Eierhandel Van Dalen:
al 60 jaar een begrip
in Achterveld
Leusder Krant
L E U S D E N
Na zestig jaar
Aan de slag
'Dekiepenbond'
Wat is groot, wat klein?
Woensdag 22 januari 1992
ff*» *42r
Het selecteren van de eieren door middel van een felle lamp (foto Jan Pit)
Dit is het pand, dat Hannes van Dalen in 1946 kocht, (foto Fa. Van Dalen)
ACHTERVELD - Samen weten ze het verhaal te vertellen van de
geschiedenis en ontwikkeling van het bedrijf: Anton en Annie van Dalen. Wat
de een niet weet herinnert de ander zich wel. Hoe het begon, hoe ze beiden
hebben geworsteld tot wat het nu is geworden, een bloeiend bedrijf, waarin ze
al hun tijd moeten besteden - 'aan vakantie komen we al jaren niet meer toe' -
en hun energie moeten steken, dag-in, dag-uit. De eierhandel Van Dalen is
hun levenswerk geworden, het bedrijf aan de Hessenweg aan de periferie van
de gemeente Leusden, daar waar het sportpark als grenspaal
fungeert met de nabuur Barneveld.
Maar natuurlijk, Barneveld is immers het
eiercentrum van de natie. Wat moet dan een
eierhandel in de gemeente Leusden met de
hete adem in de nek van de concurrentie?
Anton van Dalen. 'Dat valt allemaal best
mee. Van oudsher hebben hier in Achterveld
en ook in Stoutenburg de boeren kippen ge
houden. Het waren gemengde bedrijven en al
voor de tweede wereldoorlog was er in onze
eigen gemeente behoefte aan een coöperatie,
waar men de eieren van het eigen bedrijf kon
afleveren om verder te worden verhandeld.
Zo kwam men tot de oprichting van een coö
peratie met de naam 'Coöperatieve Pluim-
veeteeltvereeniging Achterveld en Omstre
ken U A Dat is de plek waar nu mijn eigen
bedrijf is gevestigd ook al is er in de loop der
jaren uiteraard wel het een en ander veran
derd'
Een sprong van zestig jaar en zelfs meer
dan dat blijkt noodzakelijk naar wat Anton
en Annie van Dalen vandaag hun eigen be
drijf mogen noemen
Nemen we even de geschiedenis door dan
zien we Johannes van Dalen, vader van de
huidige ondernemer met roepnaam Hannes,
in 1928 als werknemer in dienst treden van
de coöperatie aan de Hessenweg Hij zou dat
blijven tot het eerste oorlogsjaar van 1940,
toen het bedrijf genoodzaakt was zijn poor
ten te sluiten Er was geen werk meer; de
aanvoer van eieren van de kant van de boeren
werd van maand tot maand minder want men
ging de eieren voor eigen consumptie gebrui
ken of men verkocht zelf rechtstreeks aan
particulieren. De eigenaren van de land
bouw- en veeteeltbedrijven in Achterveld en
Stoutenburg waren door de oorlogsomstan
digheden gedwongen hun produkten in eer
ste instantie voor eigen consumptie te be
nutten en staakten zeker wat de eierleveran-
tie betreft geleidelijk aan in toenemende
mate hun aanvoer richting coöperatie Einde
verhaal dus met betrekking tot het centraal
bedrijf aan de Hessenweg
Einde dus ook voor de werknemer Hannes
van Dalen, die met zijn gezin gelukkig erin
slaagde de oorlogsjaren zonder kleerscheu
ren te doorstaan.
Het na-oorlogse jaar 1946, de spirit van de
wederopbouw, het nieuwe elan en het natio
naal enthousiasme gaf Hannes van Dalen het
nodige zelfvertrouwen om het oude beroep
weer op te pakken, maar dan vanuit een nieu
we invalshoek. De werknemer in hem werd
op slag een ondernemer. De gedachte: wat
een ander kan, kan ik immers zelf ook! Waar
om dus niet zelf beginnen en dan bovendien
op de plaats waar ik zelf al die jaren, twaalf
jaar lang, heb gewerkt?
Hannes van Dalen liet het niet bij gedach
ten, voegde de daad bij het woord en schreef
onbewust het zoveelste hoofdstuk in het
nooit gepubliceerde boek van succesvolle on
bekende ondernemende kanjers Hij kocht
het vroegere pand van de coöperatie aan de
Hessenweg en daarmee was de geboorte van
het familiebedrijf Van Dalen een feit
Keihard ging hij aan de slag, deze Van
Dalen. Uit de wetenschap, dat vrijwel ieder
bedrijf in deze strikt agrarische gemeen
schap in Achterveld en Stoutenburg naast
andere aktiviteiten zich weer toelegde op het
houden van pluimvee trok hij weer van huis
tot huis om eieren te kopen.
Anton van Dalen: Maar het was in die dagen
hard werken, nog meer vaak dan vandaag.
Hard en langdurig. Mijn vader moest van het
ene bedrijf naar het andere. Je moet je voor
stellen dat er in die eerste na-oorlogse jaren
niet veel echte kippenhouders waren. Op zich
was dat houden van kippen op zichzelf geen
echt winstgevend bedrijf; de meeste agra
riërs waren overgeschakeld op het houden en
het fokken van varkens. Je moest eigenlijk
wel duizenden kippen houden om behoorlijk
aan de kost te komen. Anders loonde het echt
niet meer. Mijn vader heeft het dus best
moeilijk gehad toen hij pas met zijn bedrijf
begon in de eerste na-oorlogse jaren'
Anton van Dalen maakte zijn entree in het
bedrijf van zijn vader toen hij van de lagere
school kwam. 'Ik was toen dertien jaar, drie
jaar na het einde van de oorlog Ik herinner
me dat mijn vader toen nog met een tas eieren
ging halen bij de boeren. De leveranciers
moesten toen nog minstens duizend kippen
hebben; een middelgrootbedrijf had zo'n
tienduizend kippen. Na enige jaren kwam
ook mijn broer Frans in het bedrijf; die is vier
jaar geleden wegens ziekte uitgetreden.
Mijn vader heeft zich geleidelijk uit het
bedrijf teruggetrokken na zijn 65e verjaar
dag. Hij heeft zich nog wel een aantal jaren
bezig gehouden met het inkopen van eieren.
Hij had natuurlijk in de loop der jaren een
enorm relatiebestand opgebouwd, zeker wat
betreft de afnemers En dat geldt voor het
hele land. Daarvan maak ik nu nog altijd
gebruik.
Na zijn dood en het uittreden van mijn
broer Frans is het een eenmansbedrijf gewor
den. Ik heb nu drie uitstekende vakbekwame
medewerkers en daarnaast verzorgt mijn
vrouw Annie de administratie en regelt alle
andere kantoorwerkzaamheden'
Anton van Dalen heeft weinig tijd om tij
dens het werk tekst en uitleg te geven van wat
er in het gecompliceerde bedrijf van een eier
handel van de ochtend tot de avond - en elke
minuut is er beslist één! - omgaat. Hij doet
dat tijdens het 'schouwen', dat wil zeggen
terwijl hij bij de gigantische, ingenieuze eier-
sorteermachine feilloos zeker de kneusjes
van de band verwijdert.
Anton: Het is duidelijk dat je vandaag
meer moet omzetten dan twintig jaar geleden
om een bedrijf als dit in gang te houden. De
aantallen zijn ook aanzienlojk groter. Ik heb
al gezegd dat mijn vader vroeger bij de boe
ren langs ging met tassen. Daarna werden de
eieren opgehaald in kisten van 360 stuks.
Toen die te zwaar werden om te worden ge
transporteerd ging men over tot het vervoer
met dozen, ook van 360 stuks. Daarna, zo'n
tien jaar geleden, zijn wij zelf overgegaan tot
het vervoer met containers van elk 5400 eie
ren'.
Annie van Dalen schenkt verse koffie ter
wijl Anton zich weer met zijn werkers naar
de immense hal spoedt, waar per dag tiendui
zenden eieren worden gecontroleerd, ver
pakt en klaar gemaakt voor verder transport
naar binnen- en buitenland. Annie: 'Ja, we
zijn eigenlijk het hele jaar bezig en komen
niet aan vakantie toe want het werk gaat
altijd door. Kippen leggen immers altijd en
vooral in perioden als rond Pasen en Kerst
mis is het extra druk Dan kunnen wij ons
geen vrije dagen permitteren. Wij hier in
Achterveld hebben ook een naam en reputa
tie op te houden. Bij de oudere Achtervelders
kennen ze ons ook nog altijd van de 'Kiepen-
bond', dat stond vroeger op de gevel van het
bedrijf en dat bord staat nu nog op de muur
van de werkhal'
Inmiddels heeft Anton zijn plaats al weer
ingenomen bij de MOBA. Dat is de sorteer-
machine, waar de eieren uiteindelijk vanwe
ge hun gewicht worden geklasificeerd. De
machine, ontwikkeld door het bedrijf Mos
terd in Barneveld - vandaar de naam MOBA
- is een regelrecht wonder der techniek.
nton van Dalen: 'Vroeger moesten we elk
eitje op de hand naar omvang en gewicht
kwalificeren en klassificeren. Tot 1978 heb
ben we dat moeten doen. Ik zou het zelf nog
kunnen doen, mijn vader heeft het ook nog
altijd gedaan. Daarna kwamen de kleine
sorteermachines. Maar nu, met deze geper
fectioneerde machine, worden de eieren
acht klassen naar gewicht en grootte geso
teerd. Fantastisch natuurlijk!
Tientallen, 'hoHderden eieren en aan b'.
einde van dè1 dag ielfs duizenden eieren pi
seren de gepassioneerde toeschouwer bij
nimmer vermoeide band, die het door de kj
al even moeiteloos regulier geleverde pr-
dukt aanlevert. Wat is dan groot en wat klei-,
mag de consument zich afvragen.
Anton van Dalen weet het antwoori
'Klein is minder dan veertig gram. Daar b'1
ginnen de allerkleinste. Dan loopt het op rrf'
vijf gram. Van veertig tot vijfenveertig, c.'(
zijn de 7,tjes. Dan loopt het in gewicht opt^
vijfenzeventig gram. Daar beginnen de n«
len. Wil je dus een echt flink ei, een nul, dd
gaat het om een ei van 75 gram of meer'
Hoe gaat het dan in de sorteermachine\P
Anton van Dalen' Heel eenvoudig. De mach)
ne begint de grootste (dus zwaarste) eieren'r
droppen en die worden in zogenaamde tra;j
kartonnen plateaux van dertig eieren elr
opgevangen. Vervolgens gaat de sorteerirG
chine haar weg vervolgen werpt achtereev
volgens de zeventjes, de zesjes, de vijfjes, P
en met met de nulletjes in de klaarliggend
trays. J
,v
Eieren - een prachtig produkt. Maar pn
voelig, kwetsbaar. v
Anton van Dalen: 'We heben slechte pub1'
citeit gehad en dat heeft de handel veel schv
de gedaan. Veel eieren eten is slecht in vf,(
band met de chlorosterol bijvoorbeeld' j
Annie: 'Anton eet al jaren lang twee eierl!
per dag. Ziet hij er zo slecht uit? Hij gav
nooit naar de dokter!J
Anton' 'En wat denk je van al die publiL
ties over die salmonella-toestanden in Eng
land? Toch nooit meer iets over gehoord?' f
En tenslotte. Anton weer:
'Weet je dat de mens meer eieren eet dan:
zelf weet? Ga maar eens na, hij en zij eet n.
alleen maar gewoon maar een eitje, maard
eitje zit dan ook nog eens in de mayonaise,:
slasaus en wat al niet meer. Denk daar ma 1
eens over na
1
Het sorteren van de eieren; deels automatisch deels handmatig (foto's Jan Pit)
