Tocht langs de bomen van landgoed De Boom
Natuurwandeling
in eigen omgeving
Leusder Krant
LANDGOED
DE BOOM
jnsdag 18 september 1991
Pagina 9
TEKST EN FOTO'S
GERRIT DE GRAAFF
Nu de vakanties weer voorbij zijn, is het weer tijd om de eigen omgeving nader te
tkijken. En wie weet zijn er komend weekeinde gasten op bezoek. Zo'n wandeling is
\isschien een aardige gelegenheid om hen eens kennis te laten maken met de natuur
•in de Gelderse Vallei. Het is de bedoeling dat u de route op bijgaand kaartje zelf gaat
jpen op een tijd die u het beste schikt, maar 's morgens vroeg is het 't mooist,
fnderweg wordt u attent gemaakt op allerlei interessante dingen, die op het kaartje
■>et een cijfer zijn aangegeven. Als er kinderen meegaan, laat die dan de route op het
iartje uitpuzzelen en de korte verhaaltjes oplezen. Ze zijn er dan meer bij betrok-
tn. De hond mag mee, maar moet aan de lijn. Neem als het kan een verrekijker mee.
cheur de pagina uit de krant en u kunt op pad gaan.
Vandaag bezoeken we het fraaie landgoed De Boom, gelegen tussen Leusden en
mdenberg. Het wordt een kennismaking met het persoonlijke werk van mr. A. J. de
■taufort, die in de tweede helft van de vorige eeuw dit landgoed heeft gesticht.
'ijinarchitect Copijn gaf hij opdracht een park aan te leggen rond het witte huis.
i;middels zijn de boompjes van Copijn, na ruim honderd jaar, volwassen geworden,
t nodig u uit om eens te gaan kijken naar het resultaat.
7. De Heiligenbergerbeek ten hoogte van de Schut
1. Het monumentale hek van het landgoed De Boom aan de Leusbroekerweg
gelegd De meeste bomen, on
der andere de treurbeuk rechts
en de twee bruine beuken
links, zijn nu zo'n 110 jaar oud.
In het huis is het kantoor van
de Stichting De Boom geves
tigd. Verder huist er al jaren
een Amerikaanse interkerke
lijke organisatie, maar dat
kunt u direct zelf lezen op het
bord bij de oprijlaan.
9. Hoofdingang
Vroeger was hier een mooie
ijzeren brug over de beek, maar
die hebben de Duitsers in de
oorlog opgeblazen. De witte
paaltjes met het opschrift De
Boom aan de straatkant date
ren nog uit de vorige eeuw. Aan
de overkant van de Arnhemse-
weg is het voormalige koets
huis van De Boom Nu verder
de beek volgen. Meteen ziet u
rechts weer zo'n dode kronkel
van de beek. Verderop gaat de
Heiligenbergerbeek onder de
weg door en komt in de Eem bij
Amersfoort uit. Die kleine gele
bloemetjes langs het pad heten
hengel.
Beginpunt
10. Mooi paadje
Zo gaat de route verder langs
de buitenkant van het park.
Aan het pad kun je nog zien dat
het vroeger goed onderhouden
is. De hond van het nieuwe huis
in de kwekerij zal wel weer
blaffen. Rechts ligt een omge
vallen boom met een enorme
plak zand. Straks door wat
hoog gras rechtsaf een ander
pad vervolgen.
11. Kwekerij
Tussen de Perzische be-
reklauwen ziet u hier de ingang
van de kwekerij van De Boom.
Net als op zoveel andere land
goederen is de tuin ommuurd
om wildschade te voorkomen.
Tegen de hoge muur werden
vroeger perziken- en pruimen
bomen geleid. Ook waren er
grote kassen waarin druiven
werden gekweekt. Er werkten
in de dertiger jaren wel 16
tuinlieden. Groente en fruit,
dat men in het huis niet nodig
had, ging naar de veiling. De
grote kassen zijn een jaar of 10
geleden afgebroken en een ge
deelte van de tuin is nu in een
weide veranderd
Als u zo linksaf gaat komt u
weer op de lange laan naar het
beginpunt. Kijk halverwege
nog even in de sloot langs de
weide. Daar staat ook nog een
enkele bosbies. U kunt de plant
dan nog een keer van dichtbij
bekijken
Ik hoop dat u hebt genoten
op De Boom:
de Arnhemseweg tussen Amersfoort en Woudenberg ligt het landgoed De Boom. Bij
oorbijrijdcn is het witte huis met de donkere luiken nog net te zien tussen de stammen
de dikke eiken. Als het regent ziet het er altijd een beetje somber uit. Veel tijd van
n is er niet, want iedereen heeft haast op de Arnhemseweg.
landgoed De Boom in zijn huidige vorm is nog niet zo heel erg oud. Mr. A. J. de
ifort, die enige tijd burgemeester van Leusden was, liet het landhuis in 1879 bouwen
jn stuk grond dat hij door een erfenis verworven had. Later heeft hij er nog een aantal
erijen bijgekocht. Zo kreeg het landgoed een totale oppervlakte van ruim 1000 ha.
6'. tiet witte huis LJe Hoorn, gezien vanaj ae Aimhemseweg.
3 De glimmende bladeren van
aan de onderkant van de bla
deren zitten haarbosjes in de
nerfoksels De krimlinde is af
komstig uit de Kaukasus. In
middels zult u ook zien dat de
directe omgeving van het huis
niet toegankelijk is.
4.Schutpad
Deze kaarsrechte laan heet
Schutpad, genoemd naar de
schut in de beek aan het einde
van deze laan. Het is een oud
kerkepad Mensen uit Leus
broek liepen jarenlang via deze
laan naar de kerk in Wouden
berg Nu gaat men op de fiets of
met de auto. Het Schutpad
wordt als zodanig niet meer ge
bruikt en is aan één kant hele
maal dichtgegroeid. Straks
krijgt u het huis De Boom goed
te zien.
5. Opgehoogd pad
Ga hier linksaf over dat met
zand opgehoogde pad Dit was
een paar weken geleden nog
een modderboel. Dit pad is dus
net op tijd opgeknapt. We gaan
nu een gedeelte in met ondoor
dringbare hakhoutbossen.
Hier werd vroeger gejaagd. Dit
is het domein van vogels en
reeën. De laatste weken zijn we
hier twee keer geweest. Beide
keren zagen we hier tegen de
avond een ree lopen.
6. Verboden toegang
Dat komt mooi uit, want we
moeten hier rechtsaf. Houders
ie krimiinde
van wandelkaarten kunnen
nog een stuk verder wandelen.
Aan het eind van dit pad is een
bankje om even uit te rusten.
Vorige week waren hier zoveel
muggen dat we weer snel door
moesten lopen. Verderop gaat
de route langs de Heiligenber
gerbeek. Aan de overkant
staan een paar woningen Die
mensen wonen daar even mooi.
7. Dode beekarm
U komt hier langs een laagte
waar vroeger de beek heeft ge
lopen: een dode beekarm. Vaak
wordt zoiets dichtgegooid,
maar op De Boom heeft men
dat zo gelaten. Naast de beken
de gele lis groeit in deze dode
beekarm nog een plant, die
heel bijzonder is, namelijk de
bosbies. Hij is te herkennen
aan een pluim aren op één
steel. Op geen enkel ander
landgoed in de Gelderse Vallei
heb ik de bosbies aangetroffen.
Al spoedig komt u nu bij de
schut. Vroeger was hier een
stuw in de beek met een brug
erover. Tot 1938 was de Heili
genbergerbeek een bruisende
beek Daarna is het Valleika
naal gegraven. Nu stroomt er
nauwelijks meer water door.
Het is nu een langgerekte vij
ver geworden met kroos erop.
Rechts kijkt u nog even over
het Schutpad.
8. Huize De Boom
In 1879 is het witte huis ge
bouwd en werd het park aan-
Koetshuis
park om het huis werd in de Engelse landschapsstijl aangelegd door tuinarchitect
jn. familie van de bekende boomchirurgen uit Groenekan.
1882 betrok de heer De Beaufort met zijn vrouw en twee kinderen het mooie nieuwe
huis. Het park met prachtige gazons, waterpartijen, stijltuinen met boomgroepen en
Rekerij hebben in de jaren daarna er onberispelijk uitgezien. In 1929 overleed de heer
leaufort en in datzelfde jaar stierf ook zijn zoon. Mevrouw De Beaufort was al 3 jaar
eroverleden, zodat de dochter, mejuffrouw A. A. de Beaufort alleen achterbleef in het
rhuis op het uitgestrekte landgoed, dat in die dagen ruim 60 boerderijen en woonhui-
omvatte. Om te voorkomen dat het landgoed bij haar overlijden zou versnipperen
Izij in 1948 de Stichting De Boom in het leven geroepen om het voortbestaan van het
goed enigszins veilig te stellen. Mejuffrouw De Beaufort overleed in 1975 op 95-jarige
ijd. Daarna werd ook het landhuis in de exploitatie van de stichting opgenomen. Zo
[het landgoed De Boom in zijn geheel bewaard voor het nageslacht.
Ilandgoed is genoemd naar een dikke wilg, die vroeger bij de tocgangsbrug naar het
heeft gestaan. Sinds mensenheugenis prikte men allerlei bekendmakingen op die
d. De heer De Beaufort kon geen betere naam voor het landgoed bedenken dan De
i, want die naam was bij de bevolking een begrip geworden. De dikke wilg is
reeks 1936 gekapt, omdat hij te gevaarlijk werd.
keer, als ik een wandeling maak op het landgoed De Boom, wordt ik weer getroffen
le fraaie oude bomen die er staan en de mooie onderbegroeiing van rododendrons en
s. In de moerasjes groeit de voor de Gelderse Vallei zeldzame bosbies. Alleen dat al
it een bezoek aan De Boom meer dan waard.
3.Krimlindes
Rechts van het pad is een
parkje met rododendrons. On
getwijfeld ziet u ook de vier
bomen met die glimmende bla
deren en de afhangende tak
ken. Dat zijn lindebomen,
maar het is een speciale soort,
die je niet zoveel ziet, namelijk
de krimiinde. Deze lindesoort
heeft glimmende bladeren en
istische route
i« De Boom
zij-ingang van het land-
De Boom ligt precies 15
er eter van de toren van
•veld. Misschien een
gelegenheid om op de
m Daar De Boom te gaan, de
(j£ kling te maken en weer
op de fiets. Hier volgt de
ook als u met de auto
0 eerst richting Scherpen-
Bij het bord De Glind,
>af. In De Glind, voorbij
co orentje linksaf richting
penzeel. Na anderhalve
3j. eter rechtsaf de Kolf-
m erdijk op. Deze uitrijden
n rechtsaf, de Voskuiler-
p. Dit wordt na een paar
aten Leusbroekerweg.
lo: iop ziet u dan links van-
zelf het monumentale hek van
De Boom. Er is een kleine par
keerplaats binnen het hek. Zet
anders uw voertuig in de brede
berm langs de Leusbroeker
weg. Ziezo, de tocht kan begin
nen.
1. Monumentaal hek
Dit zware smeedijzeren toe
gangshek met de hardstenen
zuilen is minstens 250 jaar oud.
Het is afkomstig van het huis
De Briellaerd aan de Achter-
veldseweg te Barneveld. Dit
huis werd afgebroken in de
zelfde tijd (1879) dat De Boom
werd aangelegd. De Beaufort
heeft het dus tweedehands ge
kocht. Het valt al jaren onder
Monumentenzorg, omdat het
zo oud is. Neem verderop het
eerste met gras begroeide pad
links.
2. Zilveresdoorns
Ongeveer 40 meter voorbij de
afslag staan links, heel dicht
bij elkaar, drie ruim 100 jaar
oude zilveresdoorns. Ze heb
ben een schilferige schors. Be
kijk de bladeren die boven de
weide hangen: de onderkant is
zilverachtig wit De zilveres
doorn komt uit Noord-Amen-
ka en is al sinds 1725 in cul
tuur Dan volgen nog wat
struiken Dat is Amerikaanse
vogelkers. Achter het bankje
staat een aantal grote hulstbo
men en nog wat verder een
reusachtige zwarte walnoot
met die fijne bladeren. De an
dere boom met de groene bla
deren is een grauwe walnoot.
Beide bomen zijn ook afkom
stig uit de Verenigde Staten. In
de groep bomen in de weide
staat ook nog een zilveres-
doorn.
