Neder-
idse Tropen Instituut en aids-
cjalist van Simavi (een van de
erlandse organisaties die steun
eent aan medische projecten m
fikkelingslanden). Zijn belang
ing voor aids begon met be
stelling voor Afrika. Na zijn
icijnenstudie bracht hij vanaf
een viertal jaren door in Tan
als algemeen arts. „Aids
>lde toen nog niet. Dat ik in
ka terecht kwam was een lo-
gevolg van de wens om dit
ervaring op te doen. De
ste artsen worden immers uit-
uurd naar Afrika. Het continent
de minste structuur dat de de
1st mogelijke hulp kan gebrui-
Als je er eenmaal bent ge-
si, dan laat het je niet meer los.
ajn voor iedere arts m Afrika
aküeve jaren. Ik had weinig
»1 toen of wat ik deed wel goed
Het gevoel te moeten doen
nodig is overheerste. Of het
ithaalde was op dat moment
|de ham-vraag. Geschiedenis
ilangzaam, je blijft altijd hoop
m op structurele verbeterin-
lATHANMANN
I kwam terug om zich in Ne
derland te specialiseren en koos
voor inwendige geneeskunde.
„Opnieuw een keuze voortkomend
uit de mogelijkheden. Chirurgie
viel na serieus overwegen af. Hoe
wel ik veel chirugische ingrepen in
Afrika moest doen, koos ik er uit
eindelijk niet voor. Ik vond en vind
het belangrijk me zo breed moge
lijk te oriënteren. De vraag naar
super-specialisaties is groot, maar
mij heeft een algemene blik over
vele aspecten altijd aangetrokken.
Interne geneeskunde ligt dan voor
de hand."
Omdat hij zich specialiseerde in
de Lichtenberg in Amersfoort en
het AZU in Utrecht werd in Leusden
domicilie gekozen. De wens om
terug naar Afrika te gaan bleef. Hij
was zelfs initiatiefnemer van een
club waann gewerkt werd aan een
mentaliteitsverandering, die het
mogelijk moest maken specialisten
naar Afnka uit te zenden.
„Specialisten zijn dure mensen,
naar Afrika willen is niet voldoende
om ook te kunnen." Eind jaren ze
ventig vertrok hij opnieuw naar de
tropen. Eerst opnieuw naar Tanza
nia, daarna naar Noord-Jemen. Nog
steeds bleef aids voor hem buiten
beeld.
„Het drong pas goed tot mij door
wat er aan de hand was na mijn
terugkomst uit Noord-Jemen. Daar
had ik te maken met hele andere
problemen. Pas in 1986 drong in
Nederland door wat er stond te
gebeuren. Ik weet nog goed hoe
Jonathan Mann, tot juni nog direk-
teur van het Global Program voor
aids van de World Health Organi
sation (WHO), tijdens een bezoek
aan ons land aids de grootse ge
zondheidsbedreiging noemde, die
er was in Afrika. Op verzoek van
hoogleraar De Geus ben ik mij toen
met aids in Afrika bezig gaan hou
den."
Dat was het begin, een aarzelend
begin. De volle omvang van de pro
blemen werd maar langzaam dui
delijk. „Tot voor kort waren er
maar weinig wetenschappelijke
gegevens. Het duurt jaren voor
men ziektebeelden herkent. Aids
is geen makkelijk herkenbare
ziekte. Het uit zich in infecties die in
Afrika schering en inslag zijn. Tu
berculose en gordelroos komen
veelvuldig voor. Voordat men be
grijpt dat deze ziektes ook het ge
volg kunnen zijn van het aantasten
van het immuniteit, verstrijkt tijd.
Men onderschat altijd het gebrek
aan informatie dat zowel bij de art
sen in de tropen voorkomt als door
deze mensen verstrekt wordt.
Toen ik hier kwam wist ik pas in
welke problemen ik daar zat."
Inmiddels is duidelijk geworden
dat de problemen gigantisch zijn.
In Dar-es-Salaam, de hoofdstad van
Tanzania, is zo'n twintig procent
van de sexueel aktieve bevolking
besmet met het aidsvirus: „Zelfs
wanneer je ervan uitgaat dat daar
de helft van zal overlijden, spreken
we van ruim 100.000 doden in de
komende vijf jaar. Dat is m één
stad. We moeten er vrees ik van uit
gaan dat het hele middenkader in
Afrika verloren is. Juist bij de man
nen met de midden- en hogere op
leidingen vallen de slachtoffers.
Het nieuwe kader valt weg. Door
dat juist zij vrouwen als wisselende
partner kiezen uit de lagere lagen
van de bevolking, wordt de ziekte
ook daar verspreidt. Op een gege
ven moment zal de cirkel rond
zijn
De ziekte verspreidt zich in een
schrikbarend tempo vanuit Oost-
Afnka. In tegenstelling tot m de
westerse landen, vooral onder he-
tro-sexuelen. De geruchten dat
aids in Afrika ontstaan zou zijn, be
strijdt Smits „Het is onmogelijk dat
we deze ziekte tientallen jaren niet
hebben opgemerkt. Het is hooguit
mogelijk dat het HIV-virus, de ver
oorzaker van Aids, in een minder
agressieve vorm aanwezig was. Dit
vermoeden is gebaseerd op een
aantal bloedmonsters die om ande
re redenen bewaard zijn gebleven.
Hoe het komt dat het virus in dit
decennium heeft toegeslagen, is
onduidelijk. Duidelijk is dat het in
Afrika aanwezige virus ongeveer
dezelfde eigenschappen heeft als
het virus m Europa. Alleen de om
geving is anders."
POTENTIE
In Afrika komen meer infectie
ziekten voor. HTV ondermijnt de
immuniteit, hetgeen de bestrijding
moeilijker maakt. Aids snijdt in de
cultuur. „Over sexueel gedrag tus
sen mannen en vrouwen is in feite
wetenschappelijk weinig bekend.
Hoe en hoe vaak is zeker in de Afri
kaanse cultuur moeilijk te achter
halen. Aan de ene kant een druk
sexueel verkeer, maar anderzijds
zo preuts als m Staphorst. De sterke
indruk bestaat dat de potentie van
de Afrikaanse mannen hoog is. Dat
maakt de bestrijding moeilijk. Voor
een keer een condoom meenemen
is aanvaardbaar, voor twee, drie
maal misschien ook nog. Maar zes
condooms voor iedere nacht Be
halve met een financieel probleem
hoe deze betaald moeten worden,
ontstaat er een milieuprobleem
achteraf. Waar moet je heem met al
dat bevuilde rubber dat overal slin
gert." (Kop van Vrij Nederland arti
kel van 17 maart 1990; Als we aan
de behoefte aan condooms in Afri
ka zouden voldoen kan er in Euro
pa geen autoband meer gemaakt
worden.")
Smits ziet als beste bestrijding
het veranderen van de mentaliteit
„De traditionele waarden die men
aan veel sexueel verkeer hecht,
zijn niet zo oud als veel mensen
denken. Hooguit een jaar of vijftig,
het is als algemeen verschijnsel be
gonnen nadat de kolonisatie was
afgelopen. Antropologen roepen
altijd onmiddellijk dat het onmoge
lijk is de mensen daar te doordrin
gen hun sex te beperken tot één
partner. Maar mensen zijn naar
mijn vaste overtuiging overal het
zelfde. Wanneer mensen pijn heb
ben, kunnen ze met functioneren,
wanneer ze ziek zijn, willen ze be
ter worden. Hoe het culturele saus
je ook is, bij de werkelijk grote
vragen over het leven, reageren de
mensen overal gelijk. Het is een
moeilijk verhaal om daarvoor ge
woontes te doorbreken. Weten wat
je hebt is iets anders dan er iets aan
doen."
De behandeling van de aids-pa
tienten in Afnka bestaat uit mikken
op wat wel behandelbaar is en wat
is vast te leggen ter lering voor
later. Met als gevolg dat gedeelte
lijk opgeknapte patiënten naar huis
worden gestuurd om daar te ster
ven en er in ieder ziekenhuis men
sen m hun eigen vuil in hoekjes
doodgaan.
„Waar ik in de komende maan
den aan wil werken is het samen
stellen van een protocol. Een soort
programma waardoor de artsen
een meer gestructureerde benade
ring kunnen volgen. Er is nergens
in Afrika enige structuur in de aan
pak van aids. Er zijn geen afspra
ken, er zijn geen richtlijnen, niets."
Voor die aanpak zijn artsen nodig.
Artsen die een kans lopen besmet
te raken. „De bescherming van art
sen tegen professionele besmet
ting verdient een hoge prioriteit.
Dat betekent m de eerste plaats dat
gezorgd moet worden voor goede
hulpmiddelen, zoals handschoe
nen. Iedere arts die in Afrika ge
werkt heeft, weet hoe gebrekkig
deze voorzieningen meestal zijn.
Drie, vier maal met dezelfde hand
schoenen werken is heel normaal.
Het lijkt echter simpeler dan het is
om goede handschoenen naar de
artsen te sturen. Want hoeveel en
naar wie moet je sturen. Voor de
behandeling heb je hulp nodig.
Moet die Afrikaanse hulp het zon
der handschoenen doen? Het laat
ste wat mag gebeuren is Afrika niet
helpen. Let wel, ondanks alle ellen
de is de maatschappij nog niet in
z'n voegen aangetast. Wanneer dit
gebeuren zou zal dit ongetwijfeld
gevolgen hebben voor de rest van
de wereld. Wat nu in Afnka ge
beurt, lijkt in Europa niet te kunnen
voorkomen. Tenzij de stabiliteit
hier ook doorbroken wordt, bij
voorbeeld door een oorlog waarbij
structuren verdwijnen, armoede
toeslaat door economische ont
wrichting. Ik protesteer wanneer
mensen toestanden 'typisch Afri
kaans' noemen. Typisch armoede,
roep ik dan."
SOORT GRIEP
Steven Smits heeft zijn hoop ge
richt op de anologie met het verle
den. „Ook vroeger braken enorme
epidemiën uit. Achteraf is vast te
stellen dat er altijd een aantal men
sen overleefde. De epedemie
zwakte af en/of kon doelmatig be-
itzegelbeurs
IDEN - De Woudenbergse
tegel- en muntenvereniging
er de loep' houdt maandag 23
een beurs m jongerencentrum
lil aan de Hamersveldseweg.
leurs, waar munten en posteze-
verkocht en geruild
worden, begint om 19.00
duurt tot 22.00 uur.
nisten Arthur Marcussen en Koos
Kleist op. Multi-instrumentalist
Marscussen en Kleist, die op de
saxofoon swingende tenor-battles
zullen leveren, worden bijgestaan
door drummer Bob van Hoolwerff
en bassist Hans Wijnstroot. Peer
Hartjesveld, Max Lim en Cees van
der Velden zullen afwisselend het
kwartet op piano bijstaan.
Het concert begint om 20.30 uur
en duurt tot middernacht. De toe
gang bedraagt 2,50.
Koffieconcert
LEUSDEN - Het Leusdens Vocaal
Ensemble verzorgt, onder leiding
van Gerard Wijnands, zondag 22
Tijdens de wekelijkse
m restauranmt Bos en
aan de Doornseweg treden
24 april de tenorsaxofo-
april een koffieconcert m de nieu
we muziekschool. Op het program
ma staan werken van de romantici
Johannes Brahms en Hendrik An-
driessen. Uitgevoerd worden 'Tre
Canzoni' van Andriessen en 'Neue
Liebesliederi van Brahms. Bij het
laatste stuk wordt het koor bege
leid door de pianisten Simon Halie
en Anne Bunt. Als interrmezzo spe
len Anne Bunt en klannettiste Ka-
trien Walther-Boer 'Drei Fanatsies-
tücke opus 73' van Robert Schu
mann.
Het concert begint om 12.30 uur.
Toegang: 7,50 (volwassenen),
5,- (CJP en Pas 65+). Kinderen tot
12 jaar hebben betalen niets.
Fümmarathon
LEUSDEN - Het winterprogramma
van de Filmliga en de Culturele
Raad wordt vrijdag 27 apnl beslo
ten met een filmmarathon. Onder
de noemer 'Oost west, thuis best?'
worden drie films vertoond, te we
ten 'Net als thuis' van de Hongaarse
cineast Marta Meszaros, 'Lina
Braake' van de West-Duitser Bern-
hard Sinkel en 'De Illusionst' van Jos
Stelling met Freek de Jonge in de
hoofdrol.
Plaats van handeling is boerderij
Groot Krakhorst aan de Bolderik
hof. Een kaartje kost vijftien gul
den. De voorstelingen beginnen
om 19.00 uur, de zaal is open vanaf
18.30 uur. In de pauze's zijn hapjes
en drankjes verkrijgbaar.
Collecte
LEUSDEN - Het Nationaal Fonds
Sport Gehandicapten houdt in de
week van 23 tot en met 29 april de
landelijke collecte. De organisatie
in Leusden kan voor de collecte in
de gemeente nog vrijwilligers ge
bruiken. Belangstellenden kunnen
zich aanmelden bij de heer Dokter,
telefoon: 940915.
Degenen die geen collectant te
genkomen, maar wel een bijdrage
aan het goede doel willen leveren,
kunnen ook gireren en wel naar
giro 5855, ten name van NFSG, Den
Haag.
Vakantie
in De Til
LEUSDEN - Jeugdige paasvakantie-
gangers kunnen vnjdag 20 april
terecht in jongerencentrum De Til.
's Middags is er een kinderspel
middag van 13.00 uur tot 16.30 uur.
's Avonds is er bingo, met fraaie
prijzen, voor iedere belangstellen
de. De bmgo begint om 20.00 uur
Eveneens om 20.00 uur begint de
soosavond met de vertoning van
een videofilm.
Heitje voor
een karweitje
LEUSDEN - Scoutinggroep Manito
ba houdt zaterdag 21 aprü de actie
'Heitje voor een karweitje'. Op die
dag zullen leden van de groep in
een aantal Leusdense wijken kar
weitjes doen tegen een passende
vergoeding. De ruim 100 leden van
de groep zullen zich met name
richten op Leusden-Zuid, 't Ruige
Veld, Rossenberg en Rozenboom.
De bewoners van deze wijken zul
len in de week voorafgaand aan de
actie via folders worden ingelicht.
Vrouwen in de VVD
LEUSDEN - Tijdens de jaarlijkse
algemene ledenvergadering van
de vrouwen in de WD, die maan
dag 23 april wordt gehouden in 't
Vooronder in de kelder van het
gemeentehuis, zal Katrien van de
Berg spreken over positieve aktie.
Van de Berg was tot 1 januari van
dit jaar emancipatiewerkster m de
WD. Iedere belangstellende is
vanaf 20.45 uur, na het besloten
deel van de vergadering, van harte
welkom.
Een van de oudste en meest
bekende medicinale plant is
de Smeerwortel. Van de meer
dere toepassmgen in de ge
neeskunst stond de eigen
schap van wondheling op de
eerste plaats. Uit zijn loodrech
te, tot dertig centimeter lange
wortel, die veel slijmstoffen be
vat werd een zalf, een smeersel
bereid, wat gebruikt werd ter
genezing van gebroken botten,
wonden, zweren, verrekkin
gen en verstuikingen. Aan dat
smeersel dankt de plant zijn
naam.
Ook tegenwoordig nog
wordt de smeerwortel ver
werkt in middelen toegepast
bij chronische ettermgen ten
gevolge van ontsteking van het
beenmerg. Men meent dat de
gunstige werking te danken is
aan de stof allantoine, die in
hoge mate in de plant aanwe
zig is. Deze stof bevordert de
afvoer van wondvocht en etter
en prikkelt het weefsel tot het
vormen van nieuw weefsel, zo
dat de wond wordt geheeld.
Zwellingen nemen af en de pijn
wordt verlicht.
De wortel is aan de buiten
kant zwart en van binnen wit.
Naar boven toe gaat de wortel
over m een korte, maar meer
koppige wortelstok. De
Smeerwortel komt vrij alge
meen voor in giazige bermen
en slootkanten. Uit de wortel
stok groeit een krachtige, bolle
stengel, die tot een meter hoog
kan worden. De ei- tot lancet-
vormige bladeren zijn ruw van
de stijve haren en zijn op zich
zelf al het bekijken waard. Aan
de bovenkant zien we de ner
ven als slootjes in een weide
gebied en aan de onderzijde
zien diezelfde nerven er uit als
dijken in een polderlandschap.
Opmerkelijk is het aantal
kleurschakeringen waann
Smeerwortel kan bloeien;
paarsrood, blauwpaars, fiets
purperrose, roomwit en zuiver
t
II
DONDERDAG 19 APRIL 1990
streden worden. Je ziet niet hoe die
oplossing zal zijn, maar je houdt
vertrouwen m de wetenschap.
Wanneer professor Goudsmits,
een autoriteit op zijn terrein, be
weert dat na het jaar 2000 aids be
schouwd zal worden als een soort
griep, twijfel ik er aan of dat zo is. Ik
heb daar geen concrete aanwijzin
gen voor maar hij zal het toch er
gens op moeten baseren."
Steven Smits weigert zijn werk in
termen van betrokkenheid, laat
staan heroïsme te vertalen. „Het is
rrujn vak. Wat ik moet doen, zal ik
niet laten. Mijn affiniteit met Afrika
is door omstandigheden gegroeid.
Wanneer ik in India gezeten had,
was het misschien India geweest.
Zo heeft mijn betrokkenheid bij
aids te maken met de problematiek
die er ligt en waar ik mij als tropen
arts en internist mee bezig houd."
In Afrika voltrekt zich een ramp.
Mensen die zeggen dat het geld dat
voor de bestrijding van aids wordt
uitgetrokken m geen verhouding
staat tot het aantal werkelijke ziek
tegevallen, onderschatten de po
tentie van de ziekte. Afrika is dich
ter bij ons bed dan het
lijktI!!
Marianne de Valck
wit. Verschillende kleuren
kunnen op dezelfde groei
plaats voorkomen. De bloe
men zitten dicht opeen aan de
uiteinden van de stengels en
de zijstengels, in korte spiraal
vormige bloeiwijzen. Steeds
gaat in zo'n bloeiwijze maar
één bloem tegelijk open. Door
de langgerekte, klokvormige
kroonbuis zijn de bloemen al
leen toegankelijk voor ïnsek-
ten met een lange tong. Pas als
de stamper van de bloem is be
vrucht, worden de helmknop
pen rijp. Zelfbestuiving is hier
door uitgesloten. Daarna valt
de kroonbuis af. De lange stijl
van de stamper blijft nog lang
uit de kelk steken. Nu is de
beurt aan de volgende bloem
om open te gaan. De eerste
richt zich op en de volgende
neemt zijn plaats in. Zo ontrolt
zich geleidelijk de hele spiraaL
Aan de voet van de stamper
ontwikkelen zich vier zwarte
vruchtjes die een vlezig aan
hangsel bezitten waar mieren
dol op zijn. Die mieren slepen
de zaden mee en zorgen op die
manier voor de verspreiding.
In de Middeleeuwen werden
de jonge planten als groente
gebruikt en de wortels als as
perges klaargemaakt en gege
ten.
G. van Leeuwen
che
- De receptie van Huize Sint Joseph in Achterveld is
iiaB* fegmiddag uitermate druk bezocht. Het verzorgmgstehuis vierde
vanwege het 95-jang bestaan. De feestelijke bijeenkomst 'leverde'
red® *woners in ieder geval een grandioos geschenk op. Namens de
f"~ Vrienden van Huize Sint Joseph ontving het tehuis een groot
voorin de recreatiezaal. Verder ontving directeur Hilhorst
inden planten en giften voor het tehuis. De feestzaal was gedu-
gehele receptie goed gevuld, in totaal is er een paar honderd
Izngsgeweest. Namens de gemeente kwamen de wethouders
Blom de directeur fehciteren. De receptie is overigens de start
complete feestweek, hoewel de festiviteiten niet groots opgezet
bjn nog vijfjaar af van het eeuwfeest, maar je weet maar nooit of
honderd halen, vandaar nu al dit feest', aldus directeur Hilhorst
Week in een interview in deze krant)
