Natuurlijke materialen in alternatieve winkels
Voor wie kiezen wil
leusden IcranE
■De tegenstroming
WOENSDAG 14 NOVEMBER 1990
plaatselijk nieuws
£USDEN - Het houten speelgoed komt terug. Steeds meer
Aders krijgen genoeg van de kant- en klare gedetailleerde
rodukten waar hun kinderen de voorkeur aan geven. Natuur-
rodukten zijn milieuvriendelijk, redeneren zij. Milieuvrien-
elijkheid is in 'de gewone' speelgoedwinkel nog nauwelijks
oorgedrongen.
Het speelgoed voldoet welis
waar aan de eisen zoals gesteld in
Nederlandse en Europeese
etgeving voor veilig speelgoed,
teze voorwaarden hebben echter
ets te maken met het leven na het
ebruik. Daarom zit zoveel m
VC-houdende blisters verpakt,
evat het heldere rood niet meer,
aar ook niet minder cadmium dan
de wet is toegestaan en zijn de
ebruikte kunststoffen nog slecht
ireekbaar. In de 'gewone' speel-
oedwinkel is nog nauwelijks hout
vinden. Hooguit een beetje on-
irop en achtenn. Daarvoor moet
en in de alternatieve winkels zijn,
:e overal als paddestoelen uit de
rond verschijnen.
1990 kenmerkt zich ook door de
erke terugkomst van de alterna-
eve speelgoedwinkels. Net als m
it begin van de jaren zeventig
Toeit de behoefte aan duurzame
waliteit, natuurlijke materialen en
nder speelgoed dan waar 'de ge-
liddelde Nederlander' mee thuis
Ireigt te moeten komen. Had de
ehoefte twintig jaar geleden alles
maken met een soort 'esthetisch
iveil', tegenwoordig staat alles on-
ier druk van het milieubesef en de
ommerciële sturing door de alom
inwezige televisie. Speelgoed ge
laakt van natuurlijke materialen,
ciis blank hout, katoen, wol, krijt,
ibber en zelfs staal is milieuvrien-
lelijk, kan mooi zijn en is in ieder
ival alternatief. De op antro-
osophie gestoelde winkels
schieten als paddestoelen de
grond uit. Importeur R. Hessing van
Speel Goed Amsterdam, de leve
rancier van blank houten merk
speelgoed, merkt verheugd op dat
dit jaar in korte tijd een marktaan
deel van tien procent veroverd
werd. Het dal waarin zijn firma na
de jaren zeventig (waarin de alter
natieve ouders hun kinderen blank
houten speelgoed en Sachapoppen
gaven) terecht kwam lijkt het diep
tepunt voorbij te zijn. Een nieuwe
groep jonge ouders keert zich af
van plastic, batterijen en televisies
peelgoed. De firma Speel Goed
heeft het overleefd. Welliswaar in
spellen afgeleidt van een aantal ba
sisvormen. Zoals in oplopende
moeilijkheid, soiteerspellen,
Plaatje bij plaatje, kleur bij kleur,
vorm bij vorm zoeken. Globale
plaatjes, heldere kleuren en strak
ke vormen maken een spel mak
kelijker dan fotografische afbeel
dingen en met gecompliceerde
vormen. The classics, of wel de
altijd leuke spelletjes zoals ganzen
borden (geluk en ongeluk m het
speelbord) en kwartetten (geluk en
ongeluk wordt veroorzaakt door
medespelers).
De laatste vorm is moeilijker dan
de eerste. En zeker met aan te ra
den voor wie niet tegen zijn verhes
kan. De spellen waarbij een vaar
digheid belangrijk is, zoals even
wicht, geduld, snelheid of reactie
vermogen. De spellen waarbij een
beroep gedaan wordt op kennis.
De spellen waarbij strategisch in
zicht of deductievermogen (terug
denken) vereist is. En tenslotte de
nieuwe soort voor grote mensen;
de psycho-analytische spellen.
Hierbij is het de bedoeling de me
despelers te leren kennen in hun
voorkeuren, conflict-benadering of
karaktereigenschappen. Bijvoor
beeld Life-Style, Astro-time en Op
't eerste gezicht.
Marianne de Valck
eerste poppetje (de kopvoeten) bij
toeval ontstaat. Geen ouder stoort
zich er aan dat de fabrikant voor
dreumesen poppentjes bij hun
Lego of Fisher Price in de handel
brengen met slechts een kop en lijf.
Dit is geen spelen met gehandi
capten, maar begrip voor het glo
bale werkelijkheidsbeeld van een
peuter. Houten speelgoed leent
zich slechts voor globale vormen.
Kleine details gemaakt van hout
zijn duur door de Fijne handmatige
afwerking en breken bovendien
snel af. Blank houten auto's horen
bij een bepaalde leeftijd of in een
verzameling. Blank houten blokken
blijven de voorkeur houden boven
gekleurden. De bedoeling van een
blok is immers dat het steeds op
een andere manier, andere plaats
met een andere betekenis gebruikt
kan worden. Als boomstam, bak
steen of vliegtuigvleugel.
POPPEN
Eenzelfde verhaal voor van na
tuurlijke materialen gemaakte pop
pen. Ook daarbij geldt dat natuur
lijke materialen prettige aanvoe
len. De pop behoort tenslotte ge
knuffeld te worden. Poppen met
natuurlijk (aanvoelend) haar, lijf en
kleding, zijn duur maar hebben een
streepje voor. In natuurlijke mate-
kat angoragrijs). In stoffen poppen
zijn minder gezichtsuitdrukkingen
te verwerken dan in de geperste
vinyl mallen. Waarbij de globale
uitdrukking van de (antroposofi
sche en/of dure) poppen uitste
kend past bij het poppenspel. Een
pop met een vage uitdrukking kan
alle uitdrukkingen hebben. Een la
chende pop kan niet huilen. Een
pop met een open mond, blijft dom
kijken. De duurdere poppen, van
rond de honderd gulden of meer,
hebben over het algemeen een op
vallend andere huidskleur dan de
goedkoper. Hoe goedkoper hoe
rozer. Hoe duur, hoe bruiner. Be
halve dat dit kleurverschil duidt op
een betere kwaliteit van de ge
bruikte kunststof, biedt een 'bruin-
getinte' pop meer aanknopings
punten ter identificering Overi
gens is het niet verstandig om de
keuze te laten vallen op een pop
die het spiegelbeeld van de pop-
pemoeder lijkt te zijn. Het gras aan
de overkant is altijd groener. In het
Verre Oosten hebben de poppen
grote ogen, omdat dat daar het
schoonheidsideaal is. Een pop
heeft een grotere kans om favoriet
te worden wanneer het zoveel mo
gelijk kenmerken heeft, welke het
kind mist. Dus krullend haar voor
een kind met stijl haar, donker voor
een blonde. De prijs van een pop
valt, zodra hij uitgesmeerd wordt
over de jaren waarin hij waarde
heeft, reuze mee. Voor een Lego-
Beukenhout had eerst ieders voor
keur omdat het niet splintert. Het is
al jaren nauwelijks betaalbaar. Het
essenhout werd gezien als een
goede vervanger. Het heette niet te
splinteren maar de splijten. Tegen
woordig wordt de loftrompet ge
stoken over wit berkenhout. Het
grote voordeel is dat het hout ver
kruimeld. Kinderen die een hap uit
hun kiepauto nemen, poepen het
verkruimelde hout de volgende
dag in goede gezondheid uit. Al
thans wanneer dit hout uitsluitend
bewerkt was volgens de veilig
heidsvoorschriften, met milieu
vriendelijke lak of bijenwas.
De fabrikage van houten speel
goed vereist handwerk. Al was het
alleen om de afwerking. Dit maakt
hout duur maar geeft het ook een
persoonlijk accent. Hetgeen een
andere motivatie is voor de koop
keuze van de klant die individueel
wil zijn. Waarbij zeker het dalend
prijsgemiddelde een rol speelt,
ook of juist in de alternatieve win
kels. Wat duur was, is nog steeds
duur. Houten speelgoed van Naef,
Jukka of Combinor bijvoorbeeld.
Maar door het openstellen van de
Oosteuropese markten is een grote
golf goedkoper houten speelgoed
m Nederland aangekomen. Niet
geremd door slechte verpakkin
gen, niet ogende grauwe doosjes of
bruine papieren zakken. Houten
speelgoed stal je immers gewoon
uit en zo'n slecht doosje bewijst pas
goed hoe je door de uiterlijkheden
van de vertekenende commercie
kunt prikken.
WAARDEN
LEUSDEN - Wie kiezen wil zal dit jaar voor hij de winkel in stapt
jen aantal besluiten moeten nemen. Bijvoorbeeld: Rekening
houden met de kinderwensen. Wie daarmee geen rekening
houdt is even onverstandig als degene die uitsluitend rekening
houdt met wat ze willen. Kinderen kiezen op uiterlijkheden. Ze
hebben niet het rationele vermogen om door de kleuren, de
rootte, de (onnodige) details en de televisiebekendheid heen
kijken. Sinterklaas is een verwenfeest. Een hele grote wens
vervuld kunnen worden, ook al is deze nog zo onzinnig.
moet
Speelgoed is niet alleen verwen-
«nj, het kan ook nodig zijn bij het
pelen. Om te weten wat bij het
pel past van dat individuele kind,
al naar dit kind gekeken moeten
rorden wanneer, hoe en waarmee
iet speelt. Opdat men geven kan
er stimulatie of variatie. Dit speel-
is goed èn leuk. (Speelgoed
it goed is maar niet leuk is dus
et goed.)
Veel kinderen vinden het aantal
akjes, belangrijker dan de groot-
e Wanneer een kind op verschil-
ende manieren door zijn cadeau's
ig kan zijn. krijgt het een 'totaal
pakket'. Bijvoorbeeld iets creatiefs,
raarbij het bezig zijn belangrijker
dan het eindresultaat. Iets con-
}oed
lat g
structiefs, waarbij juist wel naar
een eindresultaat toe gewerkt
wordt (een constructiedoos of
bouwmodel). Iets waarmee het
land zich (binnen of buiten) kan
bewegen. Iets waarmee het samen
met anderen kan spelen (een spel
of poppen) en iets waarbij het zijn
hersen zal moeten gebruiken.
Speelgoed moet overeenkomen
met de interesses en mogelijkhe
den van het kind dat het krijgt. Dit
heeft alles te maken met aard en
ontwikkeling. Een rauwer zal op
een andere manier met een auto
spelen dan een beschouwend
land. Peuters houden van globale
vormen en afbeeldingen (Dick Bru-
na), kleuters van fantasierijke af
beeldingen (een krokodil met pa
raplu) en mannen met een functie
vol toeters en bellen (Een politie
agent is interessanter dan een jour
nalist of computerdeskundige).
Kinderen vanaf zes tot een jaar of
tien willen graag van alles kunnen.
Allerlei kunsten, competitie, teke
nen met mallen, verzamelingen. Af
beeldingen mogen nu realistisch
zijn. Zij voelen een grote verant
woordelijkheid tegenover onze
wereld. Het 'redt-de-zeehondjes'-
syndroom. Vanaf een jaar of tien
groeit de belangstelling voor de
wetenschap, de techniek, strate
gie, Science Fiction maar ook voor
televisie VIPS. Het hebben wordt
belangrijker dan het spelen. De af
beeldingen zijn het dagelijks leven
al lang ontstegen.
SPELLETJES
De spellen komen terug. In de
afgelopen weken hebben in de
Leusder Kinderkrant regelmatig
besprekingen gestaan van spellen.
In de komende weken komen er
meer. In grote lijnen zijn de meeste
nalen zijn, net als in blank hout,
minder details te verwerken. Hoe
meer naden een pluche beest
heeft, hoe duurder het beest. (Een
lapjeskat is duurder dan dezelfde
doos wordt snel meer betaald en
veel jongens krijgen meer dan
eens zo'n doos.
Marianne de Valck
één, in plaats van twee winkels,
welke bovendien in plaats van in
de PC Hooftstraat in de Bilderdijk-
straat gevestigd is, in Amsterdam.
Een nuance, die van de gevoerde
strijd getuigd. Veel van de ge
voerde merken hebben de op
komst van de inkooporganisaties
niet overleefd. Sacha, Sio, Nooitge-
dagt, Sliedrecht, om er maar een
paar te noemen, zijn met meer. Hun
plaats is mgenomen door zij die
overleefden èn aarzelende begin
ners waaronder veel goedwillende
amateurs die het speelgoed nog
letterlijk in de huiskamer of fietsen-
schuur maken. Zij pikken een
graantje mee en vragen zich af of ze
professioneel moeten worden nu
hun waren zo gretig aftrek vinden.
KOSTBAAR
Hout werd in het afgelopen de
cennia een kostbare grondstof.
Blank houten speelgoed heeft
zijn waarden. Alle trendmatige
voorkeuren ten spijt, kunnen deze
voor een kind een positieve rol
spelen. Spelen met natuurlijke ma
terialen heeft in de eerste plaats als
voordeel dat een kind een optimaal
contact met zijn speelgoed heeft.
Alle natuurlijke materialen nemen
het vocht uit de handjes op. Bij
kunststof materialen blijft het zweet
tussen het speelgoed en de hand
jes liggen. Als een drempel. Boven
dien voelen de meeste natuurlijke
materialen warm en prettig aan. Ze
zijn niet glad. De structuur is prettig
om af te tasten. Ze hebben een
natuurlijke geur, smaak en klank.
Allemaal eigenschappen waardoor
kinderen die tast, reuk en smaak
nog intensief gebruiken om waar te
nemen, door aangetrokken raken.
Kinderen tot een jaar of vier dus.
Daarna gaan ze in toenemende
mate af op uiterlijkheden zoals
kleur, bepalingen en details.
Voor die tijd spelen kinderen
zonder plan. Daardoor kan een
blank houten auto waarin zes pop
pen passen, het ene moment een
brandweerauto zijn, het volgende
een vrachtwagen met houten palen
en het derde moment een perso
nenauto waarmee het gezin op
vakantie gaat. Een zelfde 'inventi
viteit' is te zien bij het tekenen,
waarbij de verklaring van de kras
sen achteraf gegeven wordt en het
