Grenzen aan de groei
.Leusder Krant.
De nieuwe woningnood in Leusden
L E U S D E N
Vijfde aflevering in een serie over de laatste
stuipen van een groeistad
Eigen behoefte
Kwetsbaar
Woensdag 14 augustus 1991
Pagina
LEUSDEN - Ruim een jaar geleden veroorzaakte de provinciale notitie 'Sporen naar de toekomst'
de nodige deining in Leusden. Daarin werd gesteld dat Utrecht tot het jaar 2015 nog ruimte zal
moeten vinden voor een kleine 100.000 nieuwe woningen, waarvan enkele tienduizenden in de
regio Amersfoort. Leusden werd genoemd als mogelijke groeikern, waar 10.000 tot 20.000 huizen
zouden kunnen worden gebouwd. Slechts weinigen in Leusden leken van die gedachte
gecharmeerd. Het gemeentebestuur stelde toch een onderzoek in naar mogelijke ruimte voor
extra woningbouw. De politiek concludeerde, op basis van dat onderzoek, dat die ruimte er
nauwelijks meer is en ging over tot de orde van de dag. De provincie deelde de Leusdense visie en
richtte de blik in 'De Toekomst getekend', in een andere richting.
Er kwam echter een ander probleem boven water. Leusden blijkt slecht in staat de
woningzoekenden te huisvesten. Bepaalde groepen (de sociaal zwakkeren) stoten in de eigen
woonplaats hun neus. De nood is zelfs zo hoog, dat op dit moment slechts de zeer urgente gevallen
kunnen worden geholpen. In september wordt dit vraagstuk extra actueel, als het
Volkshuisvestingsplan wordt behandeld. „De regio moet onze problemen nu maar eens
oplossen", zegt wethouder Verduin. „Leusden moet de problemen van de eigen bevolking zelf
oplossen", zegt de VVD. „Er moeten huizen komen voor senioren", zegt D66. „De ruimte in
Leusden is op, maar starters moeten geholpen worden", zegt Leusden'90. „Er moeten meer
woningen in de sociale sector komen", zegt de PvdA.
In de komende weken in de Leusder Krant een serie artikelen over deze problemen en hun
oorzaken. Een zoektocht naar de geschiedenis van Leusden, alsmede naar antwoorden op
vraagstukken in de ruimtelijke ordening.
In de vijfde aflevering is het woord aan de beleidsmakers. Achtereenvolgens komden aan het
woord de provinciale gedeputeerde Schapenk en de Leusdense wethouders Joost de Jongh en
Corri Verduin.
Com Verduin bij de omstreden 'Pon'driehoek: „Er is in Leusden in het verleden te royaal met de rum.
Tekst: DaanBleuel
Foto's: Hans Verhorst
omgesprongen.
,,Ik zal mi] blijven verzetten tegen over
schrijding van het Valleikanaal Dat vindt
de Utrechtse gedeputeerde Schapenk van
ruimtelijke ordening, als het om de toekomst
van Leusden gaat „Als het Valleikanaal een
maal is overschreden, ligt verstedelijking
van het hele gebied tussen Stoutenburg en
Hoevelaken open. Dat moeten we dus niet
doen In het nieuwe streekplan zal het Val
leikanaal ongetwijfeld als een 'harde grens'
voor de bebouwing worden opgevoerd", al
dus de gedeputeerde.
Over Leusden-Zuid denkt Schapenk ge
nuanceerder: „Rondom de Pon-lijn is enige
bebouwing niet uitgesloten. Ik denk dan
echter hooguit aan wat afrondende bebou
wing. Het is niet verantwoord de relatie tus
sen Gelderse Vallei en de Heuvelrug daar
stuk te bouwen. En het idee Leusden-Cen
trum en 'Zuid' meer aan elkaar te breien,
vind ik alleen acceptabel als er een kwalita
tief heel goed stedebouwkundig plan komt."
„Wat we de afgelopen maanden met de
notities 'Sporen naar de toekomst' en 'De
Toekomst getekend' gedaan hebben is alle
mogelijkheden systematisch ter discussie te
stellen. De uitkomst daarvan stond voor mij
bij voorbaat al vast; de ruimte rond Amers
foort is bijna vol! Amersfoort ligt als een spin
in het web. Aan de ene kant liggen de polders
van Eemland, aan de andere de Heuvelrug en
de Vallei. Die kanten willen we persé niet op,
dus blijft er maar een zeer beperkt aantal
mogelijkheden over. Hooglanderveen is ei
genlijk het enige serieuze alternatief."
„We zeggen voor Leusden eigenlijk het
zelfde als jaren geleden Ook toen hebben we
al vastgesteld dat het Valleikanaal, de
Schoolsteegbosjes en Leusden-Zuid de gren
zen van de mogelijkheden bepaalden. In de
regio is alleen in de buurt van Hooglander
veen nog ruimte voor uitbreiding van enige
betekenis. En dan is de koek op Vanaf dat
moment zullen we over de grenzen van de
provincie moeten gaan kijken, in de richting
van Gelderland. Op de lange termijn zal er
een interprovinciaal structuurplan moeten
komen. Daar ontkomen we niet aan en ik zal
me daar ook sterk voor maken
In de voorbereidingen op het nieuwe
streekplan, vindt de provincie dat nieuwe
woningbouw geconcentreerd moet worden in
bestaande agglomeraties, om de waardevolle
gebieden in de provincie (zoals Heuvelrug,
Vallei, Eemland, het Veenweidegebied) in
tact te laten. Schapenk: „En in grote stads-
concentraties is het makkelijker de culturele
voorzieningen op peil te houden Bovendien
vormen de steden het economisch draagvlak.
En in deze tijd is het belangrijk dat de af
stand tussen wonen en werken zo klein mo
gelijk blijft."
Amersfoort en Utrecht zijn de stadsge
westen, die nog op grote schaal ontwikkeld
kunnen worden Men gaat ervan uit dat er in
de provincie tot het jaar 2015 nog 100 000
nieuwe woningen gebouwd moeten worden
De regio Amersfoort zou daarvan 30 000 wo
ningen voor eigen rekening moeten nemen.
Schapenk: „Die getallen hebben een zekere
relativiteit Het blijft een hachelijke zaak 25
jaar vooruit te kijken Nog niet zo lang gele
den voorspelden we dat er op dit moment 20
miljoen Nederlanders zouden zijn. We heb
ben er nu 15 miljoen Gelukkig maar, zou ik
zeggen. Aan de andere kant is het ruimtebe
slag veel en veel groter geweest, dan we
dachten
„We zien nu ontwikkelingen, die onge
twijfeld consequenties hebben voor de toe
komst Bijvoorbeeld, de gemiddelde woning
bezetting neemt nog steeds af en de vergrij
zing neemt toe. Er is nog steeds een woonbe
hoefte en voorlopig zal die ook blijven Daar
moeten we op inspelen. Maar om de relativi
teit van de getallen en voorspellingen zoveel
mogelijk te ondervangen zullen de plannen
goed gefaseerd moeten worden, zodat we
kunnen inspelen op veranderende prognoses.
Daarmee kan het ruimtebeslag beperkt wor
den."
De Leusdense wethouders, Corri Verduin
(PvdA, volkshuisvesting/milieu) en VVD-er
Joost de Jongh (ruimtelijke ordening) staan
in hun persoonlijke visie over het vraagstuk
diametraal tegenover elkaar. Verduin vindt
dat Leusden zo goed als vol is. Er is in het
verleden te onzorgvuldig met de beschikbare
ruimte omgesprongen en daardoor is het nu
een kwestie van 'op de blaren zitten', vindt de
socialiste. Ook als dat betekent dat zelfs de
eigen huisvestingsproblemen met kunnen
worden opgelost.
De liberaal Joost de Jongh daarentegen
vindt dat het groeien voor eigen behoefte een
noodzaak is om de gemeente financieel en
qua voorzieningen gezond te houden Er zou
om die reden aan dat uitgangspunt van be
leid (groei voor eigen behoefte) niet getornd
moeten worden.
In de zienswijze van De Jongh ontkomt
Leusden er ook niet aan dat de lokaties die
inmiddels hoog en breed de revue zijn gepas
seerd, voor het nieuwe streekplan wordt
vastgesteld, weer een keer opnieuw in beeld
komen De Jongh: „Niet omdat ik dat zo
graag wil, maar gewoon omdat dat onvermij
delijk is. Provinciale Staten hebben al gezegd
dat alle lokaties die in deze regio successie
velijk aan de orde zijn geweest nog eens na
der onderzocht moeten worden en tegen el
kaar afgewogen. Dat lijkt me ook de enige
juiste manier. Maak een Milieueffectrap-
portage en kijk met die MER-bril op naar alle
mogelijkheden. Ik sluit dan niet uit dat het
gebied ten noorden van het Valleikanaal bij
een dergelijke benadering hoog zal scoren
Deze vraagstukken zijn niet meer op lokale
schaal te regelen. De wereld houdt met op bij
Leusden. Dit soort projecten beïnvloeden een
hele regio. Dan ontkom je er ook niet aan een
regionale afweging te maken. Je kan wel zeg
gen 'in deze gemeente mag met meer ge
bouwd worden', maar dat is met meer reëel."
„Grenzen zullen verder vervagen. En dat is
logisch. Grenzen zijn ontstaan door toevalli
ge ontwikkelingen in het verleden. En veel
daarvan hebben hedentendage hun geldig
heid allang verloren. Het Valleikanaal bij
voorbeeld wordt als een soort natuurlijke
barrière beschouwd. Maar wat was er ge
beurd als datzelfde kanaal enkele honderden
meters naar het noorden had gelegen? Was
dan het gebied, waar nu niet over te praten
valt, ineens wel geschikt geweest?"
De Jongh „Besturen is vooruitzien Je
moet een visie ontwikkelen voor je beleid
gaat maken. Je moet vooruit durven kijken.
En dat mis ik op dit moment een beetje in de
gemeentepolitiek. Terwijl rijk en provincie
plannen maken tot 2015, gaan we hier niet
verder dan het jaar 2000 om te voorkomen
dat er echte keuzes gemaakt moeten worden
gesteld. En toch is dat nodig. Er ligt nu een
maal een probleem. Er zijn nog veel huizen
nodig. Zorg dan ook dat die er kunnen komen
-waar dan ook- en maak een goede afwe
ging"
„Planologie is eindig Op basis van de hui
dige prognoses zal de behoefte aan woningen
rond 2000/2010 neutraal zijn. Daarna is er
geen extra bodembeslag meer nodig Het
verloren gaan van natuurwaarden gaat dus
niet tot in het oneindige door. Maar tot die
tijd zal je de mensen toch ergens kwijt moe
ten. En dan kunnen we in Leusden wel roe
pen 'Ga de polder maar in', maar is daar dan
geen natuur? Bovendien denk ik dat de pol
der op dit moment volstrekt geen alternatief
is. Het ontbreekt daar ten enenmale aan een
goede infrastructuur."
„Daarbij; In Leusden kunnen we, op basis
van de voorgestelde nieuwe bouwlokaties, de
groei voor eigen behoefte niet eens waarma
ken. Je zou eigenlijk nü al over het Valleika-
naal moeten gaan kijken. En ik denk dat het
groeien voor eigen behoefte een pure nood
zaak is, als je wil zorgen dat de financiële
positie van de gemeente gezond blijft en de
voorzieningen op peil kunnen blijven. Wat
we nu gaan doen is ruimtelijke ordening be
drijven op de vierkante millimeter. Passen en
meten om hier en daar nog wat te kunnen
doen. Dat vind ik geen oplossing."
Corri Verduin zoekt de oorzaak van de
problemen in het verleden. Verduin: „Er is
hier niet evenwichtig genoeg gebouwd De
sociale woningbouw is sterk achtergebleven
bij de landelijke norm. In Leusden halen we
krap 18%, terwijl de landelijke standaard op
40% ligt. Daar komen de problemen, waar
we nu mee zitten, vandaan. De eigen behoefte
bestaat voor een belangrijk deel uit mensen,
die een goekopere woning moeten zoeken.
Huizen voor die groep zijn er niet voldoen
de."
„Er is hier te royaal met de ruimte omge
sprongen. Er is niet dicht genoeg gebouwd.
De PvdA heeft vanaf het begin gezegd dal
buitengebied erg kwetsbaar was en dat d
het groeitempo van Leusden op afgestf
moest worden. Er is in 1986 uiteindelijk
soort concensus bereikt over een gemati
groei -en niet meer voor de regio-, maar
invulling daarvan is met erg evenwichtig,
beurd. Kijk maar naar 't Ruige Veld. De
breiding in die wijk zou bestemd kunnen
voor het maken van een inhaalslag in
sociale sector. Daar is niets van terecht ge
men. Ondanks het feit dat ten opzichte vai
rest van Leusden het percentage hogei
komen te liggen (ca. 29%), halen we daar
niet eens de landelijke norm. Van een inh:
manoeuvre is dus geen sprake geweest
achterstand is minder snel gegroeid. Als
met 't Ruige Veld zuinig waren omgespr
gen, hadden we er tot het jaar 2000 mee
gekund."
„Maar wat nu? De geschiedenis valt
meer terug te draaien. Maar moeten we
toch maar een deel van het kwetsbare buit
gebied opofferen? Of moeten andere inv
hoeken misschien toch zwaarder gaan
gen? Als je naar de Vierde Nota op de Ru
telijke Ordening van de minister kijkt,
bron van de huidige discussie, dan zijn
hoofdlijnen het ontwikkelen van de stede:
het beschermen van waardevolle gebiet
Over de Gelderse Vallei wordt gezegd dat
gebied in zijn geheel beschermd moet u
den Er is al een interprovinciale commii
in het leven geroepen (De Valleicommis
DB) die tot taak heeft dat gebied te besch
men en te herstellen. Daaruit blijkt well
waardevol het is en hoe slecht het er v
staat. Verdere aantasting van De Valle
niet aanvaardbaar. Dus hebben we in L«
den de ruimte voor uitbreiding domweg
meer."
„Overigens kunnen er ook vraagtekens
plaatst kunnen worden bij alle getal!
waaruit zou moeten blijken dat er nog zoi
ruimte nodig is. Wat is bijvoorbeeld 'de ei
behoefte'? Is dat iedereen die maar enigs:
aangeeft wel in Leusden te willen wonen'
definieer je dat wat minder breed? Ook
tempo waarin je aan die wensen tegemoet
komen, heeft invloed op de ruimtebehoe
Wanneer je iedereen morgen wil helpen
meer ruimte nodig, dan wanneer je dat is
tijd zou faseren. Toch zal ook de 'echte' ei
behoefte hier nooit helemaal kunnen won
ingevuld."
„We krijgen nog steeds 60% zogenaai
ongebonden vestigers binnen Dat zijn
mensen op de vrije woningmarkt een b
zoeken. Dat is erg veel en heeft alles te ma)
met de wijze waarop in het verleden hui
zijn gebouwd. Daar zou je als gemeente m
grip op kunnen proberen te krijgen. Sons
gen zijn daar huiverig voor, maar we hebl
als gemeente toch de verantwoording voffi
zwakkere groepen in de samenleving,
moeten de mensen huisvesten die zichi
niet kunnen verzorgen. Het blijkt dat
jaarlijks een doorstroming van 10% is
komt beschikbaar op de markt en daar zot
in principe iets mee kunnen doen."
Verder zal de polder een belangrijk i
van de regionale woonbehoefte moeten ff
opvangen. Dat moet maar als een haas
wikkeld en geschikt gemaakt worden
ders is de provincie Utrecht binnen de 1
ste keren tot aan de oostgrens geasfaltë
Leusden is zo goed als vol. Dat moet is
geaccepteerd worden. Als we dat ew*
buitengebied niet gehad zouden hebl
zouden we ook anders naar de huisvest»
problemen moeten kijken En één keer®
je zeggen; We moeten stoppen."
Volgende week: De visie van stedebouid1
dige Frank de Brouwer: „Waar koeien gh
kun je bouwen"
Joost de Jongh: ..Ik sluit niet uit dat het gebied ten noorden van het Valleikanaal bij een heroverweging in de regio
alsnog hoog zal scoren."
