'Mijn hart springt open, als er tien mensen zijn' Panorama Lisiduna Levi Weemoedtin theater De Lieve Vrouw: „De mooiste plek van Leusden" Mislukte inbraak WOENSDAG 16 MEI 1990 interview Naam: Hans Blokker Beroep: Commandant van de brandweer Favoriete plek: „De toekomstige plaats van de brandweergara ge" altijd blijven zwerven, maar hij was een man met kerkelijke achter grond en geloofspnncipes." Het „christelijk element" duikt hier en daar in Lévi Weemoedts werk op. Zo heeft het verhaal van Nel in „Liefdewerk oud papier" daarmee te maken. Lévi Wee- moedt - voor de burgerlijke stand Isaack Jacobus van Wijk - groeide in Vlaardtngen op bij een tante met veel kinderen. Een warm christe lijk gezin noemt hij het, waar hij verbleef omdat het bij hem thuis moeilijk lag en hij daarvoor gevoe lig bleek, formuleert hij in eerste instantie zijn opvoeding elders. Het verhaal van geestelijk gehandi capte Nel, die nog altijd een vrien din van hem is, gaat over zijn jeugdjaren m het gezm vein zijn tan te en de achtergrond van deze goe de kerkelijke mensen. „Voor mij waren zij Christenen m de ware zin van het woord met echte gevoelens van naastenliefde. Het waren eenvoudige, maar voor mij zeer waardevolle mensen. Zij zouden voor mij niet stroken met het beeld van stroperige Gerefor meerden. Het waren benijdens waardige mensen, die hun eigen zekerheden hadden." Door critici wordt Weemoedts werk veelvuldig vergeleken met dat van dominee Frangois Ha- verschmidt, van wie onder het pseudoniem Piet Paaltjens de eer ste melancholieke verzen vol zelf spot in de Leidse studentenalma nak verschenen. „Ik vond dat in het begin wel leuk. Ik hield ook wel van het werk van hem. Ik was er zelf niet zo zeer op gekomen, maar toen het gebeurde vond ik het aar dig. Inmiddels is het een soort cli ché geworden. Nu neemt het weer af: er is in die tussentijd door mij meer proza geschreven dan ge dichtjes. Ik heb het weliswaar altijd allebei gedaan, verhalen en ge dichtjes. in Propria Cures ook al. Maar: ik hang nu meer naar het proza." MINDER ONGELUKKIG? Komt proza m de plaats van ge dichtjes, omdat hij nu misschien minder ongelukkig is? Hij kan nu immers ook over zijn moeder schrijven? Lachend: „Misschien wel. Maar het is ook zo: zo'n gedichtje gaat heel snel, en de ziel ervan is ook snel weer weg. Ik ben meer gaan houden van iets bouwen, iets waar aan je langer bezig bent. Ik schnjf veel over mijn vader, zeg je, en ik verplaats me dan zo knap m het jongetje dat ik toen was. Ik heb nu ook over mijn moeder geschreven en over hoe het als kind was om „zo'n rare moeder te hebben". Te gelijkertijd beschrijf ik haar als vol wassene en dus met mededogen. Aan de ene kant schaam ik me er voor, en als ik aan haar terugdenk zeg ik: wat was het eigenlijk een lief mens. Weet je, ik liep heel lang met dat „zeer" rond. Ik geloof, dat ik met zo veel ouder ben geworden dan dat land. Ik geloof dat ik me heel moei lijk als volwassene kan betitelen, want dat ben ik blijkbaar niet, an ders had ik die dingen al veel lan ger kunnen relativeren. Ze zitten mij heel hoog. Dus ik ben blijkbaar nog heel dicht bij dat stadium. Het relativeren heb ik ten opzichte van „Voor mij als brandweerman is dit natuurhjk een hele markante plek. En op dit moment is het ook duidehjk mijn favoriete plek in de gemeente Leusden. Uiteraard hoop ik ook dat als de nieuwe garage er eenmaal staat dat het meteen de mooiste plek van Leusden zal zijn." Dinsdag heeft het college een keuze gemaakt uit twee ontwerpen voor een nieuwe garage. Op dit moment weet ik nog met hoe die keuze is uitgevallen, maar ik hoop uiteraard dat ze de beste gekozen hebben. Maar met allebei de ontwerpen kunnen we overigens uitstekend uit de voeten. Alleen met de één nog beter als de andere." „De lokatie voor de nieuwe garage is prima gekozen. De garage is daar goed bereikbaar. Daarnaast ligt het zeker voor Leusden-Centrum en Leusden-Zuid lekker centraal. De bouw gaat na de bouwvak van start en als alles goed gaat moet de nieuwe garage er over een jaar staan. En met alleen ik, maar ook veertig andere brandweerlieden kijken reikhalzend uit naar het moment dat we de nieuwbouw m gebruik kunnen nemen." „Ik zit nu bijna precies een jaar in Leusden en het bevalt me hier wel. Alleen de kinderen hebben op school erg moeten wennen. De mentaliteit is hier meer 'westersagressiever dan ik had verwacht. Wij komen zelf uit Arnhem en daar was dat toch anders. Maar dat wil niet zeggen dat we het hier met naar ons art zouden hebben. Zeker om te wonen zit je luer prima. „In mijn werk zijn me een paar dingen een beetje tegengevallen. Vooral m de preventieve sfeer in bedrijven is er mmder gedaan, dan ik had verwacht toen ik hier kwam. Verder juich ik de bouwkundige situatie van de wijk rond de Vicanshove bepaald niet toe. Ook is er bij de indeling van woningen naar mijn smaak hier en daar te weinig aandacht besteed aan brandwerende scheidingen russen slaap-en woonvertrekken. Maar daar is Leusden overigens met umek m. Dat kom je in het hele land tegen. „De belangstelling voor het vak is me hier ook tegengevallen. We hebben net een uitgebreide campagne achter de rug om meuwe vrijwilhgers te werven, waarbij zeker achthonderd potentiele kandidaten persoonlijk zijn aangeschreven. Tot nu roe zijn er vijf serieuze sollicitanten. Dat vind ik zorgwekkend. Ik denk dat het feit dat Leusden een minder oorspronkehjke bevolking heeft daar mee te maken heeft. Men is minder betrokken bij de plaats zelf. Er is wehswaar meer vrije tijd gekomen, maar ook meer afleiding. KenneUjk heeft het brandweerwerk daar onder te hjden. In plaatsen als Nijkerk bijvoor beeld, waar mmder 'import' woont, is de betrokkenheid bij het korps groter. AMERSFOORT - Vlaardingen ziet er mooi uit in de warme zonneschijn van deze meimaand. Zelfs de barse hoge kerk die vlak voor Lévi Weemoedts huisdeur oprijst, heeft iets vriende lijks. Het Marktplein waaraan hij woont, tooit zich op dit midda guur met een vertrouwd aandoende gezelligheid uit vroeger dagen, toen er meer zekerheden leken te zijn. Of dit er allemaal mee te maken heeft weet ik niet: het wordt in elk geval een zeer openhartig gesprek. nujn moeder graag willen doen. Ik wilde van dat „zeer" af, en ik wilde ook dat ik meer begrip zou hebben voor haar. Ze had duidelijk dwangneuro ses. Dat is pathologisch. Dat besef te ik wel eens een keer, maar als land gedroeg ik me daar met naar. Diep in zijn achterhoofd wist het kind wel, dat zij geen normaal mens is, die hij niet normaal mocht behandelen, op wie hij dus ook met kwaad mocht worden. Het verhaal van de stofzuiger is daar een voor beeld van. Maar dat gaat weer over. Het kind gaat toch weer ho pen, dat alles weer zal zijn als bij de buren! IETS BESCHADIGD Je bent kwaad als kmd, en er is natuurlijk ook iets beschadigd. Je voelt dat er een druk op je wordt gelegd, waar je geen raad mee weet. Nü wilde ik beschrijven hoe het als kmd voelde, en tegelij kertijd medelijden hebben met die vrouw, doe toch maar zo was, en die heel eenzaam moest zijn. Je kunt elkaar met bereiken. Maar het is wel een vrouw, met wie ik me zeer verwant voel. Dat ben ik me de laatste jaren, nadat ze vertrokken is, steeds meer gaan realiseren. Dat je op je kamer in Leiden zit, en denkt: waar is ze nu in godsnaam? Je knjgt een soort lots verwantheid Ja, ik heb het ook lange tijd ver drongen, om mezelf te bescher men. Ik heb er ook wel eens om gelachen. Zo'n gemeenschap waann zo'n vrouw leeft is hard: ze heeft al een soort plaats als van een nar. Als je nog een goed sterk ver haal wilt vertellen begin je over haar. Bij verjaardagen vroeger had mijn moeder zo'n grenzeloze fanta sie: ze kon als een baron Von Munchhausen verhalen vertellen, waarin de hele wereld op zijn kop stond. Ze kon ze zo vertellen, dat zij en jij ze gingen geloven. Het is een heel vermakelijke vrouw. Dat zit ook in die bneven van haar. Ik bewonder haar stijl. Het is allemaal: pang! Daar heb ik het meest van genoten, omdat ik het idee had: ik heb nu iets in mijn boek, dat ik zelf niet zou kunnen verbeteren!" OP STAPEL Staat er iets meuw op stapel9 „Er zal wel enige tijd overheen gaan. Er zijn verschillende dingen, waaraan ik werk. Ik weet met pre cies wat nu de voorkeur moet heb ben. Ik ga een boek maken over de eerste wereldoorlog Dat wordt een soort van non-fictie Daar ko men verhalen in te staan, die waar zijn. Het wordt, als ik het goed zie, een reisgids over plaatsen, die te maken hebben met het westelijk front, en die verbonden worden met vrij aangrijpende verhalen. Er komen mensen in voor, die belang stelling hebben voor de geschie denis van de eerste wereldoorlog. Ze gaan naar Belgie en Frankrijk. Ik had daar een reportage over ge maakt voor de VPRO-radio. Gedichtjes zal ik ook wel weer eens bundelen. Zitten mensen daar op te wachten? Het heeft een hele tijd geduurd voor mensen durfden te zeggen, dat ze iets van me had den! Levi Weemoedt privé VERPAUPERING „De kleine trilogie van de treu righeid" wordt nu een paperback. De commercie, daar word je hele maal ziek van. De gebonden editie houdt op te bestaan. Losse deeltjes zijn er niet meer, behalve dan van die laatste; „Liedjes van Welzijn, Volksgezondheid Cultuur". Je hebt het idee, en dat heeft iedere auteur op het ogenblik, dat van de kant van de uitgeverijen steeds meer poten onder je stoel worden weggezaagd. Ze proberen van een boek, dat een paperback is, een pocket te maken, en van een hard cover maken ze een paperback. Je hebt twee dingen. Je hebt een hard-cover, en die wordt dan een paperback. Maar voor de liefheb bers kunnen hard-covers ook nog verkocht worden Je hebt echt mensen, die willen geen paper back. Maar Nederlnd is wat dat betreft aan het verpauperen. Bin nen de uitgeverijen is een heel hard soort mensen aan het werk - ik denk dat het te vergelijken is met de platenmaatschappijen - dat mo menteel hoofdzakelijk met de kos ten m de weer gaat. Daar heb ik heel veel last van, omdat ik een nogal empathisch mens ben. Als ik met een uitgever niet een redelijk kontakt heb werk ik minder goed. Thomas Rap en de oude Bert Bakker waren leuke mensen, maar die zijn allemaal weg. Kijk maar, het zijn yuppen, snelle mensen, die hebben vroeger waspoeder ver kocht, en nu zitten ze opeens bij de uitgeverij. Dat is geen fabeltje: ik heb het allemaal zien gebeuren. Ik behoor nu, als ik naar de hemel kijk, tot Kluwers Samsom. Dat be trof een hoge ome, die wel hart had voor boeken, maar die werd ver vangen door een man, die gespe cialiseerd is in microfilm. Dat bete kent, dat zo'n heel concert een grimmig karakter krijgt. Dus Wee moedt lukt dat niet. Als het zo dóór gaat, en mijn werk wordt, zeg maar zo vermalen, dan kan ik op den duur mets meer kwijt. Mijn werk wordt goed verkocht Dus er is ook alle reden om bijvoor beeld een oud boek tot een pocket te maken, want dan verkoopt het weer met zo'n 20.000. Ik heb er mets aan, want zo'n boek van een tientje, waarvan ik 5% krijg, reken maar uit: en daar moet dan ook nog vijftig procent van naar de belas ting! Voor mij hoeft het niet, maar ik kan het met tegenhouden. Dan zeg gen ze: je naam komt op de plank Mijn naam hoeft helemaal niet op de plank. Straks komt ie op een steen te staan: daar word ik toch ook met vrolijker van? Ik wil met dat Lodesteijn een pocket wordt op dit moment. Een paperback is wel het minste. Dan moeten mensen maar twintig gul den betalen voor dat boek Wat maakt het uit? Een CD is veel duur der, en ik heb er wel langer over gedaan dan en of enkele midda gen. Maar de verkoopafdeling van de uitgeverij zegt: maak er een pocket van, dan zet ik resultaten, dan zet ik er zo 25.000 weg Ik heb het nu nog tegen kunnen houden, maar als ze kwaad worden denk ik, dat ik geen enkele kans heb, tenzij ik het weghaal bij hen. Het is heel moeilijk, hoor." OPTREDEN Hoewel Lévi Weemoedt moe is van poeziefestivals, waar hij zich in dat massale gedoe met thuis voelt, en waar hij ook met meer heengaat, treedt hij nog wel voor liefhebbers op. Zoals hij zeven jaar geleden in Theater Appelmarkt voor de Poé- ziekring voorlas, zo komt hij nu op vrijdag 18 mei, aanvang 20.30 uur, met Fred Piek m Theater De Lieve Vrouw. Hij leest uit eigen werk voor, en zingt samen met Fred zijn gedichtjes, die door Piek op mu ziek zijn gezet. Door de jaren heen heeft hij in programma's opgetrok ken met Hans Dorrestijn. „Op een gegeven moment had den we genoeg van al dat gereis en gedoe. Hans wilde wél dat grote publiek van driehonderd man of meer, ik niet. Mijn hart sprong open, als er tien mensen waren, en Hans was dan erg boos. Toen zijn we ermee opgehouden, we zijn ge woon vrienden gebleven. Fred Piek ken ik al vanaf de mid delbare school. Hij speelde toen in een bandje, en wist toen al dat hij zanger zou worden. Ik had ook in die tijd min of meer muzikale be langstelling. Daarna is zijn camere snel gegaan. Hij was de stem van de bekende folkgroep Fungus, en maakte ook in het buitenland furo re. Na Fungus kwamen The Ama zing Stroopwafels, en nu „Drie He ren", Freds huidige formatie. Fred had het zo druk, dat wij elkaar nooit zagen, behalve bij de benzinepomp van Texaco aan de uitvalsweg van Vlaar dingen, als we beiden op weg waren naar onze eigen optredens. Vanaf die tijd hadden we wel het plan om eens samen te spelen en samen dingen te doen. Het heeft heel lang ge duurd tot het ervan kwam. Fungus en De Stroopwafels hebben heel lang bestaan. Toen het allemaal wat rustiger werd kwam hij naar me toe, en vroeg of ik wat voor hem wilde schrijven. Dat kan ik dus niet, maar als ik iets geschreven had, dat zich leende voor een muziekje, kon hij dat krijgen. Ik kan heel goed een refreintje maken. Dat zijn gewoon twee regels die je dan hebt, bijvoorbeeld „Breng me maar naar Capelle Schollevaar". Dat is puur genoegen." De ballade voor de Alleenstaan den is door Piek op muziek gezet. „Kom doe als Weemoedt: dans w het rond de kamer door met kat en hond Vraag ook de hamster eens een keer. sprmg met de goudvis op en neer. Strooi eens wat licht w kier en scheuren en laat de bladlms met vertreuren. Maak toch plezier en zmg een lied: het leven is zo eenzaam niet als je eens denkt aan hen die varen of bung'len aan een straatlantaren. Hand om uw nek een houten bord met daarop duidelijk en kort uw eigen naam, dus: „Ik heet Fred, ik woon al acht jaar in uw flat!" Zo zorgt u dat u vrienden wint want onbekend maakt onbemind. LEUSDEN - Onbekenden hebben zondagnacht vergeefs gepoogd Groet steeds voorkomend, zmc een lied: het leven is zo eenzaam met. Denk toch eens meer aan hen die varen of bung'len aan een straatlantaren. enzovoorts' HEEL SJIEK „We hebben een soort formule bedacht van wat we wel en met willen. Dat is heel sjiek. We treden op bij mensen thuis, die dat echt willen. Dus bij een gezelschap dat ie niet. zoals zo vaak aebeurt, uitno digt, omdat ze iets moeten hebben. Dat had je vroeger, zo van: ga er maar staan en doe je kunstjes maar. Ze hadden een bepaalde lijst van attracties, en ze moesten aan cul tuur doen, dus dan namen ze Wee moedt maar. We hebben nu dus privé gasten. Het is heel raar, maar ik heb altijd het idee gehad, dat daar toch wel een soort markt in zat. We treden dus op feestjes op. De ene keer is dat een architekten- club, de andere keer is dat bij de minister van milieu. Wij kunnen het programma aanpassen. Dat is wat meer werk, maar het geeft een per soonlijker benadering. Bij een themadag over onder wijs, en dan gaat het speciaal om Lodesteijn, zitten die mensen de hele dag te beluisteren naar vak bondsmensen en allerlei on-taaL Als Weemoedt optreedt leven die mensen helemaal op, want wat je ook voorleest: er loopt een zin! Ook al is het dan tegen henzelf, ze vin den het nog leuk! Het is iets met een kop en een staart. Bij zo'n vak bondsman weet je niet waar hij be gint en waar hij eindigt. Wat ik aardig vind is dat je met alleen voor literatuunrurinaars optreedt, maar dat het een beetje een plaats heeft in het gewone leven. Want dat is een beetje mijn stijl van schrijven ook. Ik ben met zo'n hoogvlieger wat dat betreft. De dingen, die ik schrijf, hebben nogal te maken met het gewone leven." En dat gewone leven speelt zich voor Weemoedt af aan de Markt in Vlaardingen, waar het oudste werk ontstond in het piepkleine kamer tje met dakkapel, donker, somber- tjes, blik op de maan, waar hij ziqh veilig voelde. Nu is dat optrekje verruild tegen een voor zijn doen grote werkkamer beneden. Dat kwam omdat hij een keer werd uitgenodigd om een boek af te ma ken in Belgie. Daar kwam hij in een huis terecht, waar hij een zijvleugel kreeg, waar hij in kon lopen. Hij vond het zo heerlijk, dat hij kon lopen, en dat het plafond niet op zijn hoofd rustte, dat hij sinds die tijd niet meer in dat kleine kamertje kan schrijven. Zijn fans kunnen ge rust zijn: hij blijft schrijven, want dat gewone leven gaat elke dag door! Het blijft: geduldig lijden, geen bloemen en zand erover. Anco Mali een huis aan de Ardennen binnen te gaan. Buren werden gealar meerd, toen er een steen door de glazen achterpui ging. De inbre kers staakten hun pogingen, toen m de aanpalende woning het licht aanging. De bewoners van het be wuste pand waren met thuis. maar het is een vrij waarheidsge trouw verslag, meldt hij. „Het heeft ermee te maken," zegt Weemoedt, „dat ik nooit zo'n idee heb: ik ga een boek maken. Ik schrijf op wat me enorm dwars zit, en dan denk ik: dit is zo geladen, dat zou ik moeten veranderen, wil het een boek worden. Maar dat heb ik niet gedaan. Toen het af was, was het af, en ik dacht: het is zo persoonlijk, daar kan niemand wat mee." OUDEJAARSAVOND Heeft hij reakties gehad van zijn ex-collega's? „Het is heel raar, maar het heeft op de school m kwestie niet voor veel opschudding gezorgd. Het moet wél zo geweest zijn, want er staan dingen in, die voor de context heel erg spannend zijn. Maar zeg maar de partij, met wie ik in de clinch lag, heeft nooit iets laten ho ren. Wel ben ik ooit op Oudejaars avond opgebeld door een ex-colle- ga, die denk ik een beetje over spannen én dronken was op dat moment. Hij was kwaad, en begon tegen me uit te varen omdat hij, zoals ik achteraf begreep, er niet in stond. „Ja," zei hij, „als je op Oude jaarsavond met door Wim Kan ge noemd werd, en je zat in de rege ring, dan was het niet best met je." Er is nog wel iets leuks. Een van de weinige mensen, met wie ik om ging op die school, met wie ik een zekere band had, vertelde me on langs dat de naam van de school in kwestie veranderd moest worden. Toen heeft deze ex-collega in de vergadering voorgesteld om de school het Lodesteijncollege te noemen, waarop er een pijnlijke stilte viel." Dat er een Van Loden- steincollege op reformatorische grondslag in Amersfoort is kan een komische co-incidentie genoemd worden. HET CHRISTELIJKE Lévi Weemoedt gaf les bij de Vereniging voor Christelijk Voort gezet Onderwijs. Leeft hij zoals mensen uit deze krmgen met ze kerheden? „Je hangt naar een wereld van zekerheid," zegt hij. „Je zit in een groot vacuum, als de zekerheden niet meer opgaan. Je kunt het be treuren geen zekerheden meer te hebben, maar je moet je niet vastklampen aan nostalgie, of Rooms-Katholiek worden. Ik ben geïnteresseerd in de theologie en de geschiedenis van het christen dom. Ik sta er niet zo negatief over als sommige schrijvers. Ik zet me er ook niet tegen af. Daar heb ik geen aanleiding toe. Ik vind het een cli ché altijd met je Gereformeerde verleden te moeten afrekenen. Het dogma van SDAP'ers is hetzelfde als dat van de Gereformeerden. Mijn vader had een rode achter grond, was kerkelijk op latere leeftijd en tenslotte weer met. Hij is Weemoedt Lévi Weemoedt is net terug uit Ierland en Engeland, waar hij voor de VPRO onder andere op zoek geweest naar de stem van Oscar Wilde. Iemand had ooit geschre ven dat zich ergens in Engeland een authentieke opname van Wilde zou bevinden. De man die dat ge schreven had, was dood, en de meeste mensen die Weemoedt er over aansprak geloofden er niet in. Maar de vriendelijke president van Oxfords Wadham College, waar Wilde m 1874 studeerde, bleek een copie van een fonograaf-opname te bezitten, en na emg soebatten kreeg Lévi Weemoedt toestem ming om deze copie te beluisteren en er een opname van te maken. Daar hoort u hem binnenkort mee in een radio-uitzending, wanneer weet hij nog niet precies. Waar schijnlijk op dinsdag 15 mei van 19.00 tot 20.00 uur m „Passages, passanten", denkt hij. Lévi Weemoedts allereerste ge dicht stond in het voetbalkrantje van amateurvereniging Zwaluwen, waar Lévi in de redaktie zat. Het sonnet ging over een vrouw, die de hele zaterdag m de kantine zat te wachten tot haar zoons en hun va der terugkwamen van het veld. In Lévi Weemoedt-stijl heette het ge dicht „Cantine-Ine". Het was in het begin van de 70-er jaren. Het ge dicht is nooit in een bundel beland. In 1977 kwam de kleine trilogie van treungheid uit: „Geduldig lijden", „Geen bloemen" en „Zand erover". Daarna volgde het proza „Be droefd maar dankbaar", „Een treu- nge afdronk" en „Daar komt de bmid". Al vóór zijn kandidaats Neder lands in Leiden gaf Lévi Weemoedt les aan een Vlaardingse school, hetgeen hij elf jaar zou volhouden. !n 1978 verscheen hierover zijn eer ste roman, „De ziekte van Lode steijn", over het geestelijk klimaat het middelbaar onderwijs, de liefde tot de letteren onder leraren zich beperkt tot de jaar- lectuur van Elseviers Belas- Diny Schouten noemt Vnj Nederland van 18 apnl 1987 hoon voor Lodesteijns collega's verpletterend, dingen zijn wat uitvergroot,

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1990 | | pagina 7