Geestelijk sterk, zwak bewapend
^derlands leger mobiliseert ook in Leusden en Achterveld
stoot opvangen. Zij waren zonder
oorlogservaring en met een mini
male en verouderde bewape
ning."
Sergeant C. Hemmelder, die zijn
kwartier had in Achterveld: ,,Er
werd een bos (net vóór het Vallei
kanaal) gekapt zodat we hout kre
gen om een mitrailleursnest te ver
sterken. Toen kwam er bencht het
nest afbreken, het lag niet in het
schootsveld. De ene officier zei. er
is niet gewerkt volgens voor
schrift, een andere officier vond
het een goed bouwwerk en een
derde zei: er zijn geen voorschrif
ten tot de stellingbouw. Ik moest
een mitrailleursnest laten aanbren
gen volgens eigen ontwerp. Een
schetsje maken, paaltjes uitgezet.
Er waren elf man en drie schop
pen. Alles van zand want vol
doende hout was er niet, maar hoe
bouw je dan een stevig nest. Een
groep soldaten ging twee centi
meter diep en een andere groep
tot zeventig centimeter diep. Ser
geant H. Vink, gelegerd in de
schilderswerkplaats van Gemt
Blom in Achterveld: Helaas be
stond er geen bouwplan, zodat
vele malen een loopgraaf dicht
gegooid moest worden en op een
andere plaats opnieuw begonnen
De Duitse kapitein Knebel stelt in
zijn spionriagerapport: Talrijke
tot nu toe als permanente ver
sterkingen beschouwde stellin
gen zijn in werkelijkheid uit grond
gemaakte veld versterkingen.
Deze overtreffen de werken van
beton en pantser verre in aantal.
De Nederlandse versterkingen
zijn bijna uitsluitend van een zeer
lichte bouwconstructie. Op mijn
reis zag ik gravende en marche
rende troepen. Van militaire oefe
ningen was geen spoor te beken
nen.
JONG HOUT
Er dreigt een conflict te ontstaan
tussen de Nederlandse Staat - het
Nederlandse Leger - en de Ne
derlandse Burger. Het Wild-
schut's bouwbedrijf te Utrecht dat
werkt aan de totstandkoming van
de verdedigingslinie bericht hier
over aan de luitenant J. Westraten
die zijn post heeft in hotel 'De
Schans' te Woudenberg.
Zoals u weet is dat met mevrouw
de Douarière Rooy aards van
Scherpenzeel zeer lastig een be
spreking te krijgen, met kans op
een goed resultaat. Nu is dit altijd
te dwingen, doch dat zijn de laat
ste maatregelen. De redenen
welke bovengenoemde mevrouw
heeft om een desbetreffende hou
ding aan te nemen zijn echter niet
geheel van grond ontbloot. In de
eerste plaats was het voor haar al
zeer onprettig dat ten behoeve
van de bouw van gevechtsopstel-
ling S 103, een gedeelte van haar
bosch werd omgekapt, zonder
haar ook maar de minste medede
ling of om haar toestemming te
vragen.
En in het tweede geval wordt een-
zeer jong bosch van haar omge
kapt, waarbij natuurlijk zeer wel
de benoodigde formaliteiten in
acht zijn genomen, wat echter
weer niet wegneemt dat dit bosch
over een bepaald aantal jaren een
behoorlijk bedrag had kunnen
vertegenwoordigen. Dit komt op
hetzelfde neer, mdien men een
varken voor het groot is zou slach
ten. Het is zeer goed te begrijpen
dat mevrouw haar misnoegen in
deze te kennen geeft. Indien het
bosch van mij persoonlijk was zou
ik een behoorlijk en redelijke
schadevergoeding verlangen. Dit
neemt echter weer niet weg dat
de waarde van het omgehakte
hout gelijk is te stellen met de ver
goeding, althans schadevergoe
ding te betalen door Defensie.
Mijne inziens moet Defensie hier
altijd een veer laten. Indien bo
vengenoemde mevrouw een
schadeloosstelling zou vragen,
veronderstel 5,- a 6,- per stam
zou dat in het geheel onbillijk we
zen. De waarde van het hout zoals
het nu gekapt is, is voor de markt
prijs op heden max. 3,-± Hier
zijn dan inbegrepen de kosten
voor transport en in korten leng
ten zagen. De stammetjes zooals
ze nu zijn, zijn niet bijster geschikt
voor het zagen van deelen, doch
bepaalt zich in hoofdzaak tot hél
zagen van spoor- en mijnhout.
wordt welke Mevrouw zich had
voorgesteld, afgezien nog van de
kosten welke een veiling met zich
brengt.
Het hout moet toch voor een even
tuele veilig ergens worden opge
slagen, daar het toch geen 3 we
ken daar nog kan blijven liggen,
welke tijd het toch minstens duurt.
De geheele kosten voor het rijk
zouden behoeven te bedragen:
Te rekenen met bijvoeging van de
nog te kappen 200 stuks.
Te betalen als vergoeding: 200 x
5,- 1000.-
wordt terugontvangen door mij
200 x 0,50 100.-
totale kosten voor rekening van
defensie 900,-
Met deze kosten is de geheele
kwestie opgelost."
De soldaat A. van Zijtveld brengt
naar voren:
„We moesten elke dag naar de
stelling in Asschat m 5 kilometer
van onze slaapplaats. Daar werd
wat gegraven voor een goede op
stelling van onze mitrailleur. Het
schootsveld lag volgens mij in de
verkeerde richting. Dit bleek later
ook Geschut 1 schoot Oostelijke
richting van de molen, dat was
goed. Geschut 2 richtingen Zuid,
een goede 100 meter achterlangs
1.
Geschut 3 richting zuid, 200 meter
achter geschut 2. Al deze schoots
velden waren vanuit de linie be
reikbaar. Aan die kant stond veel
water. Aan de Noordkant van de
stukken 2 en 3 was geen water en
daar zag men dan ook de Duitse
soldaten lopen.
De waterlinie moest nog wat uitge
diept worden. Daardoor kwamen
er ook weer gaten die dan vol wa
ter kwamen te staan. Enkele solda
ten lieten zich per ongeluk in die
gaten vallen; dan mochten ze naar
hun kwartier terug... heerlijk uit
rusten. Ik werd door de sergeant
aangewezen om de afstandmeter
te vervoeren, de meter die hij be
diende.
Het vervoer hield in dat je een
ronde leren koker van 20 cm door
snee en 65 cm lengte met de af
standsmeter op je rug kreeg. Zo'n
stellage op je rug bemoeilijkt het
HNE ZIEKTE
Een veldkanon van het Nederlandse leger. Deze dateert uit 1895. Er kan
één granaat per minuut mee worden afgevuurd.
Daarbij komt nog dat een eik be
hoorlijk gewaterd moet worden
om als bouwhout dienst te kunnen
doen.
De redenen welke van zeer
slechte invloed op de houtprijzen
van deze stammen zijn, zijn o.m.
de volgende:
1. De transporten zijn op heden
zeer duur, door gebrek aan goed
materiaal en gode werkkrachten.
2. Van de stammen blijft het duur
ste en beste gedeelte in den
grond staan. In deze stukken zit
practisch de waarde van de stam.
3. De boomen worden gerooid
(omgezaagd) voordat zij tot hun
volle waarde zijn uitgegroeid.
4. De houtmarkt wordt door de
groote aanvoer van hout, gekapt
door defensie in diverse plaatsen
des lands, overvoerd. Zoodat er
geen vraag meer is maar een
groot aanbod. De meeste handela
ren stellen geen prijs meer op
stammen als bovengenoemd.
Dit zijn alle gegronde redenen
welke een zekere druk op de
waarde uitoefenen, terwijl deze
schade toch niet op bovenge
noemde Mevr. kan worden ver
haald. Nu hoop ik niet dat u mij
kwalijk neemt, doch ik voor mij
zou denken dat het volgende best
was, om te trachten tot een goed
resultaat te komen: Dat u het be
drag van de schadeloosstelling
ernstig bekijkt, waarna ik mij zeer
gaarne ten uwe dienste stel om
met bovengenoemde Mevr tot
een oplossing te komen, waarna ik
dan de prijs voor deze stammen
wil verhoogen tot 0,50 per
stam. Hiervoor worden dan ook
half vergane en ongeschikte stam
men afgevoerd en binnen de
kortst mogelijk tijd Ik moet u er
echter nog op wijzen, dat indien
bovengenoemde mevrouw het
plan vasthoudt om de boomen in
veiling te brengen, het de vraag is
of ten eerste het hout spoedig
wordt afgevoerd, en ten tweede of
er dan wel de prijs voor gemaakt
vlotte lopen en daarom kregen we
beiden eerufiets toegewezen.
Na ruim een week werd er gemar
cheerd naar de nog aan te leggen
waterlinie. Onze officieren waren
geen sterke kaartlezers. We gin
gen naar de richting Woudenberg
en na ongeveer zes kilometer ge
lopen te hebben sloegen we
linksaf. De kaart erbij en moest de
groep in de nchting Scher
penzeel. Na een paar kilometer
hielden we halt en werd de kaart
opnieuw geraadpleegd. Volgens
de officier was de kaart niet in
orde. Daar ik in Scherpenzeel op
school was geweest, was ik daar
wel bekend met de wegen.
Na geruime tijd van gepraat en ge
mopper gaf de officier toe dat de
kaart wel goed was. Wij waren al
len 'een brug te ver" gelopen.
Wat men zocht, was een naar vo
ren lopende stelling. Een dijk van
ongeveer één kilometer lengte af
buigend naar rechts bij een brug
met een sluisje Dit was een voor
post waar wij werden geplaatst.
Een voorpost mag nooit terugtrek
ken. De wegen waren bar slecht.
Wij liepen met zes karren, per kar
liepen vier man voorop en één
erachter. Elke kar was beladen
met een mitrailleur en onderstel of
munitie. De dertig soldaten (sec
tie) waren ingedeeld ter onder
steuning van de infanterie. Met de
groep infanterie van 100 soldaten
zijn we tot het einde in de stelling
gebleven. We gingen niet veel
met elkaar om Zij keken min
achtend neer op onze hondekar
ren; vroeger werden deze karren
door de honden getrokken. Als
wij langs kwamen begon de infan
terie te blaffen. Wij van onze kant
keken neer op hun lange geweren
want wij hadden een revolver of
karabijn met een lange bajonet.
Na ongeveer 3 kilometer terugge
lopen te hebben kregen we rust.
We aten daar en sliepen op stro in
een goederenschuur in Hamers-
veld.
3Sli
dagen van de herdenking van de Tweede Wereldoorlog
Voor Leusden en Achterveld, waar een deel
n de Valleistelling was, zijn dat bijzondere dagen. Ach-
eve veld was in de nadagen zelfs het toneel van internatio-
voedselconferenties. De afgelopen weken verscheen
in deze krant een serie verhalen van de hand van J.M.
iouten in deze krant. Zij gingen over de vijf oorlogsjaren
roL|l,eusden en Achterveld. De reeks wordt deze en volgen-
week afgesloten.
)eze week gaat het over de mobilisatie in de maanden
or het uitbreken van de oorlog.
)e serie wordt afgesloten met een verhaal over de
rwoestingen in 1940 en de grote stroom vluchtelingen
,rk(tó daarvan het gevolg was.
P
an
I,
ch'&DEN/ACHTER VELD - Tij-
:hi de eerste mobilisatiemaan-
waren er ongeveer 1500 sol-
ingekwartierd in Achter-
Asschat, Snorrenhoef, Mus-
idorp en Stoutenburg. Toen
Deien op stal moesten, wer-
er 1200 soldaten onderge
it in de houten barakken op
Leusden. Deze barakken
en in korte tijd gebouwd op
Leusden. Deze barakken
en in korte tijd gebouwd
het aannemersbedrijf Hert-
ir uit Amersfoort. De voor-
n krege hierdoor een bezet-
3van minder dan 300 soldaten.
1 annen werden geestelijk ge-
I. In materieel opzicht was
chter met de verdedigingsli-
wak gesteld.
v<
HOUTENZAND
soldaten werden geestelijk
rkt door Militaire verenigin-
en de Reglementen der
S2 tucht. De R.K. Militaire Ver
ges |ng werd in 1856 opgericht
BJ een gepensioneerde onder
in er, de eenvoudige maar God-
62S nde Jozef Legge te Bergen
>m. De doelstelling was: de
DE foren op onschuldige wijze
le brengen. Een soldaat moet
VcBten zijn, in zijn diensttijd een
lelijk leven te leiden, zijn
dienstplichten trouw de ver
en zich van alles te onthou-
vat aanleiding kan geven tot
avond zal hij zo getrouw mo-
naar het lokaal van de Ver-
ng komen en daar blijven tot
emeenschappelijk avondge-
ïs gebeden. Hij zal bezield
met een ware vaderlands-
't Koninklijk Huis liefde toe-
in, aan zijn Oversten gehoor-
n en hen eerbiedigen. Hij zal
tam zijn en goed voorbeeld
n het hart van hun mede sol-
ite winnen. Vooral de pas-m-
:-getredenen zullen zij goed
;enen en trachten hen over te
lid van de vereniging te
Nederland is paraat. Schietvoor-
schrift nr. 89a. Wijze van vuren. De
gewenste uitwerking wordt bij
voorkeur nagestreefd door het
rechtstreeks beschieten der
levende doelen. Het vuur moet
voldoende juist en van voldoende
dichtheid zijn. Naarmate de
schootsnchting loodrecht of
schuin staat, dan wel evenwijdig
loopt aan de frontlijn van het doel,
onderscheidt men frontaal vuur,
schuin vuur en flankerend vuur.
J. Blommestein toont de zwakte
aan van de Nederlandse verdedi
gingslinie bij Asschat: ,,Door het
verrichten van zware arbeid heb
ben de soldaten zelf de lirue ge
reed moeten maken. Er was daar
door geen gelegenheid de ge
brekkig geoefende manschappen
voldoende voor de strijd te trai
nen. Afdoende ontstond een stel
sel van wapenopstellingen, loop
graven en schuilplaatsen van hout
en grond, slechts her en daar was
een betonnen of gietstalen mitrail-
leurkazemat in de frontlijn of voort-
ste verdedigingslijn aanwezig.
Vanuit eenvoudige veldverster-
kingen moesten de verdedigers
- Oostelijk Asschat - de eerste
Vier soldaten vanhet 16 e Rgiment Infanteriezijn bezig met graafwerk voor de bouw van een 'veihge' slaapplaats
van zand en hout.
De zand- en houtversperring de 7 klapper'. Deze was gebouwd in de Asschatterkeerkade. De sodaten konden
van daaruit vuren op de Hessenweg onder Stoutenburg.
-^kte bomen over de sloot op de weg bij Leusbroek. Zij moesten de doorgang voor de Duitsers versperren.
t
Een loopgraaf in de Valleistelling m de buurtschap Oud-Leusden. (Foto: sectie krijgsgeschiedenis Den Haag).
Een Nederlandse tank in de moeihjkheden. Aan het begin van de oorlog had Nederland 26pantservoertuigen. De
tank op de foto is een Franse Renault.
pr. 12433. Hij die behept is
enige onreine ziekte is ver-
zich onverwijld daarvoor
t behandeling te stellen van
Ecier van gezondheid,
hengen van vloeken en Gods-
ingen, van onzedelijke taal of
-lijke uitdrukkingen is verbo-
Verder verboden: zich te bui-
$aan aan alcoholhoudende
ten, schulden of grove verte-
si te maken, te twisten of te
«en met kameraden. Hij moet
ie zorg dragen voor zijn uiter-
oorkomen wat zijn kleding als
khamelijke zindelijkheid be-
De soldaten N.G. Heijkoop en E. van Iprenburg in de buurtschap Asschat.
In de patroontassen konden 200 kogels. Als die op waren, waren de
soldaten afhankehjk van de aanvoer van nieuwe munitie.
