Condooms in Eemland moeilijk verkrijgbaar
Panorama Lisiduna
Ruimte in beeld
leusder ten—fc
Automaatje over 't hoofd gezien
„In Leusden kweken voor m'n hoofdakte
WOENSDAG 3 OKTOBER 1990
plaatselijk nieuws
Rapport Gewestelijke Gezondheidsdienst wijst uit:
De enige condoomautomaat in de regio Eemland, die de hele dag voor iedereen bereikbaar, staat in Leusden aan
de Hamersveldseweg bij sigarenmagazijn Schut. De gegevens komen uit een enquête die de GGD in Eemland
hield over aantal verkooppunten van condooms.
eriigingen, hotels en andere
vakantieverblijven.
Meijer: „In Eemland zijn 471 en
quêteformulieren rondgestuurd,
waarvan er 233 weer teruggeko
men zijn; de gemiddelde respons
kwam daarmee op bijna 50 pro
cent. Het streven was om een hoger
responspercentage, minimaal 65
procent, te halen. Dat hebben we
dus jammer genoeg niet gehaald.
Vooral omdat van de acht ge
meenten er maar drie herinnerin
gen hebben verstuurd."
Volgens de uitkomsten van het
rapport bleken er 66 verkooppun
ten voor condooms te zijn. De beste
gelegenheid daarvoor is de apo
theek of de drogisterij; in totaal
veertig. Opmerkelijk is dat van de
66 verkooppunten er slechts zes bij
café's of bars zijn, verdeeld over
twee gemeenten. Verder hadden
slechts negen supermarkten con
dooms m de verkoop, naast maar
liefst vijf benzinestations. Verder is
het opvallend dat slechts één
buurthuis en geen enkele sport
kantine condooms verkoopt.
Volgens het rapport zijn er in
Eemland 15 plaatsen met een auto
maat. Daarvan zijn er twaalf ook in
de avonduren te gebruiken. De rest
gaat via de toonbank. Slechts twee
hotels in Eemland bleek voorzien
te zijn van een condoomautomaat.
Meijer: „Eén hotelhouder kwam bij
het lezen van de enquête meteen in
actie en zorgde ervoor dat er in zijn
hotel een automaat werd geplaatst
Dit was éen van de vele leuke
reacties die wij hebben binnenge
kregen."
LEUSDEN
Het rapport geeft van Leusden
een vnj onvolledig beeld. Van de
ongeveer 37 verzonden enquête
formulieren zijn er maar tien terug
ontvangen. Dit komt vooral doordat
de medewerking van gemeente
Leusden met optimaal was. Nadat
de GGD de gemeente de enquête
formulieren had toegestuurd, ont
ving het enige tijd later een bnef
van de gemeente Leusden. Daarin
schreven Burgemeester en Wet
houders dat men van de situatie
omtrent de bereikbaarheid van
condooms in Leusden op de hoog
te was. De enquête werd verder
met volledig verstuurd door de ge
meente en ook verstuurde Leusden
geen herinneringen aan de instel
lingen, die binnen de gestelde ter
mijn niet reageerden
Meijer: „Ik heb begin vong jaar
de gemeente gebeld met de vraag
hoe het er mee stond. Ik had toen
van andere gemeenten de gege
vens al binnen. Men kwam toen na
veel vijven en zessen tot de slotsom
dat er slechts tien reacties waren
binnengekomen. Over het aantal
verstuurde formulieren bestond
geen duidelijkheid. Ik heb uitein
delijk toch gemeend de uitslag van
Leusden in het rapport te vermel
den, omdanks dat het misschien
een vertekend beeld geeft. De be
langrijkste reden was natuurlijk dat
alleen Leusden een condoomauto
maat die, zeg maar, 24 uur per dag
gebruikt kan worden."
Het rapport maakt voor de Leus
den de volgende opmerkingen:
'Over de café's is weinig te zeggen
(slechts één van de negen reageer
de, red.). Bij apotheken, drogiste
rijen en een supermarkt zijn op
winkeltijd comdooms te koop. Op
één adres zijn ook 'speciale' con
dooms te koop. Daarnaast is Leus
den een condoomautomaat rijk
waar men ook buiten winkeltijd te
recht kan. Uit enkel reacties is op te
merken dat er nog wel bereidheid
is om een verkooppunt te starten.'
AMERSFOORT
De gemeente Amersfoort komt
in de enquête niet al te best naar
voren. Dat komt vooral omdat de
gemeente ook geen herinneringen
verstuurde. Van de 174 formulieren
zijn er slechts 70 teruggekomen
(ongeveer 40 procent). Daarmee
scoorde Amersfoort laag. In Wou
denberg kwam bijvoorbeeld 77
procent terug.
Van de 70 Amersfoortse reacties
bleken maar 25 adressen te zijn
waar condooms verkijgbaar zijn. In
de meeste apotheken en drogiste
rijen zijn de gewone condooms tij
dens winkeltijden verkrijgbaar. De
verkijgbaarheid m de supermark
ten laat te wensen over. De groot
winkelbedrijven geven te kennen
dat men soms bewust afziet van
In het raport van de GGD
Eemland wordt gezegd dat er
in Amersfoort geen con
doomautomaat zou zijn die
ook buiten winkeltijd be
schikbaar is. Er zou er alleen
één hangen buiten aan een
winkelpand in de gemeente
Leusden.
Kapper T.C.M. Smeeiing
op Kamp 30 vindt dat nogal
vreemd. „Ik las het inder
daad in de krant, dat er geen
buitenautomaten zouden
zijn. Dat is natuurlijk
vreemd, want bij mij hangt
dat apparaat er misschien al
wel twintig jaar. Ik weet het
niet precies. Ik zou het thuis
na moeten kijken, maar vijf
tien jaar hangt hij er zeker."
Kapper Smeeing heeft dan
ook geen enquêteformulier
gehad. De gemeente Amers
foort die voor de versprei
ding van de enquête zorg
heeft gedragen, had moeten
weten dat bij Smeeing in de
portiek een automaat hangt.
Om een dergelijk apparaat
aan de buitenmuur te mogen
hangen is namelijk een ver
gunning van de gemeente no
dig. De GGD had de gemeen
te, via een aparte enquête,
ook gevraagd aan te geven
hoeveel vergunningen zijn
verleend en waar de automa
ten zijn geplaatst.
Smeeing verkoopt naast
gewone condooms ook de
duo-condooms, die in het
rapport 'speciale' condooms
worden genoemd. „Na die
toestanden met AIDS worden
de condooms wat meer ge
kocht."
De reactie van de opstel
ster van het rapport, J.G.
Meijer, luidde als volgt: „Ik
vind het alleen maar positief
dat die automaat er hangt.
We hebben kapperszaken
niet bij onze enquête betrok
ken. In Soest had de gemeen
te die er zelf wel bij betrok
ken en van alle zaken kreeg
ik als antwoord dat een con
doomautomaat niet bij hun
zaak past. Verder heb ik van
de gemeente Amersfoort
geen melding gekregen dat
er een vergunning voor een
automaat is afgegeven. Voor
de rest vind ik het positief dat
hij er is. Ik hoop dat meer
mensen het weten."
JVIERSFOORT - Uit een onderzoek van de GGD Eemland blijkt
at condooms in de regio Amersfoort maar beperkt verkrijg-
aar zijn. Tijdens winkeluren is men in redelijk veel super-
larkten, drogisterijen en apotheken in de gelegenheid con-
ooms te kopen. Ze worden echter meestal onopvallend uitge-
tald. 's Avonds en in de weekeinden is het moeilijker om er aan
t komen. De enige condoomautomaat in de regio Eemland, die
e hele dag voor iedereen bereikbaar, hangt in Leusden aan de
[amersveldseweg bij sigarenmagazijn Schut.
Verder blijkt dat 'speciale' condooms, die bijvoorbeeld in
omosexuele kringen worden gebruikt bij anale sex, in slechts
jer van de acht geenquêteerde gemeenten te koop zijn en dan
og op beperkte schaal. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit
et onderzoek van de GGD.
condoomverkoop vanwege de
diefstalgevoeligheid van het arti
kel.
Van de 68 aangeschreven café's
hebben slechts 16 de enquête inge
stuurd. Het rapport spreekt het ver
moeden uit dat er waarschijnlijk
met meer verkooppunten zijn dan
de aangegeven vijf.
Door middel van de enquête is
ook nagegaan hoe het staat met de
verkrijgbaarheid van condooms
voor anaal sexueel verkeer. Deze
worden m de rest van het rapport
'speciale comdooms' genoemd. In
Baarn, Leusden, Nijkerk, Soest en
Woudenberg zijn ze bij acht gele
genheden te koop in de handver
koop. Dit zijn allemaal drogisterijen
of apotheken. In Amersfoort werd
geen verkooppunt van 'speciale'
condooms bij de respondenten
aangetroffen. „Opgemerkt moet
worden dat er in Amersfoort nog
wel een kleine kans is dat ze te
koop zijn (zie kader red.), aange
zien er voor de enquête een selec
tie genomen is van drogisten en
supermarkten."
Het rapport komt dan ook te
recht tot de conclusie dat speciale
condooms m Eemland op beperkte
schaal op winkeltijden gekocht
kunnen worden. „Als men de
dienstdoende apotheek niet lastig
wil vallen met een dergelijk
'spoedgeval'."
De aanschaf van condooms is
toch nog steeds voor veel mensen
een probleem. Wie moet er niet
blozen als men een winkeljuffrouw
om condooms vraagt. Meijer: ,Ja,
dat gevoel van schaamte is er nog
steeds. Dat zie je ook nog steeds bij
mannen die voor hun vrouw
maandverband moeten kopen. Dat
doen ze ook liever niet. Bij speciale
condooms is dat natuurlijk nog veel
erger, vooral als je daar een apo
theker 's avonds moet lastig vallen.
Het promoten van de verkoop van
'speciale' condooms ligt wat dat
betreft zelfs in de stad Amersfoort
heel moeilijk. Er zijn geen bars of
café's, zoals in Amsterdam of
Utrecht, die door die groep men
sen (homofielen) bezocht kunnen
worden."
Zij doet daar in haar rapport dan
ook geen uitspraken over hoe het
probleem voor het verkrijgen van
'speciale condooms' zouden moe
ten worden opgelost. „Wat we wil
len proberen is deze zaak naar een
landelijk niveau te tillen. In andere
delen van de provincie Utrecht zal
deze enquête ook worden gehou
den. Misschien dat we via de lan
delijke media daar iets aan kunnen
doen. Het is dan voor iedereen wat
algemener. Hier in de regio ligt het
kijken naar oplossingen veel moei
lijker. Je bent gebonden aan de
medewerking en stimulering van
gemeenten en particulieren."
krijgbaarheid m de avonduren en
in de weekemden laat nog te wen
sen over."
Het is alleen de vraag of de en
quête nog wel een betrouwbaar
beeld geeft van de actuele situatie.
Per slot van rekening is de inventa
risatie al in 1988 gehouden. Meijer:
„Het rapport is inderdaad wat aan
de late kant. Doordat de reacties
laat binnenkwamen en drukte van
mijn werkzaamheden is het alle
maal uitgelopen. Toch denk ik dat
er een redelijk beeld wordt gege
ven. We hebben het zo ruim moge
lijk opgezet. Door de lage respons
bestaat de kans dat er ondergerap-
porteerd is. Ik acht die kans klein,
omdat de vraag vanuit de gemeen
te is gekomen. Bedrijven krijgen
toch de kans iets positiefs van zich
zelf te laten zien. Ik vermoed, on
danks de nodige kanttekeningen
dat we een redelijk hebben gekre
gen over verkrijgbaarheid van
condooms."
Volgens Meijer is de verkrijg
baarheid in de avonduren het be
langrijkste probleem. Binnenkort
zal de GGD een 'automatenproject'
gaan starten. De enquête bevatte
namelijk ook de vraag naar de be
reidheid de verkoop van con
dooms te starten. Ongeveer veertig
exploitanten hebben daar positief
op gereageerd. „Ik zal al deze
mensen aanschrijven met de vraag
of zij bij hun aanbod blijven. En dan
willen we vooral mikken op de ver
koop in de avonduren. Het stimule
ren van die verkooppunten moet
weloverwogen gebeuren. Het liefst
zou ik in 'elk' café een automaat
zien hangen, maar als de eigenaar
niet wil; einde discussie."
Frits Schoenmaker
LEUSDEN- Weerman Jan Versteegt heeft afgelopen vrijdag in Pon's Select
Centre de tentoonstelling "Beelden vanuit de ruimte'geopend. De tentoon
stelling past in het kader van het centrale thema (ruimte) rond de activitei
ten van de Culturele Raad het komende seizoen. Op de tentoonstelling zijn
fraaie satelhetfoto's van delen van de aarde te zien. Wethouder Vroon, die
onder meer Cultuur in zijn portefeuille heeft, maakte deel uit van de
aanwezigen, die vrijdag als eersten een blik op de tentoonstelling moch
ten werpen. De tentoonstelling duurt nog tot 13 oktober.
CONCLUSIE
Het rapport: „Wat de algehele
verkrijgbaarheid betreft kan ge
steld worden dat in de onderzochte
gemeenten, waar condooms in su
permarkten, drogisterijen en apo
theken te koop zijn, een goede ver
krijgbaarheid tijdens winkeluren
gewaarborgd is. In de meeste ge
meenten is dat zo. Echter de ver-
j Het rapport 'Condoom verkrijg-
laarheid in Eemland' is opgesteld
loor J.G. Meijer aan de hand de
egevens van de in 1988 gehouden
nquéte. Zij is als AGZ-arts verbon-
len aan de Gewestelijke Gezonds-
eidsdienst Eemland. AGZ, dat
laat voor algemene gezondheids-
jrg, is een specialisatie in de so-
iale geneeskunde. Meijer houdt
ich binnen de GGD verder bezig
net de preventie van infectieziek-
iii „Wij ondernemen actie bij epi-
emieën," zegt zij. Meijer houdt
ireekuren voor reizigers („men
en die bijvoorbeeld naar de tro-
ien gaan, kunnen bij ons de beno-
igde voorlichting en injecties krij-
jen"). Verder is ze sociaal-me-
Jisch adviseur voor de gemeenten
i Eemland. „Daarnaast zit ik in de
ASOU (Provinciaal AIDS Overleg
Itrecht) en heb daar mijn inbreng
tl de werkgroep medische- en
ichiusche zaken."
In die commissie ligt ook de oor-
prong van het onderzoek, waar-
an de resultaten nu naar buiten
orden gebracht. Meijer: „In het
ASOU is een paar jaar terug een
antal keren de klacht naar voren
ekomen dat er te weinig gelegen-
eid zou zijn om condooms te ko
len, met name m de avonduren,
tearnaast zou de verkijgbaarheid
an condooms voor anaal sexueel
Brkeer slecht zijn. Er is toen he
loten om te gaan inventariseren
oe het nu met die verkrijgbaar
laat in de provincie. Ik heb toen
oor de regio Eemland een enqué-
i opgezet. Voor het houden van
ie enquête is de medewerking
an de gemeenten m Eemland ge
raagd. Er zijn afspraken gemaakt
tiei de uitvoering van het onder
dek. Wij, de GGD, zouden de en-
|uéte, een begeleidingsbrief en
en deel van adressen leveren. De
emeenten zouden de verzending,
e inzameling en de rappellenng
lennneringen) op zich nemen. De
eiv/erking en de rapportage lag
teer bij de GGD."
GEINIG RESPONS
Amersfoort, Baarn, Eemnes,
oevelaken, Leusden, Nijkerk,
oest en Woudenberg werkten aan
et onderzoek mee. De gemeente
unschoten wilde geen medewer
ing verlenen. De volgende gele
enheden zouden worden aange-
ihreven: apotheken, drogisterij-
n, supermarkten, sigarenhandela-
en, benzinestations, café's en an-
lere horecabedrijven, buurt- en
hibhuizen, kantines van sportver-
Naam: Jippe Hoekstra
Beroep: Lid het college van Gedeputeerde Staten van de pro
vincie Utrecht
Favoriete plek: „De voormalige lagere school aan de Ooie-
vaarshorsterweg"
„Het was in het jaar, dat ik m'n opleidmg aan de kweekschool afmaakte. Voor je hoofdakte, waarmee je
'volledig bevoegd onderwijzer" werd, moest je in die tijd een tweetal grote stages lopen. Leusbroek was
m'n tweede grote stage in die tijd, en we spreken nu over het begin van de jaren zestig. De huidige
zeilmakerij aan de Ooievaarshorsterweg in De Treek was toen een twee-mansschooltje, waar meester Van
Aken de scepter zwaaide, samen met juffrouw Ykema. Het was een hele kleine school, met pakweg 35
leerlingen. Juf touw Ykema deed de eerste drie klassen en meester Van Aken de klassen vier tot en met
zes. Naast de school, in dit huis, woonde toen een postbode. Die hield daar ook kantoor aan huis. Die man
had een heel groot gezin. Hij was dan ook de hofleverancier van de school.
„Ik heb hele fijne herinneringen aan die tijd. Ik vond het heerhjk werken aan die school. Ik ben met de
kinderen dan ook regelmatig de bossen ingetrokken om allerlei lessen te geven. Zodoende ken ik dit
gebied ook heel behoorhjk. Toen ik die stage achter de rug had, dacht ik ook te weten wat ik wilde; les
geven op zo'n kleine school. Ergens in Friesland of zo. Het is er echter nooit van gekomen."
„Leusden was in die tijd nog erg klein. Leusden-Zuid begon net een beetje te groeien. Ik kende het een
beetje, omdat ik uit de omgeving kom. Ik woonde in Nijkerk. En als 15-jarig jongetje ging ik in Amersfoort
I naar de Kweekschool, zoals dat toen heette. Vanuit die tijd ken ik Leusbroek. (Jammer eigenlijk dat die
naam verdwenen is. Dat had men nooit moeten doen.) Het was uiterst klein hier. Hamersveld was niet meer
dan twee kruispunten. Eén bij het gemeentehuis en de smid en één bij de kerk.
„Leusden is een prachtige plek om te wonen, maar wel in beperkte zin. De voorzieningenstructuur is
met optimaal. Je kan hier wel alles kopen, maar veel keus is er eigenlijk met. Voor de eerste levensbehoef-
I te is er voldoende, maar daarnaast is er gewoon te weinig. Ook heeft het als nadeel dat het een gemaakt
dorp is. En dan bedoel ik niet alleen de grote hoeveelheid woningen die er in korte tijd is gebouwd, maar
ook het feit dat de gemeente is opgebouwd uit losse dorpen, die van oudsher een eigen structuur en
cultuur hebben. Het mist daardoor een beetje een ziel. Ik denk overigens wel dat dat in de loop der jaren
I zal groeien. Er zijn de laatste jaren ook veel dingen gebeurd. Met name de Culturele Raad heeft voor
impulsen gezorgd."
„De omgeving van Leusden is natuurhjk schitterend. We liggen op het kruispunt van verschillende grote
landschapstypen en dat maakt het sowieso al interessant. Maar het is toch wel lekker dat een échte stad als
;j Amersfoort zo dicht bij Leusden ligt.
R
